NHỮNG ĐỨA CON ĐÀNG ĐIẾM
Vài dòng viết muộn về một chuyện đã qua....
Từ năm 1882 , khi những điều luật bóng đá đầu tiên ra đời , học giả lỗi lạc người Pháp Ernest Renan đã nói trong một bài diễn thuyết ở ĐH Sorbonne về chủ đề : Thế nào là một dân tộc ? “Như mỗi cá thể” , Renan nói , “Một dân tộc là điểm cuối trong một quá khứ dài những cố gắng nỗ lực , những hi sinh , đau khổ”.Xoay quanh một dân tộc là những hào quang quá khứ và sự tận hưởng “những tiện nghi” hiện tại.Renan nói:”Cùng nhau nghĩ đến những điều lớn lao và cùng nhau thực hiện chúng,đó là những nét cơ bản nhất của một dân tộc.”
Nước Pháp tự hỏi , liệu sau một VCK Cúp thế giới bát nháo với đầy đủ bi hài kịch, những cầu thủ của họ đã đánh mất thói quen nắm chặt tay nhau chưa ? Màn chia tay đáng lên án của Equipe Tricolore tại Nam Phi như một sự tự sỉ nhục tập thể , nỗi hổ thẹn của nước Pháp , được phơi bày trước hàng trăm triệu khán giả trên toàn thế giới . Thông điệp của những kẻ mặc quần đùi , nói nhẹ nhàng , là một màn trả đũa với vị HLV “bí hiểm” Raymond Domenech nhưng đồng thời nó cũng đã đẩy nỗi tức giận vốn được tích tụ lâu dài của người Pháp với những kẻ cố tình từ chối trách nhiệm phục vụ danh dự quốc gia lên mức cao nhất.
Khó có thể bình chọn ra hình ảnh ấn tượng nhất trong những ngày mà ĐT Pháp tan ra từng mảnh trước toàn thế giới .
Nếu được chọn , có lẽ tôi sẽ lấy hình ảnh những cầu thủ đến trại tập của mình trong bộ dạng bảnh bao , từ chối làm việc và rồi ông HLV đọc chính tả lí do sự việc trước ống kính máy quay . Đó là hình ảnh mà theo một khách mời trên kênh Canal+ , một hình ảnh hài hước mang tính chất loạn thần kinh .
Tiếp đó là màn bi hài kịch trong phòng thay đồ ở trận gặp Mexico , khi mà Anelka không ngần ngại gọi Domenech là “con điếm bẩn thỉu” , cùng nhiều “mỹ từ” khác mà có lẽ không nên trích ra đây . Ngay ngày hôm sau , những từ đó đã được in đậm trên trang nhất nhật báo L'Equipe .
Những cuộc họp báo , những buổi tranh luận gay gắt nổ ra , tất cả như có một bàn tay vô hình đạo diễn ở phía sau , tất cả như theo đúng một trình tự đã vạch ra từ trước , kể cả bản giải thích được đọc công khai trước dư luận , một động thái xuất phát không chỉ từ phía các cầu thủ vì nó “không hề có một lỗi chính tả” .
Thủ quân Evra kêu gọi tìm ra kẻ “phản bội” , ông HLV Domenech luôn miệng kêu ca về “nỗi xấu hổ quốc gia” , các quan chức LĐBĐ bối rối chẳng biết làm gì , thậm chí bộ trưởng thể thao Roselyne Bachelot sau khi kêu gọi về lòng tự trọng của các cầu thủ đã không ngần ngại chỉ trích họ như những tên Gangster vài ngày sau đó .
Ở trong nước , công chúng bắt đầu quên đi cái gọi là Les Bleu sau quá nhiều tức giận và buồn bã . Những người đáng kính như HLV Aimé Jacquet , người đã đưa Pháp lên ngôi VĐTG năm 1998 , cũng chỉ biết xuất hiện với cặp mắt lúc nào cũng chực khóc và nói về bóng đá bằng những khổ thơ như những bài ballad buồn về cốt cách và danh dự , về những giá trị đạo đức .
Không gì có thể bào chữa cho hành động của Anelka , nhưng có lẽ không ít người cũng muốn nói những lời đại loại như thế về Domenech .
Với vị HLV lập dị này , người Pháp không hi vọng lập được kì tích như năm 2006 , chỉ mong ít ra đội tuyển cũng thể hiện là họ cũng biết chơi bóng cho ra hồn . Nhưng ngay cả điều đó cũng không có nốt .Với “thành tích” này , có lẽ Domenech sẽ đi vào lịch sử với tư cách HLV tồi nhất mọi thời đại của ĐT Pháp . Có ngạc nhiên không , với một HLV trong suốt những năm tại vị của mình chẳng bao giờ nói về đội hình xuất phát , bàn luận về chiến thuật hay ít ra là cũng nói một câu ra vẻ hiểu biết về bóng đá ?
