Hanamizuki
New member
- Xu
- 0
Với những mâu thuẫn xã hội ngày càng gay gắt, có thể nói vào đầu thế kỷ XX, nước Nga đã trở thành nơi hội tụ các mâu thuẫn của thế giới. Đó là các mâu thuẫn giữa tư sản và vô sản, giữa địa chủ và nông dân, giữa chế độ Nga hoàng và các dân tộc bị áp bức, giữa đế quốc Nga và các đế quốc khác. Các mâu thuẫn này đan xen, chồng chéo với nhau. Những hậu quả nặng nề của cuộc chiến tranh thế giới thứ nhất (1914 - 1918) đã làm các mâu thuẫn này ngày càng trở nên hết sức gay gắt như miếng đất thuận lợi cho sự bùng nổ của một cuộc cách mạng xã hội.
Tháng 2-1917, cuộc Cách mạng dân chủ tư sản thắng lợi. Chế độ Nga hoàng chuyên chế bị lật đổ, nước Nga trở thành một nước cộng hòa tư sản. Đó là thắng lợi có ý nghĩa lịch sử của nước Nga và nhân dân Nga.
Với Luận cương tháng Tư thiên tài, vượt qua tình trạng đầy phức tạp của hai chính quyền cùng tồn tại - Chính phủ tư sản lâm thời và các Xô viết công nhân và binh lính - kéo dài trong nhiều tháng, Đảng Bôn sê vích và V. I. Lênin đã lãnh đạo giai cấp công nhân và nhân dân Nga tiến hành thắng lợi cuộc Cách mạng xã hội chủ nghĩa vào ngày 25-10-1917 (theo lịch Nga tức là 7-11-1917) ách thống trị của giai cấp tư sản và địa chủ quý tộc đã bị lật đổ. Một chính quyền Nhà nước - Chính quyền Xô viết của những người lao động được thiết lập.
Cuộc Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917 không những đã mở ra một kỷ nguyên mới đối với nước Nga mà còn có ảnh hưởng to lớn, tác động mạnh mẽ tới cục diện thế giới và tiến trình lịch sử của thế kỷ XX.
Ngay trong đêm thắng lợi đầu tiên của cuộc cách mạng, đêm 25-10-1917, hai văn kiện quan trọng là Sắc luật hòa bình và Sắc luật ruộng đất được công bố. Chính phủ Xô viết do Lênin đứng đầu đã ra đời. Tới đầu tháng 3-1918, Chính quyền Xô viết được thiết lập trên phạm vi cả nước.
Một chế độ xã hội mới đã xuất hiện - Chế độ Cộng hòa Xô viết. Ngay từ những tháng đầu tiên, Chính quyền Xô viết đã ban hành nhiều sắc lệnh quan trọng nhằm xóa bỏ chế độ cũ và xây dựng những thể chế của chế độ xã hội mới. Đó là sắc luật xóa bỏ mọi sự phân biệt đẳng cấp, phân biệt dân tộc và mọi tước vị phong kiến, tất cả mọi người đều chung một danh hiệu là công dân của nước Cộng hòa Xô viết Nga; tuyên bố sự bình đẳng giữa nam nữ, quyền tự do tín ngưỡng, nhà thờ tách khỏi nhà nước và trường học. Nhà nước công bố các văn kiện “Tuyên ngôn về quyền của các dân tộc nước Nga”, “Tuyên ngôn về quyền lợi của nhân dân lao động và bị bóc lột”... mà sau này trở thành cơ sở cho bản Hiến pháp đầu tiên (1818) của nước Nga Xô viết.
Sau khi đẩy lùi quân đội can thiệp của 14 nước đế quốc và đập tan các thế lực phản động trong nước, ngày 30-12-1922 Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết (Liên Xô) được thành lập. Đó là một Nhà nước liên bang thống nhất của các dân tộc được xây dựng trên cơ sở tư tưởng và chính sách dân tộc của V.I.Lênin - tự nguyện tham gia, bình đẳng chủ quyền, tôn trọng lẫn nhau và hợp tác giúp đỡ, cùng nhau xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tô quốc Xô viết.
Khi mới thành lập, Liên bang Xô viết gồm 4 nước Cộng hòa liên bang (Nga, Ucraina, Bêlarut và Dacápcadơ), 13 nước cộng hòa tự trị và 6 tỉnh tự trị. Sau hơn nửa thế kỷ phát triển, tới những năm 70, Liên bang Xô viết có 15 nước Cộng hòa liên bang và 20 nước Cộng hòa tự trị, 8 tỉnh tự trị và 10 khu dân tộc.
