Hai Trieu Kr
Moderator
- Xu
- 28,899
Bài ca ngắn đi trên bãi cát thể hiện niềm thất vọng, bi phẫn của nhà thơ Cao Bá Quát trước đường đời trắc trở. Bài ca đã được học xong và giờ trở thành một đề bài nghị luận văn học. Dưới đây là dàn ý đề 3 bài viết số 2 văn 11, nói về tác phẩm này.
Đề bài: Nhân cách nhà nho chân chính trong Bài ca ngắn đi trên bãi cát (hoặc Bài ca ngất ngưởng).
Dàn ý 1:
I. Mở bài
- Giới thiệu đôi nét về tác giả Cao Bá Quát và tác phẩm "Bài ca ngắn trên bãi cát".
- Tác phẩm cho ta thấy được nhân cách cao đẹp của nhà Nho xưa.
II. Thân bài
1. Một số nét chính về tác giả, tác phẩm:
- Cao Bá Quát (1809 - 1855) là người thông minh, tài hoa, có chí lớn nhưng cuộc đời gặp nhiều trắc trở.
- Được người đời suy tôn là "Thánh Quát".
- "Bài ca ngắn đi trên bãi cát" được sáng tác khi ông đi thi Hội qua những tỉnh miền Trung đầy cát trắng.
- Bộc lộ được sự vất vả, khó khăn cũng như là nỗi niềm về con đường danh lợi đã thoái hóa, mục rửa đương thời.
- Tác phẩm "Bài ca ngắn đi trên bãi cát" cho ta thấy được nhân cách trong sáng và cao đẹp của nhà Nho.
2. Vài nét chung về nhà Nho chân chính:
- Là người học sách Thánh hiền, hiểu biết rộng và được người đời coi trọng, kính nể.
- Có tư tưởng giúp dân giúp nước mà không màng danh lợi, vinh hoa phú quý.
- Luôn giữ được phẩm chất cao đẹp dù trong hoàn cảnh nào.
3. Nhân cách nhà Nho qua tác phẩm "Bài ca ngắn trên bãi cát":
- Vốn có quyết tâm thi cử và đỗ đạt để cống hiến cho đất nước.
- Nhận thức ra rằng con đường danh lợi tầm thường đương thời đã cũ nát, sai trái.
- Cao Bá Quát ý thức cần phải thoát khỏi nơi danh lợi vô nghĩa.
- Khao khát được thay đổi xã hội, tìm con đường mới cho cuộc sống
III. Kết bài
- Khái lược một số nét đặc sắc trên phương diện nghệ thuật thể hiện thành công nhân cách nhà nho chân chính trong Bài ca ngắn trên bãi cát.
- Suy nghĩ bản thân về nhân cách nhà nho chân chính
Qua dàn ý 1, đã giúp bạn nắm cơ bản sườn gợi ý để làm một bài văn nghị luận xã hội đề này hoàn chỉnh. Phía sau đây là những gợi ý tiếp theo dành cho bạn:
Dàn ý 2:
I. Mở bài:
- Giới thiệu tác giả, tác phẩm
- Khái quan nhân cách nhà nho chân chính
II. Thân bài:
- Tầm nhìn xa rộng của Cao Bá Quát.
- Tầm tư tưởng cao rộng của nhà thơ:
+ Nhận ra tính chất vô nghĩa của lối học khoa cử, của con đường công danh theo lối cũ.
+ Phân tích hình ảnh người đi trên bãi cát: Đi một bước như luì một bước: nỗi vất vả khó nhọc; Không gian đường xa, bị bao vây bởi núi sông, biển; Thời gian: mặt trời lặn vẫn còn đi; Nước mắt rơi → khó nhọc, gian truân.
=> Từ chuyện đi trên cát mà liên tưởng đến chuyện lợi danh, đến chốn quan trường là một sự liên tưởng sáng tạo mà lô-gíc. Người đi trên cát sa lầy vào trong cát chẳng khác nào cái mồi công danh, bổng lộc lôi kéo con người, làm cho con người mê muội.
