Chia Sẻ Phân tích thân phận và diễn biến tâm trạng của bà cụ Tứ để làm sáng tỏ vẻ đẹp của tình người

[nang moi]

Kim Lân là nhà văn xuất sắc của nền văn học Việt Nam hiện đại. Ông sáng tác không nhiều nhưng tác phẩm của ông đều sáng giá. Một trong những truyện ngắn xuất sắc của ông là truyện ngắn “Vợ nhặt”, một trong những yếu tố đưa đến thành công cho tác phẩm chính là tài năng trong nghệ thuật xây dựng nhân vật độc đáo. Điều đó được thể hiện qua thân phận và diễn biến tâm trạng của bà cụ Tứ.

Đề bài: Anh (chị) hãy phân tích thân phận và diễn biến tâm trạng của bà cụ Tứ để làm sáng tỏ vẻ đẹp của tình người.
Dàn ý phân tích nhân vật bà cụ Tứ
I. Giới thiệu

- Vợ nhặt là một tác phẩm nỏi tiếng của Kim Lân
- Cụ tứ là một trong những nhân vật của tác giả
- Một hiện thân của người dân nghèo thời kì khó khăn
- Là nhân vật trọng tâm của cả bài
- Tâm trạng diễn biến phức tạp

II. Phân tích

1. Sự ngạc nhien của cụ khi a Tràng dắt vợ về
- Con trai lấy vợ trong lúc bấy giờ rất khó khăn, với người như anh không dễ gì có vợ, nên cụ ngạc nhiên
- Bà cụ ngạc nhiên vì con mình xấu xí, nghèo mà vẫn có vợ trong thời khó khăn
- Khi làm về, thấy một người phụ nữ ngồi trong nhà mà còn thưa u
- Bà cụ vẫn không tin vào những gì con trai mình nói “Kìa nhà tôi nó chào u”..”Nhà tôi nó mới về làm bạn với tôi đấy u ạ”
- Bà vẫn không hiểu chuyện gì đang xảy ra

2. Tâm trạng vừa mừng vừa tủi của bà cụ
- Khi biết rằng con bà “ nhặt” được vợ, bà nghĩ đến chồng, đến con gái trở nên buồn hơn
- Vui vì con đã an bề gia thất, buồn phận làm mẹ mà không cưới nổi vợ cho con
- Cái tủi, cái buồn của người mẹ bị dồn vào cảnh nghèo cùng quẫn
- Bà không biết lấy gì để cúng tổ tiên, để trình làng con đã có vợ
- Bà cụ Tứ khóc vì mừng con có vợ, khóc vì thương con dâu không biết làm sao vượt qua nổi khó khăn này.
- Bà cụ xót thương cho con dâu, buồn tủi cho nà mình

3. Nỗi lo của bà cụ Tứ
- Bà lo cho con trai, con dâu, cái gia đình nhỏ của mình không biết phải qua những ngày khó khăn như thế nào
- Bà chỉ biết khuyên con, khuyên dâu thương nhau, vượt qua khó khăn
- Nỗi lo, nổi thương của người mẹ từng trải, hiểu đời có tấm lòng sâu thẳm đối với mình

4. Niềm tin vào tương lai, vào cuộc sống của cụ Tứ
- Bà suy nghĩ vui trong những điều tốt đẹp tương lai “Rồi ra may mà ông giời cho khá…”
- Vui trong công việc sửa sang vườn tược, nhà cửa
- Vui trong bữa cơm đạm bạc đầu tiên có con dâu
- Bà vẫn luôn tạo một không khí ấm cúng cho bữa ăn để con đâu đở tủi

III. Tổng kết

- Nghệ thuật đặc sắc trong diễn biến tâm trạng nhân vật
- Tác phẩm có nội dung nhân đạo sâu sắc và cảm động

Bài làm​

Kim Lân là nhà văn xuất sắc của nền văn học Việt Nam hiện đại. Ông sáng tác không nhiều nhưng tác phẩm của ông đều sáng giá. Một trong những truyện ngắn xuất sắc của ông là truyện ngắn “Vợ nhặt”, một trong những yếu tố đưa đến thành công cho tác phẩm chính là tài năng trong nghệ thuật xây dựng nhân vật độc đáo. Điều đó được thể hiện qua thân phận và diễn biến tâm trạng của bà cụ Tứ.