Với mục tiêu xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội, nhiệm vụ to lớn và nặng nề đặt ra trước nhân dân Xô viết là phải tiến hành xây dựng nền kinh tế xã hội chủ nghĩa trên cơ sở công nghiệp hóa đất nước. Nhiệm vụ này rất khó khăn vì lúc bấy giờ Liên Xô vẫn là một nước nông nghiệp, lạc hậu về trình độ phát triển sản xuất so với các nước tư bản Âu Mỹ, lại nằm trong vòng vây thù địch của chủ nghĩa đế quốc quốc tế, Liên Xô chỉ có thể dựa vào sức mình trong công cuộc xây dựng đất nước.
Bằng “Chính sách kinh tế mới” của V. I. Lênin thực hiện trong thời gian 1921 - 1925, Liên Xô đã khôi phục nền kinh tế quốc dân bị chiến tranh tàn phá nặng nề. Về cơ bản sản xuất công nghiệp và nông nghiệp đạt mức trước chiến tranh.
Từ năm 1926, Liên Xô bắt tay vào công nghiệp hóa xã hội chủ nghĩa với nhiệm vụ là biến Liên Xô từ nước nông nghiệp trở thành nước công nghiệp, có thể tự sản xuất được những thiết bị cần thiết đủ sức cải tạo toàn bộ nền kinh tế quốc dân, kể cả nông nghiệp. Phương châm là công nghiệp hóa với tốc độ nhanh chóng để trong một thời gian ngắn nhất, Liên Xô thực hiện được những mục tiêu đề ra.
Với những cố gắng phi thường, sau hai kế hoạch 5 năm (1928 - 1932, 1933 - 1937), Liên Xô từ một nước nông nghiệp đã trở thành một cường quốc công nghiệp xã hội chủ nghĩa. Năm 1937, sản xuất công nghiệp chiếm 77,4% tổng sản phẩm của nền kinh tế quốc dân, đứng đầu châu Âu và thứ hai trên thế giới (sau Mỹ) về tổng sản lượng công nghiệp. Đồng thời, trong nông nghiệp tiến hành tập thể hóa đưa nông dân đi vào con đường làm ăn tập thể. Bộ mặt nông thôn có nhiều thay đổi to lớn và sâu sắc.
Về mặt xã hội, các giai cấp bóc lột tư sản, địa chủ đã bị xóa bỏ, tới đây chỉ còn hai giai cấp lao động là công nhân, nông dân và tầng lớp trí thức xã hội chủ nghĩa.
Mặc dầu có sai lầm và thiếu sót, công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Liên xô đã thu được nhiều thành tựu to lớn, có thể xem như một bước nhảy vọt về kinh tế mà dư luận phương Tây cũng đã thừa nhận.
Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, trong những thập niên 50 và 60, nền kinh tế Xô viết phục hồi, hàn gắn vết thương chiến tranh và tiếp tục tăng trưởng, thu nhiều thành tích quan trọng.
Cùng với công cuộc phát triển nền kinh tế - xã hội, V.I.Lênin và Nhà nước Xô viết hết sức coi trọng công cuộc xây dựng một nền văn hóa mới mà V. I. Lênin là người đầu tiên gọi đó là “Cuộc cách mạng văn hóa” như một nhiệm vụ tất yếu của công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội.
Nhưng sự tàn phá do chiến tranh đối với văn hóa cũng nặng nề không kém so với lĩnh vực kinh tế. Những cơ sở vật chất của nền văn hóa vốn đã yếu kém của nước Nga trước cách mạng bị chiến tranh phá hủy.
Từng bước khắc phục mọi khó khăn thiếu thốn, đất nước Xô viết không ngừng nỗ lực xây dựng nền văn hóa mới trên cơ sở tư tưởng của chủ nghĩa Mác - Lênin và kế thừa những tinh hoa của di sản văn hóa nhân loại. Công cuộc xây dựng ấy được thể hiện trong sự nghiệp phát triển khoa học - kỹ thuật, thanh toán nạn mù chữ, phát triển hệ thống giáo dục quốc dân gồm giáo dục phổ thông trung học dạy nghề, giáo dục cao đẳng và đại học; coi trọng sự nghiệp thư viện và công tác xuất bản, ấn loát; tiến hành giáo dục tư tưởng - chính trị và đấu tranh chống các tàn dư tư tưởng của chế độ cũ; phát triển văn học - nghệ thuật...
