Thơ Nguyễn Khuyến

[Thandieu2]

MUỐN LẤY CHỒNG

Bực gì bằng gái chực phòng không?
Tơ tưởng vì chưng một tấm chồng.
Trên gác rồng mây ngao ngán đợi,
Bên trời cá nước ngẩn ngơ trông.
Mua vui, lắm lúc cười cười gượng,
Giả dại, nhiều khi nói nói bông.
Mới biết có chồng như có cánh,
Giang sơn gánh vác nhẹ bằng lông.

Bực gì bằng gái chực phòng không?
Tơ tưởng vì chưng một tấm chồng.
Trên gác rồng mây ngao ngán đợi,
Bên trời cá nước ngẩn ngơ trông.
Mua vui, lắm lúc cười cười gượng,
Giả dại, nhiều khi nói nói bông.
Mới biết có chồng như có cánh,
Giang sơn gánh vác nhẹ bằng lông.

 

[Thandieu2]

VỊNH TIẾN SĨ GIẤY

Rõ chú hoa man khéo vẽ trò,
Bỡn ông mà lại dứ thằng cu.
Mày râu mặt đó chừng bao tuổi,
Giấy má nhà bay đáng mấy xu?
Bán tiếng mua danh thây lũ trẻ,
Bảng vàng bia đá vẫn nghìn thu.
Hỏi ai muốn ước cho con cháu,
Nghĩ lại đời xưa mấy kiếp tu.

Cũng cờ, cũng biển, cũng cân đai,
Cũng gọi ông nghè có kém ai.
Mảnh giấy làm nên thân giáp bảng,
Nét son điểm rõ mặt văn khôi.
Tấm thân xiêm áo sao mà nhẹ?
Cái giá khoa danh thế mới hời!
Ghế chéo, lọng xanh ngồi bảnh chọe,
Nghĩ rằng đồ thật hóa đồ chơi.

 

[Thandieu2]

CHƠI NÚI NON NƯỚC

Chom chỏm trên sông đá một hòn,
Nước trôi sóng vỗ biết bao mòn?
Phơ đầu đã tự đời Bàn Cổ,
Bia miệng còn đeo tiếng trẻ con.
Rừng cúc tiền triều trơ mốc thếch,
Hòn câu Thái phó tảng rêu tròn.
Trải bao trăng gió xuân già dặn,
Trời dẫu già, nhưng núi vẫn non.

 

[Thandieu2]

NHỚ CẢNH CHÙA ĐỌI

Già yếu xa xôi bấy đến nay,
Làng chơi loáng thoáng lại buồn thay!
Chùa xưa ở lẫn cùng cây đá,
Sư cụ nằm chung với khói mây.
Dặm thế ngõ đâu tầng trúc ấy,
Thuyền ai khách đợi bến đâu đây?
Chuông trưa vẳng tiếng người không biết,
Trâu thả sườn non ngủ gốc cây.

 

[Thandieu2]

NGHE HÁT ĐÊM KHUYA

Một khúc đêm khuya tiếng đã chầy,
Nửa chen mặt nước, nửa từng mây.
Nghĩ mình vườn cũ vừa lui bước,
Ngán kẻ phương trời chẳng dứt dây.
Bẻ liễu thành Đài thôi cũng xếp,
Trồng lan ngõ tối ngát nào hay.
Từ xưa mặt ngọc ai là chẳng,
Chén rượu bên đèn luống tỉnh say.

 

[Thandieu2]

KẺ TRỘM MẤT TRỘM

Mày đi khoét lấy của người đây,
Lại có người theo khoét của mày.
Canh bạc biết đâu là lỗ lãi,
Vòng quanh thôi cũng tại ưa may.
Hóa thua cụ Ngạn đừng trao lụa,
Nết kém thầy Vương chửa ném cây.
Gẫm chín cuộc đời ai chẳng thế,
Kiếm ăn không những một phường bay.

 

[Thandieu2]

THẦY ĐỒ VE GÁI GÓA

Người bảo rằng thầy yêu cháu đây,
Thầy yêu mẹ cháu có ai hay!
Bắc cầu, câu cũ không hờ hững,
Cầm kín, tình xưa vẫn đắng cay.
Ở góa thế gian nào mấy mụ?
Đi ve thiên hạ thiếu chi thầy?
Yêu thầy cũng muốn cho thầy dạy,
Dạy cháu nên rồi mẹ cháu ngây.

 

[Thandieu2]

CHẾ ÔNG ĐỒ CỰ LỘC

Văn hay chữ tốt ra tuồng,
Văn dai như chão, chữ vuông như hòm.
Vẻ thầy như vẻ con tôm,
Vẻ tay ngoáy cám, vẻ mồm húp tương.
Vẻ cô đầu nói móc vài câu,
Hầu bao ních, rận bâu quanh chiếu,
Khăn nhuộm lờ lờ mùi nước điếu,
Nón sơn không méo cũng không tròn.
Quần vải thô, ngại giặt ngã màu son,
Giày cóc gặm, nhặt dây đàn khâu lấy.
Phong lưu ấy, mà tình tính ấy,
Đến cô đầu, vẫn thấy lả lơi bông,
Xinh thay diện mạo anh hùng!

 

[Thandieu2]

TẶNG ĐỐC HỌC HÀ NAM

Ai rằng ông dại với ông điên,
Ông dại sao ông biết lấy tiền.
Cậy cái bảng vàng treo nhị giáp,
Khoét thằng mặt trắng lấy tam nguyên.
Dấu nhà vừa thoát sừng trâu đỏ,
Phép nước xin chừa móng lợn đen.
Chỉ cốt túi mình cho nặng chặt,
Trăm năm mặc kệ tiếng chê khen.

 

[Thandieu2]

LỜI VỢ ANH PHƯỜNG CHÈO

Xóm bên đông có phường chèo trọ,
Đương nửa đêm vợ gọi chuyện trò.
Rằng: "Ta thường làm quan to,
Sao người coi chẳng ra trò trống chi?"
Vợ giận lắm mắng đi mắng lại:
"Tuổi đã già sao lại dại như ri?
Đêm hôm ai chẳng biết chi,
Người ta biết đến thiếp thì hổ thay!
Ở đời có hai điều nên sợ:
Sống chết người, quyền ở trong tay.
Thế mà chàng đã chẳng hay,
Còn ai sợ đến phường này nữa chăng?
Vả chàng cũng lăng nhăng túng kiết,
Cuộc sinh nhai chèo hát qua thì,
Vua chèo còn chẳng ra gì,
Quan chèo vai nhọ khác chi thằng hề"

 

[Thandieu2]

NGÀY XUÂN DẠY CÁC CON

Tuổi xuân, thêm được tóc râu phờ,
Nay đã năm mươi có lẻ ba.
Sách vở ích gì cho tuổi ấy,
Áo xiêm nghĩ lại thẹn thân già.
Xuân về ngày loạn càng lơ láo,
Người gặp sau cùng cũng ngất ngơ.
Lẩn thẩn lấy chi đền tấc bóng,
Sau đàn con hát vẫn say sưa

 

[Thandieu2]

CHƠI CHỢ TRỜI HƯƠNG TÍCH

Ai đi Hương Tích chợ trời đi!
Chợ họp quanh năm cả bốn thì.
Đổi chác người tiên cùng khách bụt,
Bán buôn gió chị lại trăng dì.
Yến anh chào khách nhà mây tỏa,
Hoa quả bày hàng điếm cỏ che.
Giá áo, lợn, tằm, tiền, gạo đủ,
Bán mua mặc ý muốn chi chi

 

[Thandieu2]

UỐNG RƯỢU Ở VƯỜN BÙI

Túy Ông ý chẳng say về rượu,
Say vì đâu, nước thẳm với non cao.
Non lặng ngắt, nước tuôn ào,
Tôi với bác xưa nay cùng thích thế.
Đời trước thánh hiền đều vắng vẻ,
Có người say rượu tiếng còn nay.
Cho nên say, say khướt cả ngày,
Say mà chẳng biết rằng say ngã đùng.
Chu Bá Nhân thuở trước sang sông,
Chỉ tỉnh rượu ba ngày không phải ít.
Kêu gào thế cười chi cho mệt,
Chớ buồn che nghe hát làng say.
Xin ngươi gắng cạn chén này

 

[Thandieu2]

MỪNG ÔNG NGHÈ MỚI ĐỖ

Anh mừng cho chú đỗ ông nghè,
Chẳng đỗ thì trời cũng chẳng nghe.
Ân tứ dám đâu coi rẻ rúng,
Vinh qui ắt hẳn rước tùng xòe.
Rượu ngon ả nọ khôn đường tránh,
Hoãn đẹp nàng này khó nhẽ che.
Hiền quý đến nay đà mới rõ,
Rõ từ những lúc tổng chưa đe.

 

[Thandieu2]

HỎI THĂM QUAN TUẦN MẤT CẮP

Tôi nghe cướp nó lèn ông,
Nó lại lôi ông đến giữa đồng.
Lấy của đánh người quân tệ nhỉ!
Thân già da cóc có đau không?
Bây giờ mới sẽ sầy da trán,
Ngày trước khi đâu mất mảy lông.
Thôi cũng đừng nên ki cóp nữa,
Kẻo mang tiếng dại với phường ngông!

