Tìm hiểu "Tây tiến" - Quang Dũng

[vosong]

Thơ kháng chiến 1945 - 1954

I. Tìm hiểu chung.
1. Tiểu dẫn.
a. Tác giả:
-Tên khai sinh: Bùi Đình Diệm.
-Bút danh: Quang Dũng.
-Sinh năm 1921và mất năm 1988.
-Quê: Phương Trì, Đan Phượng, Hà Tây.
-Xuất thân trong một gia đình nho học.
-Là một nghệ sĩ đa tài: làm thơ, viết văn, vẽ tranh soạn nhạc.
Một hồn thơ phóng khoáng, lãng mạn và tài hoa. Đặc biệt là khi ông viết về lính.
b. Tác phẩm :
-Năm 1948: Quang Dũng chuyển sang đơn vị khác ® nhớ đồng đội cũ®Tại Phù Lưu Chanh ông viết bài thơ này.
-Mục đích sáng tác: ghi lại những kỉ niệm một thời của những người lính Tây Tiến.
*Bố cục: chia làm ba đoạn:
-Cảm hứng chính của bài thơ là cảm hứng lãng
mạn và tinh thần bi tráng gắn bó với nhau để làm nên linh hồn, sắc điệu
của bài thơ.

II. Đọc hiểu văn bản .
1. Đọc.
2. Tìm hiểu văn bản :
a. Nỗi nhớ Tây Tiến :
"Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi !
Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơi"
-Hai câu thơ mở đầu đã cụ thể cho cảm xúc của
toàn bài thơ Sông Mã đại diện cho vùng đất miền Tây. Hai hình tượng
song song kết động nỗi nhớ. Đó là miền Tây Bắc Bắc Bộ và người lính Tây
Tiến.
-"Nhớ chơi vơi" ®
tái hiện những kí ức trong nhân vật trữ tình những kỉ niệm đẹp đẽ, hào
hùng của tuổi trẻ. Nỗi nhớ đã tạo nên cảm xúc mãnh liệt.
b. Hình ảnh người lính Tây Tiế n:
*Giữa khung cảnh hùng vĩ, dữ dội.
-Câu thơ 3. 4 gợi tên đất, tên làng. Đó là Sài Khao, Mường Lát:
"Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi
Mường Lát hoa về trong đêm hơi"
=> Mang vẻ hấp dẫn của xứ lạ huyền ảo. Người lính Tây Tiến hiện lên giữa thiên nhiên hùng vĩ.
- Hành quân chiến đấu đầy gian khổ, thử thách và hi sinh:
"Dốc lên khúc khuỷ, dốc thăm thẳm
Heo hút cồn mây súng ngửi trời
…………… mũ bỏ quên đời !
Chiều chiều oai linh thác gầm thét
Đêm……… cọp trêu người
Nhớ ôi ! Tây Tiến cơm lên khói
Mai Châu mùa em thơm nếp xôi"
-Cuộc hành quân đi qua núi cao, vực thẳm => giữa khó nhọc, gian khổ vẫn luôn thấy niềm vui tinh nghịch của người lính "Súng ngửi trời".
*Người lính Tây Tiến giữa khung cảnh núi rừng thơ mộng:
"Doanh trại… bừng …hội đuốc hoa
Kìa em xiêm áo tự bao giờ
Khèn lên man điệu nàng e ấp
Nhạc về Viên Chăn xây hồn thơ"
=>Bút pháp lãng
mạn tìm đến những liên tưởng giúp người đọc nhận ra niềm vui tràn ngập,
tình tứ qua từ ngữ (đuốc hoa, em, nàng e ấp).
*Tâm hồn lãng mạn:
Đêm mơ Hà Nội dáng Kiều thơm.
* Sự hy sinh thầm lặng:
"Rải rác biên cương mồ viễn xứ
Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh
…………anh về đất
Sông Mã gầm lên khúc độc hành"
*Hình ảnh:
+"Quân xanh màu lá dữ oai hùm" tô đậm thêm nét kiêu hùng của người lính. Cảm hứng lãng mạn đầy chất tráng ca => Khắc hoạ được bức chân dung người lính Tây Tiến bằng những nét vẽ phi thường, độc đáo vượt lên mọi khổ ải, thiếu thốn.
-Đó là nét vẻ hào hoa, lãng mạn đầy thơ mộng của những chàng trai Hà Nội.
3. Khẳng định lí tưởng chiến đấu và tinh thần đồng đội .
"Tây Tiến người đi không hẹn ước
Đường lên thăm thẳm một chia phôi
Ai lên Tây Tiến mùa xuân ấy
Hồn về Sầm Nứa chẳng về xuôi"
=>Khẳng định tình cảm của tác giả với đồng đội
-Mặt khác, đoạn thơ kết bài thể hiện lí tưởng chiến đấu "một đi không về" của người lính. Họ ra đi chiến đấu không hẹn ngày về.
III. Tổng kết :
- Xem phần ghi nhớ Sgk.

​

 

[Huỳnh Trúc]

Nội dung

- Cả bài thơ là nỗi nhớ da diết của nhà thơ đối với đơn vị Tây Tiến: Nhớ những chặng đường hành quân với bao gian khổ , thiếu thốn, hi sinh mất mát mà vẫn có nhiều kỉ niệm đẹp, thú vị, ấm áp; nhớ những đồng đội Tây Tiến anh hùng…
Qua đó, tác giả đã khắc họa thành công hình tượng người lính Tây Tiến hào hùng, hào hoa và vẻ đẹp hùng vĩ thơ mộng của thiên nhiên miền Tây tổ quốc


=> Chất lãng mạn bi tráng là vẻ đẹp độc đáo của hình tượng người lính cách mạng trong thơ Quang Dũng

Nghệ thuật

- Bút pháp hiện thực kết hợp lãng mạn, đậm chất bi tráng
- Nhiều sáng tạo về hình ảnh, ngôn ngữ, giọng điệu:
+ Hình ảnh thơ sáng tạo mang sắc thái thẩm mĩ phong phú
+ Ngôn ngữ thơ đa sắc thái, phong cách ; ( trang trọng, cổ kính; sinh động gợi tả gợi cảm…), có những kết hợp từ độc đáo ( nhớ chơi vơi , Mai Châu mùa em…), tên địa danh vừa cụ thể xác thực vừa gợi cảm giác lạ lẫm..
+Giọng điệu: Khi tha thiết bồi hồi, khi hồn nhiên vui tươi, khi bâng khuâng man mác, khi trang trọng, khi trầm lắng…
= Được xem là một thi phẩm xuất sắc, gần như đạt đến sự toàn bích về nghệ thuật.​