Cách gọi tên ankan?

[datthemen]

Ai biết cách gọi tên ankan không bảo tui với.

 

[Quách Anh Tuấn]

Hidrocacbon no mạch hở (Ankan)
I.Hidrocacbon no mạch hở không nhánh
Bốn chất đầu có tên là metan, etan, prophan và butan.
Tên của tất cả các đồng đẳng cao hơn đều được hình thành bằng cách tổ hợp tiền tố cơ bản về đội bội với hậu tố -an. Các tiền tố nói trên chỉ ra số lượng n nguyên tử C trong mạch còn hậu tố -an đặc trưng cho hidrocacbon no.
VD: C5H12 có tên là pent(a)+an =pentan.

Dưới đây là tên hệ thống của 1 số ankan mạch ko nhánh CnH2n+2:
n------------------Ankan
1------------------Metan
2--------------------Etan
3-----------------Propan
4-------------------Butan
5------------------Pentan
6------------------Hexan
7-----------------Heptan
8-------------------Octan
9------------------Nonan
10-----------------Decan
11-----------------Undecan
12----------------Dodecan
14---------------Tetradecan
16---------------Hexadecan
18---------------Octadecan
20-----------------Isosan
21--------------Henicosan
22---------------Docosan
30----------------Tricontan
31------------Henitricontan
33------------Tritriacontan
35-----------Pentatriacontan
40-------------Tetracontan
50-------------Pentacontan
60-------------Hexacontan
100---------------Hectan
101--------------Henhectan
102--------------Dohectan
132--------Dotriacontahectan
200----------------Đictan

II. Hidrocacbon no mạch nhánh
Theo danh pháp thay thế, phân tử an kan mạch nhánh được coi như cấu thành từ 1 mạch chính là Hidrua nền và các nhánh bên là những nhóm thế.

Tên của ankan= tên của các nhánh cùng với "locant"+ tên của hidrua nền
Các bước cần thực hiện:
1. Xác định hidrua nền (ở đây là mạch chính). Đó là mạch cacbon dài nhất; nếu có đồng thời một số mạch dài nhất mà bằng nhay thì chọn mạch có nhiều nhánh nhất, đặc biệt là có "locant" nhỏ nhất.
VD:
1-----2-----3----4----5----6----7
<---------------------------------->
CH3-CH2-CH2-CH2-CH2-CH-CH3
-----------------------------|
----------------------------CH3
2. Đánh số (bằng chữ số Arập) các nguyên tử C trên mạch chính xuất phát từ đầu nào gần mạch nhánh để cho "locant" nhỏ nhất.
Nếu có nhiều cách mà theo cách đánh ố khác nhau dẫn tớ 2 bộ "locant" khác nhau thì so sánh 2 bộ đó theo từng cặp "locant", chọn bộ nào có locant nhỏ hơn trong lần gặp đầu tiên.
VD:
6-----5---4----3---2---1
CH3-CH-CH2-CH-CH-CH3
------|---------|----|
------CH3-----CH3-CH3

Đúng: 2,3,5- trimetyl hexan
Sai: 2,4,5- trimetyl hexan
Lý do: 3<4

3. Xác định tên của các nhánh, sắp xếp theo trình tự chữ cái và chọn tiền tố về độ bội thích hợp nếu có >= 2 nhánh giống nhau
Các nhánh đơn giản được xếp theo trình tự chữ cái đầu của tên nhánh, ko dùng chữ cái đầu của tiền tố về độ bội mà ở đây các yếu tố cơ bản như đi-, tri- vvv
VD: Butyl -> Etyl -> Đimetyl -> propyl

Các nhánh phức tạp (có nhóm thế trong nhánh) cũng được xếp theo trình tự chữ cái đầu nhưng là tên hoàn chỉnh cho dù đó là chữ cái đầu của nhóm thế trong nhánh hay của tiền tố cơ bản về độ bội.
VD:
(1,2-Đimetylpentyl) -> Etyl ->Metyl -> (1-Metylbutyl) -> (2-Metylbutyl)

4. Thiết lập tên đầy đủ gồm các thành phần và tuân theo trình tự:
"Locant cho nhánh" (viết ngay trc tên nhánh) + "tiền tố độ bội"(nếu có)+ "Tên của nhánh" + "Tên hidrua nền" (tiền tố cơ bản + hậu tố -an)
VD:
CH3-CH2-CH(CH3)-CH(C2H5)-CH2-CH3 : 3-Etyl-4-metyl hexan


III. Nhóm hay gốc hidrocacbon no
<ở đây chỉ xét nhóm (gốc) hidrocacbon no hóa trị 1, ai muốn tìm hiểu về gốc hóa trị 2 hay 3 thì cứ post yêu cầu rồi mình post phần ấy sau.>
Các nhóm hóa trị 1 được hình thành bằng cách loại bớt một nguyên tử H ra khỏi phân tử ankan và được gọi chung là ankyl. Có 2 cách gọi tên:
a/ Đổi hậu tố -an của ankan thành -yl. Khi trong nhóm có mạch nhánh thì chọn mạch dài nhất kể từ nguyên tử C mang hóa trị tự do (được đánh số 1) làm mạch chính rồi họi tên nhóm theo danh pháp thay thế.
b/thêm hậu tố -yl vào tên của ankan kèm theo "locant: cho hóa trị tự do. Đánh số mạch cacbon sao cho "locant" đó có giá trị tối thiểu.
VD:
CH3-CH2-CH2-CH2-CH3 (pentan)

CH3-CH2-CH2-CH2-CH2-
a/pentyl
b/pentan-1-yl

CH3-CH2-CH2-CH(CH3)-
a/1-Metylbutyl
b/Pentan-2-yl

Cách gọi tên thứ 2 (kiểu b) thường được dùng cho các nhóm mà cấu tạo phức tạp (chứa nhiều liên kết kép, nhiều vòng,...) và các nhóm đa hóa trị