SỬ THI BÂHNAR : DYÔNG DƯ

[uocmo_kchodoi]

SỬ THI BÂHNAR : DYÔNG DƯ

Sử thi Bâhnar Kriêm ( Bình Định)
Người kể : Bok Hmai – Bok Klích
Sưu tầm & Biên dịch : Hà Giao – Đinh Lưu
​

Tóm tắt cốt chuyện: Dyông Dư là em kề anh cả Dăm Joong và là anh của Dăm Dyă, của nàng Bia Jơ Răng Matnar với cậu em út Xem Đum. Dyông Dư là người kỳ dị, có thân hình to lớn, mắt lồi, miệng rộng, tai to, ăn hết nồi bảy nồi bung, uống chơi năm bảy ghè rượu cần. Ngủ say đến nỗi phải nấu chì đổ lỗ tai mới thức. Là một chàng trai có phép thần nhưng mang lốt người xấu xí, lười biếng. Dyông Dư còn là người có tài cao và đức độ,đánh bại mọi kẻ thù. Khi người thân trở thành kẻ phản bội, phải chiến đấu với nhau một mất một còn, chàng rất đau lòng như phải “ tự chặt chân chặt tay” . Lòng ham muốn của cải và quyền lực đã đẩy ngưòi anh ruột Dăm Joong trở mặt lại với Dyông Dư và các em. Đó là một bi kịch hiếm thấy trong sử thi Bâhnar. ​

Dyông Dư
Xưa nghe Dyông Dư

Do cha anh xa xưa hơamon cho con em nghe

Đây chuyện kể về người Bahnar kỳ lạ

Bài này dài quá xin hát mấy khúc nghe chơi

Cha của Dyông Dư qua đời không ai biết

Cô của chàng mất lúc chưa chồng

Mẹ của chàng cùi cũi nuôi con năm đứa

Anh cả trông cũng khá là Đăm Joon

Tiếp đến chàng mặt mũi rỗ hoa

Đăm Dyă thứ ba ngó anh ta cũng được

Đến cô gái đẹp là Bia Jơrăng Matnar

Anh út Xem Đum ai cũng khen bảnh nhất

Một sáng mùa hạ mùa suối cá ngọn sông

Cả nhà cả làng ra đi từ sớm

Riêng Dyông Dư ngủ nướng để nắng soi nhà

Chẳng có ai ưa anh chàng xấu xí

Bộ răng lồi xỉ da dẻ đen đíu

Chẳng ai cho theo vì chàng hay làm lấy lệ

Biết mình dậy trễ còn cõng cái nồi bung to

Hai nách chàng còn đèo hai gùi gạo muối

Dyông Dư lội ngược suối ngược sông

Chàng gặp dân làng đang đập vỏ cây

Rồi họ thả ngay thứ đắng cay xuống nước

Dyông Dư gặp chín vực và chín thác

Thả chơi thứ dây cá không chết là chơbiên (1)

Ai cũng bảo chàng điên không biết gì suốt cá

Chỉ yàng cho phép lạ theo lời khấn của chàng

Chảy giữa hai dòng nước trong là dòng nước đục

Cá từ trên thác lao xuống vực sâu

Lừ đừ cá bơi chứ chưa chịu chết

Dân buồn về hết vì chỉ bắt vài con thôi

Từ dưới vực sâu cá lại trồi lên thác

Con nào cũng chết phơi bụng trắng lăng

Chàng đóng khố ở trần mà ra sức lượm

Những con còn sống cũng phóng lên bờ

Làm Dyông Dư mệt ngất ngư vì bắt cá

Hai cô gái nhỏ mải nhặt cá bên bờ

Ấy là Bia Phu và Bia Lơmok

Vốn anh em khác mẹ với Dyông Dư

Ba người say sưa cùng nhau bắt cá

Họ quên khi chim đã xao xác gọi đàn

Bóng tối từ rừng kéo trùm lên hết cả

Sau khi chàng lên lửa lại bẻ lá lót nghỉ đêm

Bia Lơmok nấu cơm Bia Phu nướng cá

Hai cô đều sợ thú dữ đi săn mồi

Dyông Dư lựa lời khuyên hai em nhút nhát:

– Ớ Bia Lơmok, ớ Bia Phu

Hai em cứ ăn thật no ngủ cho yên giấc

Có anh vẫn thức canh tới sáng mai

Chẳng có con gì dám quấy đâu mà ngại

Dyông Dư ngồi tại hòn đá mặt bằng

Tai nghe chim rừng kêu đêm rời rạc

Và chín cái thác reo phía xa xa

Thỉnh thoảng gió qua nhẹ rung cành lá

Một ngày suốt cá chừng quá mỏi mê

Lưng chàng dựa kề gốc chò cổ thụ

Nghe rõ rừng đêm vẫn êm đềm như cũ

Ai hay thú dữ quen thói kiếm cái ăn

Là Bok Tung Ngoang vừa rời hang cùng vợ

Ấy là cặp hổ ăn mót cá bên sông

Chúng hí hửng mừng gặp ba người đang ngủ

Muốn tóm hết cả nhưng ngặt có Dyông Dư

Nên chỉ bắt Bia Phu và Bia Lơmok

Hai nàng la khóc rung động cả núi non

Mà Dyông Dư vẫn giòn tan tiếng ngáy

Dyông Dư thức dậy khi nắng đã lên cao

Không thấy hai em đâu vẫn nguyên ba đống cá

Chắc hai em đã bỏ chàng chạy về làng

Thấy cá còn nguyên nhưng không còn ham nữa

Trách hai em nhỏ quên cả người anh

Dyông Dư thôi đành trở về làng cũ

Phải hỏi ra lẽ chẳng báo với anh

Nhưng lạ cả làng chẳng ai ngó thấy

Chàng quay lại chỗ đã nghỉ đêm qua

Quyết tìm hai đứa em tội nghiệp

Bỗng em gái đẹp là Jơrăng Matnar

Níu chàng giữa sân ôn tồn phân giải:

– Ớ Dyông Dư hãy nghe em nói

Gã là con hổ đói ở trong hang

Không thể thắng dễ dàng gã được

Anh phải có sức mới diệt nổi gã

Anh phải ăn no cho người mạnh mẽ

Đã có sức khoẻ còn phải có pơgang (2)

Thì Bok Tung Ngoang mới chết

Nàng bắt heo xẻ thịt và nấu nồi bung cơm

Dyông Dư mài xong gươm rồi vào ăn uống

Chàng không to lớn mà ăn hết thịt hết cơm

Nhận túi pơgang lận vào lưng khố

Phen này bắt kẻ nào đã giết hai em

Dyông Dư vội men theo ngược bờ sông

Tới chỗ nghỉ đêm chợt nhìn thấy dấu

Quả hai con hổ bắt hai em gái mang đi

Chàng thấy trong người tức ơi là tức

Phen này chàng quyết xé xác chúng ra

Những dấu chân kia dẫn chàng tới hang đá

Là nơi ở của gã Bok Tung Ngoang

Cái cổng làng chúng làm rất chắc

Lớp gỗ lớp sắt trông rất công phu

Bắt được Bia Phu và Bia Lơmok

Những người đẹp thì lão không ăn

Nuôi để nhử ngữ con trai dại gái

Thằng nào mò lại sẽ bị giết ăn tươi

Nếu bắt nhiều người sẽ cho lên giàn sấy

Vì ác như vậy nên ma các làng

Luôn rền rĩ khóc than đầy hang của gã

Dyông Dư gọi mãi mới thấy mấy cô ra

Họ vừa nghe chàng xin mở cổng

Thì liền bảo chàng muốn sống đừng vào

Chủ làng đã tài cao lại còn quái ác

Nếu chàng không bị xẻ thịt cũng bị làm khô

Tội gì làm mồi cho vợ chồng thú dữ.

