Đấy các bác cứ nghiên cứu xâu vào kiểu gì cũng thắng mấy kèo PS cho mà xem
Sơ đồ 4-4-2
Sơ đồ 4-4-2 đang được Atletico áp dụng
Một trong những sơ đồ cổ điển nhất vẫn còn tồn tại và phổ biến tới ngày nay. Dù 4-4-2 gắn liền với các đội bóng Anh, nhưng thực ra nó được sử dụng ở rất nhiều quốc gia bởi tính cân bằng tương đối của nó.
Điểm mạnh
Chơi bóng với 2 tiền đạo giúp tuyến tiền vệ và hậu vệ được giảm tải nhiệm vụ hỗ trợ tấn công. Thường thì những tiền đạo trong sơ đồ 4-4-2 phải có khả năng “tự làm, tự ăn”, tức là tự mình tạo cơ hội và ghi bàn hoặc bổ sung lẫn nhau để hoàn thiện hàng công. Một trong hai tiền đạo nên có kỹ năng không chiến tốt để tận dụng các đường tạt bóng.
Với hai tiền vệ cánh chơi rộng và hai hậu vệ biên, sơ đồ 4-4-2 cho phép những quả tạt hoặc căng ngang vào vòng cấm xuất hiện thường xuyên. Cự li đội hình hợp lý cũng giúp cho 4-4-2 dễ kéo dãn các tuyến của đối phương nếu di chuyển phù hợp.
Nhờ cấu trúc rõ ràng và dễ vận hành, rất nhiều đội bóng ưu tiên 4-4-2, đặc biệt là những đội phải chịu sức ép hay cần lùi sâu phòng ngự.
Điểm yếu
Dễ bị bắt bài và thiếu linh hoạt là 2 vấn đề lớn của 4-4-2. Ngoài ra, các vị trí tiền vệ phải chịu áp lực rất lớn trong cả nhiệm vụ tấn công lẫn phòng ngự. Khi các tiền vệ cánh chơi thiếu kỉ luật phòng ngự, đó sẽ là vấn đề thực sự với các HLV. Bên cạnh đó, những vị trí tiền vệ trung tâm khó có thể đảm nhiệm tốt cả 2 vai trò đánh chặn từ xa và kiểm soát thế trận.
Chưa kể, chính hai hành lang cánh có thể trở thành “gót Achilles” để đối phương khoét vào, đặc biệt với các sơ đồ sử dụng những cầu thủ đá cánh đi bóng vào trung lộ tận dụng khoảng trống giữa trung vệ và hậu vệ biên như 4-3-3 và 4-2-3-1.
Những đội sử dụng: Atletico Madrid, Leicester City, Borussia Moenchengladbach, AC Milan (giai đoạn 1987-1991).
Sơ đồ khắc chế
Hiện nay 4-4-2 không còn phổ biến nữa, bởi nó lép vế so với đa số các sơ đồ chiến thuật khác. Tuy nhiên, nếu có được 2 tiền đạo biết hoạt động độc lập và chịu khó pressing liên tục, 4-4-2 cũng có thể gây nên áp lực cho những hàng thủ 3 hoặc thậm chí 4 người.
Sơ đồ 4-3-3
Sơ đồ 4-3-3 quen thuộc của Barca
Điểm mạnh
Với 2 cầu thủ tấn công chơi rộng biên, những đội bóng sử dụng 4-3-3 sẽ dễ dàng khai thác khoảng trống các hậu vệ cánh đối phương để lại sau khi dâng cao. Như vậy, việc bố trí 4-3-3 sẽ hạn chế tối đa khả năng hỗ trợ tấn công của các hậu vệ biên đối thủ.
Chơi với 3 tiền vệ ở giữa sân trong đó 1 người làm nhiệm vụ phòng ngự và 2 người kia đóng vai trò con thoi sẽ giúp kiểm soát thế trận tốt hơn khi gặp những đội chỉ chơi với 2 tiền vệ trung tâm. Bộ ba này cũng sẽ cho phép các hậu vệ biên dâng cao thường xuyên mà vẫn đảm bảo được bọc lót phía sau lưng.