Một trong những việc làm cấp bách đầu tiên của Chính quyền Xô viết là tiến hành thanh toán tình trạng mù chữ và thất học trong nhân dân. Là đất nước rộng lớn với hơn 100 dân tộc, tới cuối những năm 30, Liên Xô đã căn bản thanh toán xong nạn mù chữ. Đây là một kỳ công thực sự của đất nước Xô viết.
Sau khi thanh toán nạn mù chữ, Nhà nước Xô viết đã tiến hành dần từng bước chương trình giáo dục phổ cập 7 năm, rồi 8 năm và tới cuối những năm 1970 về cơ bản đã hoàn thành việc chuyển sang thực hiện chế độ giáo dục phổ cập 10 năm.
Giáo dục đại học đã thu được nhiều thành tựu to lớn. Trong năm 1914 - 1915 ở nước Nga chỉ có 105 trường cao đẳng và đại học với 127 nghìn sinh viên thuộc các tầng lớp trên. Tới cuối những năm 70 có 860 trường cao đẳng và đại học với khoảng 5 triệu sinh viên, trong đó 50% là nữ.
Một đội ngũ trí thức đông đảo, có trình độ chuyên môn cao đã được đào tạo, phục vụ đắc lực cho công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Xô viết. Viện hàn lâm khoa học của nước Nga đã được thành lập từ năm 1724. Trong những năm đầu tiên của Chính quyền Xô viết, các nhà khoa học Liên Xô đã tham gia tích cực vào việc vạch ra kế hoạch điện khí hóa nước Nga (GOELRO), điều tra tài nguyên lập kế hoạch cải tổ công nghiệp và hoạch định phương hướng phát triển kinh tế của đất nước. Trong các kế hoạch 5 năm đầu tiên cũng như trong cuộc Chiến tranh giữ nước vĩ đại (1941 - 1945), các nhà khoa học Xô viết đã giữ một vai trò quan trọng không thể thiếu được trong sự nghiệp xây dựng kinh tế - văn hóa cũng như bảo vệ Tô quôc xã hội chủ nghĩa.
Sau chiến tranh, nền khoa học Xô viết đã triển khai trên quy mô lớn các công trình nghiên cứu lý thuyết và ứng dụng, coi trọng việc ứng dụng kết quả nghiên cứu vào sản xuất.
Với những cơ sở nghiên cứu khoa học rộng lớn và một đội ngũ các nhà khoa học có trình độ cao, nền khoa học - kỹ thuật Xô viết đã đạt được những thành tựu rực rỡ và chiếm lĩnh nhiều đỉnh cao của khoa học thế giới.
Ngay sau chiến tranh, trong một thời gian ngắn, Liên Xô đã giải quyết thành công vấn đề nguyên tử, nhanh chóng phá thế độc quyền của Mỹ. Năm 1946, Liên Xô đã có lò phản ứng nguyên tử và năm 1949 chế tạo thành công bom nguyên tử. Nhằm mục tiêu vì hòa bình và phát triển, năm 1954 Liên Xô đã khánh thành nhà máy điện nguyên tử đầu tiên trên thế giới, mở đầu một phương hướng phát triển quan trọng của ngành năng lượng trên thế giới. Năm 1959, Liên Xô hạ thủy tầu phá băng “Lênin” chạy bằng năng lượng nguyên tử đầu tiên trên thế giới.
Thành tựu nổi bật của nền khoa học Xô viết là những công trình nghiên cứu khoảng không vũ trụ và công cuộc chinh phục vũ trụ. Các vệ tinh và tàu vũ trụ Liên Xô mang tên “Phương Đông”, “Rạng Đông”, “Liên hợp”... và các trạm quỹ đạo được phóng lên nhằm nghiên cứu khoảng không vũ trụ, góp phần vào việc phát triển nền kinh tế đất nước và là những cống hiến to lớn vào nền khoa học thế giới, vì lợi ích của toàn thể nhân loại.
Cùng với sự phát triển của khoa học - kỹ thuật, Đảng và Nhà nước Xô viết coi trọng các lĩnh vực văn hóa - nghệ thuật. Có thể nói các ngành văn học, thi ca, sân khấu, điện ảnh, tạo hình... đều đạt được những thành tựu to lớn. Tên tuổi các nhà văn và nghệ sĩ như M.Goócki, M.Sôlôkhôp, A.Tônxtôi, S.Prôcôphiép, D.Sôxtacôvích, X.Bônđachúc... đã vượt ra ngoài lãnh thổ Liên Xô. Nền văn hóa - nghệ thuật Xô viết đã có những cống hiến to lớn vào kho tàng văn hóa nhân loại.
Nguồn : Lịch sử văn minh thế giới-Tác giả: Vũ Dương Ninh (Chủ biên), Nguyễn Gia Phu, Nguyễn Quốc Hùng, Đinh Ngọc Bảo -nhà xuất bản Giáo dục
Tháng 2-1917, cuộc Cách mạng dân chủ tư sản thắng lợi. Chế độ Nga hoàng chuyên chế bị lật đổ, nước Nga trở thành một nước cộng hòa tư sản. Đó là thắng lợi có ý nghĩa lịch sử của nước Nga và nhân dân Nga.
Với Luận cương tháng Tư thiên tài, vượt qua tình trạng đầy phức tạp của hai chính quyền cùng tồn tại - Chính phủ tư sản lâm thời và các Xô viết công nhân và binh lính - kéo dài trong nhiều tháng, Đảng Bôn sê vích và V. I. Lênin đã lãnh đạo giai cấp công nhân và nhân dân Nga tiến hành thắng lợi cuộc Cách mạng xã hội chủ nghĩa vào ngày 25-10-1917 (theo lịch Nga tức là 7-11-1917) ách thống trị của giai cấp tư sản và địa chủ quý tộc đã bị lật đổ. Một chính quyền Nhà nước - Chính quyền Xô viết của những người lao động được thiết lập.
Cuộc Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917 không những đã mở ra một kỷ nguyên mới đối với nước Nga mà còn có ảnh hưởng to lớn, tác động mạnh mẽ tới cục diện thế giới và tiến trình lịch sử của thế kỷ XX.
Ngay trong đêm thắng lợi đầu tiên của cuộc cách mạng, đêm 25-10-1917, hai văn kiện quan trọng là Sắc luật hòa bình và Sắc luật ruộng đất được công bố. Chính phủ Xô viết do Lênin đứng đầu đã ra đời. Tới đầu tháng 3-1918, Chính quyền Xô viết được thiết lập trên phạm vi cả nước.
Một chế độ xã hội mới đã xuất hiện - Chế độ Cộng hòa Xô viết. Ngay từ những tháng đầu tiên, Chính quyền Xô viết đã ban hành nhiều sắc lệnh quan trọng nhằm xóa bỏ chế độ cũ và xây dựng những thể chế của chế độ xã hội mới. Đó là sắc luật xóa bỏ mọi sự phân biệt đẳng cấp, phân biệt dân tộc và mọi tước vị phong kiến, tất cả mọi người đều chung một danh hiệu là công dân của nước Cộng hòa Xô viết Nga; tuyên bố sự bình đẳng giữa nam nữ, quyền tự do tín ngưỡng, nhà thờ tách khỏi nhà nước và trường học. Nhà nước công bố các văn kiện “Tuyên ngôn về quyền của các dân tộc nước Nga”, “Tuyên ngôn về quyền lợi của nhân dân lao động và bị bóc lột”... mà sau này trở thành cơ sở cho bản Hiến pháp đầu tiên (1818) của nước Nga Xô viết.
Sau khi đẩy lùi quân đội can thiệp của 14 nước đế quốc và đập tan các thế lực phản động trong nước, ngày 30-12-1922 Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết (Liên Xô) được thành lập. Đó là một Nhà nước liên bang thống nhất của các dân tộc được xây dựng trên cơ sở tư tưởng và chính sách dân tộc của V.I.Lênin - tự nguyện tham gia, bình đẳng chủ quyền, tôn trọng lẫn nhau và hợp tác giúp đỡ, cùng nhau xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tô quốc Xô viết.
Khi mới thành lập, Liên bang Xô viết gồm 4 nước Cộng hòa liên bang (Nga, Ucraina, Bêlarut và Dacápcadơ), 13 nước cộng hòa tự trị và 6 tỉnh tự trị. Sau hơn nửa thế kỷ phát triển, tới những năm 70, Liên bang Xô viết có 15 nước Cộng hòa liên bang và 20 nước Cộng hòa tự trị, 8 tỉnh tự trị và 10 khu dân tộc.
