Chia Sẻ Liên Xô và các nước Đông Âu từ giữa những năm 70 đến đầu những năm 90 của thế kỉ XX- sử 9 vnkienthuc.com

Trang Dimple

New member
Xu
38
Năm 1973, cuộc khủng hoảng dầu mỏ đã tác động mạnh mẽ đến tình hình kinh tế, chính trị thế giới.Do chậm sửa đổi để thích ứng với tình hình mới, cuối những năm 70 đến đầu những năm 80, kinh tế Liên Xô lâm vào tình trạng trì trệ, suy thoái.

Sử lớp 9- Bài 2 : LIÊN XÔ VÀ CÁC NƯỚC ĐÔNG ÂU TỪ GIỮA NHỮNG NĂM 70 ĐẾN ĐẦU NHỮNG NĂM 90 CỦA THẾ KỶ XX ( 1975-1991).

I. Sự khủng hoảng và tan rã của Liên Bang Xô Viết :

* Hoàn cảnh :

- Năm 1973
khủng hoảng dầu mỏ thế giới dẫn đến cuộc khủng hỏang chung của thế giới . Thế giới yêu cầu đổi mới , thích nghi về kinh tế ,chính trị ,xã hội trước sự phát triển vượt bậc của khoa học kỹ thuật và xu hướng quốc tế hóa cao .

- Trong khi đó những nhà lãnh đạo Xô Viết chủ quan cho rằng quan hệ sản xuất XHCN không chịu tác động chung . Mô hình cơ chế cũ của CNXH ở Liên Xô không còn phù hợp , vì đã không tiến hành cải cách nên đã cản trở sự phát tiển về mọi mặt dẫn dến tình trạng trì trệ .

* Tình hình kinh tế , chính trị và xã hội của Liên xô giữa những năm 1970 đến đầu những năm 1990:

+ Kinh tế khủng hỏang, công nông nghiệp trì trệ , lương thực và thực phẩm ngày càng khan hiếm , đời sống nhân dân khó khăn .

+ Chính trị xã hội mất ổn định .

* Tháng 3-1985 Goóc ba chóp đề ra
đường lối cải tổ:

+ Mục đích : khắc phục những sai lầm, thiếu sót, đưa đất nước ra khỏi khủng hoảng và xây dựng một chủ nghĩa xã hội theo đúng bản chất và ý nghĩa nhân văn .

+ Nội dung: lập chế độ Tổng thống, thực hiện đa đảng, chuyển nền kinh tế sang cơ chế thị trường.

+ Kết quả công cuộc cải tổ : kinh tế suy sụp,chính trị rối loạn , tệ nạn xã hội phát triển , xung đột giữa các dân tộc và sắc tộc .

Thực chất của cải tổ là từ bỏ và phá vỡ CNXH, xa rời chủ nghĩa Mác- Lê nin , nên kinh tế lún sâu vào khủng hoảng .

* Những sự kiện về sự sụp đổ của
Liên Bang Xô Viết :

+ 19-8-1991: đảo chánh lật đổ Goóc ba chóp bị thất bại ; Đảng Cộng Sản Liên Xô ngừng hoạt động;chính phủ Xô Viết bị giải thể ,11 nước Cộng hòa tuyên bố độc lập thành lập cộng đồng các quốc gia độc lập SNG.(21-12-1991)

+ 25-12-1992 chấm dứt chế độ XHCN ở Liên Xô tồn tại 74 năm

II . Cuộc khủng hoảng và tan rã của chế độ XHCN ở các nước Đông Âu :

* Tình hình các nước Đông Âu cuối những năm 70 đầu những năm 80 : Kinh tế khủng hỏang gay gắt ; chính trị mất ổn định .

* Diễn biến sự sụp đổ chế độ XHCN ở các nước Đông Âu :

-Cuối năm1988 khởi đầu từ Ba lan . lan nhanh sang Hunggari, Tiệp Khắc , CHDC Đức , Bungari, Nam Tư, An ba ni :mít tinh , biểu tình .