Nhưng chàng với họ nhiều kẻ bà con

Nhiều chị em cùng làng là anh em chú cháu

Dù Dyông Dư mặt xấu và người thô

Không thể để cho gã già xé thịt

Dyông Dư tha thiết nói với chị em rằng:

– Cứ mở cổng tôi thăm Bok Tung Ngoang một chút

Phải nhìn tận mặt dẫu phải rơi đầu

So tài thấp cao để khỏi thẹn làm trai

Chưa được gặp nhau biết đâu sống chết

Tôi xin nói thiệt sẽ phá cổng bây giờ

Chị em sợ Dyông Dư sẽ phá banh cái cổng

Chàng sẽ làm náo động khắp cả hang

Chắc Bok Tung Ngoang tức giận

Gã sẽ nướng hết chẳng chừa ai

Nên họ nhẹ nhàng rút cây cài tấm cửa

Len lén dẫn chàng lên tới chỗ các nàng

Đừng để Bok Tung Ngoang giật mình thức dậy

Gã sẽ quậy biết bao xương trắng máu tươi

Để xua cái lo lúc mới gặp ban đầu

Chị em mời chàng ăn trầu hút thuốc

Nhìn những người đẹp đang bị giam cầm

Dyông Dư nghe động lòng thương hại

Và chàng thấy cần phải cứu người ta

Vừa lúc con heo to qua sân nhà ủn ỉn

Biết là heo của gã chàng bảo làm thịt ngay

Để dành xương bày nơi cửa nhà gã

Hãy chất thêm củi thành một đống to

Lửa đã cháy các cô quạt cho mù mịt

Lửa và khói sẽ đánh thức gã

Nghe mùi lạ hắn biết có người mới đến

Cái mùi khói lửa quyện với mùi xương heo

Khét và béo ngậy như đeo mũi gã

Trộn mùi đắng người lạ nào dám vào hang

Gã vùng dậy hung hăng dòm dòm ngó ngó

Vừa thấy chỗ các cô có Dyông Dư

Gã gầm gừ trèo thang tức khắc

Mới lên vài bậc đã lộn cổ xuống liền

Gã trèo lên rớt xuống năm lần bảy lượt

Ngỡ bụng đói nên bị tuột luôn luôn

Vợ chồng gã phải ăn phải uống

Nhưng vẫn trèo lên trụt xuống liên miên

Dyông Dư thấy thế liền thu pơgang

Để cho gã trèo lên thang gặp gỡ

Bok Tung Ngoang đâu có lạ với Dyông Dư

Nên không thể ăn tươi nuốt sống

Phải tìm cách chống sao thật chắc ăn

Gã giả bộ ân cần mời trầu mời thuốc

Bày rượu thịt ăn uống suốt đêm

Mà vẫn chưa tìm ra cách giết

Dyông Dư thức với Bok Tung Ngoang

Muốn hạ vợ chồng gã nhưng chưa được

Nhờ chị em cho một cái dao ăn trầu

Chàng khéo léo lận vào trong lưng khố

Rồi ngắc nga ngắc ngứ giả đò say

Chàng lăn ra sàn ngủ ngay thiêm thiếp

Ngủ say như chết mà ngáy phì phò

Có lúc rống như bò bị chọc tiết

Bok Tung Ngoang quỷ quyệt đâu có dễ tin

Gã thử mấy lần thấy chàng ngủ thiệt

Các nàng thút thít thấy chàng sắp chết rồi

Họ lại thương hại chàng trai xấu số

Đương khi không nạp thân vào miệng hổ

Và gã lại ngỡ có thịt sắp ngập răng

Nên bảo các nàng mau đi nấu nước

Để luộc cái thằng lớn mật to gan

Đụng Bok Tung Ngoang này các làng đã sợ

Các nàng đâu nỡ nấu nước luộc chàng

Bị bắt làm nên ứa hai hàng nước mắt

Nếu không làm sẽ bị giết như chàng

Các nàng giờ như đang chết

Chỉ vì khiếp sợ trước Bok Tung Ngoang

Thấy nước sôi các nàng càng hãi

Mà sao chàng ngủ dữ quá không hay

Thương hại thay kẻ thiếu tài yếu sức

Dù có lòng tốt thần chết cũng không chừa

Bok Tung Ngoang chắc đang ưng bụng

Coi gã đứng say ngắm một con mồi

Thấy nước chậm sôi khiến gã rơi nước miếng

Ăn miếng thịt chín bao giờ cũng miếng ngon

Nên hai vợ chồng lật đật bồng con thịt

Mà cái thằng chó chết sao nặng quá tay

Vợ chồng loay hoay không thể xoay nổi nó

Người không phải đá sao quá nặng nề

Vợ chồng gã đều to gấp ba con voi một

Cớ làm sao không nhúc nhích được Dyông Dư

Gã bảo vợ kiếm cây để làm đòn bẩy

Còn gã thì lè lưỡi liếm con mồi

Ôi cái thằng Dyông Dư đã tươi lại ngọt

Bok Tung Ngoang nhắm mắt nuốt luôn

Con thịt mềm ngon trôi qua cổ họng

Gã nuốt no bụng thằng khố rách áo ôm

Mụ vợ gã vừa mang cây chạy đến

Ngạc nhiên thấy con thịt biến mất rồi

Còn gã cười cười chỉ cái bụng quá no

Mụ chữi gã cái đồ láu ăn láu uống

Bok Tung Ngoang bỗng ôm bụng ngã lăn

Có con gì đang cắn gan rút ruột

Tìm đâu ra thuốc kẻo gã chết đến nơi

Mụ bảo đáng đời kẻ chuyên ăn lẻ

Thịt Dyông Dư ai biết ngọt hay cay

Mà cay hay ngọt không chia cho ai thì chịu chết

Mụ đâu biết chàng đã lừa được gã

Chàng chui vào bụng với con dao nhỏ

Vẫn sống dậy trong Bok Tung Ngoang

Chàng xẻo nát gan, cắt từng khúc ruột

Rạch tung hai phổi rồi dứt trái tim

Thấy gã nằm im mụ đồ còn sống

Không ngờ chàng từ bụng gã bước ra

Mụ hốt hoảng vào nhà cài then cửa sắt

Biết đời mình đã hết từ đây

Những người đẹp mừng rơi nước mắt

Bia Phu và Bia Lơmok nắm chặt tay chàng

Chàng bảo Bok Tung Ngoang vừa bị giết

Nhưng còn bao người chết bị làm khô

Dyông Dư bảo cùng nhau đi cứu họ

Cùng khiêng hết cả sắp giữa sân làng

Chàng lấy pơgang hòa nước sông tưới khắp

Những người đã chết chợt mở mắt thở lên

Rồi lần lượt vươn mình đứng dậy

Người lại tươi vung vẩy nói cười

Họ nhìn Dyông Dư xấu trai quá xá

Nhưng là người cứu họ sống lại với đời

Tất cả cúi đầu thay lời cảm tạ

Được chàng cho trở lại quê hương

Dyông Dư không phá làng không chiếm đất

Chàng chỉ lấy một bộ cồng chiêng

Rồi cùng hai em Bia Phu với Bia Lơmok

Khoan thai cất bước về núi cũ rừng xưa

Dyông Dư về nhà vẫn chứng nào tật nấy

Chàng vẫn ngủ lớn ăn to

Đã ngủ thì không nghe chim kêu gà gáy

Đã ăn thì hết nồi bảy nồi bung

Người ta lầm tưởng ăn lắm ắt làm giỏi

Nhưng không thấy chàng làm rẫy làm nương

Không thấy đan lát, không thấy đi săn

Chỉ thấy ngồi ăn rồi lăn ra ngủ

Biết tính chàng nên chẳng ai nhờ đỡ

Chỉ có bà mẹ và cô em

Đế mắt lo cho chàng cái ăn giấc ngủ

Tội nghiệp bà mẹ suốt ngày lo gạo lo cơm

Mỗi ngày mấy lần lấy thóc làm gạo

Mà cái kho ấy cất ở xa làng

Phải lội suối băng ngàn gùi thóc về để giã

Dân làng kiêng cữ vì ai cũng giữ vía giữ hồn

Nếu sai phạm luôn chẳng mong gì sống

Đàn ông chín vía đàn bà bảy vía

