Hide Nguyễn
Du mục số
- Xu
- 1,943
Trong suốt bốn trăm năm qua, đã có sự dịch chuyển “tài nguyên” từ các nước phương đông sang các nước phương tây. Điều đó xảy ra khi các nước phương tây xâm lăng và khai thác tài nguyên của các nước phương đông yếu hơn, Lịch sử gọi đó là “chính sách thực dân”.
Bây giờ có một dịch chuyển khác về “tài nguyên”, nhưng theo chiều đối lập, từ các nước phương tây sang các nước phương đông. Nó xảy ra khi các nước phương tây đang dịch chuyển việc chế tạo, các xưởng máy, và việc làm cho các nước phương đông, điều đó được gọi là “Khoán ngoài”. (Outsourcing).
Một số nhà kinh tế gọi dịch chuyển này là “Cuộc chơi toàn cầu hoá” và nó có một qui tắc: “Tạo ra nhiều lợi nhuận bằng việc phát triển sản phẩm, theo số lượng lớn nhưng với giá thấp nhất, trong thị trường thay đổi nhanh và cạnh tranh cao, bằng việc áp dụng tri thức công nghệ và nguồn vốn con người.” Qui tắc này đã buộc mọi công nghiệp phải thay đổi cách thức vận hành để làm cực đại lợi nhuận trong nền kinh tế toàn cầu này.
Vài năm trước, nhiều người nghi ngờ qui tắc này, vì họ không tin toàn cầu hoá có thể xảy ra. Ngày nay, nhiều người có thể thấy giá trị của qui tắc kinh tế này khi họ nhìn vào hiệu năng và lợi nhuận của các công ti áp đúng quy tắc này. Trong vài năm qua, lợi nhuận của các công ti này đã tăng từ vài trăm triệu đô la thành vài tỉ đô la. Các công ti này đã tăng trưởng tới kích cỡ không hề có trước đây và không còn là “công ti quốc gia” nữa mà trở thành công ti “xuyên quốc gia”. Danh sách các nhà tỉ phú trên thế giới đã thay đổi từ năm mươi người trong năm 2000 thành nghìn người trong năm 2015.
“Cuộc chơi toàn cầu hoá” cũng làm thay đổi “bình đẳng kinh tế” của một số nước. Trong hai mươi năm, Trung Quốc và Ấn Độ đa phục hồi vị trí mà họ đã giữ từ ba trăm năm trước. Lần đầu tiên từ thế kỉ 18, cả hai nước đều đóng góp lớn cho tăng trưởng kinh tế toàn cầu. Khi sức mạnh kinh tế của họ tăng trưởng, các công ti mới của họ nổi lên trong thị trường toàn cầu như Alibaba, Hoawei, Tencent, Jcom, Infosys, TCS, HTC vv. Vài năm trước không ai biết tên tuổi của họ nhưng ngày nay, họ là những người khổng lồ trong công nghiệp. Chẳng hạn Ấn Độ có nhiều công ti CNTT lớn,và Trung Quốc có nhiều công ti trong công nghiệp nặng như thép, thiết bị, máy móc, và thiết bị viễn thông. Trong số 100 công ti lớn nhất thế giới, 42 công ti ở Trung Quốc và Ấn Độ.
“Cuộc chơi toàn cầu hoá: cũng tạo ra kẻ thắng người thua. Kẻ thắng là một vài nước Á châu và kẻ thua là nhiều nước ở Nam Mĩ và hầu hết các nước ở châu Phi vì họ đã không nhận thức được sự thay đổi trong việc “dịch chuyển “tài nguyên”. Nói cách khác, họ đã không được mời tham gia vào “Cuộc chơi”.