4-3-3 có thể dễ dàng chuyển đổi thành sơ đồ 4-1-4-1 với tư tưởng phòng ngự nhiều hơn nếu như đội bóng phải chịu áp lực quá lớn.
Điểm yếu
Để khai thác tối đa hiệu quả của 4-3-3, đội bóng cần sở hữu những cá nhân chơi đầu óc, cảm giác vị trí tốt và chịu khó hỗ trợ đồng đội. Ngoài ra là một tiền đạo giữa và một tiền vệ phòng ngự cực kì xuất chúng. Chỉ cần 1 trong 2 vị trí này gặp vấn đề, toàn bộ hệ thống có nguy cơ sụp đổ.
Những đội sử dụng: AS Roma, Barcelona, Celta Vigo, Chelsea (2004-2006)
Sơ đồ khắc chế
Với chỉ 2 tiền vệ trung tâm, 4-4-2 sẽ dễ dàng bị lép vế trước sơ đồ 4-3-3. Ngoài ra, những tiền đạo cánh của sơ đồ 3 tiền đạo cũng sẽ khai thác thường xuyên những tình huống dâng cao của các hậu vệ biên.
Sơ đồ 4-2-3-1
Derby Manchester - derby 4-2-3-1?
Điểm mạnh
Chuyền bóng tam giác luôn hiệu quả hơn chuyền theo đường thẳng, và không sơ đồ nào phù hợp với những đường chuyền tam giác hơn là 4-2-3-1, ở đó tâm điểm là sự phối hợp chéo giữa hai vị trí tiền vệ trung tâm và 3 tiền vệ tấn công phía trên.
4-2-3-1 rất khó bị đối phương lấn át về quân số ở giữa sân bởi sự cơ động của các vị trí và cự li đội hình hoàn hảo. Nó cũng dễ dàng chuyển hóa từ phòng ngự sang tấn công và ngược lại. Chưa hết, số cầu thủ tham gia tấn công lớn cho phép một người được quyền lùi sâu nhằm tránh những đợt phản công nhanh của đối phương.
Cuối cùng, với rất nhiều cầu thủ hỗ trợ phía sau, tiền đạo cắm có vô số phương án cũng như cơ hội để ghi bàn thắng.
Điểm yếu
Sơ đồ này đòi hỏi thể lực của các cầu thủ tấn công phải rất bền bỉ, các tiền vệ công hay thậm chí tiền đạo phải lùi sâu nhận bóng và hoạt động với cường độ cao mới mong làm xáo trộn được tuyến giữa và hàng thủ đối phương.
Ngoài ra, nhiệm vụ của hai cầu thủ tấn công biên là thường xuyên lui về hỗ trợ phòng ngự. Điều này khiến không ít ngôi sao cảm thấy khó chịu, điển hình là mối quan hệ giữa Jose Mourinho và Cristiano Ronaldo ở Real Madrid trước đây. Ronaldo không muốn bị phân tâm vào trách nhiệm phòng thủ, trong khi Mourinho luôn đòi hỏi tiền vệ biên phải tham gia phòng ngự.
Những đội sử dụng: M.U, PSV Eindhoven, Real Madrid, Chelsea, Valencia (2002-2004)
Sơ đồ khắc chế
Những đường chuyền tam giác đầy linh hoạt và phức tạp sẽ là cơn ác mộng với sự cứng nhắc một cách đơn giản của 4-4-2. Mặt khác, tuyến giữa dàn hàng ngang của 4-4-2 khiến cho nó khó đối phó với tuyến giữa 5 người được chia thành 2 lớp của 4-2-3-1.
Sơ đồ 4-5-1 (hay biến thể 4-4-1-1)
Sơ đồ 4-5-1 đang được HLV Alex Neil sử dụng ở Norwich
Điểm mạnh
Với nhân sự đông đảo ở giữa sân, 4-5-1 đủ sức giành quyền kiểm soát thế trận trước hầu hết các sơ đồ khác. Đôi khi bạn còn có thể thấy vị trí tiền đạo duy nhất lùi sâu để cố tranh chấp bóng, biến sơ đồ này thành 4-6-0 và sẽ là cực khó cho đối thủ vượt qua được hàng rào người để tìm đường đến khung thành.
