Đề thi tuyển sinh lớp 10 THPT tỉnh Đồng Nai
Năm học 2007 - 2008
Phân tích những nét tính cách chung và riêng của ba cô thanh niên xung phong trên cao điểm của tuyến đường Trường Sơn thời chống Mỹ qua truyện ngắn
Những ngôi sao xa xôi của Lê Minh Khuê.
Yêu cầu
Yêu cầu chung: trên cơ sở nắm chắc truyện ngắn
Những ngôi sao xa xôi của nhà văn Lê Minh Khuê, biết cách làm kiểu nghị luận văn học, biết phân tích làm nổi bật những nét tính cách chung và riêng của ba cô gái thanh niên xung phong trên cao điểm của tuyến đường Trường Sơn những năm chiến tranh chống Mỹ. Bài viết có bố cục rõ ràng, diễn đạt tốt, không mắc lỗi chính tả, dùng từ, viết câu.
Yêu cầu cụ thể: học sinh có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau nhưng dứt khoát phải nắm vững tác phẩm và nêu được
nội dung chính sau:
Những nét chính chung của ba cô gái thanh niên xung phong trong tổ trinh sát mặt đường.
Họ là những cô gái trẻ, lạc quan, yêu đời, thích làm đẹp cho cuộc sống của mình ngay trên chiến trường (phân tích, dẫn chứng…).
Họ có chung một hoàn cảnh:
- Họ sống trong một cái hang dưới chân cao điểm – nơi tập trung nhiều bom đạn nguy hiểm của kẻ thù. Chung quanh cao điểm là cảnh tàn phá của chiến tranh: đường bị lở loét, cây cấy bị tàn phá không còn màu xanh, máy bay rít, bom nổ
(“ Đất dưới chân chúng tôi cứ rung, mấy cái khăn mặt mắc ở đây cũng rung. Tất cả như lên cơn sốt, khói lên và cửa hang bị che lấp. Không thấy mây và bầu trời đâu nữa”…).
Họ cùng chung một nhiệm vụ:
- Họ làm những công việc mạo hiểm với cái chêt (Khi bom nổ thì chạy lên, đo khối lượng đất lấp vào hố, đếm bom chưa nổ, nếu cần thì phá bom). Mỗi ngày ba cô gái trong tổ trinh sát bom mặt đường phải lấp hơn nghìn mét khối đất. Có ngày phá bom đến năm lần (phân tích, chứng minh…).
Nét tính cách riêng của mỗi người.
Phương Định – nhân vật chính trong truyện ( ngôi kể ).
- Trong cuộc sống đời thường: Phương Định là cô gái đáng yêu, khá xinh đẹp. Cô từ Hà Nội xung phong vào chiến trường. Kỷ niệm của những năm tháng tuổi thơ hồn nhiên, êm đềm luôn sống lại trong cô ngay giữa chiến trường dữ dội. Cô tự hào về mình, trong lời kể thể hiện sự hồn nhiên, lạc quan, vui vẻ, thích ngắm mắt mình trong gương, có tâm hồn nhạy cảm, tỏ ra kín đáo tưởng như kiêu kỳ.
- Trong công việc, Phương Định là người có ít nhiều kinh nghiệm, dung cảm, năng động. Mặc dù còn một vết thương chưa lành miệng ở đùi nhưng cô vẫn làm nhiệm vụ. Một ngày cô có thể phá bom tới năm lần. Ở bên những quả bom, kề sát cái chêt bất ngờ, cô thận trọng, căng thẳng, hồi hộp chờ bom nổ. Mỗi lần phá bom là một lần thử thách đối với cô (phân tích, chứng minh…).
- Trong tình cảm đồng đội: Phương Định luôn quan tâm yêu thương đồng đội. Cô luôn dành sự yêu thương quan tâm tới chị Thảo và Nho. Cô cứu chữa, chăm sóc tận tình cho Nho khi phá bom bị thương
(Tôi moi đất, bế Nho đặt lên đùi mình…tôi rửa cho Nho bằng nước đun sôi trên bếp than).
Cô dành tình yêu và niềm cảm phục cho
“những người đẹp nhất, thông minh, can đảm và cao thượng nhất là những người mặc quân phục, có ngôi sao trên mũ”.
Nhân vật Thảo:
- Thảo là người lớn tuổi hơn Phương Định và Nho, được mọi người trong tổ gọi cái tên trìu mến là “chị Thảo”. Chị là chỉ huy của tổ trinh sát phá bom mặt đường. Trong cuộc sống đời thường, chị Thảo cũng thích làm đẹp cho cuộc sống của mình (áo lót của chị cái nào cũng thêu chữ mầu, chị lại hay tỉa đôi lông mày của mình, tỉa nhỏ như cái tăm).
Chị Thảo hát (nhạc sai bét, còn giọng thì chua, chị không hát trôi chảy được bài nào, nhưng chị lại có ba cuốn sổ dày, chép bài hát).
- Trong công việc : chị Thảo bình tĩnh, cương quyết, táo bạo. Chị phân công nhiệm vụ cho các thành viên trong tổ và trực tiếp phá bom. Chị Thảo thổi còi làm hiệu lệnh chỉ huy toàn tổ phá bom.
- Tình cảm đồng đội: chị Thảo quan tâm yêu thương Nho và Phương Định bằng tình yêu đồng đội, tình thương của một người chị. Nho bị thương, chị Thảo vội lao tới nghẹn ngào, không nước mắt
(Nho, bị thương ở chỗ nào? Bị ở đâu hả em?) . Chị quan tâm, chăm sóc nho tận tình với tình cảm cảu ngời chị, người đồng đội, người chỉ huy.
Nhân vật Nho:
- Dưới cái nhìn của Phương Định, Nho là một cô gái nhỏ nhắn, xinh xắn và hồn nhiên. Nho có cái cổ tròn và những chiếc cúc áo nhỏ nhắn… trông nhẹ và mát mẻ như que kem trắng. Nho là cô gái ít tuổi nhất trong tổ trinh sát, có lúc hồn nhiên, trẻ con
(Nho vừa tắm ở dưới suối lên, khúc suối đó cũng hay có bom nổ chậm. Cứ quần áo ướt, Nho ngồi đòi ăn kẹo)
- Đối với công việc: Nho là một cô gái dung cảm, gan dạ, sẳn sàng nhận nhiệm vụ nguy hiểm. Cô được phân công phá hai quả bom dưới lòng đường và đã bị thương. Cô được chị Thảo, Phương Định cứu chữa, yêu thương, chăm sóc…
Tóm lại, ba nhân vật Phương Định, Thảo , Nho mỗi người có những nét tính cách khác nhau nhưng cả ba người đều có chung lý tưởng, hoàn cảnh sống và có chung nhiệm vụ trong cuộc chiến đấu chống kẻ thù xâm lược của dân tộc.
Nghệ thuật xây dựng nhân vật
Học sinh cần nêu bật được:
- Cách chọn vai kể và giọng điều trần thuật của người kể truyện (phân tích, chứng minh…)
- Miêu tả chân thực, sinh động, tự nhiên tâm lý của những cô gái thanh niên xung phong, đặc biệt là tâm lý nhân vật Phương Đinh (phân tích, chứng minh).