Làm việc gì cũng đừng qua số vía kia

Thương thay bà mẹ của Dyông Dư

Ngày ấy cõng thóc ngoài kho quá lần thứ bảy

Cho nên chẳng ai thấy bà về

Từ núi người Jarai phía tây

Đến biển người Chăm phía đông

Từ sông người Êđê phía nam

Đến rừng người Hrê phía bắc

Ở đâu cũng không có con hổ như Bok Kiếc

Đã to ắt hơn cái nhà rông

Nên tổ ong đóng hàm răng gã không biết

Trên lưng mọc bụi lách cũng không hay

Nhưng Bok Kiếc có cái tai rất thính

Đang nằm ở hang mà biết việc trong làng

Như biết Mí Joong mấy lần đi cõng thóc

Nên đã nằm phục bắt được miếng ngon

Jơrăng Matnar không thấy mẹ cõng thóc về

Nàng rón rén đứng xa nhìn kho thóc

Thấy gùi lăn lóc còn mẹ bị hổ kẹp nách bên trái

Nàng vội lủi về báo với anh Dyă

Nàng chờ lâu quá không thấy Đăm Dyă đâu

Lại lần ra nhìn qua kho thóc

Thấy anh ta bị hổ kẹp nách bên phải

Nàng cắm cúi về báo với em Xem Đum

Nàng chờ dập miếng trầu không thấy em trở vô

Nàng lại lò dò mò ra kho thóc

Thấy Xem Đum bị hổ kẹp nách bên mẹ

Nàng về lay cái ngủ của Đăm Joong

Anh này vẫn quen ngủ bên bếp ấm

Nàng liền dập lửa cho rừng lạnh vào nhà

Joong ngáp rất to vùng mình tỉnh ngủ

Jơrăng Matnar kể rõ đầu đuôi

Đăm Joong liền cầm đao ra trị Bok Kiếc

Hai bên đánh nhau làm đất đùn lên

Đá lấp dòng sông nước ngưng núi lở

Bok Kiếc vẫn không thả ba mẹ con ra

Mặc cho họ la vì kẹp đau quá tức

Đăm Joong đà xuống sức thêm sợ chúa rừng

Bị Bok Kiếc bắt kẹp cùng Đăm Dyă

Mỗi nách bị hai người quẫy đạp vẫy vùng

Nên gã bước về hang khó khăn chậm chạp

Jơrăng Matnar thấy Bok Kiếc

Ì ạch kẹp nách mẹ và ba anh em

Bok Kiếc về hang nào chẳng biết

Nàng vừa khóc vừa chạy về gọi Dyông Dư

Chàng ngáy khò khò thở rung phên vách

Biết tính anh không thể nào đánh thức

Nàng nấu chì ra nước để rót vào tai

Chàng trở mình bảo kiến đâu cắn tai trái

Nàng rót chì tai phải mới dựng dậy được chàng

Jơrăng Matnar khóc than kể lể

Thấy chàng buồn xo nàng lại thêm lo

Nếu Bok Kiếc bắt Dyông Dư nữa thì hết

Có lẽ nào chết tiệt cả nhà

Nàng vội vàng đổ rượu dọn cơm

Coi lại túi pơgang để anh yên lòng cất bước

Dyông Dư mài gươm mới vừa xong

Em gái bảo rằng anh có khách

Đó là lão Ma Wat với lão Ma Dông

Người và ngựa đều như da bọc xương

Nên nàng liền mời cơm mời rượu

Hai lão già vừa ăn vừa khóc rằng

-Bao làng khác cũng như làng chúng tôi

Bà con bao đời làm nương làm rẫy

Chẳng có làng nào bày quậy làng nào

Không hiểu tại sao bị làng Đăm Tiên sát hại

Đến bây giờ không còn lấy một làng

May còn hai chúng tôi và hai con ngựa

Yàng xui đi về phía núi này

Suốt ba con trăng ngựa chạy ngày đêm nghĩ

Đi tìm người tài giỏi để diệt Đăm Tiên

Có phải Dyông Dư sao ngồi im không nói

Dyông Dư không ưa khen giỏi khen tài

Nhiều anh nói hay mà làm quấy quá

Gặp ai xa lạ thêm nói huyên thuyên

Thấy anh ngồi im cô em lên tiếng:

-Đúng là hai chú đã gặp Dyông Dư

Anh tôi làm gì đâu mà khen tài giỏi

Như núi này có Bok Kiếc to xác ác hại

Lão đã bắt mẹ tôi với ba con trai

Anh chửa lo ai vì còn lo cứu mẹ

Làm con phải thế xin hai chú đừng buồn.

-Ồ đừng nói vậy Jơrăng Matnar

– Ơ mà chú Madông với chú Mawat

Tội ác làng Đăm Tiên tôi có biết có nghe

Nhưng hai chú về tìm người tài giỏi

Việc đánh Đăm Tiên đâu có dễ dàng gì

Giờ lo đi cứu mẹ với ba anh em tôi

Nghe Dyông Dư tiếp lời Jơrăng Matnar

Hai ông lão rầu rầu hồi lâu mới nói:

-Dyông Dư tài giỏi thì chỉ có yàng hay

Việc cứu mẹ bữa nay phải đi nhanh chóng

Chúng tôi đâu dám cản ngăn chi

Chỉ thương quá rừng kia núi nọ

Chắc còn đâu đó có con người

Xin Dyông Dư ra tay giúp đỡ

Đừng để họ chết tiệt về tay Đăm Tiên

Dyông Dư căn dặn cô em cẩn thận

Hãy nuôi dưỡng Ma Dông và Ma Wat

Hai ông tội nghiệp đã thoát khỏi Đăm Tiên

Đừng để họ chết vì đói ăn khát uống

Chàng phải cứu sống mẹ và ba anh em

Rồi gặp Đăm Tiên coi thử tài cao thấp

Nhờ có pơgang chàng mau tới hang Bok Kiếc

Lạ lùng thay kẻ ác bỗng khiếp vía kinh hồn

Thấy Dyông Dư gã run run không nổi bước

Bốn mẹ con khóc thét la rên

Chàng rút gươm sáng choang lướt lại

Bok Kiếc sụp lạy thả hết bốn mẹ con

Ba anh em liền quay sang đánh gã

Dyông Dư bảo hãy dừng tay

-Đừng giết kẻ đã quỳ phủ phục

Anh em hãy đưa mẹ về nhà

Lo nuôi dưỡng mẹ già, lo tiếp khách

Tôi nhờ Bok Kiếc làm ngựa dẫn đường

Tới làng Đăm Tiên phải qua nhiều núi nhiều sông

Chàng nói vừa xong nhảy lên lưng Bok Kiếc

Tay nắm bờm cổ chân thúc bên hông

Gã tung bốn chân chạy chừng thục mạng

Nhằm phương mặt trời lặn chạy miết không dừng

Không uống không ăn quên chiều quên sáng

Một bữa Dyông Dư ăn mấy ngày không đói

Chỉ Bok Kiếc đã mỏi bốn chân

Cũng vừa thấy rẫy làng nào rất lớn

Ước chừng chim bay từ sớm nắng tới chiều sương

Mới giáp cái rẫy của ai đó

Dân làm cỏ bảo Bok Đăm Tiên là chủ rẫy

Người nào người nấy như ma đói lâu ngày

Dyông Dư quay lại hỏi ngay Bok Kiếc

-Trông họ sắp chết vì đói nên gầy

Họ ăn thịt mày hay mày ăn thịt họ

Mày mắc nợ họ dã trả được chưa

Thấy Bok Kiếc muốn vồ, chàng vung gươm sắc

Chỉ lia qua một nhát gã đã lăn quay

Chàng cho dân xả thịt ngay ăn uống

Khói lửa thịt nướng bay ngạt mũi Đăm Tiên

Lão hỏi em Đăm Yang ai cả gan xâm phạm

Đất làng lão sao lại dám mò vô

Đăm Yang kêu có Dyông Dư mới đến

Đăm Tiên liền ra lệnh bắt cho được thằng u mê

Dyông Dư lại không hề chống cự

Nên dân làng lớn nhỏ vật đổ chàng liền

Lớp dưới lớp trên đè lên người mặt quỷ

Có tiếng một kẻ thách đố Dyông Dư:

-Chắc mày sắp thua nên vừa sùi bọt mép

-Thắng thua chưa biết bởi nặng quá há mồm

-Ừ cho mày ngủm luôn đồ quân chết tiệt.

