Xebus2tang
New member
- Xu
- 0
Phân tích khổ thơ thứ hai trong bài đây mùa thu tới của Xuân Diệu
BÀI LÀM
Nếu ví Đây mùa thu tới của Xuân Diệu là một bức tranh thu thì bốn khố thơ có thể coi là bộ tử hình làm nên kiệt tác ấy. Trong đó, khổ thơ thứ hai tuy chỉ là một màn nhỏ nhưng là màn màu đậm nhất, sống động nhất, đã thâu tóm bước đi của mùa thu trong một góc vườn:
Hơn một loài hoa đã rụng cành
Trong vườn sắc đỏ rủa màu xanh
Những luồng run ray rung rinh lả
Đôi nhánh khô gầy xương mỏng manh.
Mùa thu đã đến thật rồi. Từ phút giao mùa đầy ngỡ ngàng "đây mùa thu tới, mùa thu tới", sang khổ hai, mùa thu dà bĩu đầu hành trình xâm chiếm của nó ở cấp độ vi mô, từ những tế bào của sự sống:
Hơn một loài hoa đã rụng cành.
Câu thơ mang đậm phong cách Xuân Diệu. Tại sao lại là "hơn một loài hoa" chứ không phải "đã mấy loài hoa rụng dưới cành" như Thế Lữ đã từng sửa cho Xuân Diệu? "Một" là duy nhất nhưng "hơn một" thì cái thế độc tôn ấy đã bị phá vỡ. "Hơn một" chứ không phái "nhiều" vì mùa thu chì mới vừa chạm ngõ đất trời, chỉ mới dệt những đường chỉ đầu tiên của chiếc "áo mơ phai" tuyệt đẹp. Cách diễn đạt mới lạ, độc đáo và tinh tế và chính xác vô cùng. Nhưng không chỉ lạ ỏ sự tàn phai, rơi rụng của "bông hoa rứt cánh rơi xuồng giếng" (Ý thu), mùa thu còn tràn sang những cảnh vật khác.
Trong vườn sắc đỏ rủa màu xanh.
Thu đến thì lá chuyên màu, điều này Xuân Diệu không phải là người đầu tiên nhắc tới, nhưng khác một chữ "rủa" với âm vựng thấp, nặng để miêu tả những biển chuyện tinh vi ấy, chàng thi sĩ say mê Rimbaud và Verlain đã mượn cách điền đạt của Pháp đế tạo nên thế xung đột gay gắt và sự thắng thế từ từ của mùa thu. Thế đòn bẩy ở đây đã làm cho sự tương phản giữa sức sống và tàn phai, giữa hạ và thu càng thêm mãnh liệt. Bức tranh dịu dàng với Sắc "mơ phai" ở khổ một đã được châm phá thêm hai mảng màu đậm, làm noi bật lên hình hài, dấu vết của mùa thu. Chính vì vậy mà tuy không có một chữ "thu", bước đi của mùa thu trong câu thơ vẫn hiện lên rõ nét.
Và không chỉ cảm nhận mùa thu bằng thị giác, Xuân Diệu còn mở rộng hồn mình để đón nhận "những luồng run rẩy" của cảm xúc, của mùa thu:
Những luông run rẩy rung rinh lá.
Biện pháp điệp phụ âm ở khổ đầu lại một lân nữa tỏ ra vô cùng đắc địa. Bốn âm rung "r" liên tiếp không chi khắc họa tinh tế chuyển động run rầy của lá cây mà khiến câu thơ đọc lên cũng nghe rung rinh một điệu nhạc. Có người võ đoán rằng "luồng run rẩy" ở đây là luông gió nhưng nếu vậy thì câu thơ chỉ dừng lại ở việc tả gió chứ không gợi rét, đâu thể chuyển tải được những cảm nhận tinh vi, bén nhạy của nhà thơ. "Luồng “rung rẩy” ở đây chính là cái rùng mình của cây lá, là luồng run rẩy của cảm xúc “khắp mình tôi rung rẫy tựa dây đàn". Tâm hồn nhà thơ mỏng manh quá, đa cảm quá, tưởng như chỉ cần chạm khẽ, đụng hờ cùng rung lên những tiếng tơ lòng. Lấy chuyển động của cây để tả gió, gợi rét, làm cái rét tuy không hiện ra mà như thâm sâu, ngâm vào từng dòng nhựa sống. cái tài, cái độc đáo của Xuân Diệu chính ở chỗ đó.
Khổ thơ kết thúc ở hình ảnh những nhánh cây khô gầy, gân guốc như chạm khấc lên nền trời. Mùa thu đã hoàn tất giai đoạn của một hành trình đi tới. Nó không chỉ tước hết lá trên cành mà còn tước đi cả sự sống, cả dáng vẻ mạnh mẽ của những thân cây. Cây cối dường như cũng trở nên yếu đuối hơn, như thu mình lại trong nỗi cô đơn, buồn bã:
Cây bên đường trụi lá đứng tần ngần
Khắp xương nhánh chuyển một luồng tê tái.
(Tiếng gió)
Và lòng người cũng chùng xuống, nao nao trong nỗi buồn man mác mà lắng sâu.
Đôi nhánh khô gây xương mỏng manh.
Câu thơ bảy chữ mà đã có đến sáu thanh bằng, tạo cảm giác ngưng đọng, ngừng nghỉ như dấu lặng giữa bản nhạc để dư ba, dư âm của khố thơ ngấm mãi và bắc cầu sang khổ thứ ba.
Tuy chỉ là bốn câu trong bài Đây mùa thu tới nhưng nếu đứng một mình, khố thơ trên có thể sánh ngang với một bài tứ tuyệt hoàn mỹ bởi sự dồn nén của cảm xúc, nói ít nhưng gợi nhiều, vẫn là hoa lá, cỏ cây, thi liệu cổ điển, nhưng đèn đây Xuân Diệu, dưới lăng kính một tâm hôn "dào dạt sức sống", chúng bỗng như được thổi một luồng giỏ mới, mang nặng cảm quan của tác giá: Và đằng sau những dòng chữ run rẩy, xao động kia phải chăng là nỗi ám ảnh không nguôi về thời gian của Xuân Diệu, là sự vội vàng", cuống quít trước "độ phai tàn sắp sửa" của cái đẹp, của thiên nhiên. Bức tranh mùa thu không chỉ đóng khung trong 28 chữ mà như cựa quậy, xôn xao trên mặt giấy, trong lòng người. Ngòi bút tài hoa của Xuân Diệu như tung hoành trên trang giấy, phác đường này, chấm phá mảnh kia mà tạo nên cái hồn của khung cảnh. Khổ thơ đã góp một phần không nhỏ làm nên thành công cho toàn bài cũng như chứng tỏ lời nhận định của tác giã Thi nhân Việt Nam: "Xuân Diệu - mới nhất trong các nhà thơ mới" là hoàn toàn chính xác.
Người làm bài: Nguyễ Thanh Hương
Lớp 11, Trường THPT Quỳnh Lưu, Nghệ An