Đọc truyện ngắn “Vợ nhặt” của Kim Lân, ta thấy bà cụ Tứ không xuất hiện ngay từ đầu thiên truyện mà gần cuối tác phẩm mới xuất hiện nhưng bà lại chính là điểm sáng đặc biệt trong những năm tối đất tối trời ngày ấy. Người đọc nhận ra bà cụ Tứ qua tiếng ho hung hoáng từ xa, một bà lão từ rặng tre lọng khọng đi vào miệng lẩm nhẩm như tính toán điều gì. Đôi nét bút với những câu chữ mộc mạc dung dị nhưng nhà văn đã đem đến cho người đọc những cảm nhận ban đầu về hình ảnh người mẹ nông dân già nua còm cõi, vất vả khổ đau nhưng đằng sau hình ảnh người mẹ già đó là một trái tim chan chứa tình yêu thương.

Câu chuyện dở khóc dở cười về cậu con trai nghèo bỗng dưng lấy được vợ giữa ngày đói đã sáo trộn tâm lý của cụ Tứ. Tâm lý của cụ Tứ vận động theo chiều gấp khúc phù hợp với nỗi niềm chắc ẩn trong chiều sâu riêng của người già từng trải và nhân hậu. Diễn biến tâm lý của à cụ Tứ trải qua bốn chặng.

Chặng một: tâm lý của bà cụ Tứ ngỡ ngàng và ngạc nhiên. Trong bối cảnh đói khát nuôi thân chưa xong, cụ Tứ không thể tin con trai mình lấy vợ. Vì vậy, trước cảnh người đàn bà lạ ở nhà cụ Tứ đã rất ngạc nhiên. Kim Lân đã dựng lên hàng loạt câu hỏi để diễn tả tâm lý ấy: “Quái sao có người đàn bà ở trong nhà ấy nhỉ? Người đàn bà nào lại đứng ngay đầu giường thằng con trai mình thế kia? Sao lại chào mình bằng u?...” Trái tim của người mẹ vốn rất nhạy cảm về chuyện riêng tư của con cái khi đến tuổi dựng vợ gả chồng sao Kim Lân lại để cụ Tứ ngơ ngác quá lâu như vậy? Phải chăng nhà văn muốn ta hiểu: chính sự quẫn phách của hoàn cảnh đã đánh cắp ở cụ Tứ sự nhạy cảm ấy.
Chặng hai: Khi hiểu ra cơ sự, bà ụ Tứ chìm vào nỗi lo buồn vô tận. Bà đánh giá cuộc hôn nhân của con mình bằng những chuối ngày đau khổ đeo đẳng trong quá khứ và nỗi lo trước hiện tại. Bà nghĩ đến cảnh người ta dựng vợ gả chồng, trong kẽ mắt kèm nhèm của bà cụ Tứ rỉ ra hai dòng nước mắt. Như vậy, cùng với cái “cúi đầu” khi mới hiểu ra cơ sự cùng với dòng nước mắt này cho thấy bà cụ trước tình huống của con chìm vào nỗi buồn lo vô tận.

Chặng thứ ba: Mặc dù từ lúc Tràng dẫn người vợ nhặt về, bà cụ Tứ chỉ nghĩ đến buồn đau nhưng không vì thế bà sinh ra độc ác, tàn nhẫn, trái lại lòng bà trào dâng những tình yêu thương. Nhìn người phụ nữ tay vân vê tà áo đã rách chợt lòng bà cụ đầy thương xót, thậm chí trong ý nghĩa của bà dường như còn biết ơn người con dâu: “ người ta có gặp bước khó khăn, đói khổ này người ta mới lấy đến con mình mà con mình mới có được vợ”. Bà thương con trai và hiểu con dâu, bà nói trong nghẹn ngào cảm xúc: “Chúng mày lấy nhau lúc này u thương quá” – một câu nói giản dị, đơn sơ mà chứa đựng những lớp cảm xúc vừa thương con, vừa nhận con dâu, vừa mừng vừa tủi.

Chặng tâm lý thứ tư của bà cụ Tứ: Nhà văn Kim Lân không lỡ khoét sâu thêm vào nỗi buồn của bà cụ Tứ mà chuyển sang một hướng khác nhân bản hơn khi ông tập trung miêu tả niềm vui của bà cụ Tứ trước hiện thực. Trong bữa ăn ngày đói: giữa cái mẹt rách có độc lùm rau chuối thái dối và một đĩa muối ăn với cháo nhưng bà cụ Tứ toàn nói chuyện vui, chuyện tương lai sau này. Nhìn vào niềm vui của bà cụ Tứ ta thấy có hai điểm lạ: Một là bà lão gần đất xa trời lại nói đến chuyện nuôi gà, chuyện tương lai sau này. Bởi tương lai là câu chuyện của tuổi trẻ. Nhưng chính cái lạ này lại nói cho chúng ta biết trái tim của người mẹ, người mẹ ấy không ao ước cho mình mà ao ước cho con, đời mẹ sống vì con tất cả.Điểm lạ thứ hai đặc biệt khi Kim Lân miêu tả chi tiết bà cụ Tứ lễ mễ bưng nồi cháo cám mà bà gọi là chè khoán tự khen ngon đáo để, trong khi đó Tràng cảm thấy vị đắng chát, còn cô vợ nhăn mắt tối sầm khi được bà lão đon đả mời ăn cháo cám. Chữ ngon ấy không được cảm thụ ở phương diện vật chất mà bằng xúc cảm tinh thần. Niềm vui về hạnh phúc của con đã biến vị cháo cám thành thức ăn ngọt ngào.