- Thực tế: những trăn trở của người đi trên cát: hiện tâm trạng băn khoăn, dây dứt giữa việc đi tiếp hay dừng lại?; “Anh đứng làm chi trên bãi cát?..” câu hỏi mệnh lệnh cho bản thân -> phải thoát ra khỏi bãi cát danh lợi đầy nhọc nhằn chông gai mà vô nghĩa.
=> Nhìn thấy con đường danh lợi đầy nhọc nhằn, đầy chông gai, tuy chưa thể tìm ra một con đường đi nào khác, song Cao Bá Quát đã thấy không thể cứ đi trên bãi cát danh lợi đó mãi được.
- Vẻ đẹp nhân cách nhà nho trong:
+ Nguyễn Công Trứ phô trương sự ngang tàng, sự phá cách trong lối sống của ông, lối sống ít phù hợp với khuôn khổ của đạo Nho.
+ Khi làm quan, thực hiện các chức phận, ông luôn tỏ ra thẳng thắn, thậm chí dám kiến nghị, góp ý cả cho vua). => Phong cách ngạo nghễ như vậy vì ông có tài năng và tận tâm với sự nghiệp. Không hề luồn cúi để vinh thân phì gia.
+ Sau khi từ quan, cách ông nghỉ và chơi cũng rất ngông, rất khác thường. => Ông có quyền ngất ngưởng vì ông về hưu trong danh dự, sau khi đã cống hiến rất nhiều cho đất nước
III. Kết bài: Khẳng định lại vấn đề.
Sử dụng cách phân chia luận điểm, luận cứ chặt chẽ đã giúp bạn ổn định trong các bước làm bài văn. Tiếp theo là dàn ý thứ 3, gợi mở thêm nhiều kỹ năng:
Dàn ý 3:
I. Mở bài: Giới thiệu vấn đề
II. Thân bài
1. Nhân cách nhà nho chân chính của Cao Bá Quát trong Bài ca ngắn đi trên bãi cát
a. Giới thiệu khái quát về Cao Bá Quát
- Một nhà nho tài năng và bản lĩnh, thể hiện nhân cách một nhà nho chân chính.
b. Những nét chung về nhân cách một nhà nho chân chính
- Tư tưởng hành đạo, nhập thể tích cực để trị nước, giúp đời.
- Xem thường bổng lộc, danh hoa phú quý.
- Trong mọi hoàn cảnh đều giữ được khí tiết của một nhà nho.
c. Nhân cách nhà nho chân chính trong Bài ca ngắn đi trên bãi cát
a. Chọn con đường hành đạo của người trí thức xưa: học hành - khoa cử - làm quan để giúp đời.
b. Nhận thức được thực tế xã hội: nhà Nguyễn đang đi vào giai đoạn suy sụp với sự bảo thủ, lạc hậu, trì trệ.
c. Cái nhìn mới về con đường khoa cử - danh lợi:
- Con đường danh lợi là “cùng đồ”.
- Hình ảnh lữ khách đi trên bãi cát: Bãi cát tượng trưng cho đường đời gian nan; sự bế tắc của con đường tiến thân mà Cao Bá Quát đang đi.
- Thấy được tính chất vô nghĩa của lối học khoa cử.
- Ý thức phải thoát khỏi cơn say danh lợi.
d. Niềm khát khao được thay đổi cuộc sống.
- Trăn trở tìm một lối thoát trong hoàn cảnh bế tắc: “tính sao đây?”, “Còn đứng làm chi trên bãi cát?”.
e. Khẳng định vẻ đẹp nhân cách của nhà nho chân chính Cao Bá Quát.