- Được sự hỗ trợ của các thế lực phương Tây , Đông Âu phải cải cách kinh tế , thực hiện đa nguyên về chính trị ….., tiế hành tổng tuyển cử tự do

*Kết quả : các đảng cộng sản bị thất bại , cuối 1989 chế độ XHCN bị sụp đổ ở Đông Âu

*Hậu quả :

-Hệ thống XHCN thế giới bị sụp đổ .

-28-6-1991: SEV ngừng hoạt động

-1-7-1991 Vác sa va giải thể

* Nguyên nhân sự sụp đổ :

-Kinh tế
khủng hỏang .

-Rập khuôn mô hình ở Liên Xô .

- Sai lầm và tha hóa về đạo đức của một bộ phận lãnh đạo.

-Chậm sửa đổi .

-Sự chống phá của các thế lực trong và ngoài nước .

-Nhân dân bất bình với các nhà lãnh đạo, đòi phải thay đổi .


Bài viết trên đã khái quát kiến thức Sử lớp 9- Bài 2 : LIÊN XÔ VÀ CÁC NƯỚC ĐÔNG ÂU TỪ GIỮA NHỮNG NĂM 70 ĐẾN ĐẦU NHỮNG NĂM 90 CỦA THẾ KỶ XX ( 1975-1991). Bút nghiên chúc các em học tập tốt. Hãy chia sẻ để cùng học tốt nhé.
 
Sửa lần cuối:
Quá trình khủng hoảng và sụp đổ của chế độ xã hội chủ nghĩa ở các nước Đông Âu đã diễn ra như thế nào ?

- Cũng như tình hình ở Liên Xô, từ cuối những năm 70 và đầu những năm 80 của thế kỷ XX, các nước Đông Âu lâm vào tình trạng khủng hoảng kinh tế và chính trị ngày càng gay gắt.

+ Sản xuất công nghiệp và nông nghiệp suy giảm, buôn bán với nước ngoài giảm sút; số tiền nợ nước ngoài tăng lên ( chỉ riêng Ru-ma-ni năm 1980 nợ nước ngoài 11 tỉ đo la Mĩ, năm 1989 lên tới 21 tỉ đô la Mĩ).
+ Các cuộc đình công của công nhân kéo dài, quần chúng xuống đường biểu tình… Chính phủ nhiều nước Đông Âu đã đàn áp các phong trào quần chúng, không đề ra các cải cách cần thiết và đúng đắn.

- Tới cuối năm 1988, khủng hoảng lên tới đỉnh cao, khởi đầu từ Ba Lan, Ru-ma-ni, Bung-ga-ri, Nam Tư, An-ba-ni. Ở các nước này, mít tinh, biểu tình diễn ra dồn dập đòi cải cách kinh tế, thực hiện đa nguyên về chính trị, tiến hành tổng tuyển cử tự do mà mũi nhọn đấu trnh nhằm vào đảng cộng sản cầm quyền.
- Lợi dụng thời cơ đó, lại được sự tiếp sức của chủ nghĩa đế quốc bên ngoài, các thế lực chống chủ nghĩa xã hội ra sức kích động quần chúng, đẩy mạnh các hoạt động chống phá.
- Ban lãnh đạo các nước Đông Âu đã phải chấp nhận từ bỏ quyền lãnh đạo của đảng cộng sản, thực hiện đa nguyên chính trị và tiến hành tổng tuyển cử tự do.
Kết quả là tổng tuyển cử ở hầu hết các nước Đông Âu đều tuyên bố từ bỏ chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa Mác- Lênin, thực hiện đa nguyên về chính trị và chuyển nền kinh tế theo cơ chế thị trường với nhiều thành phần sở hữu. Tên nước và ngày quốc khánh đều thay đổi theo hướng chung chỉ gọi là nước cộng hòa.
 
Liên Xô và các nước Đông Âu từ giữa những năm 70 đến đầu những năm 90 của thế kỉ XX
câu hỏi và bài tập sách giáo khoa
(trang 10 sgk Lịch Sử 9):
Công cuộc cải tổ ở Liên Xô đã diễn ra như thế nào và kết quả cuối cùng ra sao?

Trả lời:

Nội dung công cuộc cải tổ của Gooc-ba chop:

  • Về chính trị: thực hiện chế độ đa nguyên về chính trị (tức nhiều đảng cùng tham gia công việ chính trị của đất nước), xóa bỏ chế độ một đảng (tức là Đảng Cộng sản) nắm vai trò lãnh đạo nhà nước, tuyên bố dân chủ và “công khai” mọi mặt.
  • Về kinh tế: tuy đề ra nhiều phương án nhưng chưa thực hiện được gì. Kinh tế đất nước tiếp tục suy giảm, dẫn đến những bất ổn về chính trị, xã hội.
  • Về xã hội: nhiều cuộc bãi công diễn ra, nhiều nước cộng hòa đòi li khai tách thành những quốc gia độc lập, các thế lực chống đối ráo riết hoạt động.
Kết quả: Cuộc đảo chính ngày 19-8-1991 nhằm lật đổ Tống thống Gooc-ba-chop bị thất bại đã gây ra những hậu quả rất nghiêm trọng: Đảng Cộng sản Liên Xô bị đình chỉ hoạt động, Chính phủ Xô viết bị giải tán, 11 nước cộng hòa tách khỏi Liên bang Xô viết, thành lập Cộng đồng các quốc gia độc lập. Chế độ xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô bị sụp đổ.

Câu 1 (trang 12 sgk Sử 9): Quá trình khủng hoảng và sụp đổ của chế độ chủ nghĩa xã hội ở các nước Đông Âu đã diễn ra như thế nào?

Lời giải:

Cuộc khủng hoảng sớm nhất ở Ba Lan (1978) sau đó lan sang các nước Đông Âu khác. Các thế lực chống Chủ nghĩa xã hội với sự tiếp sức của chủ nghĩa đế quốc bên ngoài, ra sức kích động công nhân bãi công, quần chúng biểu tình đòi cải cách kinh tế, chính trị, đa nguyên, đa đảng, tổng tuyển cử tự do (tiêu biểu là nhân dân Rumani đấu tranh vũ trang,..).
 
Bài tập 1 trang 7 Sách Bài Tập (SBT) Lịch Sử 9
Hãy khoanh tròn vào chữ in hoa trước ý trả lời đúng

Câu 1. Tinh hình Liên Xô cuối những năm 70 - đầu những năm 80 của thế kỉ XX là

A. Sản xuất tiếp tực phát triển mạnh, đời sống nhân dân không ngừng được nâng cao.

B. Xã hội ổn định, tuy nhiên tình trạng vị phạm pháp chế ở một bộ phận cơ quan lãnh đạo Đảng và Nhà nước đã ít nhiều làm giảm lòng tin của nhân dân.

C. Tình hình kinh tế -xã hội tương đối ổn định, tuy nhiên tệ quan liêu, tham những đã nảy sinh trong một số bộ phận các bộ, đảng viên.

D. Đất nước Xô Viết lâm vào khủng hoảng toàn diện

Câu 2. Mục đích của công cuộc cải tổ ở Liên Xô là

A. đưa nền kinh tế đất nước vượt qua khó khăn

B. khắc phục những sai lầm,đưa đất nước thoát khoi khủng hoảng và xây dựng XHCN đúng với bản chất và ý nghĩa nhân văn của nó

C. đưa nền kinh tế Liên Xô tiến nhanh, theo kịp các nước công nghiệp tiên tiến

D. đưa đất nước tiến nhanh lên chủ nghĩa cộng sản

Câu 3. Kết quả công cuộc cải tổ về kin h tế ở Liên Xô là

A. nền sản xuất trong nước bước đầu khôi phục

B. bước đầu đáp ứng được những mặt hàng thiết yếu cho nhân dân

C. nền kinh tế vẫn trượt dài trong khủng hoảng

D. nền kinh tế thị trường theo định hướng XHCN hình thành và bước đầu được củng cổ

Câu 4. sự kiện đánh dấu mốc chấm dứt chế độ XHCN ở Liên Xô là

A. Cuộc đảo chính ngày 19-8-1991 tai Mát-xcơ-va của một số người lãnh đạo Đảng và nhà nước Xô Viết

B. Đảng Cộng Sản Liên Xô bị đình chi hoạt động

C. Ngày 21-12-1991, cộng đồng các quốc gia độc lập (SNG) được thành lập.

D. Ngày 25-12-1991, lá cờ Liên bang Xô viết được hạ xuống khỏi nóc điện Crem-li

Câu 5. Hậu quả lớn nhất của cuộc khủng hoảng ở các nước Đông Âu là

A. Đảng Cộng Sản ở các nước Đông Âu phải chấm dứt từ bỏ quyền lãnh đạo đất nước, thực hiện đa nguyên chính trị

B. Các thế lực chống chủ nghĩa xã hội ở các nước Đông Âu thắng cử trong cuộc tổng tuyển cử tự do

C. Chế độ XHCN đã bị sụp đổ ở tất cả các nước Đông Âu, kết thúc sự tồn tại của hệ thống XHCN thế giới

D. Nền kinh tế XHCN chuyển sang nền kinh tế thị trường với nhiều thành phần sở hữu

Hướng dẫn làm bài:

1. D 2. B 3. C 4. D 5. C

Bài tập 2 trang 8 Sách Bài Tập (SBT) Lịch Sử 9
Hãy điền chữ Đ (Đúng) hoặc chữ S (sai) vào ô [ ] trước các câu sau

1. [ ] Trong bối cảnh của cuộc khủng hoảng dầu mỏ năm 1973, ban lạnh đạo Liên Xô và nước XHCN ở Đông Âu sớm nhận thức được sự cần thiết phải tiến hành cuộc cách mạng kinh tế xã hội.

2. [ ] Công cuộc cải tổ ở Liên xô, do không được chuản bị đầy đủ các điều kiện cần thiết và đường lối chiến lược toàn diện, nên cang đưa đất nước lún sau vào khủng hoảng, rối loạn.

3. [ ] Ngày 25-12-1991, chế đỗ XHCN ở Liên Xô chấm dứt sau 69 năm tồn tại

4. [ ] Sự sụp đổ của chế độ XHCN ở Liên Xô và Đông Âu dẫn đến sự giải thể của hội đồng tương trợ kinh tế (SEV) và tổ chức Liên Hợp Quốc Vác-sa-va.

5. [ ] Nguyên nhân chính dẫn đến sự sụp đổ cửa chế độ XHCN ở Liên Xô và các nước Đông Âu là do sự chống phá của chủ nghĩa đế quốc và các thế lực phản động.

Hướng dẫn làm bài

Đúng 2, 4; Sai 1, 3, 5

Bài tập 4 trang 9 Sách Bài Tập (SBT) Lịch Sử 9
Nội dung chính của cuộc cải tổ ở Liên Xô vào cuối những năm 80 của thế kỉ XX là gì ? Theo em, công cuộc cải tổ có đem lại kết quả mong muốn không? Hãy nêu dẫn chứng cụ thể?

Hướng dẫn làm bài:

Trong bối cảnh đó, tháng 3 - 1985, Goóc-ba-chốp lên nắm quyền lãnh đạo Đảng, đề ra đường lối cải tổ. Cải tổ được tuyên bố như một cuộc cách mạng nhằm khắc phục những sai lầm thiếu sót trước đây, đưa đất nước thoát khỏi khủng hỏang và xây dựng một chủ nghĩa xã hội theo đúng bản chất và ý nghĩa nhân văn đích thực của nó. Nhưng do không có sự chuẩn bị đầy đủ các điều kiện cần thiết và thiếu một đường lối chiến lược toàn diện, nhất quán, nên công cuộc cải tổ nhanh chóng lâm vào tình trạng bị động, lúng túng, đầy khó khăn.

Mặc dù Ban lãnh đạo Liên Xô đã đưa ra nhiều phương án phát triển kinh tế nhưng lại chưa thực hiện được gì, nền kinh tế vẫn trượt dài trong khủng hỏang. Trước những khó khăn về kinh tế, những cái tổ về chính trị - xã hội lại được đẩy mạnh như thực hiện chế độ tổng thống tập trung mọi quyền lực, thực hiện chế độ đa nguyên về chính trị (tức nhiều đảng cùng tham gia công việc chính trị của đất nước), xoá bỏ chế độ một đảng (tức xoá bỏ sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Liên Xô), tuyên bố dân chủ và “công khai” mọi mặt.

Đất nước càng lún sâu vào khủng hoảng và rối loạn. Nhiều cuộc bãi công diễn ra, mâu thuẫn sắc tộc bùng nổ, nhiều nước cộng hoà đòi li khai, các tệ nạn xã hội gia tăng, các thế lực chống đối ráo riết kích động quần chúng...

Trong bối cảnh đó, ngày 19 - 8 - 1991 một số người lãnh đạo Đảng và Nhà nước Xô viết đã tiến hành đảo chính, lật đổ Tổng thống Goóc-ba-chốp. Nhưng cuộc đảo chính nhanh chóng thất bại và đã dần tới những hậu quả cực kì nghiêm trọng: Đảng Cộng sản Liên Xô bị đình chỉ hoạt động, Nhà nước Liên bang hầu như tê liệt, các nước cộng hoà đua nhau đòi độc lập và tách khỏi Liên bang. Sự tan rã của Liên bang Xô viết chỉ còn là vấn đề thời gian.

Ngày 21 - 12 - 1991, những người lãnh đạo 11 nước cộng hoà trong Liên bang Xô viết đã họp và kí kết hiệp định về giải tán Liên bang xô viết, thành lập Cộng đồng các quốc gia độc lập (thường gọi tắt là SNG). Trong buổi tối giá lạnh ngày 25- 12- 1991, Goóc-ba-chốp tuyên bố từ chức tổng thống. Lá cờ Liên bang Xô viết trên nóc điện Crem-li bị hạ xuống, đánh dấu sự chấm dứt của chế độ xã hội chủ nghĩa ở Liên bang Xô viết sau 74 năm tồn tại.

Bài tập 5 trang 10 Sách Bài Tập (SBT) Lịch Sử 9
Sự sụp đổ của chế độ XHCN ở Liên Xô và các nước Đông Âu đã dẫn đến những hậu quả ra sao?

Hướng dẫn làm bài:

Sự suy yếu của chính phủ Xô viết đã dẫn đến một loạt các sự kiện mà cuối cùng gây ra sự tan rã của Liên Xô, một quá trình dần dần diễn ra từ 19/1/1990 tới 31/12/1991. Quá trình này dẫn tới nhiều trong số các nước cộng hòa của Liên Xô tuyên bố độc lập.
 
LIÊN XÔ VÀ CÁC NƯỚC ĐÔNG ÂU TỪ GIỮA NHỮNG NĂM 70 ĐẾN NĂM 1991

1. Sự khủng hoảng của chế độ XHCN ở Liên Xô.( Liên Xô từ nửa sau những năm 1970 đến 1991)

a. Hoàn cảnh lịch sử

- Năm 1973, cuộc khủng hoảng dầu mỏ đã tác động mạnh mẽ đến tình hình kinh tế, chính trị thế giới.

- Do chậm sửa đổi để thích ứng với tình hình mới, cuối những năm 70 đến đầu những năm 80, kinh tế Liên Xô lâm vào tình trạng trì trệ, suy thoái.

b. Công cuộc cải tổ và hậu quả.

- Tháng 3/1985, M Gooc -ba - chop (M.Gorbachev) tiến hành cải tổ đất nước theo đường lối “cải cách kinh tế triệt để”, tiếp theo là cải cách hệ thống chính trị và đổi mới tư tưởng.

- Sau 6 năm,do sai lầm trong quá trình cải tổ, đất nước Xô Viết khủng hoảng toàn diện:

+ Kinh tế chuyển sang kinh tế thị trường vội vã, thiếu sự điều tiết của nhà nước nên gây ra hỗn loạn, thu nhập giảm sút nghiêm trọng.

+ Chính trị và xã hội: mất ổn định (xung đột sắc tộc, ly khai liên bang..),thực hiện đa nguyên chính trị làm suy yếu vai trò lãnh đạo của Đảng và nhà nước.

