Bài tập về thí nghiệm là một dạng bài luôn có mặt trong đề thi. Đối với hóa học hữu cơ, nó là các dạng thí nghiệm về các phản ứng của chất hữu cơ như este, chất béo, hidrocacbon... Để làm được dạng bài này, trước hết cần hiểu được những chức năng của các dụng cụ thí nghiệm trong quá trình làm thí nghiệm. Sau đó, là sự xảy ra phản ứng và kết quả thí nghiệm. Bên cạnh đó, tránh nhầm lần cũng có những chú ý khi làm dạng bài này.
Dưới đây là những lưu ý khi làm dạng thí nghiệm este.
(Sưu tầm)
Chú ý:
+ Với phản ứng thuỷ phân este trong môi trường axit thì dd thu được không đồng nhất vì este thu được không tan trong nước còn axit và ancol dư thì tan được trong nước.
+ Với phản ứng thuỷ phân este trong môi trường kiềm thì thu được dd đồng nhất vì sản phẩm tạo ra gồm muối và ancol đều tan được trong nước.
+ Với phản ứng thuỷ phân este trong môi trường kiềm hoặc axit hoặc phản ứng este hoá ( axit + ancol ) thì phải đun nóng mới xảy ra, nếu chưa đun nóng thì trong các ống chứa este + dd H2SO4 và ống chứa este + NaOH/KOH đều phân lớp vì este chưa bị thuỷ phân nên k tan trong nước.
+ Vai trò của H2SO4 đặc trong pư este hoá vừa là xúc tác và vừa tăng hiệu suất pư este hoá vì H2SO4 đặc có tính hút nước làm tăng chuyển dịch của phản ứng sang bên phải → tăng tạo este → tăng hiệu suất
+ Vai trò của NaCl khi thêm vào dung dịch thu được sau phản ứng este hoá là để tách este riêng ra ( este ít tan trong dd NaCl và nhẹ hơn sẽ ở phía trên, dung dịch còn lại gồm nước và axit, ancol dư tan được trong dd NaCl, nặng hơn nên chìm phía dưới )
Ảnh: Sưu tầm
+ Vai trò của NaCl khi thêm vào dung dịch thu được sau phản ứng xà phòng hoà ( este hoặc chất béo + NaOH/KOH) là để tách xà phòng hay muối riêng ra ( xà phòng hay muối RCOONa ít tan trong dd NaCl và nhẹ hơn nên sẽ nổi lên trên dưới dạng rắn màu trắng, dung dịch còn lại gồm nước và glixerol/ancol tan được trong dd NaCl, nặng hơn nên chìm phía dưới )
+ Trong thí nghiệm điều chế este có thể thay NaCl bằng CaCl2 nhưng với thí nghiệm xà phòng hoá chất béo thì không được vì muối Ca hoặc Ba của chất béo ở dạng tủa.
+ Ống sinh hàn có tác dụng hạn chế sự thất thoát của các chất lỏng trong ống nghiệm.
+ Với thí nghiệm mà khí đi qua bình chứa nước thì khí đó phải không tan trong nước:
- Khí tan trong nước: Cl2, NH3, SO2, HCl
- Khí không tan trong nước: CxHy, CO2, N2, H2, O2
+ Với thí nghiệm khí thu được bằng cách đẩy không khí ( hay miếng ống nghiệm ở phía dưới, đáy ống nghiệm ở phía trên) thì khí thu được phải có phân tử khối nhỏ hơn Mkk = 29 , vd: N2, H2,..
+ Với thí nghiệm khí thu được mà miếng ống nghiệm ở phía trên, đáy ống nghiệm ở phía dưới) thì khí thu được phải có phân tử khối lớn hơn Mkk = 29, vd : Cl2, CO2,…
+ Nếu thí nghiệm điều chế este mà có thêm đá bọt → Vai trò của đá bọt là giúp chất lỏng sôi êm dịu.
+ Với thí nghiệm điều chế este, thì cần tắt đèn cồn trước khí tháo ống dẫn hơi este vì để tránh hơi este chưa thoát ra hết bắt lửa gây cháy
+ Với thí nghiệm điều chế khí vd khí metan bằng cách nhiệt phân hh ( CH3COONa, NaOH, CaO), thì phải tháo ống dẫn khí trước rồi mới tắt đèn cồn. Vì khi tắt đèn cồn trước thì nhiệt độ trong ống nghiệm giảm làm giảm áp suất, H2O sẽ bị hút vào ống nghiệm gây vỡ ống.
+ Lưới ami ăng có tác dụng tránh gây tụ nhiệt ở đáy cốc gây nứt vỡ khi đun trên bàn đèn cồn.
+ Khi điều chế este hh chất lỏng sau khi ngưng tụ không có H2SO4 vì H2SO4 không bị bay hơi.