 

[Thandieu2]

MUỖI

Ta say đương buồn ngủ,
Lũ muỗi gọi ta dậy.
Ta giơ quạt xua đi rồi chúng lại đến,
Cứ nhoi nhói vào tai người ta.
"Sao mày thích thịt ta thế?
Sao mày ham da tao thế?
Sao mày thù gối tao thế?
Sao mày ghét chăn ta thế?
Mày với ta chẳng liên can gì với nhau,
Sao mà bắt chẹt nhau như vậy?".

Dịch Thơ:

Ta say vừa đi ngủ,
Muỗi quấy không cho nằm.
Gió quạt xua lại đến,
Bên tai cứ réo ầm.
Thịt ta sao mày thích?
Da ta sao mày ham?
Gối ta sao mày ghét?
Chăn ta sao mày căm?
Ta mày có điều chi?
Làm khổ nhau cho cam!


Nguyễn Văn Tú Dịch

 

[Thandieu2]

VẺ GIÀ

Tuổi ta đã năm mươi lẻ năm,
Tất cả mọi cái xấu đều lộ ra lúc già.
Răng xiêu ghê buốt như cãi cọ nhau,
Mắt lòa, gấp sách cắt nghĩa mò.
Tự thương mình, mái tóc trong gương đã ba phần trắng,
Nhưng lòng son, vẫn còn một điểm thiêng liêng.
Chớ lấy làm, lạ ngày nào cũng tựa cửa say sưa,
Nếu ta mà không say thì tỉnh với ai?

Dịch Thơ:

Năm mươi nhăm tuổi cái thân già,
Vẻ xấu dần dần lộ bết ra.
Răng vẹo buốt hàm như cãi cọ,
Mắt lòa gấp sách giảng ê a.
Ba phần tóc bạc càng thêm tủi.
Một tấm lòng son vẫn có thừa,
Đừng trách bên song say khướt mãi,
Không say thì tỉnh với ai mà?

Khương Hữu Dụng Dịch

 

[Thandieu2]

MUA CÁ

Cái ao vuông ngoài cửa rộng hơn một mẫu,
Hàng năm cá không nuôi mà vẫn nhiều.
Người giàu làm chủ cái ao, ấy thu lợi hàng mười nghìn,
Người nghèo mua lại ao ấy, lãi không bằng một phần.
Gạo đắt đã khó đủ cho miệng ăn,
Nước sâu lại gặp phải hồi mưa dầm.
Biết đâu giàu nghèo, không phải là do số mệnh,
Thôi thì cứ ráng hết sức làm, chẳng nên oán hận chi.

Dịch Thơ:

Ngoài cửa chừng hơn một mẫu ao,
Cá không phải thả cũng dồi dào.
Người giàu làm chủ lời hàng vạn,
Nhà khó mua về kiếm được bao?
Giàu nghèo ai biết không do số,
Đừng oán hờn chi, gắng sức vào.

Đỗ Ngọc Toại Dịch

 

[Thandieu2]

VƯỜN RAU

Một năm đến lại một năm qua,
Đã nghèo lại ốm, còn biết ngày tháng là gì!
Giúp cho hứng rượu, con thường đem dâng đậu phộng,
Mừng xuân đến khách lại tặng thứ chè Long.
Ngàn trái núi mờ tỏ, tưởng như kém tươi đẹp,
Một con hạc lẻ bay lượn dọc ngang, chưa biết đâu là nhà.
Chỉ có cải hành ở vườn nhỏ này là xanh tốt,
Không cần vun tưới khó nhọc, nó vẫn rườm rà.

Dịch Thơ:

Một năm rồi lại một năm qua,
Nghèo ốm dường quên cả tuế hoa.
Tiếp nhằm con thường dâng đậu phụng,
Mừng xuân khách lại tặng Long trà.
Ngàn non mờ tỏ không còn vẻ,
Chiếc hạc bơ vơ chửa thấy nhà.
Chỉ có mảnh vườn hành cải tốt,
Chẳng còn vun tưới vẫn rườm rà.

Lê Tư Thực, Đỗ Ngọc Toại Dịch

 

[Thandieu2]

VƯỜN CẢI

Trước chỗ ngồi, trồng một vườn cải,
Sớm hôm tưới tắm rất là khó nhọc.
Một khóm thì củ vàng và mập mạp,
Nhưng đầu hoa thì lại trắng phếch.
Một khóm thì đầu hoa vàng,
Nhưng dưới gốc lại không có củ.
Hai bên không nên trái ý nhau,
Ta cùng các ngươi đều được vừa ý.

Dịch Thơ:

Vườn cải trồng trước nhà,
Sớm hôm vun tưới mệt!
Một khóm củ vàng to,
Đầu hoa đều trắng phếch.
Một khóm đầu hoa vàng,
Dưới chân lại rỗng tuếch.
Đôi bên chẳng trái nhau,
Ngươi vui ta cũng thích!

Nguyễn Văn Tú Dịch