BÀI 21: DI TRUYỀN Y HỌC
* Nội dung cơ bản:
Khái niệm di truyền y học: Là 1 bộ phận của di truyền người, chuyên nghiên cứu phát hiện các cơ chế gây bệnh dt và đề xuất các biện pháp phòng ngừa, cách chữa trị các bệnh di truyền ở người.
I. Bệnh di truyền phân tử
- Khái niệm : Là những bệnh mà cơ chế gây bệnh phần lớn do đột biến gen gây nên
- Ví dụ: Bệnh phêninkêtô- niệu
+ Người bình thường: gen tổng hợp enzim chuyển hoá phêninalanin→ tirôzin
+Người bị bệnh: gen bị đột biến ko tổng hợp được enzim này nên phêninalanin tích tụ trong máu đi lên não đầu độc tế bào
+ Chữa bệnh: phát hiện sớm ở trẻ → cho ăn kiêng
II. Hội chứng bệnh liên quan đến đột biến NST
1. Khái niệm:
Các đb cấu trúc hay số lượng NST thường liên quan đến rất nhiều gen gây ra hàng loạt tổn thương ở các hệ cơ quan của người nên thường gọi là hội chứng bệnh
2. Ví dụ: Hội chứng Đao
- Cơ chế:
NST 21 giảm phân không bình thường (ở người mẹ) cho giao tử mang 2 NST 21, khi thụ tinh kết hợp với giao tử có 1 NST 21 → cơ thể mang 3NST 21 gây nên hội chứng đao
- Cách phòng bệnh:Không nên sinh con trên tuổi 35
III. Bệnh ung thư
1. Khái niệm:
Là loại bệnh đặc trưng bởi sự tăng sinh không kiểm soát được của 1 số loại tế bào cơ thể dẫ đến hình thành các khối u chèn ép các cơ quan trong cơ thể. khối u được gọi là ác tính khi các tế bào của nó có khả năng tách khỏi mô ban đàu di chuyển đến các nơi khác trong (di căn)
2. Nguyên nhân, cơ chế: Đột biến gen, đột biến NST
Đặc biệt là đột biến xảy ra ở 2 loại gen:
- Gen quy đinh yếu tố sinh trưởng
- Gen ức chế các khối u
3. Cách điều trị :
- Chưa có thuốc điều trị, dùng tia phóng xạ hoặc hoá chất để diệt các tb ung thư
- Thức ăn đảm bảo vệ sinh, môi trường trong lành
* Củng cố:
Ở người, phân tử hêmôglobin được cấu tạo bởi 4 chuỗi pôlipeptit: 2 chuỗi anpha và 2 chuỗi bêta, việc tổng hợp chuỗi bêta được quy định bởi 1 gen nằm trên NST số 11, gen này có nhiều alen, đáng chú ý là alen A tổng hợp nên HbA và alen S tổng hợp nên HbS. Những người có kiểu gen SS bị bệnh thiếu máu hồng cầu lưỡi liềm.
Cho biết tỉ lệ % HbA và HbS trong máu của 3 cá thể là anh em như sau:
- Cá thể 1:
HbA: 98%
HbS: 0%
Hb khác: 2%
- Cá thể 2:
HbA: 0%
HbS: 90%
Hb khác: 10%
- Cá thể 3:
HbA: 45%
HbS: 45%
Hb khác: 10%
Hãy xác định kiểu gen của các cá thể 1,2,3, trong số đó những cá thể nào bị bệnh hồng cầu hình liềm.
Xem thêm:
Sinh học 12 Bài 20: Tạo giống mới nhờ công nghệ gen