Sơ đồ này cũng rất dễ chuyển sang thế công khi cần. Bằng cách đẩy hai tiền vệ biên lên cao hơn, nó lập tức trở thành tương tự như 4-3-3. Thực tế, nhiều đội bóng bắt đầu với 4-3-3 nhưng rồi sau đó chuyển trạng thái thành 4-5-1 ngay khi có được bàn thắng dẫn trước.
Điểm yếu
Quá tập trung vào kiểm soát tuyến giữa có thể là điểm yếu, bởi tiền đạo cắm hoàn toàn có nguy cơ bị cô lập. Những tiền vệ trong sơ đồ 4-5-1 không quá sẵn sàng xuyên phá như 4-2-3-1 hay 4-3-3, và ngay khi bị thủng lưới, các đội bóng chơi 4-5-1 nhiều khả năng phải thay đổi cả hệ thống.
Ngoài ra, lối chơi phản công nhanh cũng khó áp dụng với 4-5-1. Thay vào đó, tiền đạo cắm phải nỗ lực giữ bóng để chờ các tiền vệ dâng lên trước khi tìm cách phối hợp. Khoảng thời gian đó cho phép hậu vệ đối phương kịp ổn định vị trí và mất đi tính bất ngờ trong đợt phản công.
Những đội sử dụng: Sunderland, Norwich.
Sơ đồ khắc chế
Ba cầu thủ chơi trung tâm trong 4-5-1 sẽ dễ dàng bắt chết 3 tiền vệ của 4-3-3, trong khi những tiền vệ biên của 4-5-1 sẽ hạn chế tối đa tầm hoạt động của các tiền đạo cánh trong 4-3-3.
Sơ đồ 3-5-2
Inter (trái) và Fiorentina (phải) cùng là tín đồ của 3-5-2
Điểm mạnh
Nếu muốn ngăn cản đối phương phản công, sẽ là khôn ngoan nếu bạn chọn 3-5-2. Bộ ba hậu vệ đủ sức phong tỏa sự phối hợp giữa “số 10” và các tiền đạo đối phương, còn các cầu thủ chạy cánh thì sẽ hạn chế được những pha leo biên của đội bạn. Khi cần phòng ngự, tuyến giữa có thêm một tiền vệ chơi lùi sâu để bọc lót cho các cầu thủ chạy cánh.
3-5-2 hữu hiệu để chống phản công, nhưng đồng thời nó cũng cực kì hiệu quả khi phản công. Bộ ba tiền vệ cùng 2 cầu thủ chạy cánh tạo nên khá nhiều phương án tấn công từ trung lộ tới đánh biên, trong khi 2 tiền đạo cũng có thể tự mình tạo cơ hội.
Điểm yếu
Tính phức tạp của 3-5-2, đặc biệt trong những tình huống bọc lót giữa các vị trí và khởi đầu các đợt tấn công, đòi hỏi không chỉ khả năng cá nhân mà còn khả năng đồng đội, sự ăn ý giữa các vị trí. Bộ ba hậu vệ cũng cần có ít nhất một người giỏi chuyền bóng, còn 2 người còn lại phải xuất sắc trong kèm người và kỉ luật vị trí.
Vẫn có thể chơi phòng ngự khu vực với 3-5-2, nhưng nó đòi hỏi cảm giác vị trí vô cùng tốt và tốc độ để theo sát đối thủ trước khi để lộ khoảng trống. Thường thì sẽ có một tiền vệ lùi sâu đảm nhiệm vai trò bọc lót cho hậu vệ đã bỏ vị trí.
Những đội sử dụng: Torino, Palermo, Fiorentina (như hình trên), Hà Lan (World Cup 2014).
Sơ đồ khắc chế
3-5-2 là sơ đồ hiếm hoi có được nhân lực ở giữa sân cân bằng với 4-5-1. Hơn thế, việc chỉ có 1 tiền đạo đối phương phải để mắt tới cho phép các hậu vệ tự tin dâng cao hỗ trợ tuyến giữa khi đội nhà đang nắm quyền kiểm soát thế trận.
Sơ đồ 4-4-2
Sơ đồ 4-4-2 đang được Atletico áp dụng
Một trong những sơ đồ cổ điển nhất vẫn còn tồn tại và phổ biến tới ngày nay. Dù 4-4-2 gắn liền với các đội bóng Anh, nhưng thực ra nó được sử dụng ở rất nhiều quốc gia bởi tính cân bằng tương đối của nó.
Điểm mạnh
Chơi bóng với 2 tiền đạo giúp tuyến tiền vệ và hậu vệ được giảm tải nhiệm vụ hỗ trợ tấn công. Thường thì những tiền đạo trong sơ đồ 4-4-2 phải có khả năng “tự làm, tự ăn”, tức là tự mình tạo cơ hội và ghi bàn hoặc bổ sung lẫn nhau để hoàn thiện hàng công. Một trong hai tiền đạo nên có kỹ năng không chiến tốt để tận dụng các đường tạt bóng.
Với hai tiền vệ cánh chơi rộng và hai hậu vệ biên, sơ đồ 4-4-2 cho phép những quả tạt hoặc căng ngang vào vòng cấm xuất hiện thường xuyên. Cự li đội hình hợp lý cũng giúp cho 4-4-2 dễ kéo dãn các tuyến của đối phương nếu di chuyển phù hợp.
Nhờ cấu trúc rõ ràng và dễ vận hành, rất nhiều đội bóng ưu tiên 4-4-2, đặc biệt là những đội phải chịu sức ép hay cần lùi sâu phòng ngự.
Điểm yếu
Dễ bị bắt bài và thiếu linh hoạt là 2 vấn đề lớn của 4-4-2. Ngoài ra, các vị trí tiền vệ phải chịu áp lực rất lớn trong cả nhiệm vụ tấn công lẫn phòng ngự. Khi các tiền vệ cánh chơi thiếu kỉ luật phòng ngự, đó sẽ là vấn đề thực sự với các HLV. Bên cạnh đó, những vị trí tiền vệ trung tâm khó có thể đảm nhiệm tốt cả 2 vai trò đánh chặn từ xa và kiểm soát thế trận.
Chưa kể, chính hai hành lang cánh có thể trở thành “gót Achilles” để đối phương khoét vào, đặc biệt với các sơ đồ sử dụng những cầu thủ đá cánh đi bóng vào trung lộ tận dụng khoảng trống giữa trung vệ và hậu vệ biên như 4-3-3 và 4-2-3-1.
Những đội sử dụng: Atletico Madrid, Leicester City, Borussia Moenchengladbach, AC Milan (giai đoạn 1987-1991).
Sơ đồ khắc chế
Hiện nay 4-4-2 không còn phổ biến nữa, bởi nó lép vế so với đa số các sơ đồ chiến thuật khác. Tuy nhiên, nếu có được 2 tiền đạo biết hoạt động độc lập và chịu khó pressing liên tục, 4-4-2 cũng có thể gây nên áp lực cho những hàng thủ 3 hoặc thậm chí 4 người.
Sơ đồ 4-3-3
Sơ đồ 4-3-3 quen thuộc của Barca
Điểm mạnh
Với 2 cầu thủ tấn công chơi rộng biên, những đội bóng sử dụng 4-3-3 sẽ dễ dàng khai thác khoảng trống các hậu vệ cánh đối phương để lại sau khi dâng cao. Như vậy, việc bố trí 4-3-3 sẽ hạn chế tối đa khả năng hỗ trợ tấn công của các hậu vệ biên đối thủ.
Chơi với 3 tiền vệ ở giữa sân trong đó 1 người làm nhiệm vụ phòng ngự và 2 người kia đóng vai trò con thoi sẽ giúp kiểm soát thế trận tốt hơn khi gặp những đội chỉ chơi với 2 tiền vệ trung tâm. Bộ ba này cũng sẽ cho phép các hậu vệ biên dâng cao thường xuyên mà vẫn đảm bảo được bọc lót phía sau lưng.