-Ồ người tao xấu thiệt nhưng không chết bao giờ

Chàng gồng mình bất ngờ họ ngã nhào hết cả

Giữa chàng và họ cứ thế giằng co

Rồi chàng giả bộ lo nói dại:

-Tao chỉ sợ sợi chỉ của em gái Đăm Tiên

Mới có thể trói liền tao không bứt nổi

Họ chạy về tâu lại với Bok Đăm Tiên

Lão bảo Đăm Yang tìm cô em Bia Tewek

Cô ta vừa dệt vừa nói với Đăm Yang

-Ta đã diệt mấy làng sạch sẽ

Bởi vì họ không có kẻ giỏi tài

Riêng một Dyông Dư thì xin đừng bày chuyện đánh

Vì anh ta có sức mạnh nhất núi nhất rừng

Đăm Tiên nghe vậy đùng đùng la hét

Lão bảo Bia Te Wek sẽ bị giết liền tay

Nếu cô không đưa ngay sợi chỉ phép

Cô ta òa khóc trao sợi chỉ cho dân làng

Một sợi chỉ như muôn ngàn sợi chỉ

Cớ làm sao lại buộc được Dyông Dư

Để dân làng rông chiêng nói cười hơ hớ

Họ kéo chàng như con chó khắp mặt sân

Để Dyông Dư áo quần rách nát

Rách cả da thịt máu chảy đầm đìa

Mí Joong mất mấy ngày mới tỉnh được

Vì cái mùi Bok Kiếc làm muội người đi

Mấy bữa đó không nhớ gì không nghe thấy

Giờ nhớ dần nương rẫy nhớ lấy việc nhà

Nhớ heo gà nhớ bếp lửa nhớ các con

Thấy Joong thấy Dyă thấy Xem Đum

Thấy Bia Jơrăng Matnar còn xinh đẹp

Mà Dyông Dư sống chết nơi nào

Nghe kể lại đuôi đầu sự việc

Mí chửi Bok Kiếc độc ác nhất rừng

Hỏi Đăm Joong hỏi Xem Đum hỏi Đăm Dyă

Có phải vì Dyông Dư xấu xí mà không thương

Không có chàng thì bốn mẹ con tan xương nát thịt

Mí bảo Joong là anh cả phải cứu Dyông Dư

Joong chối không đi vì người chưa mạnh khỏe

Xem Đum lặng lẽ chẳng hé hàm răng

Dyă nhìn anh nhìn em rồi nói lớn:

-Mí sinh ra có bốn anh em trai

Chẳng có ai thương thay ruột thịt

Tôi thoát khỏi Bok Kiếc là nhờ anh Dyông Dư

Giờ có thế nào cũng tìm anh cho được.

Đăm Dyă nhắm làng Bok Kiếc kéo quân đi

Khi đến nơi hỏi chàng không ai biết

Nghe có người bị Bok Kiếc bán cho Đăm Tiên

Anh lại kéo quân băng rừng leo dốc

Đã lọt vào phần đất của lão ta

Mà sao cửa nhà dân làng không thấy

Bởi Đăm Tiên dùng pơgang che khuất khu rừng

Riêng cái xác chàng còn đang phơi mưa nắng

Thấy Dyông Dư thì thương lắm mà phải coi chừng

Đăm Dyă quay về gọi Xem Đum

Hai anh em tuyển thêm quân đi đánh địch

Dân Đăm Tiên làm rách da thịt Dyông Dư

Thấy chàng nằm im chắc là đã chết

Lão cho xẻ thịt để dân ăn

Nhưng chẳng có đao và gươm nào chặt đứt

Họ chỉ lẻo được vài miếng để ăn chơi

Sao thịt Dyông Dư đắng ơi là đắng

Người không ăn quẳng cho chó cũng không ăn

Lão lo cái xác của chàng gây mầm bệnh dịch

Sợ trâu bò gà vịt sẽ chết hết trơn

Đăm Tiên bảo đem chôn sâu dưới đất

Mà lạ thật sao đất không lấp được Dyông Dư

Lão bảo mặc xác nó cho chó tha quạ rỉa

Bây giờ Đăm Dyă đi với Xem Đum

Mang túi pơgang linh thiêng ra trận mạc

Tẩm thuốc phép nhẹ nhàng lên xác Dyông Dư

Thật kỳ diệu chàng đã từ từ mở mắt

Rồi cả da thịt lành lặn như xưa

Xem Đum ôm Dyông Dư nhìn Dyă

Ba anh em mừng khôn xiết kể sự tình

Dyông Dư bảo đừng có trách anh Joong

Phải diệt Đăm Tiên với Đăm Yang cho tiết nọc

Để nước biếc non xanh hết tai họa làng buôn

Ba anh em chia quân làm hai cánh

Cánh Dyông Dư xông thẳng cổng làng

Còn hai anh em phía ngoài nương xáp lại

Đừng cho chúng tháo chạy ra rừng

Chúng sẽ lập làng sẽ nuôi lại mầm độc ác

Làng Đăm Tiên trong chốc lát loạn lên

Nghe bốn bên có tiếng quân hò hét

Những mái nhà lửa bốc ngất trời

Người lớn bị chẻ đôi, trẻ nhỏ bỏ vào cối giã

Không để sót một đứa mang họa về sau

Đăm Yang cầm đao bổ Dyông Dư

Nhưng chàng nhanh hơn đã dứt đầu hắn rớt

Bok Đăm Tiên còn ngơ ngác giữa nhà rông

Dyông Dư trở cán gươm gõ vào trán hắn

-Ồ sao mày dám đánh đầu tao

-Ừ tao bị mày xử thế nào máy được chơi thế ấy

Chàng đáp rồi lấy sợi chỉ của Bia Tewek

Lại trói thật chặt tay lão Đăm Tiên

Rồi cho quân kéo khắp đường rừng núi

Để hắn nhớ mỗi nẻo hắn đã đi về

Máu hắn dầm dề trả lại từng tấc đất

Dyông Dư bảo đã diệt được hai thằng

Còn một con chưa biết ả núp ở đâu

Ngọn lửa đã ăn cửa nhà ăn cây cỏ

Mà Bia Te Wek trốn ở xó xỉnh nào

Quân chàng báo có cái ghè quá nặng

Hóa ra ả đã trốn trong ghè

Đăm Dyă lôi tóc ả ra rồi định chém

Nhưng ả đã lém lĩnh thưa ba anh:

-Giết tôi thì dễ nhưng lượng tình thì khó

Bởi tôi là em gái đâu có biết gì

Một sợi chỉ tôi cũng không cho họ

Nhưng không đưa họ chém cổ tôi rồi

Dyông Dư bảo thôi đừng giết ả

Cứ đưa về làng rồi sẽ tính sau

Chàng có ngờ đâu sự đời xuôi ngược

Làm ơn trước rước họa sau

Làn của Dăt Dai và Plai koong giàu có

Đã nhiều lúa gạo còn buôn ché bán chiêng

Khách mang ché chiêng sang được ân cần đón tiếp

Được mời trầu mời thuốc mời rượu mời cơm

Chỉ tốn rượu tốn cơm tốn trầu tốn thuốc

Tốn thì in ít được lại nhiều nhiều

Quý khách đến bao nhiêu cũng đều bị bắt

Đêù bị trói vào cột đâm trâu roong ching xẻ thịt

Mặc khách kêu thét họ bỏ ngoài tai

Họ làm như vậy mà chả ai dám chống

Sống thì muốn sống mà chống lại yếu hèn

Họ giàu mạnh thêm kẻ hèn càng yếu

Đã xóa làng gần rồi tính xóa làng xa

Bốn anh em Dyông Dư là cái gai của họ

Đã lâu không dám nhổ ngại cả bốn tay đao

Giờ chẳng ra sao bởi đã chia làng lớn nhỏ

Gõ thằng nhỏ trước rồi diệt thằng lớn sau

Dắt Dai với Plai Koong bàn lui tính tới

Họ đành phải đợi đến con trăng sau

So với vẻ đẹp Bia Jơrăng Mat Nar

Thì sắc Bia Te Wek phải thua nữa hột nếp

Hai thằng anh chết là hết hận thù

Hãy để cô ta cùng làm ăn sinh sống

Mà cô ta đã lớn nên tính chuyện bắt chồng

Bà mẹ bảo Đăm Joong là người anh cả

Phải lo trước đã đó là tục lệ làng

Chuyện ấy rõ ràng các em đều chịu

Jơrăng Matnar lo liệu đám cưới Đăm Joong

Bốn ngày ba đêm roong ching uống rượu

Đâm một con trâu chẳng kể heo gà

Đám cưới một nhà mà cả làng say khướt

Chỉ Bia Tewek không uống không ăn

Cô ngồi hong bếp lửa không nói không cười

Tan cuộc vui chơi Đăm Joong mới bảo

-Ớ em Te Wek còn mệt lắm không

Em đừng ra nương mà nước da ăn nắng

Đừng mó gì nặng mà chai sạn hai tay

Công việc hằng ngày có các em gánh vác

Bia Te Wek nhìn mặt Đăm Joong

Trong đôi mắt đen tròn có điều còn khó nói

Đăm Joong hỏi mãi cô mới trả lời:

-Em sắp chết rồi nhờ có anh mới sống

Được nên chồng nên vợ ăn ở suốt đời

Nhưng chẳng thật vui vì còn lo lắng.

-Ồ em cứ nói thẳng chứ chẳng nói ra

Anh biết đâu lo để em thôi bứt rứt

Bia Te Wek nhồi thuốc vào điếu Đăm Joong

Rồi lại điềm nhiên nhai trầu nhỏ nhẻ

Cho Joong năn nỉ mới chịu nói thêm:

-Nhà đông anh em chỉ mình anh có vợ

Nên việc ăn ở ắt có khó khăn

Anh nên chia làng cho các em mới phải.

-Ồ việc ấy em chẳng phải lo phiền

Tuy năm anh em nhưng anh là chủ

Việc to việc nhỏ do ở anh thôi

-Anh còn ba em trai thì em vẫn sợ

Đầu dây mối nhợ lỡ đổ bể tại em

Không trước thì sau làm sao tránh khỏi

Nghe lời vợ nói Joong cũng muốn chia làng

Ngặt vì bà mẹ năm con lòng buồn muối xát

Làm sao chia chác cho được lòng nhau

Ai sẽ ở đâu ai giàu ai khổ

Việc chia làng rất khó may có Dyông Dư

Chàng nhìn mọi người rồi bắt đầu lên tiếng:

-Ai cũng bảo tôi làm biếng không biết làm ăn

Nếu vẫn ở chung dễ chừng sinh xích mích

Xin cho tôi được tách một làng riêng

Mẹ với anh em ở nguyên như cũ

Đăm Joong chờ mẹ với Đăm Dyă và Xem Đum

Cả Jơrăng Matnar không ai thèm mở miệng

Joong đằng hắng rồi nói trắng ra rằng:

-Cái việc chia làng là cực chẳng đã

Bây giờ chú nó đòi chia thì chia

Tôi còn nuôi mẹ già với ba em dại

Là phải ở nguyên xứ sở ông cha

Còn Dyông Dư vóc dài vai rộng

Còn rừng còn núi mặc sức mở mang.

Thế là Đăm Joong chia cho rẻo đất

Trên toàn núi đá dưới bãi sình lầy

Xưa nay làng này chẳng ai dòm ngó

Nhiều người xấu hổ đành bỏ Dyông Dư

Chỉ có hai người là Ma Dông và Ma Wat

Vốn là người khách chẳng biết về đâu

Theo Dyông Dư chỉ hai bàn tay trắng

Dắt Dai ngồi tính với em Plai Koong

Không đánh Đăm Joong vì nó đông và mạnh

Trận này chắc thắng là đánh Dyông Dư

Đồi bãi mới chia rẫy chưa trồng trọt

Cái làng mới lập rào ngõ chưa xong

Đến cái nhà rông chui vào ắt sập

Xáp vào hai mặt ăn chắc như chơi

Dắt Dai sai lính tráng vào coi

Chúng thấy chỉ có hai người ngồi khóc

Đó là Ma Wat với Ma Dông

Hai lão kể rằng Dyông Dư bỗng chết

Mà không thể biết đã phát bệnh gì

Cũng muốn chôn đi tìm không ra đất

Đã sình chương cái xác chảy nước thúi ình

Dắt Dai vẫn cho quân chiếm rừng chiếm bãi

Rồi bảo kiếm củi thiêu xác Dyông Dư

Rừng núi trọc tròi kiếm đâu ra củi
Dắt Dai và Plai Koong bụm mũi ngồi bàn

Sẽ đánh Đăm Joong gọn trong một bữa

Dyông Dư không rữa nhờ tẩm pơgang

Và pơgang đưa hồn chàng lên tầng thứ chín

Chàng hóa thằng bé mới biết lật biết bò

Rồi nhảy lò cò chạy chơi khắp chốn

Lớn như mười tám chàng xuống trần gian

Thấy Dắt Dai hội quân phía trên làng cũ

Chàng biến thành con ó kêu tỏ thảm thương

Lính tráng nghe buồn nhắc bước chân không nổi

Dắt Dai mới hỏi em Plai Koong:

-Ủa con ó rừng nào lạc kêu ảo não.

-Hai đứa mày hãy nghe tao bảo

Chẳng có con ó lạc rừng đâu

Mày mong gặp Dyông Dư hãy mau đón tiếp

Dắt Dai chưa biết là thực hay mơ

Còn Plai Koong vẫn chưa nghe rõ

Đó là tiếng ó hay có tiếng người

Thì Dyông Dư từ đầu sông lao xuống

Nhanh như tên bắn và mạnh vô cùng

Chàng nhổ cái nhà rông ném vào núi đá

Plai Koong hoảng quá nghe đã bùng tai

Còn lão Dắt Dai mặt mày tái lét

Lão ra sức thét gọi Dyông Dư:

-Ồ cái thằng ngu lưng gù mắt lác

Tao làm cái khác mày có sức phá không

Lão liền dựng nhà rông có hai cái nóc

Ngó qua cũng biết đẹp chắc hơn xưa

Dẫu gió bão to thì bão cũng thua

Và Dyông Dư phen này méo mặt

Cũng đúng vào lúc họ lo làm nhà rông

Chàng lên đầu sông luyện chân tập tay

Vác đá đêm ngày dựng xây thành lũy

Không vì chiếm đất mà để sức dẻo dai

Đến khi Dắt Dai đổ rượu uống mừng

Về cái nhà rông làm xong còn mới

Dyông Dư đến hỏi nhà có chắc không

Mặt Plai Koong làm tuồng thách đố

Họ cãi nhau chưa chôn sâu cây cột

Rồi tức tốc dựng ngay nhà rông ba nóc

Lần nào cũng thách mà nóc vẫn ngã nhào

Dắt Dai giục làm nhà rông chín nóc

Lần thứ chín làm tốt và đẹp khỏi chê

Nhưng đừng dại gì thách Dyông Dư tới phá

Làng Dắt Dai yên ả tất cả ngủ say

Lễ mừng nhà mới mấy ngày rượu thịt

Nhà rông này ăn đứt nhà rông các làng

Hơn cả cha ông hồi xưa hồi xửa

Plai Koong đang nằm mơ trên võng

Dắt Dai đang mộng bá chủ núi rừng

Bỗng tiếng nổ ầm ầm

Nghe chuyển rung trời đất

Cái nhà rông chín nóc

Đã sập sát mặt đất

Nghe tiếng người khóc lóc

Đang kêu sống kêu chết

Dắt Dai và Plai Koong biết

Cái nhà rông chín nóc

Bị thằng lưng gù mắt lác

Là Dyông Dư đánh bật

Lộn ngược cột chống trời

Dắt Dai ráng hơi gào thét:

-Đứa nào chết mặc xác

Đứa nào còn la thì chết

Đứa nào mạnh bay mau

Tất cả theo anh em tao

Lên vây Dyông Dư mà chém

Đứa nào run không dám

Thì dứt rụng cái đầu

Họ bay lên ào ào rào rào

Như nhặng kêu như ong phá ổ

Họ thấy địch thủ chỉ có một người

Như thể ruồi bu họ vây rất chặt

Lớp trên lớp dưới lớp ngoài lớp trong

Dyông Dư coi chừng như không thể thoát

Khi chàng phá được một lớp phía trong

Tức thì họ lập thêm vòng vây ngoài nữa

Trận này cứ thế bất kể ngày đêm

Trên trời ba ngày dưới trần chín tháng

Dyông Dư nghe trong bụng như có kiến bò

Hóa ra ăn đã lâu nên đói và khát

Chàng lấy hơi thét một tiếng kinh hoàng

Họ dạt bốn phương tránh quầng khói trắng

Khói tan sao chẳng thấy Dyông Dư đâu

Họ táng đầu vào nhau nhiều tay bỏ xác

Chàng đà xuống đất làng Dắt Dai

Giết heo gà giết trâu

Lấy cây nhà rông làm củi

Chàng nướng thịt ngồi ăn

Mỗi miếng một đùi heo

Vai trâu ba bốn miếng

Quân Dắt Dai nghe mùi thịt nướng

Kéo xuống làng thấy chỉ còn xương là xương

Trâu đàn heo chuồng làng nào ăn mất

Nhìn mặt đất rặt một dấu chân người

Chân lớn chút thôi mà bụng đâu chưa hết

Hay nhờ có phép yàng giúp cho ăn

Dyông Dư đã bay lên từ trên nhìn xuống

Thấy quân của họ đói bụng đang kiếm ăn

Chàng mới la lên để họ nghe biết

-Dắt Dai, ớ Plai Koong

Dám đánh tao không mà dong đâu mất

Hay còn ăn mót ruột thúi da ươn

Dyông Dư bỗng nhiên nghe hai tiếng nổ

Biết rằng đó là Dắt Dai với Plai Koong

Họ vừa phóng lên chàng né liền bên phải

Họ ranh mắt thấy chàng núp sau đám mây

Liền ra lệnh quân vây trùng trùng điệp điệp

Trận đánh liên tiếp già nửa con trăng

Tức là dưới đời hơn hai năm rưỡi

Dyông Dư nghe hơi mệt mỏi

Vì ăn không uống sức xuống ắt nguy

Chàng cầm chắc tay gươm với đao rồi khấn:

-Ta đang cần uống nên đi vắng vài hôm

Khiên với gươm hãy thay ta đánh giặc

Giữ gươm đừng mẻ giữ khiên đừng nứt

Đừng cho chúng biết rằng ta vắng xa

Hết khát ta về lại cùng nhau diệt chúng

Chàng dứt lời khấn trời bỗng tối sầm

Chỉ có khiên với gươm Dyông Dư phát sáng

Khi chàng đã biến thì nắng dần tươi

Không thấy Dyông Dư không thấy khiên đao

Lính tráng vẫn rơi đầu nên Dắt Dai hoảng hốt

Plai Koong suýt chết đoán chắc có ma

Muốn kiếm Dyông Dư phải quay về mặt đất

Dyông Dư bay vút hết tầng cao xa

May gặp một bà lưng còng chống gậy

Chàng chưa biết đấy là Yă Xăcdênh

Sao bà biết tên hỏi han léo lắt:

-Dyông Dư dở ẹt đánh giặc không xong

Nên đi tìm các yàng trông mong cầu cứu.

-Giờ tôi khát rượu bà có cứu được chăng.

-Tao già cả khó khăn mà mày đòi uống đòi ăn.

-Tôi không xin ăn vì còn căng cái bụng

Chỉ xin được uống vì cổ họng khát khô.

-Dưới trần gian sông hồ lênh láng

Lên đây đòi uống khe suối không có đâu.

-Đã ở tầng cao ai cũng giàu biết bao là rượu

Người thì dư dả còn kẻ khát cổ khô môi.

-Tao nói chơi thôi sẽ có người thi uống

Coi thử cái bụng mày uống được mấy ghè.

Dyông Dư nghe đã mừng trong dạ

Chàng bước nhè nhẹ sợ sệt cái cầu thang

Mắt liếc vô nhà sàn thấy một cô rất đẹp

Chắc là người tiếp nước đưa mắt đón chàng

Cô chuyền cái cần khắc hoa văn mời khách

Chàng đoán chừng mười tám xuân xanh

Cảm ơn Yă Xăcdênh là người hợp ý

Nhưng với cô ấy không thể nào so

Cô là đóa hoa còn chàng là sâu róm

Thôi thì thi uống thử ai thắng ai thua

Rất nhiêu ghè xưa cái to cái nhỏ

Chủ nhà sắp ghè dựa vào sát vách phên

Không có gì ăn rặt một thứ uống

Dyông Dư cứ tưởng cô uống chẳng bao lăm

Sửa cái cần rồi nhích gần tí nữa

Lòng chàng muốn ngỏ với cô vài lời

Mà cớ sao cứng lưỡi cứng môi

Chắc cô ta trên trời còn mình dưới đất

Cô ta đẹp quá chừng đừng nói gì dại dột

Vì khát nên đi xin uống chỉ uống

Uống hết ghè này uống sang ghè khác

Có gì đâu bực tức mà giả đò say

Giả lỡ chân tay đá bay ghè đã hết

Ghè vừa bể nát vừa tự ráp lại lành

Tự vào dựa vách phiên lại nồng men rượu

Dyông Dư thấy cô gái đã say mèm

Thấy bụng mình căng phải xuống thang đi đái

Ồ hãy cho nước chảy phía đất làng Dắt Dai

Sực nhớ pơgang lận trong lưng khố

Chàng lấy pơgang xoa từ chân tới đầu

Pơgang thấm tới đâu da tươi tới đó

Quả là phép lạ đã hóa chàng đẹp trai

Chàng mim mỉm cười trở lại nơi cô gái

Cô ta mới đấy giờ ai biết đâu mà tìm

Chàng muốn cảm ơn nhưng bà già cũng vắng

Lòng buồn chàng bay thẳng trở lại trần gian

Đâu biết Yă Xăcdênh và cô kia là một

Người đẹp đã mất chàng thu lại pơgang

Dắt Dai và Plai Koong gặp nạn

Trời không giông sấm sao mưa lắm lụt to

Cớ sao nước mưa khai như nước đái

Nước tràn rừng núi nên phải lên trời

Vừa gặp Dyông Dư từ từ bay xuống

Hai bên lại choảng chấn động khắp nơi

Trận đánh kéo dài không ai thắng ai thua

Đánh mệt thì nghỉ khỏe rồi lại đánh

Quên ngày quên tháng chẳng ai thắng ai thua

Có một hôm Đăm Dyă coi các bếp tro

Bếp ở các nhà cái to cái nhỏ

Bếp nào cũng ấm lửa và đều đầy tro

Chỉ có một bếp không tro không lửa

Dyă không rõ nên hỏi Xem Đum

Đum lại hỏi Bya Jơrăng Matnar

Matnar mếu máo bảo Đum và Dyă:

-Không thương nên không nhớ bếp Dyông Dư

Anh ấy phải ra đi lập một làng khác

Giờ chưa biết sống chết ra sao

Vì còn đánh nhau với làng nào rất lớn

Đăm Dyă đoán là làng Dắt Dai

Rủ anh trai Đăm Joong giúp người ruột thịt

Anh ta nheo mắt rồi lắc cái đầu

Bảo làng chia rồi ai làm nấy chịu

Đang mùa phát rẫy không rỗi đánh nhau chơi

Nói vậy thì thôi còn đâu anh em nữa

Xem Đum và Đăm Dyă rủ Jơrăng Matnar

Ai nhớ Dyông Dư sang làng nghèo khó

Dù còn đói khổ không nỡ bỏ nhau

Biết ra sức ban đầu về sau sẽ sướng

Đăm Joong cứ tưởng chẳng có ai theo

Dân không tính giàu nghèo mà vì tình nghĩa

Nên họ dắt díu bồng bế nhau đi

Người ở với Đăm Joong còn non một nữa

Nên chủ làng bắt làm rẫy bất kể ngày đêm

Anh em gặp mặt ở giữa tầng mây

Dyông Dư vừa nghĩ tay Dắt Dai cũng mệt

Họ bàn bạc miết bởi khó thắng dễ thua

Vì Dắt Dai với Plai Koong không chết

Mấy lần bị giết rồi sống lại như thường

Dyông Dư nói chàng cần đi cầu cứu

Bảo anh em liệu mà lo giữ làng

Đừng có hung hăng nướng quân trong chốc lát

Dyông Dư bay vút tới Yă Xăcbênh

Bà biết chàng lên lần này cầu cứu

Liền vẽ đường bảo chàng đến Yă Dai

Chàng ngỡ là ai rất may là mẹ

Mang tên như thế vì có cháu Đăm Dai

Vì bảo vệ con trai Yă Dai ra trận

Ăn uống vừa xong bà lấy trên giàn bếp

Có một cái chài lâu ngày đầy tro bụi

Chài không đánh cá chỉ ủ lửa để dành

Đến lúc nào cần thì dêm sử dụng

Mặc dù đã dặn cần phải giữ làng

Đăm Dyă với Xem Đum vẫn kéo quân đi đánh

Hai bên choảng mạnh ngay phía đầu sông

Dyông Dư nóng lòng xông vào vòng chiến

Yă Dai nhìn lính tráng lẫn lộn vào nhau

Chẳng biết đau bên ta bên địch

Bà vãi cái chài trùm hết hai bên

Lửa không ai nhen sao bùng lên dữ dội

Cỏ cây rừng núi lửa khói rần rần

Lính tráng hai bên chết dần trong lửa

Dyông Dư đã kêu nóng quá mẹ ơi

Phép của Yă Dai cho lính tráng Dyông Dư

Hóa thành bầy ong bay ra mắt lưới

Còn quân Dắt Dai cho hóa chồn hóa cheo

Hóa quạ hó diều bị lửa chài ăn sạch

Dẹp xong lũ giặc chài phép thu về

Yă Dai sắp đi Dyông Dư thưa mẹ:

-Đời còn lắm kẻ độc ác vô chừng

Mẹ có thương thì cho con cái chài lửa

Yă Dai đã bảo sau lúc chần chừ:

-Ớ Dyông Dư nếu mẹ không thương

Sao Dắt Dai với Plai Koong bị giết

Còng cái chài phép không phải ai cũng cầm

Vì mẹ có năm con như bàn tay năm ngón

Chỉ một ngón ngắn tới bốn ngón dài

Mẹ ngại lửa chài sẽ thiêu ngón ngắn.

Con ơi gắng sống trọn nghĩa anh em

Để cho hằng đêm mẹ nằm yên giấc

Ối yàng ôi có biết lòng mẹ còn đau

Yă Dai nói rồi từ từ bay khuất

Anh em dưới đất luyến tiếc nhìn lên

Nhớ mẹ dịu hiền còn thương con dứt ruột

Dyông Dư cho quân rút trở lại làng xưa

Khi lính tráng về đã qua mùa phát rẫy

Ngạc nhiên nhìn thấy cái rẫy lớn của ai

Từ đông sang tây mỏi cánh bay chim én

Từ nam ra bắc cánh chim nhạn ắt rã rời

Dyông Dư không thấy làng đâu cả

Có lẽ vì chàng đi đã mười mấy năm

Nên quên rừng quên núi quên bãi quên làng

Ma Wat với Ma Dông bảo rằng buôn còn đấy

Chàng nheo mắt thấy một mảng nhỏ mờ xanh

Giữa cái mông mênh màu nâu khô của rẫy

Vừa lúa ấy nghe tiếng Đăm Joong

-Ớ Dyông Dư trải gian nan nhiều lắm

Nay em mang chiến thắng trở về

Anh sẽ đâm trâu giết dê ăn mừng thật lớn

Giờ em cho lính tráng tức khắc dời làng

Được nắng chang chang dân làng anh đốt rẫy

Dyông Dư hơi ngần ngại nhưng phải nói thôi

-Anh Đăm Joong ơi em mải đánh giặc

Làng em đất hẹp sao anh phát xung quanh

Giờ đốt rẫy anh, dân làng em sẽ chết

Sao không báo trước để em kịp dời làng

Anh làm phang ngang em làm sao chịu được.

-Ồ giờ anh báo trước sẽ đốt khắc sau

Anh em ruột nói rồi chứ người dưng khỏi nói

Tưởng là anh cả chỉ dọa em chơi

Chẳng ngờ anh đã cho người kéo lửa

Tử đầu ngọn gió lửa đã phừng phừng

Dyông Dư chạy làng còn hơn chạy giặc

Lửa bùng lên rật rật, lửa bốc cháy rần rần

Cứu ngay người yếu chân trốn cơn giặc lửa

Người già trẻ nhỏ phải cõng phải bồng

Tiếc cái nhà rông nhà sàn kho lúa

Đành để lưỡi lửa nó liếm sạch trơn

Kể chi chiêng cồng nồi đồng ghè rượu

Ai không xiếu miếu khi thấy lửa ăn làng

Ma Wat với Ma Dông kiểm dân làng còn đủ

Nhưng không nhà cửa, không có gạo cơm

Trong cảnh quá điêu tàn dân càng đói lạnh

Lá rừng thay bữa nước suối cầm hơi

Rất nhiều người chửi Đăm Joong đồ chó má

Bảo Xem Đum với Đăm Dyă nói với Dyông Dư

Đánh lấy lại làng thôi không thì dân chết

Dyông Dư buồn bực chẵng lẽ tự chặt chân tay

Mà Joong làm vầy không có ai chịu nổi

Chàng giơ tay vẫy phía mấy tầng mây cao

-Ồ các yàng ở quá xa các yàng đâu có thấu

Có cách gì hãy cứu giúp dân tôi còn làng

Còn núi rừng làm rẫy nương để sống

Trên cao xanh bỗng có tiếng nổ rung trời

Xuất hiện một người ở tầng mây thứ tám

Ôi con người to lớn có tiếng nói vang:

-Ta là Bok Kaidông bảo Dyông Dư biết

Ai có ngón tay thúi hãy tự khử đi thôi

Nếu sợ dứt sợ đau sẽ nhiễm tới đầu rồi chết

Cháu gắng tìm cho được Bok Dai

Cha cháu có cái hay chặt ngón tay đã thúi

Dyông Dư định hỏi nhưng thần sấm đã về trời

Nhờ có Ma Dông và Ma Wat

Chỉ đường đi nước bước cho chàng tìm Bok Dai

Trước khi chàng ra đi đã bày lễ khấn:

-Xin các yàng hãy chứng giúp làng tôi

Nghèo quá không có trâu cũng chẳng có heo gà

Cúng chỉ có ốc suối và cá sông

Xin các yàng với bà con làm ơn đưa đón

Để Dyông Dư tìm gặp Bok Dai

Bok sẽ truyền sức tài trừ loài ác độc

Ma Dông và Ma Wat chỉ lối cho Dyông Dư

Phía mặt trời lặn làng ma cũ

Trong rừng cây cổ thụ không vượn hú chim kêu

Trời càng về chiều nghe càng rờn rợn

Dyông Dư nghe tiếng trống tiếng chiêng

Từ nhà mả rộn lên rồi bỗng nhiên im bặt

Lại có tiếng rên khóc tiếng bước chân người

Chàng ngó trước nhìn sau không có ai hết cả

Dyông Dư tới làng nữa nghe tiếng heo gà

Tiếng trâu bò tiếng chiêng tiếng trống

Nhưng nhiều rào gai bãi đá cây ngã bịt bùng

Kiếm một chỗ chui cũng không thể rúc

Chó chỗ đút đầu được mà không lọt cái thân

Rút gươm cắt đầu để hồn luồn cây đá

Qua rồi hồn hóa thân khác lại đi

Dyông Dư tới làng nhiều người gái đẹp

Chân họ không sát đất mặc màu sắc cầu kỳ

Ràng rịt không cho đi luôn múa may chặn mặt

Chàng phải luồn lách mới tách qua làng

Dyông Dư lại vào làng rất khác

Có ma người, ma gia súc, ma cỏ cây

Tất cả bao vây không cho đi nữa bước

Chàng lại bỏ xác cho thoát phần hồn

Và lại hoàn thân đến lần thứ chín

Rủi đến lần thứ mười thì thôi không sống lại

Vì đàn bà bảy vía đàn ông chín vía

Luật yàng định thế tự đời xửa đời xưa

Dyông Dư gặp một người gùi củi

Làm quen chàng hỏi sao củi chất lộn đầu

Người ấy trả lời cõi đời khác cõi ma

Chàng vừa nhận ra bà cô ruột thịt

Bà cô chàng chết sau cái tang cha

Cô cháu đã cách xa từ hai thế giới

Khi mừng mùa lúa mới chàng nhớ cúng cô

Nay gặp cháu cõi âm bà cô lại nói:

-Tao mới cúng mày hôm qua

Đường đi khó và xa sao nay đã đến.

-Ồ như cháu khấn yàng với cô hôm qua

Cô lên cõi đời rồi sao nay gặp mặt

Cô thương cháu quá nước mắt chảy dài

Chàng trình bày tìm Bok Dai xin phép thuật

Đem về trừ rắn rết trong nhà

Cô dẫn cháu trên đường xa tít tắp

Đã mỏi nhừ chân mới gặp Bok Dai

Xa cách lâu ngày cha con không vồn vã

Đàn ông vốn thế dẫu tánh rất thương

Bởi cha còn biết con tìm cái khiên lửa

Bảo rằng có thì nó giết Đăm Joong

Bảo rằng không thì Đăm Joong giết nó

Sao chốn dương gian vô vàn nghiệt ngã

Để cõi âm không khỏi đau lòng

Hướng phía đầu sông Bok Dai cất tiếng hú

Lần lượt những cái khiên cũ mới bay về

Cái nào cũng mê nhưng không là khiên phép

Cha bảo con không biết dùng khiên lửa sẽ nguy

Dyông Dư nài nỉ Bok Dai đành phải dặn

-Cõi âm này chỉ có mỗi cái khiên thiêng

Yếu tay cầm nghiêng thì khiên bốc lửa

Sẽ cháy núi rừng nhà cửa huống chi con người

Cầm sao cân bằng và cho lửa bùng đúng lúc

Trao con khiên này lại đau xót lòng cha

Chào cha và cô rồi Dyông Dư trở lại

Đường về không trở ngại như khi đi

Nào có vui chi khi cầm cái khiên phép

Tới bước đường cùng ai biết cho ai

Rẫy đốt sạch rồi dân đang trỉa lúa

Nhân vào lúc đó Đăm Joong đi tìm cô

Lạ cho đường đi không gặp gì trắc trở

Anh ta tin rằng sẽ được cái khiên thiêng

Vừa mới gặp cô Đăm Joong đã nói:

-Làng cháu dẫu đói vẫn cứ đâm trâu

Đế cúng cô trước mùa ăn cốm mới

Đường đi dẫu xấu cháu vẫn tới thăm cô

Và tiện thể xin cô cái khiên phép thuật

Để cháu tiêu diệt làng Dyông Dư

Chúng nó cướp núi rừng còn hăm khử cháu

Bà cô nổi cáu với cái miệng nói điêu:

-Mày bảo đâm trâu cúng tao nhiều lắm

Chắc là khi mày cần uống cần ăn

Giờ mày tới thăm hay cần cái khiên giết chóc

Bốn em mày sẽ chết hay mày chết bởi lửa thiêu.

-Tội nghiệp cháu nhiều xin cô đừng giận dỗi

Và đừng tin miệng lưỡi thằng khố rách áo ôm.

-Cần thiết gì anh em khi người ta giàu có

Nếu mày được cái khiên lửa sẽ thiêu cả núi rừng

Nhưng cái khiên thiêng Dyông Dư đã lấy

Anh mà làm bậy lửa đốt cháy cũng đáng đời

Đăm Joong bật cười bỗng quát như xé đất

Bà cô ngã vật ra xa

Đăm Joong được đà phóng đi mất

Chỉ trong chốc lát đã gặp Dyông Dư:

-Ớ thằng lưng gù mắt lác

Sao mày cướp mất cái khiên Bok Dai.

-Ồ cái đó về tay ai do yàng chọn tài chọn đức.

-Mày trả lập tức không tao phứt đầu liền

Dyông Dư nghiêng khiên bên trái

Lửa dậy phừng phừng

Chàng nghiêng khiên bên phải

Lửa bùng rật rật

Phía sau phía trước lửa bốc rần rần

Lửa đeo theo quân chúng thiêu đốt

Đăm Joong đang nóng mắt cháy mày

Còn nghe tiếng Dyông Dư

-Anh cả ơi thua chưa

-Tao chỉ thua cái khiêl lửa

Đăm Joong té ngửa run run

Dyông Dư vung gươm dứt thành ba khúc

Chàng xin các yàng có hóa xác Đăm Joong:

-Xin đừng hóa đỉa, hóa giòi, hóa vắt

Bởi nó đối với tôi có ác cũng anh em

Một xin hóa nhà rông

Cho dân có chỗ hội làng

Hai xin hóa nhà sàn

Cho dân làng có chỗ ở

Ba xin hóa kho lúa

Cho dân có chỗ chứa cái ăn

Là nó đã đền một phần dân làng mất mát

Từ những nhà tranh tỏa xanh khói bếp

Chim sẻ ríu rít lót ổ ở đầu hồi

Sân rộn tiếng cười của đàn con trẻ

Chúng thấy ông cha chuẩn bị lễ đâm trâu

Mừng Dyông Dư đà thắng trận

Diệt Bok Tung Ngoang với Bok Kiếc giống chúa rừng

Diệt Dắt Dai với Plai Koong đang làm chúa đất

Khử Đăm Joong là con mọt nhà sàn

Tôn Dyông Dư làm chủ làng của họ

Chàng nửa mững nửa sợ rừng rộng núi cao

Giống ăn thịt người làm sao trừ hết

Dân làng ơi ai thích nghe Dyông Dư

Xin khất tối mai hơamon tiếp

Chuyện về chàng hát mất vài con trăng

Dễ quên lửng đêm rừng đang lặn.,.
​