Tôi sinh ra và lớn lên tại một vùng quê đầy nắng gió, Quảng Bình. Đất QB nổi tiếng với nắng, với gió và cát.
QB trưa nắng chang chang
Ai chưa đến đó thì chưa biết mình.
Tôi không phải là dân vùng biển nên tôi không gần với những bãi cát dài bất tận của đất QB, mà tôi lại là dân miền núi. Tôi sống bên núi từ nhỏ. Sau lưng là núi, trước mặt là dòng sông Gianh tươi đẹp có khi hiền hòa, có lúc dữ tợn, ác nghiệt. Căn nhà cũ của tôi ở ngay cạnh núi, chếch về phía trên, bên phải là một con đê ngắn nhưng rất đẹp.
Phía trong con đê là một cái hồ trong vắt chảy ra từ một con suối nhỏ. Tôi thấy bọn trẻ con trong làng hay tắm ở đó, tôi nhìn chúng đầy ngưỡng mộ. Ông bà, ba mẹ tôi chẳng bao giờ cho phép tôi làm điều đó vì đôi khi người ta giặt đồ và tắm cho những con trâu, con bò cũng tại hồ nước đó. Tôi lúc đó còn nhỏ, không hiểu biết gì, tôi không tắm ở đó chỉ vì tôi là một đứa trẻ biết vâng lời hay đúng hơn là vì tôi không biết bơi chứ không có gì khác hơn. Làm sao tôi có thể tắm trong cái hồ đó khi mà cả đứng trên bờ đê ba mẹ cũng không cho phép tôi đứng một mình, phải có người lớn canh giữ, trông chừng nếu không tôi không được phép bén mảng tới đó. Tôi không biết mất vệ sinh là thế nào, chỉ biết bọn trẻ thỏa sức chơi đùa trong làn nước trong xanh với đầy ắp những tiếng cười trong trẻo. Chúng tha hồ ngụp lặn, bơi lội, nô đùa, chơi trò tung nước trông thật vui, thật hấp dẫn. Nhưng tôi biết rằng quyền hạn của mình chỉ có thể dừng lại ở chỗ đứng nhìn bọn chúng với vẻ thèm thuồng khôn tả xiết. Bên ngoài con đê là một cái hồ khác. Nước trong đó là từ cái hồ phía trong chảy vào nên đục ngầu, tôi ngày nào cũng đi qua nó để xuống nhà ngoại tôi nhưng tôi không thấy hứng thú gì với nó cả.
Tôi cũng thích đi vào ngọn núi phía sau nhà, nhà tôi sát với núi nhưng để đi vào đó thì tôi thường đi bằng đường nhà ngoại vì ba mẹ con tôi thường dắt díu nhau xuống nhà ngoại mỗi buổi sáng, sau khi ba đi làm và chỉ trở về nhà mỗi tối sau khi ba đã về. Tôi thích ra núi nhưng khổ nỗi mọi người trong nhà thì không thích điều đó chút nào. Tôi tuy cũng sinh ra trên vùng quê nghèo khó nhưng gia đình tôi khá giả hơn những gia đình khác và ông bà cha mẹ tôi cũng nghiêm khắc và chăm lo cho con cháu hơn những gia đình khác. Đương nhiên, là ba mẹ ai mà chẳng thương con, nhưng khổ nỗi vì miếng cơm manh áo họ phải vật lộn suốt ngày, bán mặt cho đất, bán lưng cho trời lấy đâu ra thời gian mà kiểm soát con cái, mà họ phải khổ sở như vậy âu cũng vì miếng cơm manh áo cho con sau này. Thậm chí khi vừa lớn lên một chút chút thì chúng phải tham gia biết bao nhiêu công việc lớn nhỏ khác nhau, từ những việc vặt trong gia đình như trông em, quýet nhà, rửa bát, thổi cơm cho đến những việc nặng hơn như chăn trâu, cắt cỏ, vào rừng nhặt củi đốt. Mấy đứa lớn còn vất vả hơn nữa. Còn tôi, tôi ao ước được đi chơi núi, được đi rừng. Đối với tôi đó là cả một thế giới mới, một vùng trời mới dù nó chỉ cách nhà ngoại tôi khoảng chừng 200m, với nhà tôi thì lại gần hơn nữa. Tôi đã từng trốn ngủ theo