Hóa học 12 bai 3: Chất giặt rửa

[sonca009]

View attachment 2091View attachment 2092View attachment 2093View attachment 2094View attachment 2097

HÓA HỌC 12 BÀI 3: CHẤT GIẶT RỬA​

A. Nội dung kiến thức


I. Khái niệm và tính chất của chất giặt tổng hợp

1. Khái niệm: Chất giặt rửa là những chất khi dùng cùng với nước thì có tác dụng làm sạch các chất bẩn bám trên các vật rắn mà không gây ra phản ứng hóa học với các chất đó.

2. Tính chất giặt rửa

a)Một số khái niệm liên quan
Chất ưa nước là những chất tan tốt trong nước.
Chất kị nước là những chất hầu như không tan trong nước.
Chất kị nước thì lại ưa dầu mỡ, tức là tan tốt vào dầu mỡ. Chất ưa nước thì thường kị dầu mỡ, tức là không tan trong dầu mỡ.

b) Đặc điểm cấu trúc phân tử muối natri của các axit béo
View attachment 2096
CxHyCOONa
Đuôi.|Đầu…
- Đầu: Ưa nước, kị dầu.
- Đuôi (là gốc hidrocacbon): Kị nước, ưa dầu

c) Cơ chế hoạt động của chất giặt rửa
Lấy trường hợp natri stearat làm thí dụ, nhóm CH3[CH2]16 -, “đuôi” ưa dầu mỡ của phân tử natri stearat thâm nhập vào vết dầu bẩn, còn nhóm COO-Na+ ưa nước lại có xu hướng kéo ra phía các phân tử nước. Kết quả là vết dầu bị phân chia thành những hạt rất nhỏ được giữ chặt bởi các phân tử natri stearat, không bám vào vật rắn nữa mà phân tán vào nước rồi bị rửa trôi đi.
View attachment 2095

II. Xà phòng

1. Sản xuất xà phòng:
- Cách 1: Đun dầu thực vật hoặcmỡđộng vật với dung dịch NaOH hoặc KOH ở nhiệt độ và áp suất cao.
(R-COO)3C3H5 + 3NaOH -> R-COONa + C3H5(OH)3

- Cách 2: Ankan--> Axit cacboxylic-----> Muối natri của axitcacboxylic

2. Thành phần của xà phòng và sử dụng xà phòng
- Thành phần xà phòng:
+ Các muối natri (hoặc kali) của axit béo (C17H35COONa, C15H31COONa, )
+ Chất phụ gia: Chất màu, chất thơm.

III. Chất giặt rửa tổng hợp

1. Sản xuất chất giặt rửa tổng hợp
- Chất giặt rửa tổng hợp được điều chế từ các sản phẩm của dầu mỏ.
R - COOH -----> R - CH2OH ------> R - CH2OSO3H ----> R - CH2OSO3H ----->R - CH2OSO3-Na+

2. Thành phần và sử dụng các chế phẩm từ chất giặt rửa tổng hợp
- Các chế phẩm như bột giặt, kem giặt, ngoài chất giặt rửa tổng hợp, chất thơm, chất màu ra, còn có thể có chất tẩy trắng như natri hipoclorit,… Natri hipoclorit có hại cho da tay khi giặt bằng tay.

IV. So sánh xà phòng và chất giặt rửa tổng hợp

+ Giống: Cùng kiểu cấu trúc, đuôi dài không phân cực ưa dầu mỡ kết hợp với đầu phân cực ưa nước.
đuôi dài không phân cực ưa dầu mỡ : C17H35 ( trong C17H35COONa), hay C12H25( trong Natri lauryl sunfat C12H25OSO3Na)
đầu phân cực ưa nước: COO-Na+ hay OSO3-Na+ (trong C12H25OSO3Na)

+ Khác: Ở xà phòng, đuôi là gốc HC của axit béo, đầu là anion của axit cacboxilic. Ở chất giặt rửa tổng hợp đuôi là bất kì gốc HC dài nào, đầu có thể là anion cacboxylat, sunfat.
Khi gặp các ion Ca2+, Mg2+ có trong nước cứng thì C17H35COONa pư tạo kết tủa làm hao phí xà phòng còn Natri lauryl sunfat C12H25OSO3Na không có.