2. Nhân cách nhà nho chân chính của Nguyễn Công Trứ trong bài Bài ca ngất ngưởng
a. Làm rõ vấn đề “nhân cách nhà nho chân chính”
- Nhân cách: phẩm cách, phẩm đức, phẩm hạnh con người
- Nhà nho chân chính: Nhà nho sống với những nguyên tắc, chuẩn mực, của bản thân, không làm trái với lương tâm, dám khẳng định tài năng và bản lĩnh của mình
b. Nhà nho chân chính là người dám thể hiện bản lĩnh, đem tài năng cống hiến chốn quan trường
- Sự xuất hiện của nhà nho với tài năng, bản lĩnh và cá tính phóng khoáng
+ “ Vũ trụ nội mạc phi phận sự”: thái độ tự tin khẳng định mọi việc trong trời đất đều là phận sự của tác giả ⇒ Tuyên ngôn về chí làm trai của nhà thơ.
+ “Ông Hi Văn… vào lồng”: Coi nhập thế là việc làm trói buộc nhưng đó cũng là điều kiện để bộc lộ tài năng của nhà nho chân chính
- Tác giả điểm lại việc mình đã làm ở chốn quan trường và tài năng của mình ⇒ Những việc làm mà nhà nho chân chính nên làm, cần làm
+ Tài năng: Giỏi văn chương (khi thủ khoa), Tài dùng binh (thao lược) ⇒ Tài năng lỗi lạc xuất chúng
+ Khoe danh vị, xã hội hơn người: Tham tán, Tổng đốc, Đại tướng (bình định Trấn Tây), Phủ doãn Thừa Thiên
=> Khẳng định tài năng và lý tưởng phóng khoáng của một nhà nho với tài năng xuất chúng
c. Nhà nho chân chính còn là người có phong cách lối sống tự nhiên, ung dung tự tại
- Nhà nho chân chính theo Nguyễn Công Trứ có cách sống theo ý chí và sở thích cá nhân
+ Cưỡi bò đeo đạc ngựa.
+ Đi chùa có gót tiên theo sau.
+ Bụt cũng nực cười: thể hiện hành động của tác giả là những hành động khác thường (lưu ý nhân cách nhà nho chân chính ở đây được chứng minh theo quan điểm nhà nho của Nguyễn Công Trứ)
=> Cá tính người nghệ sĩ mong muốn sống theo cách riêng
- Nhà nho với triết lý tự nhiên, ung dung tự tại, lấy tận hưởng lạc thú làm lẽ tồn tại
+ “ Được mất ... ngọn đông phong”: Tự tin đặt mình sánh với “thái thượng”, tức sống ung dung tự tại, không quan tâm đến chuyện khen chê được mất của thế gian
+ “Khi ca… khi tùng”: tạo cảm giác cuộc sống phong phú, thú vị, từ “khi” lặp đi lặp lại tạo cảm giác vui vẻ triền miên .
+ “ Không …tục”: Khẳng định lối sống riêng độc nhất của bản thân mình
=> Nhà nho chân chính theo Nguyễn Công Trứ là con người thoát mình khỏi những tư tưởng phong kiến siêu hình, bảo thủ
d. Nhà nho chân chính theo quan niệm của Nguyễn Công Trứ còn là người mang trong mình đạo lý trung quân
+ “ Chẳng trái Nhạc.. Nghĩa vua tôi cho trọn đạo sơ chung”: Sử dụng điển cố, ví mình sánh ngang với những người nổi tiếng có sự nghiệp hiển hách như Trái Tuân, Hàn Kì, Phú Bật…
=> Khẳng định bản lĩnh, khẳng định tài năng sánh ngang bậc danh tướng. Tự khẳng định mình là bề tôi trung thành.
+ “Trong triều ai ngất ngưởng như ông”: vừa hỏi vừa khẳng định vị trí đầu triều về cách sống “ngất ngưởng”
=> Nhà nho chân chính không phải là người khuôn mình vào những quy tắc, nguyên tắc bảo thủ lạc hậu mà là sống chân chính với tài năng và quan niệm của mình
III. Kết bài: Khái quát lại vấn đề
Sưu tầm
Hy vọng với 3 dàn ý trên đây sẽ giúp bạn hoàn thành tốt bài văn của mình. Trang bị kỹ năng tốt nhất trong kì thi và đạt kết quả cao !