Với mục tiêu xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội, nhiệm vụ to lớn và nặng nề đặt ra trước nhân dân Xô viết là phải tiến hành xây dựng nền kinh tế xã hội chủ nghĩa trên cơ sở công nghiệp hóa đất nước. Nhiệm vụ này rất khó khăn vì lúc bấy giờ Liên Xô vẫn là một nước nông nghiệp, lạc hậu về trình độ phát triển sản xuất so với các nước tư bản Âu Mỹ, lại nằm trong vòng vây thù địch của chủ nghĩa đế quốc quốc tế, Liên Xô chỉ có thể dựa vào sức mình trong công cuộc xây dựng đất nước.
Bằng “Chính sách kinh tế mới” của V. I. Lênin thực hiện trong thời gian 1921 - 1925, Liên Xô đã khôi phục nền kinh tế quốc dân bị chiến tranh tàn phá nặng nề. Về cơ bản sản xuất công nghiệp và nông nghiệp đạt mức trước chiến tranh.
Từ năm 1926, Liên Xô bắt tay vào công nghiệp hóa xã hội chủ nghĩa với nhiệm vụ là biến Liên Xô từ nước nông nghiệp trở thành nước công nghiệp, có thể tự sản xuất được những thiết bị cần thiết đủ sức cải tạo toàn bộ nền kinh tế quốc dân, kể cả nông nghiệp. Phương châm là công nghiệp hóa với tốc độ nhanh chóng để trong một thời gian ngắn nhất, Liên Xô thực hiện được những mục tiêu đề ra.
Với những cố gắng phi thường, sau hai kế hoạch 5 năm (1928 - 1932, 1933 - 1937), Liên Xô từ một nước nông nghiệp đã trở thành một cường quốc công nghiệp xã hội chủ nghĩa. Năm 1937, sản xuất công nghiệp chiếm 77,4% tổng sản phẩm của nền kinh tế quốc dân, đứng đầu châu Âu và thứ hai trên thế giới (sau Mỹ) về tổng sản lượng công nghiệp. Đồng thời, trong nông nghiệp tiến hành tập thể hóa đưa nông dân đi vào con đường làm ăn tập thể. Bộ mặt nông thôn có nhiều thay đổi to lớn và sâu sắc.
Về mặt xã hội, các giai cấp bóc lột tư sản, địa chủ đã bị xóa bỏ, tới đây chỉ còn hai giai cấp lao động là công nhân, nông dân và tầng lớp trí thức xã hội chủ nghĩa.
Mặc dầu có sai lầm và thiếu sót, công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Liên xô đã thu được nhiều thành tựu to lớn, có thể xem như một bước nhảy vọt về kinh tế mà dư luận phương Tây cũng đã thừa nhận.
Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, trong những thập niên 50 và 60, nền kinh tế Xô viết phục hồi, hàn gắn vết thương chiến tranh và tiếp tục tăng trưởng, thu nhiều thành tích quan trọng.
Cùng với công cuộc phát triển nền kinh tế - xã hội, V.I.Lênin và Nhà nước Xô viết hết sức coi trọng công cuộc xây dựng một nền văn hóa mới mà V. I. Lênin là người đầu tiên gọi đó là “Cuộc cách mạng văn hóa” như một nhiệm vụ tất yếu của công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội.
Nhưng sự tàn phá do chiến tranh đối với văn hóa cũng nặng nề không kém so với lĩnh vực kinh tế. Những cơ sở vật chất của nền văn hóa vốn đã yếu kém của nước Nga trước cách mạng bị chiến tranh phá hủy.
Từng bước khắc phục mọi khó khăn thiếu thốn, đất nước Xô viết không ngừng nỗ lực xây dựng nền văn hóa mới trên cơ sở tư tưởng của chủ nghĩa Mác - Lênin và kế thừa những tinh hoa của di sản văn hóa nhân loại. Công cuộc xây dựng ấy được thể hiện trong sự nghiệp phát triển khoa học - kỹ thuật, thanh toán nạn mù chữ, phát triển hệ thống giáo dục quốc dân gồm giáo dục phổ thông trung học dạy nghề, giáo dục cao đẳng và đại học; coi trọng sự nghiệp thư viện và công tác xuất bản, ấn loát; tiến hành giáo dục tư tưởng - chính trị và đấu tranh chống các tàn dư tư tưởng của chế độ cũ; phát triển văn học - nghệ thuật...
Một trong những việc làm cấp bách đầu tiên của Chính quyền Xô viết là tiến hành thanh toán tình trạng mù chữ và thất học trong nhân dân. Là đất nước rộng lớn với hơn 100 dân tộc, tới cuối những năm 30, Liên Xô đã căn bản thanh toán xong nạn mù chữ. Đây là một kỳ công thực sự của đất nước Xô viết.
