Đề bài: Một thành công của nhà văn Kim Lân trong truyện ngăn “Làng” là thể hiện sinh động và tinh tế diễn biến tâm trạng của ông Hai khi nghe tin làng Dầu theo giặc. Dựa vào truyện ngắn “Làng” của nhà văn Kim Lân, em hãy làm rõ điều đó.
Gợi ý
a. Mở bài
- Giới thiệu truyện ngắn Làng và nhân vật ông Hai.
- Trích dẫn nhận xét.
b. Thân bài
Giới thiệu chung về nhân vật ông Hai: - nhân vật chính của tác phẩm là một người rất yêu làng nhưng phải xa làng đi tản cư. Tình yêu làng của ông được đặt vào một tình huống đầy thử thách: tin làng chợ Dầu theo giặc, phản bội kháng chiến. Ông Hai đã trải qua tâm trạng dằn vặt, đau đớn, phải đấu tranh rất quyết liệt để lựa chọn con đường đi đúng đắn cho mình.
Khi nghe tin làng theo giặc:
- Ông bàng hoàng sững sờ “cổ ông lão nghẹn đắng lại hẳn, da mặt tê rân rân”.
- Ông nghi ngờ, cố chưa tin nhưng khi cái tin ấy được khẳng định lại bằng chính miệng những người tản cư dưới xuôi lên thì ông không thể không tin. Từ lúc ấy, tâm trạng ông bị ám ảnh, day dứt với mặc cảm là một kẻ phản bội. Ông nghe tiếng chửi bọn Việt gian, “ông cúi gằm mặt xuống mà đi”.
- Ông sống trong tâm trạng nơm nớp lo sợ, xấu hổ, nhục nhã: “Cứ thoáng nghe những tiếng Tây, Việt gian, cam – nhông… là ông lại lủi thủi ra góc nhà nín thít”.
- Ông tủi thân, thương con, thương dân chợ Dầu, thương thân mình phải mang tiếng là dân Việt gian “nước mắt ông lão cứ giàn ra”.
- Ông Hai tiếp tục bị đẩy vào tình huống thử thách căng thẳng khi nghe tin người ta không chứa người làng Dầu.
- Ông Hai cảm nhận hết nỗi nhục nhã, lo sợ vì tuyệt đường sinh sống: “Đi đâu bây giờ?”, “Rồi đây biết làm ăn buôn bán ra sao?”.
Bị đẩy vào đường cùng, tâm trạng ông vô cùng bế tắc. Mâu thuẫn nội tâm được đẩy đến tỉnh điểm. Ông nghĩ : “hay là quay về làng?”, nhưng ông hiểu rõ, “Về làng tức là chịu làm nô lệ cho thằng Tây”, là phản bội cách mạng, phản bội cụ Hồ.
- Ông đã dứt khoát lựa chọn theo cách của ông “Làng yêu thì yêu thật nhưng làng theo Tây mất rồi thì phải thù”. Tình yêu nươc đã rộng lớn hơn, bao trùm lên tình cảm làng quê.Nhưng dù xác định thế, ông vẫn không dứt bỏ được tình cảm với làng. Bởi vậy mà ông càng đau xót tủi hổ.
- Trong tâm trạng bị dồn nén, bế tắc ấy, ông chỉ còn biết trút nỗi lòng mình vào những lời tâm sự với đứa con để củng cố niềm tin vào cách mạng và kháng chiến.
Diễn biến tâm trạng của ông Hai được tác giả miêu tả một cách tinh tế và sinh động.
- Tác giả miêu tả cụ thể, gợi cảm các diễn biến nội tâm qua các ý nghĩ, hành vi, ngôn ngữ, đặc biệt diễn tả rất đúng và gây ấn tượng mạnh mẽ về sự ám ảnh, day dứt trong tâm trạng nhân vật. Điều đó chứng tỏ Kim Lân am hiểu sâu sắc về người
nông dân và thế giới tinh thần của họ.
- Ngôn ngữ kể chuyện, ngôn ngữ nhân vật thật đặc sắc, đặc biệt là ngôn ngữ nhân vật ông Hai giàu tính khẩu ngữ vừa có nét chung của người nông dân vùa mang đậm tính cá nhân của nhân vật.
c. Kết bài : khẳng định tài năng miêu tả diễn biến tâm trạng nhân vật của nhà văn qua truyện ngắn.
