Bài 9: NGUYÊN PHÂN
* Nội dung cơ bản:
I. Biến đổi hình thái nhiễm sắc thể trong chu kì tế bào
- Vòng đời của mỗi tế bào gồm có kì trung gian và thời gian phân bào nguyên nhiễm (nguyên phân) có 4 kì: kì đầu, kì giữa, kì sau, kì cuối, tiếp đến là sự phân chia chất tế bào và kết thúc sự phân bào.
- Ở kì trung gian giữa hai lần phân bào, NST có dạng sợi mảnh (sợi nhiễm sắc). Trên sợi nhiễm sắc có các hạt nhiễm sắc là những chỗ sợi nhiễm sắc xoắn lại. Trong kì này NST tự nhân đôi làm thành NST kép, có 2 NST con đính với nhau ở tâm động.
- Bước vào kì trước, các NST con bắt đầu xoắn. Sự đóng xoắn đạt mức cực đại vào kì giữa. Lúc này mỗi NST có hình thái và cấu trúc đặc trưng.
II. Những diễn biến cơ bản của NST trong quá trình nguyên phân
1. Kì đầu
- NST kép bắt đầu đóng xoắn và co ngắn có hình thái rõ rệt
- Các NST kếp dính vào các sợi tơ của thoi phân bào ở tâm động
2. Kì giữa
- Các NST kép đóng xoắn cực đại
- Các NST kép xếp thành hàng ở mặt phẳng xích đạo của thoi phân bào
3. Kì sau
- Từng NST kép tách nhau ở tâm động thành hai NST đơn phân li về hai cực của tế bào
4. Kì cuối
- Các NST đơn dãn xoắn dài ra, ở dạng sợi mảnh dần thành chất nhiễm sắc
III. Ý nghĩa của nguyên phân
- Giúp tế bào sinh sản và cơ thể lớn lên
- Duy trì sự ổn định của bộ NST đặc trưng của những loài sinh sản vô tính.
* Một số câu hỏi:
1. Giải thích các khái niệm: NST, tâm động, NST kép.
2. Điều gì sẽ xảy ra nếu ở kỳ giữa của nguyên phân, thoi phân bào bị phá hủy?
3. Nêu đặc điểm NST qua các kì (bộ NST của loài = 2n): hình dạng, số lượng.
Xem thêm:
Sinh học 9 Bài 8: Nhiễm sắc thể