Bằng một ngòi bút tinh tế tài hoa am hiểu tâm lý và ngôn ngữ dân quê mộc mạc giản dị nhưng có chọn lọc. Kim Lân đã thể hiện thành công thân phận và tâm trạng của bà cụ Tứ qua tình huống Tràng nhặt được vợ để làm nổi bật giá trị hiện thực và giá trị nhân đạo của tác phẩm.

 

[Hanamizuki]

Diễn biến tâm trạng của bà cụ Tứ



Truyện ngắn “Vợ nhặt” của nhà văn Kim Lân lấy bối cảnh là nạn đói khủng khiếp năm 1945 để diễn tả được cái đói có sức nặng như thế nào, nhưng ngụ ý của tác giả chính là việc dựa trên nạn đói để lột tả tính cách “trong như ngọc sáng ngời” của những con người, những mảnh đời lầm thân. Nhân vật bà cụ Tứ là một hình tượng điển hình cho người đàn bà nghèo khổ đến cùng cực nhưng có tình yêu thương con đến vô bờ bến. Hẳn rằng người đọc sẽ không bao giờ quên những lời mà Kim Lân đã dành cho bà.

Kim Lân rất khôn khéo khi lựa chọn thời điểm thích hợp để bà cụ Tứ xuất hiện, tại sao không phải là đầu câu chuyện mà lại ở giữa câu chuyện. Tác giả muốn gợi lên cái nghèo đói đến thê lương của xóm ngụ cư này, lấy nó làm nền, làm đòn bẩy để đi sâu vào phân tích diễn biến tâm lý, nội tâm của người đàn bà này.Bà Tứ xuất hiện từ khi Tràng đưa vợ về nhà, và diễn biến tâm lý của bà cụ thay đổi liên tục từ khi có một người đàn bà khác xuất hiện trong ngôi nhà của mình.

Như những bà mẹ Việt Nam nghèo khổ khác trong thời kỳ cách mạng tháng tám, bà cụ Tứ hiện lên là một người mẹ nghèo, bị cái đói làm cho cùng cực, suy nghĩ quá nhiều. Bà cụ Tứ xuất hiện thật rõ nét qua lời kể tác giả “Từ ngoài rặng tre, bà lọng khọng đi vào. Tính bà vẫn thế, vừa đi vừa lẩm bẩm tính toán gì trong miệng. Nhưng hôm nay khác, thấy mẹ, Tràng reo lên như một đứa trẻ và gọi ới vào trong nhà: U đã về đấy! Anh con trai lật đật chạy ra đón mẹ từ ngoài cổng và trách sao bà về muộn”. Một bà cụ dáng dấp đã không còn nhanh nhẹn, tháo vát nữa mà phải “lọng khọng” đi vào nhà gợi nên một thảm cảnh thê lương đến não lòng.

Đặc biệt sự thay đổi bất ngờ khi bà nhìn thấy người đàn bà lạ ngồi ngay giữa nhà mình “Bà cụ Tứ phấp phỏng bước vào theo con vào nhà. Phấp phỏng vì ling tính cho bà biết trong nhà hẳn xảy ra chuyện gì. Mà quả đúng như vậy. Mới đến giữa sân, bà đứng sững lại và càng ngạc nhiên hơn. Trong nhà bà có người, lại là đàn bà. Người đàn bà nào ở trong ấy nhỉ? Bà chưa gặp, bà không quen bao giờ. Người ấy lại đướng ngay đầu giường thằng con mình thế kia? Sao lại chào mình bằng u?.. Ai thế nhỉ? Hàng loạt câu hỏi đặt ra trong đầu bà lão. Hay bà già rồi, trông gà hoá cuốc. Bà lão hấp háy cặp mắt cho đỡ nhoèn vì tự dưng bà lão thấy mắt mình nhoèn ra thì phải.. Không phải bà trông gà hoá cuốc, không phải mắt bà nhoèn. Đúng là có người rồi. Bà lão nhìn kỹ người đàn bà lần nữa, vẫn chưa nhận ra người nào. Bà lão quay lại nhìn con tỏ ý không hiểu.”. Người mẹ nghèo một đời khốn khó như vậy làm sao có thể không ngạc nhiên cho được khi bà đã hiểu ra cơ sự này. Bà thương mình, thương con và thương cho người đàn bà lạ kia. Giữa cảnh chết choc như ngả rạ, nạn đói hoành hành, cái ăn chẳng có, lại còn rước thêm người như thế này bà không lo, không buồn sao được.

