BÀI 11: LIÊN KẾT GEN VÀ HOÁN VỊ GEN
* Nội dung cơ bản:
I. Liên kết gen
1. Bài toán
2. Nhận xét : nếu gen quy định màu thân và hình dạng cách phân li theo Menđen thì tỷ lệ phân ly KH là 1:1:1:1
3. Giải thích :
Số kiểu tổ hợp giảm, số kiểu hình giảm,do các gen trên cùng 1 NST luôn đi cùng nhau trong quá trình sinh giao tử, hạn chế sự tổ hợp tự do của các gen
4. Kết luận
- Các gen trên cùng một NST luôn di truyền cùng nhau được gọi là một nhóm gen liên kết. số lượng nhóm gen liên kết của một loài thường bằng số lượng NST trong bộ NST đơn bội.
II. Hoán vị gen
1. Thí nghiệm của Moogan và hiện tượng hoán vị gen
* Thí nghiệm:
Pa: Ruồi cái F1 xám dài x Ruồi đực đen cụt
Fa: 0,415 xám dài : 0,415 đen cụt : 0,085 xám cụt : 0,085 đen dài
* Nhận xét: Khác nhau là đem lai phân tích ruồi đực hoặc ruồi cái F1
- Kết quả khác với thí nghiệm phát hiện ra hiện tượng LKG và hiện tượng PLĐL của Menđen
2. Cơ sở tế bào học của hiện tượng hoán vị gen
- Gen quy định hình dạng cánh và mầu săc thân cùng nằm trên 1 NST, khi giảm phân chúng đi cùng nhau nên phần lớn con giống bố hoặc mẹ.
- Ở một số tế bào cơ thể cái khi giảm phân xảy ra trao đổi chéo giữa các NST tương đồng khi chúng tiếp hợp dẫn đến đổi vị trí các gen xuất hiện tổ hợp gen mới (HVG)
* Cách tính tần số HVG
- Bằng tỷ lệ phần trăm số cá thể có kiểu hình tái tổ hợp trên tổng số cá thể ở đời con
- Tần số HVG nhỏ hơn hoặc bằng 50%
III.Ý nghĩa của hiện tượng LKG và HVG
1. Ý nghĩa của LKG
- Duy trì sự ổn định của loài
- Nhiều gen tốt được tập hợp và lưu giữ trên 1NST
- Đảm bảo sự di truyền bền vững của nhóm gen quý có ý nghĩa trong chọn giống
2. Ý nghĩa của HVG
- Tạo nguồn biến dị tổ hợp, nguyên liệu cho tiến hoá và chọn giống
- Các gen quý có cơ hội được tổ hợp lại trong 1 gen.
- Thiết lập được khoảng cách tương đối của các gen trên NST. Đơn vị đo khoảng cách được tính bằng 1% HVG hay 1cM
- Biết bản đồ gen có thể dự đoán trước tần số các tổ hợp gen mới trong các phép lai, có ý nghĩa trong chọn giống(giảm thời gian chọn đôi giao phối một cách mò mẫm) và nghiên cứu khoa học.
* Củng cố
1. Làm thế nào đ ể biết 2 gen đó liên kết hay phân li độc lập
2. Các gen a,b,d,e cùng nằm trên 1 NST. biết tần số HVG giữa a và e là 11,5%, giữa d và b là 12,5%, giữa d và e là 17%. hãy viết bản đồ gen của NST trên
3. Một cá thể có kiểu gen AaBbCcDd được lai với cá thể Aabbcc, thu được kết qủa như sau:
aBCD 42
Abcd 43
ABCd 140
aBcD 6
AbCd 9
ABcd 305
abCD 310
Xác định trật tự và khoảng cách giữa các gen.
Xem thêm:
Sinh học 12 Bài 10: Tương tác gen và tác động đa hiệu của gen