VnKienThuc
Xã hội học tập
- Xu
- 19
Corona 2019 virus có lẽ là loại virus được nghiên cứu nhanh nhất và có nhiều xuất bản khoa học nhất trong thời gian rất ngắn. Có thể nói kết quả nghiên cứu về nó được xuất bản hàng ngày. Những gì chúng ta biết về nó ngày càng nhiều mà các bạn có thể xem thấy ở các nguồn thông tin khác nhau.
Một vấn đề rất quan trọng là, chúng ta nên hiểu những kết quả đó như thế nào? Một vấn đề rất lớn mà tôi quan sát được là nhiều bạn diễn giải sai các kết qủa này, có thể dẫn đến nhiều sai lầm. Tôi điểm qua vài điều:
1. "Chưa có bằng chứng khoa học rằng người khoẻ đeo khẩu trang sẽ hạn chế nhiễm bệnh": tức là hiện nay chưa có kết quả nếu bạn đeo khẩu trang thì sẽ hạn chế được bao nhiêu phần trăm. Điều này KHÔNG có nghĩa là "đeo khẩu trang không có tác dụng ngừa bệnh."
2. "Tỷ lệ tử vong là x%". Điều này có nghĩa là trong NGẮN HẠN, trong 100 người được XÉT nghiệm dương tính, có X người tử vong liên quan TRỰC TIẾP đến loại virus này. Con số này không nói lên được những cái chết chưa (hoặc không) xác định nguyên nhân. Cũng không xác định được tỷ lệ tử vong trong DÀI HẠN hoặc GIÁN TIẾP.
3. "Tác hại của virus là gây viêm phổi": có nghĩa là tác hại NGẮN HẠN của virus là viêm phổi. Chúng ta chưa biết gì về tác hại DÀI HẠN của nó. HBV, HCV, HPV gây bệnh dài hạn (ung thư) nghiêm trọng hơn là ngắn hạn.
4. "Có x người bị nhiễm": có nghĩa là trong những người được xét nghiệm, có x người cho kết quả dương tính. Điều này không bao gồm những người không (hay chưa) được xét nghiệm và những người có kết quả âm tính giả. Kết quả âm tính giả có thể do xét nghiệm hiện nay chưa chính xác hoặc lấy mẫu sai chỗ. Hiện nay chúng ta chưa biết được virus khi vào người sẽ khu trú ở những bộ phận nào. Chúng ta chỉ mới biết vài bộ phận, chủ yếu là đường hô hấp.
5. "Có x người được chữa khỏi": có nghĩa là có x người sau chữa trị, cho kết quả xét nghiệm âm tính. Nhưng kết quả này có thể sai (xem phần số 4). Thêm vào đó, chúng ta chưa biết được virus có bị diệt hoàn toàn không hay chỉ trốn vào 1 chỗ nào đó trong cơ thể âm thầm gây hại (như HPV) hoặc sẽ bùng phát sau này (như HSV, thuỷ đậu).
6. "Thuốc Y chữa được loại virus này": có nghĩa một vài người sau khi sử dụng thuốc Y thì cho kết quả âm tính. Hiện nay chưa có thuốc nào được thực chứng có tác dụng trên số đông. Thêm vào đó, âm tính có thể là giả, có thể chỉ trong ngắn hạn (xem phần 4, 5).
7. "Có thể có vaccine vài tháng tới": có nghĩa là có thể không có vaccine. Cũng có thể là vaccine không theo kịp thay đổi của virus (virus có thể thay đổi rất nhanh).
8. "Virus lây qua đường hô hấp": KHÔNG có nghĩa là không lây qua đường khác. Chúng ta chưa xác định được hết các cơ chế lây nhiễm.
9. Quan trọng là, hiện nay Tàu vẫn chưa cho nhân viên y tế của Mỹ vào hiện trường sau khi phía Mỹ nhiều lần đề nghị. Phần lớn dữ liệu mà chúng ta có được là từ một chính phủ sử dụng vạn lý tường lửa để bưng bít thông tin. Vị bác sỹ lên tiếng đầu tiên về dịch này bị bắt phải im lặng và đã qua đời vì chính căn bệnh này.
10. Tôi sẽ không ngạc nhiên nếu vài năm sau vẫn còn nhiều nghiên cứu về loại virus này. Hiện nay vẫn có nhiều nhóm khoa học đang nghiên cứu nhiều loại virus mà chúng ta đã biết đến từ rất lâu nhưng chưa hiểu rõ.
Trong khoa học ra quyết định (decision science), đứng trước những gì có tác hại lớn (sức khoẻ, sinh mạng) và nhiều ẩn số chưa được xác định, chúng ta nên cẩn trọng tối đa và hành xử theo hướng an toàn nhất có thể. Đó là lý do tại sao Mỹ đóng cửa biên giới với Tàu. Những người chỉ trích Mỹ ra quyết định thiếu khoa học (khi chưa có bằng chứng là việc này có thể ngăn được dịch) là do chính họ không hiểu gì về khoa học ra quyết định cả. Khoa học có nhiều loại!