mấy người bạn lên núi chơi giữa trời trưa nắng gắt. Tôi thích chí chạy nhảy khắp nơi, hái những thứ quả dại li ti trong rừng và cho vào miệng, thích chí thưởng thức cái vị chua chua chát chát có khi đắng nghét mà tôi hiếm khi được đụng tới nếu không có người bạn nào đem cho. Trong đó có rất nhiều hoa rừng, hoa rất đẹp . Hoa trang màu đỏ nở những đóa lớn xinh tươi rực rỡ, hoa sim tim tím, phớt hồng, hoa mua tím biếc, hoa móc trắng li ti thành từng chùm dễ thương, hoa gạo (chẳng biết có phải không nữa, tôi vẫn thường gọị nó như vậy) cũng tím biếc nhưng là những chùm li ti có vẻ yếu ớt… Vô số những loài hoa mà tôi không thể kể tên hết vì tôi có biết tên của chúng đâu, có ai bảo cho tôi biết những điều như vậy chứ. Cái đầu bé nhỏ của tôi lúc đó không biết thiên đường là nơi chốn nào, nó như thế nào nhưng nghe người lớn nói tôi nghĩ đây chính là thiên đường của tôi. Giữa chốn rừng núi ban trưa vang lên tiếng cười trong veo, giòn tan, vô tư của những đứa trẻ, trong đó có tôi, đặc biệt là tôi vì bọn trẻ kia đã chán nơi đó lắm rồi, đó vốn là nơi làm việc chứ không phải là nơi chơi đùa của chúng. Đương nhiên về nhà nếu bị phát hiện thì chắc chắn tôi không thể không bị đánh đòn. Những lúc như vậy nếu may mắn kịp lao vào vòng tay ông ngoại thì tôi sẽ được an toàn còn nếu không nhanh chân hoặc ông đã không biết trước tai họa sắp đổ xuống đầu cháu gái ông mà bỏ đi chơi đâu đó thì tôi ốm đòn. Những lúc như vậy tôi tức tưởi khóc, khóc hoài đến khi mẹ chỉ cây roi vào tôi nghiêm khắc bảo nín mới thôi. Đương nhiên là tôi nín, tôi nín vì sợ bị mẹ đánh nữa chứ không phải vì đã thực sự biết lỗi. Tôi không thể hết ấm ức. Nên tối về thế nào tôi cũng mách ba, ngoài ông ra thì tôi còn có ba, ba tôi đi làm suốt cả ngày, tối mới về. Ba thương bọn tôi lắm và cưng chiều hết mức, đôi mắt tinh ranh của tôi không bỏ qua lợi thế đó. Tôi mách ba rằng mẹ đã đánh đòn, thể nào ba cũng trách mẹ một câu: “Sao lại đánh con, con con nhỏ đã biết gì đâu, tội nghiệp!” Chà cứ nghe như vậy là tôi lại thấy khoan khoái, nhẹ nhõm, bao nhiêu ấm ức, tức tưởi bay đâu mất hết. Một đều! Tôi thầm nghĩ với mẹ như vậy.
Trong vườn cũ nhà tôi có một cây vải rất lớn, có lẽ là cây cổ thụ. Cái thân của nó to đến nỗi có lẽ phải ba vòng tay bé nhỏ của tôi mới ôm nổi. Tôi thích cái cây đó lắm, không phải vì quả của nó, vì mỗi năm nó chỉ có quả một lần vào mùa hè mà có nhiều nhặn gì đâu, tôi yêu nó cả năm vì nó là vùng trời của tôi. Tôi thích trèo cây. Tuy là một đứa con gái nhưng tôi thích leo trèo và leo lên ngọn cây cao chót vót đối với tôi là một trò vui khôn tả. Thân hình bé nhỏ của tôi thoăn thoắt như một chú sóc con tinh nghịch, không chút lo sợ, không mảy may nghĩ rằng mình sẽ bị ngã. Tôi sung sướng được cùng mấy người bạn trong xóm trèo lên cây, mỗi đứa giành lấy một cành gọi là nhà và ngồi vắt vẻo trên đó như mấy chú khỉ con. Đương nhiên đó cũng là một hành động bất hợp pháp. Nếu mẹ hoặc bà ngoại mà phát hiện ra thì kết cục chẳng sáng sủa là mấy so với việc trốn ngủ vào núi chơi.
Bây giờ tôi nhà tôi đã chuyển đi đến trung tâm của xã. Ngôi nhà khá lớn giữa trung tâm náo nhiệt này không khiến tôi quên đi chốn xưa. Thế nên cuối tuần là bọn tôi nhất định đòi về ngoại. Bọn tôi thương ngoại, nhớ ngoại là đương nhiên rồi, vì chúng tôi lớn lên trong sự đùm bọc chở che của ngoại. Nhưng tôi còn muốn đi chơi, những trò chơi mà trước đây đối với tôi là quá xa xỉ và nằm trong niềm mơ ước. Tôi hay lên đê đi dạo, để cho gió thổi tung mái tóc dài, gió đưa hơi nước từ hồ lên mát rượi như vuốt ve, âu yếm, như gợi lại những kỉ niệm xưa, như chào đón người bạn rất đỗi gần gũi nhưng cũng rất đỗi xa xôi này. Con đê phẳng lì, đôi bờ đê thoai thoải, cỏ xanh mơn mởn. Tôi thích ngồi bó gối ở đó chỉ để nhìn xuống mặt nước trong xanh phản chiếu những đám mây kì dị trôi lững thững trên nền trời cao kia. Tôi cũng thích thú hái những bông lau nơi triền đê, những bông hoa lau trắng như một màn nhung mềm mại. Có khi mải hái hoa tôi bị lá của nó làm xước cả da đau rát nhưng tôi không quan tâm dù rất đau. Vì hoa dại đối với tôi có một sức hút lớn lao. Tôi ngồi thẫn thờ vẩy nhẹ những cành lau, bông lau rơi lả tả bay theo gió rớt xuống mặt hồ. Chúng bay đi nhẹ nhàng để lại trong lòng tôi chút gì bâng khuâng, tiếc nuối. Phải chăng những bông lau đã mang cả tuổi thơ tôi chầm chậm bay xa theo gió…
Tôi lại trèo lên đỉnh ngọn núi gần nhất để phóng tầm mắt ra xa, nhà máy xi măng mới mọc lên đã phá hủy biết bao vùng đất tươi đẹp, cũng may chưa kịp chạm đến thiền đường nhỏ của tôi. Từ đây nhìn xuống thế giới dưới kia sao mà bé nhỏ. Trước đây khi nhìn xuống bên dưới tôi không thấy gì ngoài sự thích thú và cảm tưởng như mình là một gã khổng lồ đầy quyền uy trong những câu chuyện cổ tích bà thường hay kể. Giờ đây ngẩng đầu lên là cả một bầu trời cao chót vót, tôi nhận ra rằng mình chỉ là hạt bụi giữa chốn trời đất bao la này và tự hỏi liệu mình có thể góp được chút hương đồng giản dị nào cho cuộc sống này không?
Theo Nguyễn Thị Hải Yến
QB trưa nắng chang chang
Ai chưa đến đó thì chưa biết mình.
Tôi không phải là dân vùng biển nên tôi không gần với những bãi cát dài bất tận của đất QB, mà tôi lại là dân miền núi. Tôi sống bên núi từ nhỏ. Sau lưng là núi, trước mặt là dòng sông Gianh tươi đẹp có khi hiền hòa, có lúc dữ tợn, ác nghiệt. Căn nhà cũ của tôi ở ngay cạnh núi, chếch về phía trên, bên phải là một con đê ngắn nhưng rất đẹp.
Phía trong con đê là một cái hồ trong vắt chảy ra từ một con suối nhỏ. Tôi thấy bọn trẻ con trong làng hay tắm ở đó, tôi nhìn chúng đầy ngưỡng mộ. Ông bà, ba mẹ tôi chẳng bao giờ cho phép tôi làm điều đó vì đôi khi người ta giặt đồ và tắm cho những con trâu, con bò cũng tại hồ nước đó. Tôi lúc đó còn nhỏ, không hiểu biết gì, tôi không tắm ở đó chỉ vì tôi là một đứa trẻ biết vâng lời hay đúng hơn là vì tôi không biết bơi chứ không có gì khác hơn. Làm sao tôi có thể tắm trong cái hồ đó khi mà cả đứng trên bờ đê ba mẹ cũng không cho phép tôi đứng một mình, phải có người lớn canh giữ, trông chừng nếu không tôi không được phép bén mảng tới đó. Tôi không biết mất vệ sinh là thế nào, chỉ biết bọn trẻ thỏa sức chơi đùa trong làn nước trong xanh với đầy ắp những tiếng cười trong trẻo. Chúng tha hồ ngụp lặn, bơi lội, nô đùa, chơi trò tung nước trông thật vui, thật hấp dẫn. Nhưng tôi biết rằng quyền hạn của mình chỉ có thể dừng lại ở chỗ đứng nhìn bọn chúng với vẻ thèm thuồng khôn tả xiết. Bên ngoài con đê là một cái hồ khác. Nước trong đó là từ cái hồ phía trong chảy vào nên đục ngầu, tôi ngày nào cũng đi qua nó để xuống nhà ngoại tôi nhưng tôi không thấy hứng thú gì với nó cả.
