AI tạo sinh giúp tăng sáng tạo cho nhà văn nhưng làm giảm tính độc đáo, nghiên cứu cho biết
Các nhà văn đang thấy AI hữu ích trong việc tìm kiếm ý tưởng cho câu chuyện, khơi dậy sự sáng tạo và làm cho nội dung trở nên hấp dẫn và chuyên nghiệp hơn. Tuy nhiên, việc lạm dụng công nghệ này có thể làm tăng nguy cơ hạn chế sự đa dạng trong sáng tạo tập thể, theo một nghiên cứu mới. Nói cách khác, AI có thể làm cho việc viết lách trở nên ít đa dạng hơn.
“Các câu chuyện do AI tạo ra có xu hướng giống nhau hơn so với những câu chuyện chỉ do con người viết,” nghiên cứu cho biết. “Những kết quả này chỉ ra rằng sự sáng tạo cá nhân có thể tăng lên nhưng đồng thời có nguy cơ mất đi tính mới lạ tập thể.”
“Kết quả của chúng tôi gợi ý rằng mặc dù AI tạo sinh có tác dụng nâng cao sự sáng tạo cá nhân, nhưng có thể cần thận trọng nếu AI tạo sinh được áp dụng rộng rãi hơn cho các nhiệm vụ sáng tạo,” các nhà nghiên cứu bổ sung.
Các tác giả của nghiên cứu, Anil Dosh và Oliver P. Hauser, đã tiến hành các thí nghiệm của họ theo nhiều giai đoạn khác nhau. Đầu tiên, họ tuyển chọn 293 người tham gia viết truyện ngắn, chia thành ba nhóm: chỉ con người, con người với một ý tưởng từ AI tạo sinh và con người với năm ý tưởng từ AI tạo sinh. Các ý tưởng từ AI tạo sinh được cung cấp bởi ChatGPT-4 của OpenAI.
Trong giai đoạn thứ hai, một nhóm riêng gồm 600 người tham gia đã đánh giá các câu chuyện về sự sáng tạo, tính mới lạ, tính hữu dụng và các đặc điểm cảm xúc. Các điểm số được thu thập dựa trên các tiêu chí như “câu chuyện này được viết tốt”, “câu chuyện này có sự xoay chuyển bất ngờ” và “câu chuyện này nhàm chán”. Để tránh bất kỳ sự thiên vị nào, các người đánh giá không biết về việc sử dụng AI tạo sinh cho đến sau khi họ đã đánh giá ban đầu.
AI đã cải thiện điểm số trên một số tiêu chí. Ví dụ, một trong những lợi thế lớn nhất của AI tạo sinh là khả năng “chuyên nghiệp hóa” nội dung. Các câu chuyện được viết với sự trợ giúp của AI thường được mô tả bởi các người đánh giá là được viết tốt hơn và thú vị hơn.
Sự cải thiện này đặc biệt rõ rệt ở những người viết ít sáng tạo hơn, nghiên cứu cho thấy, tạo điều kiện cho họ sản xuất công việc ngang tầm với các đồng nghiệp sáng tạo hơn. Mặt khác, nghiên cứu cũng tiết lộ rằng những người tự nhiên sáng tạo không thực sự hưởng lợi nhiều từ việc sử dụng AI.
Tuy nhiên, càng sử dụng AI nhiều, thì những người cần nó càng được hưởng lợi.
“Chúng tôi nhận thấy rằng, mặc dù có một ý tưởng từ AI tạo sinh dẫn đến sự sáng tạo lớn hơn ở mức độ nào đó, nhưng những lợi ích lớn nhất (và khác biệt đáng kể về mặt thống kê trong các chỉ số đã đăng ký trước của chúng tôi) đến từ những người viết có quyền truy cập vào năm ý tưởng từ AI tạo sinh,” nghiên cứu ghi nhận.
So sánh các câu chuyện
Sau thử nghiệm, các nhà nghiên cứu đã xem xét mức độ tương tự của các tác phẩm viết. Để làm điều này, họ sử dụng một loạt các phép nhúng (embeddings) thu được từ API của OpenAI. Những phép nhúng này giúp đặc trưng hóa nội dung của văn bản. Sau đó, họ định lượng tính độc đáo của mỗi câu chuyện bằng cách đo lường mức độ tương tự của chúng với nhau bằng cách sử dụng sự tương tự cosine — về cơ bản là một thước đo đánh giá sự tương tự giữa hai vector, bất kể kích thước của chúng.
Kết quả cho thấy các câu chuyện được tạo ra với sự giúp đỡ của AI giống nhau hơn so với những câu chuyện được tạo ra mà không có sự giúp đỡ của nó. Sự giống nhau này có thể được giải thích bởi “hiệu ứng neo” của các ý tưởng do AI tạo ra, mà—mặc dù sáng tạo—có thể hạn chế sự biến đổi của các ý tưởng riêng của các nhà văn từ đầu.