Đề bài: Nhân cách nhà nho chân chính trong Bài ca ngắn đi trên bãi cát (hoặc Bài ca ngất ngưởng).
Dàn ý 1:
I. Mở bài
- Giới thiệu đôi nét về tác giả Cao Bá Quát và tác phẩm "Bài ca ngắn trên bãi cát".
- Tác phẩm cho ta thấy được nhân cách cao đẹp của nhà Nho xưa.
II. Thân bài
1. Một số nét chính về tác giả, tác phẩm:
- Cao Bá Quát (1809 - 1855) là người thông minh, tài hoa, có chí lớn nhưng cuộc đời gặp nhiều trắc trở.
- Được người đời suy tôn là "Thánh Quát".
- "Bài ca ngắn đi trên bãi cát" được sáng tác khi ông đi thi Hội qua những tỉnh miền Trung đầy cát trắng.
- Bộc lộ được sự vất vả, khó khăn cũng như là nỗi niềm về con đường danh lợi đã thoái hóa, mục rửa đương thời.
- Tác phẩm "Bài ca ngắn đi trên bãi cát" cho ta thấy được nhân cách trong sáng và cao đẹp của nhà Nho.
2. Vài nét chung về nhà Nho chân chính:
- Là người học sách Thánh hiền, hiểu biết rộng và được người đời coi trọng, kính nể.
- Có tư tưởng giúp dân giúp nước mà không màng danh lợi, vinh hoa phú quý.
- Luôn giữ được phẩm chất cao đẹp dù trong hoàn cảnh nào.
3. Nhân cách nhà Nho qua tác phẩm "Bài ca ngắn trên bãi cát":
- Vốn có quyết tâm thi cử và đỗ đạt để cống hiến cho đất nước.
- Nhận thức ra rằng con đường danh lợi tầm thường đương thời đã cũ nát, sai trái.
- Cao Bá Quát ý thức cần phải thoát khỏi nơi danh lợi vô nghĩa.
- Khao khát được thay đổi xã hội, tìm con đường mới cho cuộc sống
III. Kết bài
- Khái lược một số nét đặc sắc trên phương diện nghệ thuật thể hiện thành công nhân cách nhà nho chân chính trong Bài ca ngắn trên bãi cát.
- Suy nghĩ bản thân về nhân cách nhà nho chân chính
Qua dàn ý 1, đã giúp bạn nắm cơ bản sườn gợi ý để làm một bài văn nghị luận xã hội đề này hoàn chỉnh. Phía sau đây là những gợi ý tiếp theo dành cho bạn:
Dàn ý 2:
I. Mở bài:
- Giới thiệu tác giả, tác phẩm
- Khái quan nhân cách nhà nho chân chính
II. Thân bài:
- Tầm nhìn xa rộng của Cao Bá Quát.
- Tầm tư tưởng cao rộng của nhà thơ:
+ Nhận ra tính chất vô nghĩa của lối học khoa cử, của con đường công danh theo lối cũ.
+ Phân tích hình ảnh người đi trên bãi cát: Đi một bước như luì một bước: nỗi vất vả khó nhọc; Không gian đường xa, bị bao vây bởi núi sông, biển; Thời gian: mặt trời lặn vẫn còn đi; Nước mắt rơi → khó nhọc, gian truân.
=> Từ chuyện đi trên cát mà liên tưởng đến chuyện lợi danh, đến chốn quan trường là một sự liên tưởng sáng tạo mà lô-gíc. Người đi trên cát sa lầy vào trong cát chẳng khác nào cái mồi công danh, bổng lộc lôi kéo con người, làm cho con người mê muội.