Bà nghĩ đến cái cảnh người ta dựng vợ gả chồng cho con cái trong lúc ăn nên làm ra, đằng này con trai bà lấy vợ trong cảnh bần hàn, thiếu thốn đủ đường thế này. Bà thương mình bao nhiêu thì thương cho con gấp bội phần, bà cảm thấy tủi nhục khi không thể mang lại ấm no và hạnh phúc cho đứa con trai tội nghiệp. Bà thương cho người đàn bà héo hon kia cũng vì đói, vì không còn gì nên mới theo Tràng về làm vợ. Chao ôi những suy nghĩ của bà cụ Tứ thật khiến người ta đau lòng, não nề, khiến người ta xót thương nhưng chẳng biết cách nào có thể thương lấy bà, thương lấy những con người trong thời đại này.

Kim Lân đã rất thành công khi phác họa hình ảnh bà cụ Tứ đầy ám ảnh trong lòng người đọc đến như vậy.

Hơn hết diễn biến tâm lý của bà cụ Tứ thay đổi rất đột ngột, nhưng sự thay đổi đó là tín hiệu đáng mừng chứng tỏ rằng bà đã chấp nhận người vợ “nhặt” của đứa con, cũng giống như việc chấp nhận sẽ gánh thêm cái khổ, cái đói, cái nghèo cùng với các con. Cái cách bà cụ Tứ dặn dò đôi vợ chồng trẻ thật khiến con người ta cảm phục “ Nhà ta nghèom liệu mà bảo nhau làm ăn. Khi anh Tràng bước dài ra sân, bà động viên nàng dâu: Rồi may ra ông giời cho khá… Biết thế nào hở con, ai giàu ba họ, ai khó ba đời? Rồi ra thì con cái chúng mày về sau.”. Sự ân tình, chu đáo của người mẹ nghèo khiến đôi vợ chồng trẻ cảm động, không biết nói gì hơn, bà đã chấp nhận “người vợ mới” của đứa con, chấp nhận cả cái đói nghèo mà gia đình bà mang.

Bà ân tình với con dâu, nói cho con dâu yên lòng rằng nhà nghèo, nếu có thì làm dăm ba mâm nhưng nhà mình nghèo nên động viên con dâu có gắng. Chi tiết này đã cho thấy sự đồng cảm giữa một người phụ nữ nghèo với một người phụ nữ nghèo. Sự gắn kết này sẽ mang lại một hơi ấm và sức sống cho gia đình sau này.

Ôi chao, cái đói nghèo hoành hành, con người không lo sao được. Thương cho bà cụ Tứ, thương cho người đàn bà nghèo và thương cho những người sống trong cảnh khốn đốn đó.

Hình ảnh “nôi cháo cám” sau đêm tân hôn của con mà người mẹ này mang đến thực sự khiến chúng ta cảm động đến rơi nước mắt. Nồi cháo cám ấy không còn nguyên giá trị thực như nó vẫn mang, nó là hiện thân của tình yêu thương con vô bờ bến, đức hi sinh lớn lao của người mẹ nghèo dành cho những đứa con. Nồi cháo cám là chi tiết cực kỳ đắt giá của câu chuyện, nhân phẩm và lòng vị tha, yêu thương của bà cụ Tứ cũng từ chi tiết này mà được nhân lên gấp bội, gấp vạn lần.

Hẳn người đọc sẽ không bao giờ quên đi hình ảnh bà cụ Tứ gắn với nồi cháo cám ở cuối truyện, bà kể toàn chuyện vui cho các con nghe với hi vọng có một tương lai đỡ khổ, đỡ nhọc nhằn hơn. Một tình yêu đáng ngưỡng mộ trong hoàn cảnh khắc nghiệt. Hiện thực dường như không thể đánh gục được tình yêu thương giữa con người với con người với nhau.

Bằng bút pháp khắc họa diễn biến tâm lý sâu sắc, Kim Lân đã để lại trong lòng người đọc những dư âm khó phai về hình ảnh bà cụ Tứ nghèo đó nhưng vẫn ánh lên tình yêu thương đáng ngưỡng mộ. Bà cụ Tứ là hiện thân của những gì cao đẹp nhất của một con người, một nhân cách.