Tôi cũng thích đi vào ngọn núi phía sau nhà, nhà tôi sát với núi nhưng để đi vào đó thì tôi thường đi bằng đường nhà ngoại vì ba mẹ con tôi thường dắt díu nhau xuống nhà ngoại mỗi buổi sáng, sau khi ba đi làm và chỉ trở về nhà mỗi tối sau khi ba đã về. Tôi thích ra núi nhưng khổ nỗi mọi người trong nhà thì không thích điều đó chút nào. Tôi tuy cũng sinh ra trên vùng quê nghèo khó nhưng gia đình tôi khá giả hơn những gia đình khác và ông bà cha mẹ tôi cũng nghiêm khắc và chăm lo cho con cháu hơn những gia đình khác. Đương nhiên, là ba mẹ ai mà chẳng thương con, nhưng khổ nỗi vì miếng cơm manh áo họ phải vật lộn suốt ngày, bán mặt cho đất, bán lưng cho trời lấy đâu ra thời gian mà kiểm soát con cái, mà họ phải khổ sở như vậy âu cũng vì miếng cơm manh áo cho con sau này. Thậm chí khi vừa lớn lên một chút chút thì chúng phải tham gia biết bao nhiêu công việc lớn nhỏ khác nhau, từ những việc vặt trong gia đình như trông em, quýet nhà, rửa bát, thổi cơm cho đến những việc nặng hơn như chăn trâu, cắt cỏ, vào rừng nhặt củi đốt. Mấy đứa lớn còn vất vả hơn nữa. Còn tôi, tôi ao ước được đi chơi núi, được đi rừng. Đối với tôi đó là cả một thế giới mới, một vùng trời mới dù nó chỉ cách nhà ngoại tôi khoảng chừng 200m, với nhà tôi thì lại gần hơn nữa. Tôi đã từng trốn ngủ theo mấy người bạn lên núi chơi giữa trời trưa nắng gắt. Tôi thích chí chạy nhảy khắp nơi, hái những thứ quả dại li ti trong rừng và cho vào miệng, thích chí thưởng thức cái vị chua chua chát chát có khi đắng nghét mà tôi hiếm khi được đụng tới nếu không có người bạn nào đem cho. Trong đó có rất nhiều hoa rừng, hoa rất đẹp . Hoa trang màu đỏ nở những đóa lớn xinh tươi rực rỡ, hoa sim tim tím, phớt hồng, hoa mua tím biếc, hoa móc trắng li ti thành từng chùm dễ thương, hoa gạo (chẳng biết có phải không nữa, tôi vẫn thường gọị nó như vậy) cũng tím biếc nhưng là những chùm li ti có vẻ yếu ớt… Vô số những loài hoa mà tôi không thể kể tên hết vì tôi có biết tên của chúng đâu, có ai bảo cho tôi biết những điều như vậy chứ. Cái đầu bé nhỏ của tôi lúc đó không biết thiên đường là nơi chốn nào, nó như thế nào nhưng nghe người lớn nói tôi nghĩ đây chính là thiên đường của tôi. Giữa chốn rừng núi ban trưa vang lên tiếng cười trong veo, giòn tan, vô tư của những đứa trẻ, trong đó có tôi, đặc biệt là tôi vì bọn trẻ kia đã chán nơi đó lắm rồi, đó vốn là nơi làm việc chứ không phải là nơi chơi đùa của chúng. Đương nhiên về nhà nếu bị phát hiện thì chắc chắn tôi không thể không bị đánh đòn. Những lúc như vậy nếu may mắn kịp lao vào vòng tay ông ngoại thì tôi sẽ được an toàn còn nếu không nhanh chân hoặc ông đã không biết trước tai họa sắp đổ xuống đầu cháu gái ông mà bỏ đi chơi đâu đó thì tôi ốm đòn. Những lúc như vậy tôi tức tưởi khóc, khóc hoài đến khi mẹ chỉ cây roi vào tôi nghiêm khắc bảo nín mới thôi. Đương nhiên là tôi nín, tôi nín vì sợ bị mẹ đánh nữa chứ không phải vì đã thực sự biết lỗi. Tôi không thể hết ấm ức. Nên tối về thế nào tôi cũng mách ba, ngoài ông ra thì tôi còn có ba, ba tôi đi làm suốt cả ngày, tối mới về. Ba thương bọn tôi lắm và cưng chiều hết mức, đôi mắt tinh ranh của tôi không bỏ qua lợi thế đó. Tôi mách ba rằng mẹ đã đánh đòn, thể nào ba cũng trách mẹ một câu: “Sao lại đánh con, con con nhỏ đã biết gì đâu, tội nghiệp!” Chà cứ nghe như vậy là tôi lại thấy khoan khoái, nhẹ nhõm, bao nhiêu ấm ức, tức tưởi bay đâu mất hết. Một đều! Tôi thầm nghĩ với mẹ như vậy.
Trong vườn cũ nhà tôi có một cây vải rất lớn, có lẽ là cây cổ thụ. Cái thân của nó to đến nỗi có lẽ phải ba vòng tay bé nhỏ của tôi mới ôm nổi. Tôi thích cái cây đó lắm, không phải vì quả của nó, vì mỗi năm nó chỉ có quả một lần vào mùa hè mà có nhiều nhặn gì đâu, tôi yêu nó cả năm vì nó là vùng trời của tôi. Tôi thích trèo cây. Tuy là một đứa con gái nhưng tôi thích leo trèo và leo lên ngọn cây cao chót vót đối với tôi là một trò vui khôn tả. Thân hình bé nhỏ của tôi thoăn thoắt như một chú sóc con tinh nghịch, không chút lo sợ, không mảy may nghĩ rằng mình sẽ bị ngã. Tôi sung sướng được cùng mấy người bạn trong xóm trèo lên cây, mỗi đứa giành lấy một cành gọi là nhà và ngồi vắt vẻo trên đó như mấy chú khỉ con. Đương nhiên đó cũng là một hành động bất hợp pháp. Nếu mẹ hoặc bà ngoại mà phát hiện ra thì kết cục chẳng sáng sủa là mấy so với việc trốn ngủ vào núi chơi.
Bây giờ tôi nhà tôi đã chuyển đi đến trung tâm của xã. Ngôi nhà khá lớn giữa trung tâm náo nhiệt này không khiến tôi quên đi chốn xưa. Thế nên cuối tuần là bọn tôi nhất định đòi về ngoại. Bọn tôi thương ngoại, nhớ ngoại là đương nhiên rồi, vì chúng tôi lớn lên trong sự đùm bọc chở che của ngoại. Nhưng tôi còn muốn đi chơi, những trò chơi mà trước đây đối với tôi là quá xa xỉ và nằm trong niềm mơ ước. Tôi hay lên đê đi dạo, để cho gió thổi tung mái tóc dài, gió đưa hơi nước từ hồ lên mát rượi như vuốt ve, âu yếm, như gợi lại những kỉ niệm xưa, như chào đón người bạn rất đỗi gần gũi nhưng cũng rất đỗi xa xôi này. Con đê phẳng lì, đôi bờ đê thoai thoải, cỏ xanh mơn mởn. Tôi thích ngồi bó gối ở đó chỉ để nhìn xuống mặt nước trong xanh phản chiếu những đám mây kì dị trôi lững thững trên nền trời cao kia. Tôi cũng thích thú hái những bông lau nơi triền đê, những bông hoa lau trắng như một màn nhung mềm mại. Có khi mải hái hoa tôi bị lá của nó làm xước cả da đau rát nhưng tôi không quan tâm dù rất đau. Vì hoa dại đối với tôi có một sức hút lớn lao. Tôi ngồi thẫn thờ vẩy nhẹ những cành lau, bông lau rơi lả tả bay theo gió rớt xuống mặt hồ. Chúng bay đi nhẹ nhàng để lại trong lòng tôi chút gì bâng khuâng, tiếc nuối. Phải chăng những bông lau đã mang cả tuổi thơ tôi chầm chậm bay xa theo gió…
Tôi lại trèo lên đỉnh ngọn núi gần nhất để phóng tầm mắt ra xa, nhà máy xi măng mới mọc lên đã phá hủy biết bao vùng đất tươi đẹp, cũng may chưa kịp chạm đến thiền đường nhỏ của tôi. Từ đây nhìn xuống thế giới dưới kia sao mà bé nhỏ. Trước đây khi nhìn xuống bên dưới tôi không thấy gì ngoài sự thích thú và cảm tưởng như mình là một gã khổng lồ đầy quyền uy trong những câu chuyện cổ tích bà thường hay kể. Giờ đây ngẩng đầu lên là cả một bầu trời cao chót vót, tôi nhận ra rằng mình chỉ là hạt bụi giữa chốn trời đất bao la này và tự hỏi liệu mình có thể góp được chút hương đồng giản dị nào cho cuộc sống này không?
Theo Nguyễn Thị Hải Yến