- Thực tế: những trăn trở của người đi trên cát: hiện tâm trạng băn khoăn, dây dứt giữa việc đi tiếp hay dừng lại?; “Anh đứng làm chi trên bãi cát?..” câu hỏi mệnh lệnh cho bản thân -> phải thoát ra khỏi bãi cát danh lợi đầy nhọc nhằn chông gai mà vô nghĩa.
=> Nhìn thấy con đường danh lợi đầy nhọc nhằn, đầy chông gai, tuy chưa thể tìm ra một con đường đi nào khác, song Cao Bá Quát đã thấy không thể cứ đi trên bãi cát danh lợi đó mãi được.
- Vẻ đẹp nhân cách nhà nho trong:
+ Nguyễn Công Trứ phô trương sự ngang tàng, sự phá cách trong lối sống của ông, lối sống ít phù hợp với khuôn khổ của đạo Nho.
+ Khi làm quan, thực hiện các chức phận, ông luôn tỏ ra thẳng thắn, thậm chí dám kiến nghị, góp ý cả cho vua). => Phong cách ngạo nghễ như vậy vì ông có tài năng và tận tâm với sự nghiệp. Không hề luồn cúi để vinh thân phì gia.
+ Sau khi từ quan, cách ông nghỉ và chơi cũng rất ngông, rất khác thường. => Ông có quyền ngất ngưởng vì ông về hưu trong danh dự, sau khi đã cống hiến rất nhiều cho đất nước
III. Kết bài: Khẳng định lại vấn đề.
Sử dụng cách phân chia luận điểm, luận cứ chặt chẽ đã giúp bạn ổn định trong các bước làm bài văn. Tiếp theo là dàn ý thứ 3, gợi mở thêm nhiều kỹ năng:
Dàn ý 3:
I. Mở bài: Giới thiệu vấn đề
II. Thân bài
1. Nhân cách nhà nho chân chính của Cao Bá Quát trong Bài ca ngắn đi trên bãi cát
a. Giới thiệu khái quát về Cao Bá Quát
- Một nhà nho tài năng và bản lĩnh, thể hiện nhân cách một nhà nho chân chính.
b. Những nét chung về nhân cách một nhà nho chân chính
- Tư tưởng hành đạo, nhập thể tích cực để trị nước, giúp đời.
- Xem thường bổng lộc, danh hoa phú quý.
- Trong mọi hoàn cảnh đều giữ được khí tiết của một nhà nho.
c. Nhân cách nhà nho chân chính trong Bài ca ngắn đi trên bãi cát
a. Chọn con đường hành đạo của người trí thức xưa: học hành - khoa cử - làm quan để giúp đời.
b. Nhận thức được thực tế xã hội: nhà Nguyễn đang đi vào giai đoạn suy sụp với sự bảo thủ, lạc hậu, trì trệ.
c. Cái nhìn mới về con đường khoa cử - danh lợi:
- Con đường danh lợi là “cùng đồ”.
- Hình ảnh lữ khách đi trên bãi cát: Bãi cát tượng trưng cho đường đời gian nan; sự bế tắc của con đường tiến thân mà Cao Bá Quát đang đi.
- Thấy được tính chất vô nghĩa của lối học khoa cử.
- Ý thức phải thoát khỏi cơn say danh lợi.
d. Niềm khát khao được thay đổi cuộc sống.
- Trăn trở tìm một lối thoát trong hoàn cảnh bế tắc: “tính sao đây?”, “Còn đứng làm chi trên bãi cát?”.
e. Khẳng định vẻ đẹp nhân cách của nhà nho chân chính Cao Bá Quát.