Theo báo cáo của World Bank, không đầy hai mươi năm, trên 135 triệu người đã thoát khỏi cảnh nghèo đói và chuyển thành “tầng lớp trung lưu” khi thu nhập của họ được tăng lên. Trong 10 năm tới, con số này có thể tăng lên 440 triệu, phần lớn từ Trung Quốc và Ấn Độ. Tuy nhiên, thay đổi này cũng tạo ra cực đoan khác. Khi có xu hướng một số người nghèo chuyển thành trung lưu, thì cũng có xu hướng một số người nghèo trở thành “cực nghèo”. Họ là những người đang sống ở các nước đã không thể tham gia vào “cuộc chơi toàn cầu hoá”. Nhiều nước bị bỏ lại sau và bị thế giới bỏ qua. Các nước này đang trở nên ngày một suy xụp hơn với các thảm hoạ kinh tế,, bất ổn chính trị, với nhiều bệnh tật không chữa được. Báo cáo này thấy việc “cực nghèo” ở châu Phi, Nam Mĩ, và vài nước ở Á châu và tình huống đang ngày một tồi tệ hơn.
Điều gì làm cho một số nước thịnh vượng khi các nước khác bị nhận chìm, không hi vọng phục hồi? Nếu chi phí thấp là yếu tố chính thì châu Phi hay Nam Mĩ phải có khả năng đóng vai trò vì họ có công nhân lao động với lương ít hơn nhiều so với Trung Quốc và Ấn Độ. Kết luận của báo cáo của World Bank có thể được mô tả trong hai từ: “Giáo dục và lãnh đạo” vì điều đó tạo ra khác biệt chính giữa “người tham dự” và “người không được mời”.
Khi kinh doanh toàn cầu tăng trưởng trên toàn thế giới, giáo dục đã trở thành yếu tố xác định then chốt cho hiệu năng và tiềm năng kinh tế của quốc gia. Giáo dục đại học thích hợp là can bản nhưng chất lượng của giáo dục đại học là quan trọng để xác định liệu các nước có sản xuất được công nhân có kĩ năng đáp ứng cho nhu cầu của công nghiệp không? Ngày nay khi thế giới đang thay đổi từ căn bản chế tạo sang căn bản tri thức, nhiều nước ở châu Phi và Nam Mĩ vẫn đang sống trong thời đại nông nghiệp. Tư duy và cách nghĩ của họ đã không thay đổi, hệ thống giáo dục của họ đã không thay đổi, và xã hội của họ đã không thay đổi. Theo báo cáo từ Liên hợp quốc, phần lớn viện trợ ngân quĩ cho châu Phi đã được dùng để mua vũ khí trong các cuộc nội chiến của họ. Hỗ trợ kinh tế cho các nước Nam Mĩ đã rót vào túi của các quan chức tham nhũng. Không có giáo dục thích hợp và không có hi vọng về tương lai, nhiều người châu Phi quay sang đánh nhau trong các nhóm nổi loạn trong cuộc nội chiến của họ. Nhiều nước Nam Mĩ biến thành những kẻ buôn lậu ma tuý.
Báo cáo này kết luận rằng chính hệ thống giáo dục giải thích tại sao một số quốc gia đã thất bại trong nền kinh tế toàn cầu. Báo cáo này chỉ ra rằng hình thức giáo dục bắt rễ từ thế kỉ 19 hay thời thuộc địa (ở châu Phi và Nam Mĩ) thường làm phát sinh ra tri thức phù hợp cho xã hội nông nghiệp nơi cuộc sống hàng ngày hội tụ vào sản xuất và tiêu thụ lương thực. Kiểu giáo dục đó là không đáp ứng được cho xã hội công nghiệp nơi kĩ năng nào đó được cần cho công nhân trong chế tạo.