B. Bài tập

Câu 1. Chất giặt rữa tổng hợp gây ô nhiễm cho môi trường vì:
A. chúng không bị các vi sinh vật phân hủy ................ B. Chúng bị kết tủa với các ion canxi
C. Một nguyên nhân khác ...................................... D. Cả A, B đều đúng

Câu 2: Dầu thực vật ở trạng thái lỏng vì:
A. Chứa chủ yếu các gốc axit béo no ..........................B. Chứa chủ yếu các gốc axit thơm.
C. Chứa hàm lượng lớn các gốc axit béo không no .......... D. Một lí do khác

Câu 3: Để điều chế xà phòng dùng các phương án nào sau đây?

1. Đun glixerol với NaOH hoặc KOH ở nhiệt độ và áp suất cao.
2. Đun dầu thực vật hoặc mỡ động vật với NaOH hoặc KOH ở nhiệt độ và áp suất cao.
3. Oxi hóa parafin của dầu mỏ nhờ oxi không khí ở nhiệt độ cao, có muối Mn2+ làm xúc tác rồi trung hòa axit sinh ra bằng NaOH
4. Cả 2 và 3

Câu 4: Xà phòng hóa hoàn toàn một trieste X bằng dung dịch NaOH thu được 9,2g glixerol và 83,4g muối của một axít béo no B. Chất B là:
A........ Axit axetic ........ B. Axit panmitic ............. C. Axit oleic............... D. Axit steric

Câu 5: Xà phòng hóa hoàn toàn 0,1 mol một chất hữu cơ ( chứa C, H, O ) cần vừa đủ 300ml dd NaOH 1M, cô cạn dung dịch sau phản ứng thu được 24,6g muối khan. Công thức cấu tạo của X là :
A. (HCOO)3C3H5.......... B. (CH3COO)3C3H5............. C. C3H5(COOCH3)3 ........ D. (HCOO)2C2H4

Câu 6: Cho 2,64g một este của axit cacboxylic no đơn và rượu đơn chức phản ứng vừa hết với 60ml dung dịch NaOH 0,5M 0,5M thu được chất X và Y. Đốt cháy hoàn toàn mg chất Y cho 3,96g CO2 và 2,16g H2O. Công thức cấu tạo của este đó là :
A. CH3COOCH2CH2CH3....... B. CH2=CH-COOCH3 .... C. CH3COOCH=CH2 ...... D. HCOOCH2CH2CH3

đáp án :

Spoiler

1. D
2. C
3. 4

Xem bài tiếp theo tại đây : https://diendankienthuc.net/diendan/hoa-hoc-12/27968-hoa-hoc-12-bai-5-glucozo.html#post62119

 

[ong noi loc]

Câu 4/
chất béo + 3NaOH ---------> Glixerol + 3 muối
..........................................0,1..........0,3
Mmuối = 83,4:0,3 = 287
=> gốc Axit = 287+1-23 = 256. B. Axit panmitic
Câu 5/Cũng như pt trên
nNaOH = nMuối = 0,3
=> Mmuối = 82
=> Goc axit là 82-23+1 =60 B. (CH3COO)3C3H5.
Câu 6/
nCO2 = 0,09
nH2O= 0,12.
=> Gốc rượu no.Vì sô mol CO[SUB]2[/SUB]<H[SUB]2[/SUB]O
Còn Axit no đơn ------> nH2O=CO[SUB]2[/SUB].
nNaOH = 0,03
=> neste =0,03
=> Meste = 88. D. HCOOCH2CH2CH3

 

[ong noi loc]

kiến thức trọng tâm :
- Chất giặt rửa tổng hợp là gì ?
- Xà phòng là gì ?
- Cơ chế nào giúp các chất giặt rửa nào hòa tan được bẩn?
- Điều chế .