2. Nhân cách nhà nho chân chính của Nguyễn Công Trứ trong bài Bài ca ngất ngưởng
a. Làm rõ vấn đề “nhân cách nhà nho chân chính”
- Nhân cách: phẩm cách, phẩm đức, phẩm hạnh con người
- Nhà nho chân chính: Nhà nho sống với những nguyên tắc, chuẩn mực, của bản thân, không làm trái với lương tâm, dám khẳng định tài năng và bản lĩnh của mình
b. Nhà nho chân chính là người dám thể hiện bản lĩnh, đem tài năng cống hiến chốn quan trường
- Sự xuất hiện của nhà nho với tài năng, bản lĩnh và cá tính phóng khoáng
+ “ Vũ trụ nội mạc phi phận sự”: thái độ tự tin khẳng định mọi việc trong trời đất đều là phận sự của tác giả ⇒ Tuyên ngôn về chí làm trai của nhà thơ.
+ “Ông Hi Văn… vào lồng”: Coi nhập thế là việc làm trói buộc nhưng đó cũng là điều kiện để bộc lộ tài năng của nhà nho chân chính
- Tác giả điểm lại việc mình đã làm ở chốn quan trường và tài năng của mình ⇒ Những việc làm mà nhà nho chân chính nên làm, cần làm
+ Tài năng: Giỏi văn chương (khi thủ khoa), Tài dùng binh (thao lược) ⇒ Tài năng lỗi lạc xuất chúng
+ Khoe danh vị, xã hội hơn người: Tham tán, Tổng đốc, Đại tướng (bình định Trấn Tây), Phủ doãn Thừa Thiên
=> Khẳng định tài năng và lý tưởng phóng khoáng của một nhà nho với tài năng xuất chúng
c. Nhà nho chân chính còn là người có phong cách lối sống tự nhiên, ung dung tự tại
- Nhà nho chân chính theo Nguyễn Công Trứ có cách sống theo ý chí và sở thích cá nhân
+ Cưỡi bò đeo đạc ngựa.
+ Đi chùa có gót tiên theo sau.
+ Bụt cũng nực cười: thể hiện hành động của tác giả là những hành động khác thường (lưu ý nhân cách nhà nho chân chính ở đây được chứng minh theo quan điểm nhà nho của Nguyễn Công Trứ)
=> Cá tính người nghệ sĩ mong muốn sống theo cách riêng
- Nhà nho với triết lý tự nhiên, ung dung tự tại, lấy tận hưởng lạc thú làm lẽ tồn tại
+ “ Được mất ... ngọn đông phong”: Tự tin đặt mình sánh với “thái thượng”, tức sống ung dung tự tại, không quan tâm đến chuyện khen chê được mất của thế gian
+ “Khi ca… khi tùng”: tạo cảm giác cuộc sống phong phú, thú vị, từ “khi” lặp đi lặp lại tạo cảm giác vui vẻ triền miên .
+ “ Không …tục”: Khẳng định lối sống riêng độc nhất của bản thân mình
=> Nhà nho chân chính theo Nguyễn Công Trứ là con người thoát mình khỏi những tư tưởng phong kiến siêu hình, bảo thủ
d. Nhà nho chân chính theo quan niệm của Nguyễn Công Trứ còn là người mang trong mình đạo lý trung quân
+ “ Chẳng trái Nhạc.. Nghĩa vua tôi cho trọn đạo sơ chung”: Sử dụng điển cố, ví mình sánh ngang với những người nổi tiếng có sự nghiệp hiển hách như Trái Tuân, Hàn Kì, Phú Bật…
=> Khẳng định bản lĩnh, khẳng định tài năng sánh ngang bậc danh tướng. Tự khẳng định mình là bề tôi trung thành.
+ “Trong triều ai ngất ngưởng như ông”: vừa hỏi vừa khẳng định vị trí đầu triều về cách sống “ngất ngưởng”
=> Nhà nho chân chính không phải là người khuôn mình vào những quy tắc, nguyên tắc bảo thủ lạc hậu mà là sống chân chính với tài năng và quan niệm của mình
III. Kết bài: Khái quát lại vấn đề
Sưu tầm
Hy vọng với 3 dàn ý trên đây sẽ giúp bạn hoàn thành tốt bài văn của mình. Trang bị kỹ năng tốt nhất trong kì thi và đạt kết quả cao !
Sửa lần cuối:
