Hướng dẫn trả lời các câu hỏi trong sách Chân trời sáng tạo văn 6 bài “Những câu hát về vẻ đẹp quê hương”. Bốn bài ca dao được nhắc đến trong bài thể hiện vẻ đẹp thiên nhiên, con người, truyền thống lịch sử đấu tranh, văn hoá của vùng đất.
Chúng ta cùng nhau soạn bài “Những câu hát dân gian về vẻ đẹp quê hương”.
Phần 1: Chuẩn bị bài: “Những câu hát dân gian về vẻ đẹp quê hương”
Cụm từ “vẻ đẹp quê hương” thường khiến em nghĩ đến điều gì?
Trả lời
Cụm từ “vẻ đẹp quê hương” khiến em nghĩ đến những khung cảnh thiên nhiên tươi đẹp, những danh lam thắng cảnh hùng vĩ trên khắp đất nước ta, đó là những bãi biển rộng lớn, những đồi núi trập trùng, những dòng sông đầy ắp, những cánh đồng lúa mênh mông, những thác nước hùng vĩ, những hang động thăm thẳm…
Phần 2: Trải nghiệm cùng văn bản “Những câu hát dân gian về vẻ đẹp quê hương”
Hình ảnh kinh thành Thăng Long
(Nguồn ảnh: Sưu tầm)
Câu hỏi tưởng tượng: Qua câu ca dao này, hình ảnh thành Thăng Long hiện lên trong tâm trí em như thế nào?
Trả lời
Qua câu ca dao:
Phần 3: Suy ngẫm và phản hồi “Những câu hát dân gian về vẻ đẹp quê hương”
Thiên nhiên vùng Đồng Tháp Mười (Nguồn ảnh: Sưu tầm)
Câu 1. Hình ảnh kinh thành Thăng Long được gợi lên trong bài ca dao 1 có điểm gì đặc biệt? Những từ ngữ như “phồn hoa thứ nhất Long Thành”, “người về nhớ cảnh ngẩn ngơ” đã góp phần thể hiện sắc thái cảm xúc gì của tác giả về đất Long Thành?
Trả lời
Hình ảnh kinh thành Thăng Long hiện lên với đầy đủ tên gọi của 36 phố phường. Những từ ngữ như “phồn hoa thứ nhất Long Thành”, “người về nhớ cảnh ngẩn ngơ” đã góp phần thể hiện niềm tự hào về sự đông đúc, nhộn nhịp của phố phường Hà Nội và thể hiện tình cảm lưu luyến của tác giả khi phải xa Long Thành.
Câu 2. Bài ca dao 2 giới thiệu vẻ đẹp gì của quê hương? Cảm xúc của tác giả dân gian về quê hương được thể hiện như thế nào qua bài ca dao này.
Trả lời
Bài ca dao số 2 đã giới thiệu về một vẻ đẹp khác của quê hương, đó là vẻ đẹp về truyền thống giữ nước của dân tộc, tác giả dân gian đã giới thiệu địa danh lịch sử, gắn với những chiến công lịch sử oanh liệt của dân tộc (ba lần phá tan quân xâm lược trên sông Bạch Đằng, cuộc khởi nghĩa của Lê Lợi và nghĩa quân Lam Sơn chiến thắng giặc Minh). Qua đó, đã thể hiện niềm tự hào và tình yêu với quê hương đất nước.
Câu 3. Em cảm nhận như thế nào về vẻ đẹp của vùng đất Bình Định qua bài ca dao 3? Xác định và nêu hiệu quả của biện pháp tu từ đuọc sử dụng trong câu lục bát “Bình Định có núi Vọng Phu/ Có đầm Thị Nại, có cù lao Xanh.”
Trả lời
Bài ca dao 3 đã gợi lên vẻ đẹp của vùng đất Bình Định qua vẻ đẹp thiên nhiên, của lịch sử đấu tranh anh hùng (chiến công của nghĩa quân Tây Sơn ở đầm Thị Nại), của lòng chung thuỷ, sắt son của người phụ nữ (núi Vọng Phu), của những món ăn dân dã đặc trưng nơi đây.
Tác giả đã sử dụng phép điệp từ “có” trong câu lục bát “Bình Định có núi Vọng Phu/ Có đầm Thị Nại, có cù lao Xanh.”
Tác dụng: Điệp từ này đã góp phần nhấn mạnh những nét đẹp đặc trưng của Bình Định và thể hiện lòng tự hào của tác giả dân gian về mảnh đất quê hương.
Câu 4. Em hãy chỉ ra đặc điểm của thể thơ lục bát thể hiện qua bài ca dao 3.
Trả lời
Thể thơ lục bát thể hiện qua bài ca dao số 3:
- Số dòng thơ: 4 dòng (2 dòng lục có sáu tiếng, 2 dòng bát có 8 tiếng)
- Vần trong các dòng thơ: tiếng thứ 6 của câu lục hiệp với tiếng thứ 6 của câu bát: phu-cù, xanh-anh-canh)
- Nhịp thơ: Dòng 1 nhịp 2/4, dòng 2 nhịp 4/4, dòng 3 nhịp 4/2, dòng 4 nhịp 4/4
Câu 5. Những hình ảnh “cá tôm sẵn bắt, lúa trời sẵn ăn” thể hiện đặc điểm gì của vùng Tháp Mười? Từ đó, cho biết tình cảm của tác giả đối với vùng đất này.
Trả lời
Những hình ảnh “cá tôm sẵn bắt, lúa trời sẵn ăn” thể hiện sự trù phú về sản vật mà thiên nhiên đã hào phóng ban tặng và qua đó thể hiện niềm tự hào về sự giàu có của thiên nhiên vùng Đồng Tháp Mười.
Câu 6. Những vẻ đẹp nào của quê hương được thể hiện xuyên suốt trong bốn bài ca dao trên? Qua đó, tác giả dân gian thể hiện tình cảm gì với quê hương, đất nước? Dựa vào đâu, em nhận định như vậy?
Trả lời
Qua bốn bài ca dao, đã thể hiện được vẻ đẹp cảu quê hương qua vẻ đẹp thiên nhiên, con người, truyền thống lịch sử đấu tranh, văn hoá của vùng đất. Qua đó tác giả thể hiện tình cảm, sự tự hào về quê hương, đất nước.
Dựa vào những hình ảnh, từ ngữ, biện pháp nghệ thuật được các tác giả dân gian thể hiện qua từng bài ca dao.
Câu 7. Điền vào bảng sau (làm vào vở) ít nhất một từ ngữ hoặc hình ảnh độc đáo của mỗi bài ca dao và giải thích vì sao em chọn từ ngữ, hình ảnh ấy:
Trả lời
Câu 8. Trong bốn bài ca dao trên, em thích nhất bài nào? Vì sao?
Trả lời
Em thích nhất là bài ca dao số 1, bài thơ đã thể hiện được vẻ đẹp phồn hoa đô thị của phố phường Hà Nội xưa. Đó chính là niềm tự hào về mảnh đất kinh thành, nơi hội tụ tinh hoa của đất nước.
Qua phần soạn bài “Những câu hát dân gian về vẻ đẹp quê hương”, chúng ta thấy rằng bốn bài ca dao đều sử dụng thể thơ lục bát kết hợp với nghệ thuật điệp và liệt kê để nhắc đến những địa danh, danh lam, thắng cảnh, đặc sản, sản vật, lịch sử… của dân tộc trong niềm tự hào, nhung nhớ.
Cảm ơn các bạn đã theo dõi bài viết.
Trần Ngọc
Chúng ta cùng nhau soạn bài “Những câu hát dân gian về vẻ đẹp quê hương”.
Phần 1: Chuẩn bị bài: “Những câu hát dân gian về vẻ đẹp quê hương”
Cụm từ “vẻ đẹp quê hương” thường khiến em nghĩ đến điều gì?