Sau khi thanh toán nạn mù chữ, Nhà nước Xô viết đã tiến hành dần từng bước chương trình giáo dục phổ cập 7 năm, rồi 8 năm và tới cuối những năm 1970 về cơ bản đã hoàn thành việc chuyển sang thực hiện chế độ giáo dục phổ cập 10 năm.
Giáo dục đại học đã thu được nhiều thành tựu to lớn. Trong năm 1914 - 1915 ở nước Nga chỉ có 105 trường cao đẳng và đại học với 127 nghìn sinh viên thuộc các tầng lớp trên. Tới cuối những năm 70 có 860 trường cao đẳng và đại học với khoảng 5 triệu sinh viên, trong đó 50% là nữ.
Một đội ngũ trí thức đông đảo, có trình độ chuyên môn cao đã được đào tạo, phục vụ đắc lực cho công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Xô viết. Viện hàn lâm khoa học của nước Nga đã được thành lập từ năm 1724. Trong những năm đầu tiên của Chính quyền Xô viết, các nhà khoa học Liên Xô đã tham gia tích cực vào việc vạch ra kế hoạch điện khí hóa nước Nga (GOELRO), điều tra tài nguyên lập kế hoạch cải tổ công nghiệp và hoạch định phương hướng phát triển kinh tế của đất nước. Trong các kế hoạch 5 năm đầu tiên cũng như trong cuộc Chiến tranh giữ nước vĩ đại (1941 - 1945), các nhà khoa học Xô viết đã giữ một vai trò quan trọng không thể thiếu được trong sự nghiệp xây dựng kinh tế - văn hóa cũng như bảo vệ Tô quôc xã hội chủ nghĩa.
Sau chiến tranh, nền khoa học Xô viết đã triển khai trên quy mô lớn các công trình nghiên cứu lý thuyết và ứng dụng, coi trọng việc ứng dụng kết quả nghiên cứu vào sản xuất.
Với những cơ sở nghiên cứu khoa học rộng lớn và một đội ngũ các nhà khoa học có trình độ cao, nền khoa học - kỹ thuật Xô viết đã đạt được những thành tựu rực rỡ và chiếm lĩnh nhiều đỉnh cao của khoa học thế giới.
Ngay sau chiến tranh, trong một thời gian ngắn, Liên Xô đã giải quyết thành công vấn đề nguyên tử, nhanh chóng phá thế độc quyền của Mỹ. Năm 1946, Liên Xô đã có lò phản ứng nguyên tử và năm 1949 chế tạo thành công bom nguyên tử. Nhằm mục tiêu vì hòa bình và phát triển, năm 1954 Liên Xô đã khánh thành nhà máy điện nguyên tử đầu tiên trên thế giới, mở đầu một phương hướng phát triển quan trọng của ngành năng lượng trên thế giới. Năm 1959, Liên Xô hạ thủy tầu phá băng “Lênin” chạy bằng năng lượng nguyên tử đầu tiên trên thế giới.
Thành tựu nổi bật của nền khoa học Xô viết là những công trình nghiên cứu khoảng không vũ trụ và công cuộc chinh phục vũ trụ. Các vệ tinh và tàu vũ trụ Liên Xô mang tên “Phương Đông”, “Rạng Đông”, “Liên hợp”... và các trạm quỹ đạo được phóng lên nhằm nghiên cứu khoảng không vũ trụ, góp phần vào việc phát triển nền kinh tế đất nước và là những cống hiến to lớn vào nền khoa học thế giới, vì lợi ích của toàn thể nhân loại.
Cùng với sự phát triển của khoa học - kỹ thuật, Đảng và Nhà nước Xô viết coi trọng các lĩnh vực văn hóa - nghệ thuật. Có thể nói các ngành văn học, thi ca, sân khấu, điện ảnh, tạo hình... đều đạt được những thành tựu to lớn. Tên tuổi các nhà văn và nghệ sĩ như M.Goócki, M.Sôlôkhôp, A.Tônxtôi, S.Prôcôphiép, D.Sôxtacôvích, X.Bônđachúc... đã vượt ra ngoài lãnh thổ Liên Xô. Nền văn hóa - nghệ thuật Xô viết đã có những cống hiến to lớn vào kho tàng văn hóa nhân loại.
Nguồn : Lịch sử văn minh thế giới-Tác giả: Vũ Dương Ninh (Chủ biên), Nguyễn Gia Phu, Nguyễn Quốc Hùng, Đinh Ngọc Bảo -nhà xuất bản Giáo dục