4-3-3 có thể dễ dàng chuyển đổi thành sơ đồ 4-1-4-1 với tư tưởng phòng ngự nhiều hơn nếu như đội bóng phải chịu áp lực quá lớn.
Điểm yếu
Để khai thác tối đa hiệu quả của 4-3-3, đội bóng cần sở hữu những cá nhân chơi đầu óc, cảm giác vị trí tốt và chịu khó hỗ trợ đồng đội. Ngoài ra là một tiền đạo giữa và một tiền vệ phòng ngự cực kì xuất chúng. Chỉ cần 1 trong 2 vị trí này gặp vấn đề, toàn bộ hệ thống có nguy cơ sụp đổ.
Những đội sử dụng: AS Roma, Barcelona, Celta Vigo, Chelsea (2004-2006)
Sơ đồ khắc chế
Với chỉ 2 tiền vệ trung tâm, 4-4-2 sẽ dễ dàng bị lép vế trước sơ đồ 4-3-3. Ngoài ra, những tiền đạo cánh của sơ đồ 3 tiền đạo cũng sẽ khai thác thường xuyên những tình huống dâng cao của các hậu vệ biên.
Sơ đồ 4-2-3-1
Derby Manchester - derby 4-2-3-1?
Điểm mạnh
Chuyền bóng tam giác luôn hiệu quả hơn chuyền theo đường thẳng, và không sơ đồ nào phù hợp với những đường chuyền tam giác hơn là 4-2-3-1, ở đó tâm điểm là sự phối hợp chéo giữa hai vị trí tiền vệ trung tâm và 3 tiền vệ tấn công phía trên.
4-2-3-1 rất khó bị đối phương lấn át về quân số ở giữa sân bởi sự cơ động của các vị trí và cự li đội hình hoàn hảo. Nó cũng dễ dàng chuyển hóa từ phòng ngự sang tấn công và ngược lại. Chưa hết, số cầu thủ tham gia tấn công lớn cho phép một người được quyền lùi sâu nhằm tránh những đợt phản công nhanh của đối phương.
Cuối cùng, với rất nhiều cầu thủ hỗ trợ phía sau, tiền đạo cắm có vô số phương án cũng như cơ hội để ghi bàn thắng.
Điểm yếu
Sơ đồ này đòi hỏi thể lực của các cầu thủ tấn công phải rất bền bỉ, các tiền vệ công hay thậm chí tiền đạo phải lùi sâu nhận bóng và hoạt động với cường độ cao mới mong làm xáo trộn được tuyến giữa và hàng thủ đối phương.
Ngoài ra, nhiệm vụ của hai cầu thủ tấn công biên là thường xuyên lui về hỗ trợ phòng ngự. Điều này khiến không ít ngôi sao cảm thấy khó chịu, điển hình là mối quan hệ giữa Jose Mourinho và Cristiano Ronaldo ở Real Madrid trước đây. Ronaldo không muốn bị phân tâm vào trách nhiệm phòng thủ, trong khi Mourinho luôn đòi hỏi tiền vệ biên phải tham gia phòng ngự.
Những đội sử dụng: M.U, PSV Eindhoven, Real Madrid, Chelsea, Valencia (2002-2004)
Sơ đồ khắc chế
Những đường chuyền tam giác đầy linh hoạt và phức tạp sẽ là cơn ác mộng với sự cứng nhắc một cách đơn giản của 4-4-2. Mặt khác, tuyến giữa dàn hàng ngang của 4-4-2 khiến cho nó khó đối phó với tuyến giữa 5 người được chia thành 2 lớp của 4-2-3-1.
Sơ đồ 4-5-1 (hay biến thể 4-4-1-1)
Sơ đồ 4-5-1 đang được HLV Alex Neil sử dụng ở Norwich
Điểm mạnh
Với nhân sự đông đảo ở giữa sân, 4-5-1 đủ sức giành quyền kiểm soát thế trận trước hầu hết các sơ đồ khác. Đôi khi bạn còn có thể thấy vị trí tiền đạo duy nhất lùi sâu để cố tranh chấp bóng, biến sơ đồ này thành 4-6-0 và sẽ là cực khó cho đối thủ vượt qua được hàng rào người để tìm đường đến khung thành.