Trả lời
Cụm từ “vẻ đẹp quê hương” khiến em nghĩ đến những khung cảnh thiên nhiên tươi đẹp, những danh lam thắng cảnh hùng vĩ trên khắp đất nước ta, đó là những bãi biển rộng lớn, những đồi núi trập trùng, những dòng sông đầy ắp, những cánh đồng lúa mênh mông, những thác nước hùng vĩ, những hang động thăm thẳm…
Phần 2: Trải nghiệm cùng văn bản “Những câu hát dân gian về vẻ đẹp quê hương”
Hình ảnh kinh thành Thăng Long
(Nguồn ảnh: Sưu tầm)
Câu hỏi tưởng tượng: Qua câu ca dao này, hình ảnh thành Thăng Long hiện lên trong tâm trí em như thế nào?
Trả lời
Qua câu ca dao:
Phồn hoa thứ nhất Long Thành
Phố giăng mắc cửi, đường quanh bàn cờ.
Hình ảnh thành Thăng Long hiện lên với sự tấp nập, đông đúc, nhộn nhịp với nhiều cửa hàng cửa hiệu lớn, hàng hóa đa dạng phong phú, kẻ mua người bán cười nói rộn ràng, náo nhiệt. Đặc biệt, em còn liên tưởng đến những đường phố, cửa hàng xếp thành các đường thẳng vuông góc với nhau, trật tự như là các đường kẻ trên bàn cờ.Phố giăng mắc cửi, đường quanh bàn cờ.
Phần 3: Suy ngẫm và phản hồi “Những câu hát dân gian về vẻ đẹp quê hương”
Thiên nhiên vùng Đồng Tháp Mười (Nguồn ảnh: Sưu tầm)
Câu 1. Hình ảnh kinh thành Thăng Long được gợi lên trong bài ca dao 1 có điểm gì đặc biệt? Những từ ngữ như “phồn hoa thứ nhất Long Thành”, “người về nhớ cảnh ngẩn ngơ” đã góp phần thể hiện sắc thái cảm xúc gì của tác giả về đất Long Thành?
Trả lời
Hình ảnh kinh thành Thăng Long hiện lên với đầy đủ tên gọi của 36 phố phường. Những từ ngữ như “phồn hoa thứ nhất Long Thành”, “người về nhớ cảnh ngẩn ngơ” đã góp phần thể hiện niềm tự hào về sự đông đúc, nhộn nhịp của phố phường Hà Nội và thể hiện tình cảm lưu luyến của tác giả khi phải xa Long Thành.
Câu 2. Bài ca dao 2 giới thiệu vẻ đẹp gì của quê hương? Cảm xúc của tác giả dân gian về quê hương được thể hiện như thế nào qua bài ca dao này.
Trả lời
Bài ca dao số 2 đã giới thiệu về một vẻ đẹp khác của quê hương, đó là vẻ đẹp về truyền thống giữ nước của dân tộc, tác giả dân gian đã giới thiệu địa danh lịch sử, gắn với những chiến công lịch sử oanh liệt của dân tộc (ba lần phá tan quân xâm lược trên sông Bạch Đằng, cuộc khởi nghĩa của Lê Lợi và nghĩa quân Lam Sơn chiến thắng giặc Minh). Qua đó, đã thể hiện niềm tự hào và tình yêu với quê hương đất nước.
Câu 3. Em cảm nhận như thế nào về vẻ đẹp của vùng đất Bình Định qua bài ca dao 3? Xác định và nêu hiệu quả của biện pháp tu từ đuọc sử dụng trong câu lục bát “Bình Định có núi Vọng Phu/ Có đầm Thị Nại, có cù lao Xanh.”
Trả lời
Bài ca dao 3 đã gợi lên vẻ đẹp của vùng đất Bình Định qua vẻ đẹp thiên nhiên, của lịch sử đấu tranh anh hùng (chiến công của nghĩa quân Tây Sơn ở đầm Thị Nại), của lòng chung thuỷ, sắt son của người phụ nữ (núi Vọng Phu), của những món ăn dân dã đặc trưng nơi đây.
Tác giả đã sử dụng phép điệp từ “có” trong câu lục bát “Bình Định có núi Vọng Phu/ Có đầm Thị Nại, có cù lao Xanh.”
Tác dụng: Điệp từ này đã góp phần nhấn mạnh những nét đẹp đặc trưng của Bình Định và thể hiện lòng tự hào của tác giả dân gian về mảnh đất quê hương.
Câu 4. Em hãy chỉ ra đặc điểm của thể thơ lục bát thể hiện qua bài ca dao 3.
Trả lời
Thể thơ lục bát thể hiện qua bài ca dao số 3:
- Số dòng thơ: 4 dòng (2 dòng lục có sáu tiếng, 2 dòng bát có 8 tiếng)
- Vần trong các dòng thơ: tiếng thứ 6 của câu lục hiệp với tiếng thứ 6 của câu bát: phu-cù, xanh-anh-canh)
- Nhịp thơ: Dòng 1 nhịp 2/4, dòng 2 nhịp 4/4, dòng 3 nhịp 4/2, dòng 4 nhịp 4/4
Câu 5. Những hình ảnh “cá tôm sẵn bắt, lúa trời sẵn ăn” thể hiện đặc điểm gì của vùng Tháp Mười? Từ đó, cho biết tình cảm của tác giả đối với vùng đất này.
Trả lời
Những hình ảnh “cá tôm sẵn bắt, lúa trời sẵn ăn” thể hiện sự trù phú về sản vật mà thiên nhiên đã hào phóng ban tặng và qua đó thể hiện niềm tự hào về sự giàu có của thiên nhiên vùng Đồng Tháp Mười.
Câu 6. Những vẻ đẹp nào của quê hương được thể hiện xuyên suốt trong bốn bài ca dao trên? Qua đó, tác giả dân gian thể hiện tình cảm gì với quê hương, đất nước? Dựa vào đâu, em nhận định như vậy?
Trả lời
Qua bốn bài ca dao, đã thể hiện được vẻ đẹp cảu quê hương qua vẻ đẹp thiên nhiên, con người, truyền thống lịch sử đấu tranh, văn hoá của vùng đất. Qua đó tác giả thể hiện tình cảm, sự tự hào về quê hương, đất nước.
Dựa vào những hình ảnh, từ ngữ, biện pháp nghệ thuật được các tác giả dân gian thể hiện qua từng bài ca dao.
Câu 7. Điền vào bảng sau (làm vào vở) ít nhất một từ ngữ hoặc hình ảnh độc đáo của mỗi bài ca dao và giải thích vì sao em chọn từ ngữ, hình ảnh ấy:
Bài ca dao | Từ ngữ, hình ảnh độc đáo | Giải thích |
| 1 | ||
| 2 | ||
| 3 | ||
| 4 |
Bài ca dao | Từ ngữ, hình ảnh độc đáo | Giải thích |
| 1 | Phồn hoa thứ nhất Long Thành/ Phố giăng mắc cửi, đường quanh bàn cờ | Câu thơ gợi lên hình ảnh kinh thành Thăng Long đông đúc, nhộn nhịp, đường xá |
| 2 | Sâu nhất là sông Bạch Đằng/ Ba lần giặc đến, ba lần giặc tan | Thể hiện được vẻ đẹp và lòng tự hào về lịch sử quê hương. |
| 3 | Có đầm Thị Nại, có cù lao Xanh | Điệp từ “có” thể hiện lòng tự hào về những cảnh đẹp quê hương gắn liền với lịch sử. |
| 4 | tôm sẵn bắt, trời sẵn ăn | Hình ảnh thể hiện sự trù phú, giàu có của thiên nhiên ban tặng người dân Tháp Mười. |
Câu 8. Trong bốn bài ca dao trên, em thích nhất bài nào? Vì sao?
Trả lời
Em thích nhất là bài ca dao số 1, bài thơ đã thể hiện được vẻ đẹp phồn hoa đô thị của phố phường Hà Nội xưa. Đó chính là niềm tự hào về mảnh đất kinh thành, nơi hội tụ tinh hoa của đất nước.
Qua phần soạn bài “Những câu hát dân gian về vẻ đẹp quê hương”, chúng ta thấy rằng bốn bài ca dao đều sử dụng thể thơ lục bát kết hợp với nghệ thuật điệp và liệt kê để nhắc đến những địa danh, danh lam, thắng cảnh, đặc sản, sản vật, lịch sử… của dân tộc trong niềm tự hào, nhung nhớ.
Cảm ơn các bạn đã theo dõi bài viết.
Trần Ngọc