“Kết quả của chúng tôi cho thấy rằng việc có quyền truy cập vào các ý tưởng do AI tạo ra khiến một câu chuyện giống với trung bình của các câu chuyện khác trong cùng điều kiện hơn,” các nhà nghiên cứu kết luận.
Các vấn đề đạo đức của việc sử dụng AI trong các quá trình sáng tạo cũng được nêu lên trong nghiên cứu. Hầu hết các người đánh giá trong nghiên cứu cho rằng việc sử dụng AI trong việc viết truyện là đạo đức và vẫn là một “hành động sáng tạo.” Tuy nhiên, họ đã áp dụng một hình phạt đối với những nhà văn sử dụng AI, cho thấy rằng sự minh bạch và công bằng trong việc công nhận là cần thiết trong các công việc sáng tạo có sự trợ giúp của AI.
“Hầu hết các người đánh giá chỉ ra rằng việc công khai sử dụng AI hoặc văn bản gốc từ AI nên là một phần của các ấn phẩm sử dụng các công cụ như vậy,” nghiên cứu ghi nhận.
Vấn đề đạo đức trong giao điểm giữa AI và nghệ thuật đã trở nên quan trọng hơn khi các công cụ AI tạo sinh cải thiện khả năng của chúng.
Tương lai của sự sáng tạo trong thời đại AI trình bày một lời tiên tri tự hoàn thành tiềm năng. Những cá nhân ít sáng tạo có thể ngày càng dựa vào AI để vượt qua các khối sáng tạo, tiềm năng làm giảm khả năng của họ để vận dụng tài năng của mình và thúc đẩy sự phụ thuộc vào công nghệ hơn là trí tuệ. Một nghiên cứu gần đây được công bố bởi Tạp chí Công nghệ Giáo dục Quốc tế trong Giáo dục Đại học gần đây cảnh báo rằng “việc sử dụng ChatGPT có khả năng phát triển xu hướng trì hoãn và mất trí nhớ và làm giảm hiệu suất học tập của sinh viên.”
Với ảnh hưởng của AI tạo sinh ngày nay, xu hướng này có thể dễ dàng mở rộng ra ngoài học thuật, tiềm năng ảnh hưởng đến tất cả các lĩnh vực coi trọng sự sáng tạo. Hiểu và giải quyết những động lực này sẽ cho phép các nghệ sĩ khai thác tiềm năng đầy đủ của AI tạo sinh trong khi bảo vệ bản chất không thể thay thế của nhân loại.
St
Các nhà văn đang thấy AI hữu ích trong việc tìm kiếm ý tưởng cho câu chuyện, khơi dậy sự sáng tạo và làm cho nội dung trở nên hấp dẫn và chuyên nghiệp hơn. Tuy nhiên, việc lạm dụng công nghệ này có thể làm tăng nguy cơ hạn chế sự đa dạng trong sáng tạo tập thể, theo một nghiên cứu mới. Nói cách khác, AI có thể làm cho việc viết lách trở nên ít đa dạng hơn.
“Các câu chuyện do AI tạo ra có xu hướng giống nhau hơn so với những câu chuyện chỉ do con người viết,” nghiên cứu cho biết. “Những kết quả này chỉ ra rằng sự sáng tạo cá nhân có thể tăng lên nhưng đồng thời có nguy cơ mất đi tính mới lạ tập thể.”
“Kết quả của chúng tôi gợi ý rằng mặc dù AI tạo sinh có tác dụng nâng cao sự sáng tạo cá nhân, nhưng có thể cần thận trọng nếu AI tạo sinh được áp dụng rộng rãi hơn cho các nhiệm vụ sáng tạo,” các nhà nghiên cứu bổ sung.
Các tác giả của nghiên cứu, Anil Dosh và Oliver P. Hauser, đã tiến hành các thí nghiệm của họ theo nhiều giai đoạn khác nhau. Đầu tiên, họ tuyển chọn 293 người tham gia viết truyện ngắn, chia thành ba nhóm: chỉ con người, con người với một ý tưởng từ AI tạo sinh và con người với năm ý tưởng từ AI tạo sinh. Các ý tưởng từ AI tạo sinh được cung cấp bởi ChatGPT-4 của OpenAI.
Trong giai đoạn thứ hai, một nhóm riêng gồm 600 người tham gia đã đánh giá các câu chuyện về sự sáng tạo, tính mới lạ, tính hữu dụng và các đặc điểm cảm xúc. Các điểm số được thu thập dựa trên các tiêu chí như “câu chuyện này được viết tốt”, “câu chuyện này có sự xoay chuyển bất ngờ” và “câu chuyện này nhàm chán”. Để tránh bất kỳ sự thiên vị nào, các người đánh giá không biết về việc sử dụng AI tạo sinh cho đến sau khi họ đã đánh giá ban đầu.