Theo fb Nga Ho Dac
Một vấn đề rất quan trọng là, chúng ta nên hiểu những kết quả đó như thế nào? Một vấn đề rất lớn mà tôi quan sát được là nhiều bạn diễn giải sai các kết qủa này, có thể dẫn đến nhiều sai lầm. Tôi điểm qua vài điều:
1. "Chưa có bằng chứng khoa học rằng người khoẻ đeo khẩu trang sẽ hạn chế nhiễm bệnh": tức là hiện nay chưa có kết quả nếu bạn đeo khẩu trang thì sẽ hạn chế được bao nhiêu phần trăm. Điều này KHÔNG có nghĩa là "đeo khẩu trang không có tác dụng ngừa bệnh."
2. "Tỷ lệ tử vong là x%". Điều này có nghĩa là trong NGẮN HẠN, trong 100 người được XÉT nghiệm dương tính, có X người tử vong liên quan TRỰC TIẾP đến loại virus này. Con số này không nói lên được những cái chết chưa (hoặc không) xác định nguyên nhân. Cũng không xác định được tỷ lệ tử vong trong DÀI HẠN hoặc GIÁN TIẾP.
3. "Tác hại của virus là gây viêm phổi": có nghĩa là tác hại NGẮN HẠN của virus là viêm phổi. Chúng ta chưa biết gì về tác hại DÀI HẠN của nó. HBV, HCV, HPV gây bệnh dài hạn (ung thư) nghiêm trọng hơn là ngắn hạn.
4. "Có x người bị nhiễm": có nghĩa là trong những người được xét nghiệm, có x người cho kết quả dương tính. Điều này không bao gồm những người không (hay chưa) được xét nghiệm và những người có kết quả âm tính giả. Kết quả âm tính giả có thể do xét nghiệm hiện nay chưa chính xác hoặc lấy mẫu sai chỗ. Hiện nay chúng ta chưa biết được virus khi vào người sẽ khu trú ở những bộ phận nào. Chúng ta chỉ mới biết vài bộ phận, chủ yếu là đường hô hấp.
5. "Có x người được chữa khỏi": có nghĩa là có x người sau chữa trị, cho kết quả xét nghiệm âm tính. Nhưng kết quả này có thể sai (xem phần số 4). Thêm vào đó, chúng ta chưa biết được virus có bị diệt hoàn toàn không hay chỉ trốn vào 1 chỗ nào đó trong cơ thể âm thầm gây hại (như HPV) hoặc sẽ bùng phát sau này (như HSV, thuỷ đậu).
6. "Thuốc Y chữa được loại virus này": có nghĩa một vài người sau khi sử dụng thuốc Y thì cho kết quả âm tính. Hiện nay chưa có thuốc nào được thực chứng có tác dụng trên số đông. Thêm vào đó, âm tính có thể là giả, có thể chỉ trong ngắn hạn (xem phần 4, 5).
7. "Có thể có vaccine vài tháng tới": có nghĩa là có thể không có vaccine. Cũng có thể là vaccine không theo kịp thay đổi của virus (virus có thể thay đổi rất nhanh).
8. "Virus lây qua đường hô hấp": KHÔNG có nghĩa là không lây qua đường khác. Chúng ta chưa xác định được hết các cơ chế lây nhiễm.
9. Quan trọng là, hiện nay Tàu vẫn chưa cho nhân viên y tế của Mỹ vào hiện trường sau khi phía Mỹ nhiều lần đề nghị. Phần lớn dữ liệu mà chúng ta có được là từ một chính phủ sử dụng vạn lý tường lửa để bưng bít thông tin. Vị bác sỹ lên tiếng đầu tiên về dịch này bị bắt phải im lặng và đã qua đời vì chính căn bệnh này.
10. Tôi sẽ không ngạc nhiên nếu vài năm sau vẫn còn nhiều nghiên cứu về loại virus này. Hiện nay vẫn có nhiều nhóm khoa học đang nghiên cứu nhiều loại virus mà chúng ta đã biết đến từ rất lâu nhưng chưa hiểu rõ.
Trong khoa học ra quyết định (decision science), đứng trước những gì có tác hại lớn (sức khoẻ, sinh mạng) và nhiều ẩn số chưa được xác định, chúng ta nên cẩn trọng tối đa và hành xử theo hướng an toàn nhất có thể. Đó là lý do tại sao Mỹ đóng cửa biên giới với Tàu. Những người chỉ trích Mỹ ra quyết định thiếu khoa học (khi chưa có bằng chứng là việc này có thể ngăn được dịch) là do chính họ không hiểu gì về khoa học ra quyết định cả. Khoa học có nhiều loại!
Theo fb Nga Ho Dac