- Tháng 08/1991, sau cuộc đảo chính lật đổ Gorbachev thất bại, Đảng Cộng sản Liên Xô bị đình chỉ hoạt động.Chính phủ Liên bang bị tê liệt.

- Ngày 21/12/1991, 11 nước cộng hòa tách ra khỏi liên bang lập Cộng đồng các quốc gia độc lập(SNG ). Gooc ba chop từ chức Tổng thống, Liên Xô tan rã sau 74 năm tồn tại.

2. Sự khủng hoảng của chế độ XHCN ở các nước Đông Âu ( nửa sau những năm 1970 đến 1991)

* Kinh tế

- Cuộc khủng hoảng dầu mỏ 1973 nền kinh tế Đông Âu lâm vào tình trạng trì trệ.

- Những sai lầm và bế tắc trong công cuộc cải tổ ở Liên Xô và hoạt động phá hoại của các thế lực phản động làm cho cuộc khủng hoảng của các nước Đông Âu ngày càng gay gắt.

* Chính trị

- Sự sụp đổ của Liên Xô và các hoạt động phá hoại của các thế lực phản động làm cho cuộc khủng hoảng thêm gay gắt.

- Các nước Đông Âu lần lượt từ bỏ quyền lãnh đạo của Đảng, chấp nhận đa nguyên, đa đảng và tiến hành tổng tuyển cử, chấm dứt chế độ xã hội chủ nghĩa, lập các nước cộng hòa.

- Đông Đức sát nhập vào Tây Đức (3-10-1990); SEV giải thể ngày 28-8-1991: Tổ chức Vác xa va giải thể ngày 1-7-1991.

3. Nguyên nhân tan rã của chế độ XHCN ở Liên Xô và Đông Âu

- Đường lối lãnh đạo chủ quan, duy ý chí, quan liêu bao cấp làm cho sản xuất trì trệ, đời sống nhân dân không được cải thiện.

- Thiếu dân chủ, thiếu công bằng, … làm nhân dân bất mãn.

- Không bắt kịp bước phát triển của khoa học - kỹ thuật tiên tiến,dẫn đến tình trạng trì trệ,khủng hoảng kinh tế - xã hội.

- Phạm phải nhiều sai lầm trong cải tổ làm khủng hoảng thêm trầm trọng.

- Sự chống phá của các thế lực thù địch ở trong và ngoài nước.

Đây chỉ là sự sụp đổ của một mô hình xã hội chủ nghĩa chưa khoa học, chưa nhân văn và là một bước lùi tạm thời của chủ nghĩa xã hội.

LIÊN BANG NGA TỪ NĂM 1991 ĐẾN NĂM 2000

Liên bang Nga là quốc gia kế thừa địa vị pháp lý của Liên Xô trong quan hệ quốc tế.

* Về kinh tế

- Từ 1990 - 1995, GDP là số âm.

- Giai đoạn 1996 – 2000 kinh tế phục hồi (năm 1997 tốc độ tăng trưởng là 0,5 %,năm 2000 là 9%).

* Về chính trị

- Tháng 12.1993, Hiến pháp Liên bang Nga được ban hành, quy định thể chế Tổng thống Liên bang.

- Tình hình chính trị không ổn định do sự tranh chấp giữa các đảng phái và xung đột sắc tộc, nổi bật là phong trào ly khai ở Tréc-ni-a.

* Về đối ngoại: một mặt ngả về phương Tây, mặt khác khôi phục và phát triển các mối quan hệ với châu Á.

* Từ năm 2000 kinh tế dần hồi phục và phát triển, chính trị và xã hội ổn định, vị thế quốc tế được nâng cao. Tuy vậy, nước Nga vẫn phải đương đầu với nhiều thách thức như nạn khủng bố, li khai, việc khôi phục và giữ vững vị thế cường quốc Á - Âu …
 

Chủ đề mới

VnKienthuc lúc này

Định hướng

Diễn đàn VnKienthuc.com là nơi thảo luận và chia sẻ về mọi kiến thức hữu ích trong học tập và cuộc sống, khởi nghiệp, kinh doanh,...
Top