Tuy nhiên, với “Cuộc chơi toàn cầu hoá”, những kĩ năng phù hợp cho xã hội công nghiệp cũng đang trở nên lạc hậu. Nó phải chuyển sang việc học liên tục, sản xuất nhanh, tiêu thụ nặng, dựa trên việc tạo ra tri thức kĩ thuật. Hiện thời, Mĩ và một số nước châu Âu có hệ thống giáo dục tốt nhất. Trung Quốc đang bắt đầu đi lên do đầu tư gần đây của họ vào giáo dục. Ấn Độ đang đối diện với thách thức bởi vì số lớn người nghèo và thất học của họ, nạn nhân của truyền thống giai cấp. Phần lớn các trường hàng đầu của Ấn Độ chỉ cung cấp riêng cho vài người tương đối có đặc quyền. Trên một nửa dân số Ấn Độ chỉ có giáo dục cơ bản nhất. Câu hỏi hiện thời là các nước khác thì sao? Liệu những quốc gia này có thể tồn tại trong thập kỉ tiếp của toàn cầu hoá không?
Theo báo cáo này, các quốc gia sẽ có hai chọn lựa: Họ có thể chuyển vào công nghiệp bằng cải tiến hệ thống giáo dục. Nếu thành công, họ có thể tiếp quản một số công việc chế tạo được bỏ lại từ các nước đã chuyển qua nền kinh tế trí thức, dựa vào khoa học và công nghệ. Họ sẽ phải sống với các hậu quả của phế thải công nghiệp, ô nhiễm, bệnh tật và bất ổn lao động. Họ bao giờ cũng đi theo sau trong hậu cảnh và không bao giờ được coi trọng.
Tuy nhiên họ có thể có một chọn lựa khác bằng cách cải tiến nhanh chóng nền giáo dục của họ để bắt kịp các quốc gia tiên tiến khác. Tất nhiên, họ sẽ phải đầu tư nhiều vào giáo dục, đào tạo nhiều giáo sư, thu nhận nhiều công nghệ, động viên nhiều thanh niên để cho họ có thể chuyển qua nền kinh tế trí thức, dựa vào khoa học và công nghệ . Điều đó khó, nó cần có người lãnh đạo giỏi, cương quyết lèo lái còn thuyền quốc gia vì nó yêu cầu viễn kiến và quyền lãnh đạo. Trong trường hợp đó, họ sẽ trở thành đối tác bình đẳng để chơi “Cuộc chơi toàn cầu hoá”.
Tác giả, GS John Vũ
Bây giờ có một dịch chuyển khác về “tài nguyên”, nhưng theo chiều đối lập, từ các nước phương tây sang các nước phương đông. Nó xảy ra khi các nước phương tây đang dịch chuyển việc chế tạo, các xưởng máy, và việc làm cho các nước phương đông, điều đó được gọi là “Khoán ngoài”. (Outsourcing).
Một số nhà kinh tế gọi dịch chuyển này là “Cuộc chơi toàn cầu hoá” và nó có một qui tắc: “Tạo ra nhiều lợi nhuận bằng việc phát triển sản phẩm, theo số lượng lớn nhưng với giá thấp nhất, trong thị trường thay đổi nhanh và cạnh tranh cao, bằng việc áp dụng tri thức công nghệ và nguồn vốn con người.” Qui tắc này đã buộc mọi công nghiệp phải thay đổi cách thức vận hành để làm cực đại lợi nhuận trong nền kinh tế toàn cầu này.
Vài năm trước, nhiều người nghi ngờ qui tắc này, vì họ không tin toàn cầu hoá có thể xảy ra. Ngày nay, nhiều người có thể thấy giá trị của qui tắc kinh tế này khi họ nhìn vào hiệu năng và lợi nhuận của các công ti áp đúng quy tắc này. Trong vài năm qua, lợi nhuận của các công ti này đã tăng từ vài trăm triệu đô la thành vài tỉ đô la. Các công ti này đã tăng trưởng tới kích cỡ không hề có trước đây và không còn là “công ti quốc gia” nữa mà trở thành công ti “xuyên quốc gia”. Danh sách các nhà tỉ phú trên thế giới đã thay đổi từ năm mươi người trong năm 2000 thành nghìn người trong năm 2015.