Thay vào đó , luôn nói rất hay về những thất bại , luôn gặp những may mắn từ trên trời rơi xuống . Luôn gây ra những hành động lố bịch , kiểu như sau thất bại trước Italia ở Euro 2008 và bị loại , thay vì nói về bóng đá thì lại nảy ra sáng kiến cầu hôn cô bạn gái ngay trước ống kính truyền hình .
Người Pháp gọi ông ta là "emmerdeur" , một loại người luôn gây rối ở bất cứ đâu mình xuất hiện , ngoan cố , kênh kiệu và rất giỏi đổ lỗi cho người khác . Hình ảnh cuối trận gặp Nam Phi có lẽ tiêu biểu nhất cho tính cách của ông ta . Từ chối bắt tay HLV của đối thủ , từ chối làm một hành động lịch sự tối thiểu . Domenech đi , nước Pháp vẫn phải xấu hổ hộ ông ta .
Với một HLV như vậy , với một dàn cầu thủ như vậy , cộng thêm nỗi xấu hổ và lòng tự trọng bị để quên ở đâu đó mà chẳng buồn lấy lại , những gì les Bleu phải nhận vẫn còn quá nhẹ .
Đó là chuyện của bóng đá nhưng cũng đồng thời là chuyện của một dân tộc . Nỗi đau bóng đá , dù lớn , cũng chưa đủ để giải thích cho cơn bão lòng người ở quê nhà . Không chỉ là bóng đá .
Như một quy luật , mỗi thành công hay thất bại trong bóng đá đều ánh xạ ngược trở lại về xã hội , văn hóa và chính trị . Và bóng đá Pháp tại Cúp thế giới vừa qua đã cho chúng ta một ví dụ thật hấp dẫn . Ở đây , thật dễ dàng để kết luận , chính trị và những âm độ của nó có tác động mạnh mẽ đến văn hóa của thể thao hơn là ngược lại . Đó là ĐT bóng đá của một đất nước có ông tổng thống cũng hay “chửi” dân , người đã gọi những thanh niên da đen và gốc Ả rập là “bọn cặn bã” , đã quyết dọn sạch những “xóm nhà lá “ của Paris bằng “máy hút bụi” .
Nếu có thể nghe những lời như vậy từ văn phòng tổng thống thì cũng không khó hiểu khi chúng lọt xuống vài “tầng” nữa để xuất hiện trong phòng thay đồ của ĐT . Một khi những người ở vị trí cao cấp vẫn một mặt rao giảng đạo đức , một mặt vẫn thể hiện tính “chợ búa” thì có thể trông đợi gì hơn ở những công dân -cầu thủ của họ ? Khoảng cách từ “bọn cặn bã” của Sarkozy đến “con điếm bẩn thỉu” của Anelka đâu có xa .
Không chỉ có vậy . Khi Pháp VĐ năm 1998 , với đội hình gồm những cầu thủ khác nhau về màu da , xuất thân , nhiều người đã nói đến thành công của một mô hình xã hội tiến bộ nhất thế giới . Công thức "Black-blanc-beur" đã trở thành biểu tượng cao nhất của hòa hợp sắc tộc , phản biện lại những chỉ trích của những người cực hữu như chính trị gia Jean-Marie Le Pen , người đã gọi ĐT Pháp như một “đội quân đánh thuê người châu Phi” .
Đội tuyển Pháp năm 2010 có nhiều “black” hơn tất thảy . Nếu thầy trò Domenech thành công , công thức trên sẽ càng được củng cố . Tiếc thay , điều ngược lại đã xảy ra . Bà bộ trưởng tội nghiệp Bachelot có lẽ sẽ phải đối đầu với những cuộc tranh luận nảy lửa sắp tới .
Những chính trị gia cực hữu sẽ lại có dịp lên tiếng , rằng một đội tuyển toàn những người da màu không thể gọi là đại diện cho một quốc gia được , rằng những cầu thủ da màu luôn thiếu lòng tự hào quốc gia , họ không thuộc về dân tộc này . Đó có lẽ là điều tồi tệ nhất cho một thất bại tại một VCK Cúp thế giới , nơi đưa mọi dân tộc gần nhau hơn .
Để tránh điều đó , người Pháp ngày nay cần nghe lại những lời của học giả đồng hương Ernest Renan , người trong một bài nói chuyện hơn một thế kỉ trước đã khẳng định rằng , những chịu đựng của một dân tộc có giá trị hơn những vinh quang . “Những hồi tưởng , những nỗi đau có tác dụng mạnh mẽ hơn những vinh quang vì chúng nhắc nhở một dân tộc về nghĩa vụ phải cùng nhau nắm tay và vượt qua” .
Những lời đó phải luôn được ghi nhớ , trước hết là trong thể thao , rồi đến chính trị và cuối cùng là xã hội .
Armunanto