Sơ đồ này cũng rất dễ chuyển sang thế công khi cần. Bằng cách đẩy hai tiền vệ biên lên cao hơn, nó lập tức trở thành tương tự như 4-3-3. Thực tế, nhiều đội bóng bắt đầu với 4-3-3 nhưng rồi sau đó chuyển trạng thái thành 4-5-1 ngay khi có được bàn thắng dẫn trước.
Điểm yếu
Quá tập trung vào kiểm soát tuyến giữa có thể là điểm yếu, bởi tiền đạo cắm hoàn toàn có nguy cơ bị cô lập. Những tiền vệ trong sơ đồ 4-5-1 không quá sẵn sàng xuyên phá như 4-2-3-1 hay 4-3-3, và ngay khi bị thủng lưới, các đội bóng chơi 4-5-1 nhiều khả năng phải thay đổi cả hệ thống.
Ngoài ra, lối chơi phản công nhanh cũng khó áp dụng với 4-5-1. Thay vào đó, tiền đạo cắm phải nỗ lực giữ bóng để chờ các tiền vệ dâng lên trước khi tìm cách phối hợp. Khoảng thời gian đó cho phép hậu vệ đối phương kịp ổn định vị trí và mất đi tính bất ngờ trong đợt phản công.
Những đội sử dụng: Sunderland, Norwich.
Sơ đồ khắc chế
Ba cầu thủ chơi trung tâm trong 4-5-1 sẽ dễ dàng bắt chết 3 tiền vệ của 4-3-3, trong khi những tiền vệ biên của 4-5-1 sẽ hạn chế tối đa tầm hoạt động của các tiền đạo cánh trong 4-3-3.
Sơ đồ 3-5-2
Inter (trái) và Fiorentina (phải) cùng là tín đồ của 3-5-2
Điểm mạnh
Nếu muốn ngăn cản đối phương phản công, sẽ là khôn ngoan nếu bạn chọn 3-5-2. Bộ ba hậu vệ đủ sức phong tỏa sự phối hợp giữa “số 10” và các tiền đạo đối phương, còn các cầu thủ chạy cánh thì sẽ hạn chế được những pha leo biên của đội bạn. Khi cần phòng ngự, tuyến giữa có thêm một tiền vệ chơi lùi sâu để bọc lót cho các cầu thủ chạy cánh.
3-5-2 hữu hiệu để chống phản công, nhưng đồng thời nó cũng cực kì hiệu quả khi phản công. Bộ ba tiền vệ cùng 2 cầu thủ chạy cánh tạo nên khá nhiều phương án tấn công từ trung lộ tới đánh biên, trong khi 2 tiền đạo cũng có thể tự mình tạo cơ hội.
Điểm yếu
Tính phức tạp của 3-5-2, đặc biệt trong những tình huống bọc lót giữa các vị trí và khởi đầu các đợt tấn công, đòi hỏi không chỉ khả năng cá nhân mà còn khả năng đồng đội, sự ăn ý giữa các vị trí. Bộ ba hậu vệ cũng cần có ít nhất một người giỏi chuyền bóng, còn 2 người còn lại phải xuất sắc trong kèm người và kỉ luật vị trí.
Vẫn có thể chơi phòng ngự khu vực với 3-5-2, nhưng nó đòi hỏi cảm giác vị trí vô cùng tốt và tốc độ để theo sát đối thủ trước khi để lộ khoảng trống. Thường thì sẽ có một tiền vệ lùi sâu đảm nhiệm vai trò bọc lót cho hậu vệ đã bỏ vị trí.
Những đội sử dụng: Torino, Palermo, Fiorentina (như hình trên), Hà Lan (World Cup 2014).
Sơ đồ khắc chế
3-5-2 là sơ đồ hiếm hoi có được nhân lực ở giữa sân cân bằng với 4-5-1. Hơn thế, việc chỉ có 1 tiền đạo đối phương phải để mắt tới cho phép các hậu vệ tự tin dâng cao hỗ trợ tuyến giữa khi đội nhà đang nắm quyền kiểm soát thế trận.