AI đã cải thiện điểm số trên một số tiêu chí. Ví dụ, một trong những lợi thế lớn nhất của AI tạo sinh là khả năng “chuyên nghiệp hóa” nội dung. Các câu chuyện được viết với sự trợ giúp của AI thường được mô tả bởi các người đánh giá là được viết tốt hơn và thú vị hơn.
Sự cải thiện này đặc biệt rõ rệt ở những người viết ít sáng tạo hơn, nghiên cứu cho thấy, tạo điều kiện cho họ sản xuất công việc ngang tầm với các đồng nghiệp sáng tạo hơn. Mặt khác, nghiên cứu cũng tiết lộ rằng những người tự nhiên sáng tạo không thực sự hưởng lợi nhiều từ việc sử dụng AI.
Tuy nhiên, càng sử dụng AI nhiều, thì những người cần nó càng được hưởng lợi.
“Chúng tôi nhận thấy rằng, mặc dù có một ý tưởng từ AI tạo sinh dẫn đến sự sáng tạo lớn hơn ở mức độ nào đó, nhưng những lợi ích lớn nhất (và khác biệt đáng kể về mặt thống kê trong các chỉ số đã đăng ký trước của chúng tôi) đến từ những người viết có quyền truy cập vào năm ý tưởng từ AI tạo sinh,” nghiên cứu ghi nhận.
So sánh các câu chuyện
Sau thử nghiệm, các nhà nghiên cứu đã xem xét mức độ tương tự của các tác phẩm viết. Để làm điều này, họ sử dụng một loạt các phép nhúng (embeddings) thu được từ API của OpenAI. Những phép nhúng này giúp đặc trưng hóa nội dung của văn bản. Sau đó, họ định lượng tính độc đáo của mỗi câu chuyện bằng cách đo lường mức độ tương tự của chúng với nhau bằng cách sử dụng sự tương tự cosine — về cơ bản là một thước đo đánh giá sự tương tự giữa hai vector, bất kể kích thước của chúng.
Kết quả cho thấy các câu chuyện được tạo ra với sự giúp đỡ của AI giống nhau hơn so với những câu chuyện được tạo ra mà không có sự giúp đỡ của nó. Sự giống nhau này có thể được giải thích bởi “hiệu ứng neo” của các ý tưởng do AI tạo ra, mà—mặc dù sáng tạo—có thể hạn chế sự biến đổi của các ý tưởng riêng của các nhà văn từ đầu.
“Kết quả của chúng tôi cho thấy rằng việc có quyền truy cập vào các ý tưởng do AI tạo ra khiến một câu chuyện giống với trung bình của các câu chuyện khác trong cùng điều kiện hơn,” các nhà nghiên cứu kết luận.
Các vấn đề đạo đức của việc sử dụng AI trong các quá trình sáng tạo cũng được nêu lên trong nghiên cứu. Hầu hết các người đánh giá trong nghiên cứu cho rằng việc sử dụng AI trong việc viết truyện là đạo đức và vẫn là một “hành động sáng tạo.” Tuy nhiên, họ đã áp dụng một hình phạt đối với những nhà văn sử dụng AI, cho thấy rằng sự minh bạch và công bằng trong việc công nhận là cần thiết trong các công việc sáng tạo có sự trợ giúp của AI.
“Hầu hết các người đánh giá chỉ ra rằng việc công khai sử dụng AI hoặc văn bản gốc từ AI nên là một phần của các ấn phẩm sử dụng các công cụ như vậy,” nghiên cứu ghi nhận.
Vấn đề đạo đức trong giao điểm giữa AI và nghệ thuật đã trở nên quan trọng hơn khi các công cụ AI tạo sinh cải thiện khả năng của chúng.
Tương lai của sự sáng tạo trong thời đại AI trình bày một lời tiên tri tự hoàn thành tiềm năng. Những cá nhân ít sáng tạo có thể ngày càng dựa vào AI để vượt qua các khối sáng tạo, tiềm năng làm giảm khả năng của họ để vận dụng tài năng của mình và thúc đẩy sự phụ thuộc vào công nghệ hơn là trí tuệ. Một nghiên cứu gần đây được công bố bởi Tạp chí Công nghệ Giáo dục Quốc tế trong Giáo dục Đại học gần đây cảnh báo rằng “việc sử dụng ChatGPT có khả năng phát triển xu hướng trì hoãn và mất trí nhớ và làm giảm hiệu suất học tập của sinh viên.”
Với ảnh hưởng của AI tạo sinh ngày nay, xu hướng này có thể dễ dàng mở rộng ra ngoài học thuật, tiềm năng ảnh hưởng đến tất cả các lĩnh vực coi trọng sự sáng tạo. Hiểu và giải quyết những động lực này sẽ cho phép các nghệ sĩ khai thác tiềm năng đầy đủ của AI tạo sinh trong khi bảo vệ bản chất không thể thay thế của nhân loại.
St