“Cuộc chơi toàn cầu hoá” cũng làm thay đổi “bình đẳng kinh tế” của một số nước. Trong hai mươi năm, Trung Quốc và Ấn Độ đa phục hồi vị trí mà họ đã giữ từ ba trăm năm trước. Lần đầu tiên từ thế kỉ 18, cả hai nước đều đóng góp lớn cho tăng trưởng kinh tế toàn cầu. Khi sức mạnh kinh tế của họ tăng trưởng, các công ti mới của họ nổi lên trong thị trường toàn cầu như Alibaba, Hoawei, Tencent, Jcom, Infosys, TCS, HTC vv. Vài năm trước không ai biết tên tuổi của họ nhưng ngày nay, họ là những người khổng lồ trong công nghiệp. Chẳng hạn Ấn Độ có nhiều công ti CNTT lớn,và Trung Quốc có nhiều công ti trong công nghiệp nặng như thép, thiết bị, máy móc, và thiết bị viễn thông. Trong số 100 công ti lớn nhất thế giới, 42 công ti ở Trung Quốc và Ấn Độ.
“Cuộc chơi toàn cầu hoá: cũng tạo ra kẻ thắng người thua. Kẻ thắng là một vài nước Á châu và kẻ thua là nhiều nước ở Nam Mĩ và hầu hết các nước ở châu Phi vì họ đã không nhận thức được sự thay đổi trong việc “dịch chuyển “tài nguyên”. Nói cách khác, họ đã không được mời tham gia vào “Cuộc chơi”.
Theo báo cáo của World Bank, không đầy hai mươi năm, trên 135 triệu người đã thoát khỏi cảnh nghèo đói và chuyển thành “tầng lớp trung lưu” khi thu nhập của họ được tăng lên. Trong 10 năm tới, con số này có thể tăng lên 440 triệu, phần lớn từ Trung Quốc và Ấn Độ. Tuy nhiên, thay đổi này cũng tạo ra cực đoan khác. Khi có xu hướng một số người nghèo chuyển thành trung lưu, thì cũng có xu hướng một số người nghèo trở thành “cực nghèo”. Họ là những người đang sống ở các nước đã không thể tham gia vào “cuộc chơi toàn cầu hoá”. Nhiều nước bị bỏ lại sau và bị thế giới bỏ qua. Các nước này đang trở nên ngày một suy xụp hơn với các thảm hoạ kinh tế,, bất ổn chính trị, với nhiều bệnh tật không chữa được. Báo cáo này thấy việc “cực nghèo” ở châu Phi, Nam Mĩ, và vài nước ở Á châu và tình huống đang ngày một tồi tệ hơn.
Điều gì làm cho một số nước thịnh vượng khi các nước khác bị nhận chìm, không hi vọng phục hồi? Nếu chi phí thấp là yếu tố chính thì châu Phi hay Nam Mĩ phải có khả năng đóng vai trò vì họ có công nhân lao động với lương ít hơn nhiều so với Trung Quốc và Ấn Độ. Kết luận của báo cáo của World Bank có thể được mô tả trong hai từ: “Giáo dục và lãnh đạo” vì điều đó tạo ra khác biệt chính giữa “người tham dự” và “người không được mời”.
Khi kinh doanh toàn cầu tăng trưởng trên toàn thế giới, giáo dục đã trở thành yếu tố xác định then chốt cho hiệu năng và tiềm năng kinh tế của quốc gia. Giáo dục đại học thích hợp là can bản nhưng chất lượng của giáo dục đại học là quan trọng để xác định liệu các nước có sản xuất được công nhân có kĩ năng đáp ứng cho nhu cầu của công nghiệp không? Ngày nay khi thế giới đang thay đổi từ căn bản chế tạo sang căn bản tri thức, nhiều nước ở châu Phi và Nam Mĩ vẫn đang sống trong thời đại nông nghiệp. Tư duy và cách nghĩ của họ đã không thay đổi, hệ thống giáo dục của họ đã không thay đổi, và xã hội của họ đã không thay đổi. Theo báo cáo từ Liên hợp quốc, phần lớn viện trợ ngân quĩ cho châu Phi đã được dùng để mua vũ khí trong các cuộc nội chiến của họ. Hỗ trợ kinh tế cho các nước Nam Mĩ đã rót vào túi của các quan chức tham nhũng. Không có giáo dục thích hợp và không có hi vọng về tương lai, nhiều người châu Phi quay sang đánh nhau trong các nhóm nổi loạn trong cuộc nội chiến của họ. Nhiều nước Nam Mĩ biến thành những kẻ buôn lậu ma tuý.
Báo cáo này kết luận rằng chính hệ thống giáo dục giải thích tại sao một số quốc gia đã thất bại trong nền kinh tế toàn cầu. Báo cáo này chỉ ra rằng hình thức giáo dục bắt rễ từ thế kỉ 19 hay thời thuộc địa (ở châu Phi và Nam Mĩ) thường làm phát sinh ra tri thức phù hợp cho xã hội nông nghiệp nơi cuộc sống hàng ngày hội tụ vào sản xuất và tiêu thụ lương thực. Kiểu giáo dục đó là không đáp ứng được cho xã hội công nghiệp nơi kĩ năng nào đó được cần cho công nhân trong chế tạo.
Tuy nhiên, với “Cuộc chơi toàn cầu hoá”, những kĩ năng phù hợp cho xã hội công nghiệp cũng đang trở nên lạc hậu. Nó phải chuyển sang việc học liên tục, sản xuất nhanh, tiêu thụ nặng, dựa trên việc tạo ra tri thức kĩ thuật. Hiện thời, Mĩ và một số nước châu Âu có hệ thống giáo dục tốt nhất. Trung Quốc đang bắt đầu đi lên do đầu tư gần đây của họ vào giáo dục. Ấn Độ đang đối diện với thách thức bởi vì số lớn người nghèo và thất học của họ, nạn nhân của truyền thống giai cấp. Phần lớn các trường hàng đầu của Ấn Độ chỉ cung cấp riêng cho vài người tương đối có đặc quyền. Trên một nửa dân số Ấn Độ chỉ có giáo dục cơ bản nhất. Câu hỏi hiện thời là các nước khác thì sao? Liệu những quốc gia này có thể tồn tại trong thập kỉ tiếp của toàn cầu hoá không?
Theo báo cáo này, các quốc gia sẽ có hai chọn lựa: Họ có thể chuyển vào công nghiệp bằng cải tiến hệ thống giáo dục. Nếu thành công, họ có thể tiếp quản một số công việc chế tạo được bỏ lại từ các nước đã chuyển qua nền kinh tế trí thức, dựa vào khoa học và công nghệ. Họ sẽ phải sống với các hậu quả của phế thải công nghiệp, ô nhiễm, bệnh tật và bất ổn lao động. Họ bao giờ cũng đi theo sau trong hậu cảnh và không bao giờ được coi trọng.
Tuy nhiên họ có thể có một chọn lựa khác bằng cách cải tiến nhanh chóng nền giáo dục của họ để bắt kịp các quốc gia tiên tiến khác. Tất nhiên, họ sẽ phải đầu tư nhiều vào giáo dục, đào tạo nhiều giáo sư, thu nhận nhiều công nghệ, động viên nhiều thanh niên để cho họ có thể chuyển qua nền kinh tế trí thức, dựa vào khoa học và công nghệ . Điều đó khó, nó cần có người lãnh đạo giỏi, cương quyết lèo lái còn thuyền quốc gia vì nó yêu cầu viễn kiến và quyền lãnh đạo. Trong trường hợp đó, họ sẽ trở thành đối tác bình đẳng để chơi “Cuộc chơi toàn cầu hoá”.
Tác giả, GS John Vũ