+ Cho vào ống nghiệm (A) khoảng 1 ml ancol etylic nguyên chất, 1 ml axit axetic nguyên chất, vài giọt H2SO4 đặc và một ít cát sạch. Cho cát sạch vào ống nghiệm chứa hóa chất lỏng để khi đun, hóa chất không bị sôi bùng lên. → Cho cát sạch vào ống nghiệm chứa hóa chất lỏng để khi đun, hóa chất không bị sôi bùng lên.
Với bài viết trên đây, hi vọng bạn sẽ làm tốt các bài thí nghiệm về este. Nhiều kiến thức hữu ích cho thí nghiệm nói chung.
Dưới đây là những lưu ý khi làm dạng thí nghiệm este.
(Sưu tầm)
Chú ý:
+ Với phản ứng thuỷ phân este trong môi trường axit thì dd thu được không đồng nhất vì este thu được không tan trong nước còn axit và ancol dư thì tan được trong nước.
+ Với phản ứng thuỷ phân este trong môi trường kiềm thì thu được dd đồng nhất vì sản phẩm tạo ra gồm muối và ancol đều tan được trong nước.
+ Với phản ứng thuỷ phân este trong môi trường kiềm hoặc axit hoặc phản ứng este hoá ( axit + ancol ) thì phải đun nóng mới xảy ra, nếu chưa đun nóng thì trong các ống chứa este + dd H2SO4 và ống chứa este + NaOH/KOH đều phân lớp vì este chưa bị thuỷ phân nên k tan trong nước.
+ Vai trò của H2SO4 đặc trong pư este hoá vừa là xúc tác và vừa tăng hiệu suất pư este hoá vì H2SO4 đặc có tính hút nước làm tăng chuyển dịch của phản ứng sang bên phải → tăng tạo este → tăng hiệu suất
+ Vai trò của NaCl khi thêm vào dung dịch thu được sau phản ứng este hoá là để tách este riêng ra ( este ít tan trong dd NaCl và nhẹ hơn sẽ ở phía trên, dung dịch còn lại gồm nước và axit, ancol dư tan được trong dd NaCl, nặng hơn nên chìm phía dưới )
Ảnh: Sưu tầm
+ Trong thí nghiệm điều chế este có thể thay NaCl bằng CaCl2 nhưng với thí nghiệm xà phòng hoá chất béo thì không được vì muối Ca hoặc Ba của chất béo ở dạng tủa.
+ Ống sinh hàn có tác dụng hạn chế sự thất thoát của các chất lỏng trong ống nghiệm.
+ Với thí nghiệm mà khí đi qua bình chứa nước thì khí đó phải không tan trong nước:
- Khí tan trong nước: Cl2, NH3, SO2, HCl
- Khí không tan trong nước: CxHy, CO2, N2, H2, O2
+ Với thí nghiệm khí thu được bằng cách đẩy không khí ( hay miếng ống nghiệm ở phía dưới, đáy ống nghiệm ở phía trên) thì khí thu được phải có phân tử khối nhỏ hơn Mkk = 29 , vd: N2, H2,..
+ Với thí nghiệm khí thu được mà miếng ống nghiệm ở phía trên, đáy ống nghiệm ở phía dưới) thì khí thu được phải có phân tử khối lớn hơn Mkk = 29, vd : Cl2, CO2,…
+ Nếu thí nghiệm điều chế este mà có thêm đá bọt → Vai trò của đá bọt là giúp chất lỏng sôi êm dịu.
+ Với thí nghiệm điều chế este, thì cần tắt đèn cồn trước khí tháo ống dẫn hơi este vì để tránh hơi este chưa thoát ra hết bắt lửa gây cháy
+ Với thí nghiệm điều chế khí vd khí metan bằng cách nhiệt phân hh ( CH3COONa, NaOH, CaO), thì phải tháo ống dẫn khí trước rồi mới tắt đèn cồn. Vì khi tắt đèn cồn trước thì nhiệt độ trong ống nghiệm giảm làm giảm áp suất, H2O sẽ bị hút vào ống nghiệm gây vỡ ống.
+ Lưới ami ăng có tác dụng tránh gây tụ nhiệt ở đáy cốc gây nứt vỡ khi đun trên bàn đèn cồn.
+ Khi điều chế este hh chất lỏng sau khi ngưng tụ không có H2SO4 vì H2SO4 không bị bay hơi.
+ Cho vào ống nghiệm (A) khoảng 1 ml ancol etylic nguyên chất, 1 ml axit axetic nguyên chất, vài giọt H2SO4 đặc và một ít cát sạch. Cho cát sạch vào ống nghiệm chứa hóa chất lỏng để khi đun, hóa chất không bị sôi bùng lên. → Cho cát sạch vào ống nghiệm chứa hóa chất lỏng để khi đun, hóa chất không bị sôi bùng lên.
Với bài viết trên đây, hi vọng bạn sẽ làm tốt các bài thí nghiệm về este. Nhiều kiến thức hữu ích cho thí nghiệm nói chung.
Sửa lần cuối:
