Kina Ngaan
Active member
- Xu
- 28,899
Khổng Tử thường được ghi nhận là tác giả hoặc người biên tập của nhiều tài liệu Trung Quốc cổ điển, bao gồm toàn bộ Ngũ kinh. Tuy nhiên, giới học giả hiện đại rất thận trọng khi đưa ra khẳng định về đóng góp của Khổng Tử. Cách ngôn của Khổng Tử được học trò chép lại trong Luận ngữ, nhưng đó là sau khi ông đã qua đời nhiều năm. Bộ nguyên tắc mà Khổng Tử xây dựng có nhiều điểm tương đồng với truyền thống và tín ngưỡng Trung Quốc. Với những nguyên tắc về lòng hiếu thảo, Khổng Tử đề cao một gia đình trung hiếu, lòng tôn kính dành cho tổ tiên, sự tôn trọng mà con cái dành cho cha mẹ, vợ dành cho chồng, và tin rằng gia đình tốt đẹp là hạt nhân của một chính quyền lý tưởng.
1. Nguồn gốc về cuộc đời của Khổng Tử:
Khổng tử (551 - 479 TCN)
Bắt đầu với "Khổng tử thế gia” ( Kongzi shijia 孔子世 家), một chương trong Hồ sơ của Tư Mã Thiên 司馬遷 (c.145 – c.86 TCN) về "Đại sử gia" ( Shiji史記), ban đầu dựa trên thông tin từ việc tổng hợp các đoạn hội thoại và tài khoản văn xuôi lưu hành độc lập. Việc ràng buộc các yếu tố cụ thể trong triết học của mình với kinh nghiệm sống của Khổng Tử là một bài tập vòng tròn đầy rủi ro và có khả năng xảy ra, vì nhiều chi tiết trong tiểu sử của ông lần đầu tiên được ghi lại trong các giai thoại hướng dẫn liên quan đến việc thể hiện các thông điệp giáo huấn. Tuy nhiên, kể từ thời Tư Mã Thiên, tiểu sử của Khổng Tử đã được liên kết mật thiết với việc giải thích triết học của ông, và vì vậy phần này bắt đầu bằng cách xử lý ngắn gọn những câu chuyện truyền thống về gia cảnh, sự nghiệp chính thức và sự dạy dỗ của 72 đệ tử, trước khi chuyển hướng đến các đoạn đối thoại và văn xuôi mà các nhà viết tiểu sử ban đầu như Tư Mã Thiên đã vẽ ra.
Khổng Tử sinh ra ở miền Zou, thuộc tỉnh Sơn Đông ngày nay, phía nam vương quốc Lu lớn hơn. Ngày sinh năm 551 trước Công nguyên được đưa ra cho ngày sinh của ông trong "Bình luận Công Dương" ( Gongyang zhuan 公羊 傳) cho "Biên niên sử Xuân Thu cổ điển" ( Chunqiu春秋), đặt ông vào thời kỳ mà ảnh hưởng của chính thể nhà Chu đang suy giảm và các khu vực trong khu vực đang trở thành các quốc gia độc lập. Cha của ông, đến từ nước Lỗ, xuất thân từ một gia tộc quý tộc, trong đó, trong lời kể của Tư Mã Thiên, người được biết đến với tính khiêm tốn và thông thạo lễ nghi. Cha của ông qua đời khi Khổng Tử còn nhỏ, gia cảnh nghèo khó nhưng có một số địa vị xã hội, và khi còn trẻ, Khổng Tử nổi tiếng là người am hiểu về các nghi thức cổ điển và các hình thức nghi lễ của nhà Chu. Khi trưởng thành, Khổng Tử đi du lịch nước Lỗ và bắt đầu sự nghiệp làm quan trong các gia đình quý tộc.
Các nguồn khác nhau xác định rằng Khổng Tử đã giữ một số lượng lớn các chức vụ khác nhau ở Lu. Các mục trong "Chú giải Zuo" ( Zuozhuan左傳) cho "Biên niên sử Xuân Thu" năm 509 và 500 trước Công nguyên xác định ông là "Giám đốc Chỉnh lý" ( Sikou司寇), và nói rằng ông được giao nhiệm vụ hỗ trợ người cai trị với các nghi lễ xung quanh một chức sắc đến thăm từ trạng thái của Qi, tương ứng. Mạnh Tử ( Mengzi孟子 ), một văn bản tập trung vào một nhân vật thường được coi là người phát triển ban đầu quan trọng nhất của tư tưởng về Khổng Tử, Mạnh Tử (372–289 TCN), nói rằng Khổng Tử là Người viết thư thực phẩm ( Weili委 吏) và Người viết thư trong lĩnh vực ( Chengtian乘 田), tham gia vào việc quản lý kế toán tại vựa lúa và lưu giữ sổ sách về chăn nuôi của các loài động vật khác nhau. Trong tiểu sử đầu tiên, Tư Mã Thiên đề cập đến các văn phòng này, nhưng sau đó bổ sung thêm bộ thứ hai gồm các chức vụ quyền lực hơn ở Lu, bao gồm Quản lý ( Zai宰) quản lý một điền trang ở quận Zhongdu, Bộ trưởng Công trình ( Sikong司空), và thậm chí là hành động Chưởng ấn ( Xiang相). Sau khi ông rời khỏi Lu, những câu chuyện khác nhau đặt Khổng Tử vào các vương quốc Ngụy, Tống, Trần, Cai và Chu. Tư Mã Thiên đã tạo dựng những câu chuyện này thành một câu chuyện kể nối tiếp về những người cai trị không đánh giá cao giá trị đạo đức của Khổng Tử, người mà những tiêu chuẩn cao buộc ông phải tiếp tục đi du lịch để tìm kiếm một người cai trị liêm khiết.
Cuối đời, Khổng Tử rời bỏ công việc phục vụ và chuyển sang dạy học. Vào thời Tư Mã Thiên, số lượng tuyệt đối các văn bản lưu hành độc lập tập trung vào các cuộc đối thoại mà Khổng Tử có với các đệ tử của mình đã khiến người viết tiểu sử đưa vào một chương riêng về “Truyền thống sắp đặt của các môn đệ của Khổng Tử” ( Zhongni dizi liezhuan仲尼 弟子 列傳). Lời tường thuật của ông xác định 77 đệ tử trực tiếp, những người mà Tư Mã Thiên nói rằng Khổng Tử đã đào tạo về "kinh thi" ( Shijing詩經), "Văn thư cổ điển" ( Shujing書 經, còn được gọi là Tài liệu của người tiền nhiệm hoặc Shangshu尚書), "Hồ sơ về nghi lễ" ( Liji禮記). Tổng cộng, khoảng 3000 sinh viên đã nhận được một số hình thức của chế độ đào tạo này. Việc thực hành biên tập của Tư Mã Thiên trong việc hệ thống hóa các cuộc đối thoại là bao hàm, và thực tế là ông đã có thể thu thập rất nhiều thông tin vào khoảng ba thế kỷ sau khi Khổng Tử qua đời chứng tỏ tầm quan trọng của sau này trong thời Hán. Nhìn theo một cách khác, số lượng đệ tử và học trò trực tiếp của Khổng Tử đáng kinh ngạc, và các tài liệu không nhất quán về các văn phòng mà ông phục vụ, cũng có thể là do sự gia tăng của các văn bản liên hệ hình tượng ngày càng có uy quyền của Khổng Tử với các khu vực khác nhau hoặc truyền thống diễn giải trong những thế kỷ xen kẽ đó.
2. Nguồn gốc tư tưởng Khổng Tử:
Nhiều nguồn trích dẫn và đối thoại của Khổng Tử, cả được truyền đi và được khai quật gần đây, cung cấp vô số tài liệu về triết lý của Khổng Tử, nhưng ý thức chưa đầy đủ về tài liệu nào là có thẩm quyền. Thiên niên kỷ vừa qua đã chứng kiến sự phát triển của một quan điểm thông thường rằng các tài liệu được lưu giữ trong hai mươi chương của Kinh điển được truyền lại thể hiện chính xác nhất những lời dạy ban đầu của Khổng Tử . Điều này một phần bắt nguồn từ tài liệu của Ban Gu 班固 (39–92 CN) vào thế kỷ thứ hai sau Công nguyên về thành phần của Analects mô tả tác phẩm được các đệ tử thế hệ thứ nhất và thứ hai của Khổng Tử biên soạn và sau đó được truyền đi trong tư nhân trong nhiều thế kỷ, khiến nó được cho là tầng lâu đời nhất trong các nguồn Khổng Tử còn tồn tại. Trong nhiều thế kỷ kể từ đó, một số học giả đã đưa ra các biến thể về tài liệu cơ bản này. Gần đây, nhiều thế kỷ nghi ngờ về sự mâu thuẫn nội tại trong văn bản và việc thiếu tài liệu tham khảo về tiêu đề trong các nguồn ban đầu đã được nhà kinh điển Zhu Weizheng 朱維錚 đặt ra trong một bài báo có ảnh hưởng năm 1986, lập luận rằng việc thiếu các trích dẫn được cho là từ Analects, và các tham chiếu rõ ràng về nó, trước thế kỷ thứ hai trước Công nguyên, có nghĩa là địa vị truyền thống của nó như là một giai tầng lâu đời nhất trong những lời dạy của Khổng Tử là không được đánh giá cao. Kể từ đó, một số nhà sử học, bao gồm cả Michael J. Hunter, đã chỉ ra một cách có hệ thống rằng các nhà văn bắt đầu thể hiện sự quan tâm sâu sắc đối với "Người suy luận" chỉ vào cuối thế kỷ thứ hai và đầu tiên trước Công nguyên, cho thấy rằng các ghi chép khác liên quan đến Khổng Tử từ những thế kỷ đó cũng nên được được coi là các nguồn có thẩm quyền. Một số người cho rằng cách tiếp cận quan trọng này đối với các nguồn là một cuộc tấn công vào lịch sử của Khổng Tử, nhưng một mô tả hợp lý hơn là đó là một cuộc tấn công vào tính uy quyền của Analects, mở rộng và đa dạng hóa các nguồn có thể được sử dụng để tái tạo lịch sử của Khổng Tử.
Do đó, việc mở rộng kho ngữ liệu các câu danh ngôn và đối thoại của Khổng Tử ra ngoài phần Analects , đòi hỏi phải chú ý đến ba loại nguồn bổ sung. Đầu tiên, các cuộc đối thoại được lưu giữ trong các nguồn được lưu truyền như "Ghi chép về nghi lễ", "Ghi chép về nghi lễ của Đại trưởng lão" ( DaDai Liji大 戴 禮記), và các bộ sưu tập Hán ngữ như "Bàn luận về gia đình của Khổng Tử" ( Kongzi jiayu 孔子 家 語) chứa đựng một số lượng lớn các giáo lý đa dạng . Thứ hai, các trích dẫn gắn liền với việc giải thích các đoạn văn trong kinh điển được lưu giữ trong các tác phẩm như "Zuo Comment" " to Spring and Autumn Annals" , hoặc "Han's Intertextual Comment on Odes" (Han Shi Waizhuan韓詩外傳) là nguồn đặc biệt phong phú cho các bài đọc về lịch sử và thơ ca. Cuối cùng, một số văn bản khảo cổ học được phục hồi gần đây từ thời Hán và trước đó cũng đã mở rộng kho tàng.
Các nguồn mới được phát hiện bao gồm ba phiên bản văn bản được khai quật gần đây song song với các bản Analect được truyền đi . Đó là cuộc khai quật năm 1973 tại địa điểm Định Châu ở tỉnh Hà Bắc có niên đại 55 TCN; năm 1990 khai quật một phiên bản song song tại Jongbaekdong ở Bình Nhưỡng, Triều Tiên, có niên đại từ 62 đến 45 trước Công nguyên; và gần đây nhất là cuộc khai quật năm 2011-2015 ngôi mộ của Hầu tước Haihun ở tỉnh Giang Tây có niên đại 59 TCN. Cuộc khai quật Haihun đặc biệt quan trọng vì nó được cho là chứa hai chương bị mất của những gì các nguồn thời Hán xác định là một phiên bản 22 chương của các cuốn sách Tương tự được lưu hành ở nước Tề, tiêu đề của chúng dường như là “Hiểu Đường ”( Zhi dao智 道) và“ Những câu hỏi về Ngọc ”(Ôn y ngôn 玉). Trong khi Haihun Analects vẫn chưa được xuất bản, nội dung của các chương bị mất trùng lặp với một số mảnh vỡ có niên đại cuối thế kỷ thứ nhất trước Công nguyên được tìm thấy tại địa điểm Jianshui Jinguan ở quận Jinta, tỉnh Cam Túc vào năm 1973. Nói chung, những phát hiện này xác nhận sự lưu hành rộng rãi đột ngột của Analects vào giữa thế kỷ thứ nhất trước Công nguyên.
Bài viết được lược dịch từ "confucius" của plato stanford.
1. Nguồn gốc về cuộc đời của Khổng Tử:
Khổng tử (551 - 479 TCN)
Khổng Tử sinh ra ở miền Zou, thuộc tỉnh Sơn Đông ngày nay, phía nam vương quốc Lu lớn hơn. Ngày sinh năm 551 trước Công nguyên được đưa ra cho ngày sinh của ông trong "Bình luận Công Dương" ( Gongyang zhuan 公羊 傳) cho "Biên niên sử Xuân Thu cổ điển" ( Chunqiu春秋), đặt ông vào thời kỳ mà ảnh hưởng của chính thể nhà Chu đang suy giảm và các khu vực trong khu vực đang trở thành các quốc gia độc lập. Cha của ông, đến từ nước Lỗ, xuất thân từ một gia tộc quý tộc, trong đó, trong lời kể của Tư Mã Thiên, người được biết đến với tính khiêm tốn và thông thạo lễ nghi. Cha của ông qua đời khi Khổng Tử còn nhỏ, gia cảnh nghèo khó nhưng có một số địa vị xã hội, và khi còn trẻ, Khổng Tử nổi tiếng là người am hiểu về các nghi thức cổ điển và các hình thức nghi lễ của nhà Chu. Khi trưởng thành, Khổng Tử đi du lịch nước Lỗ và bắt đầu sự nghiệp làm quan trong các gia đình quý tộc.
Các nguồn khác nhau xác định rằng Khổng Tử đã giữ một số lượng lớn các chức vụ khác nhau ở Lu. Các mục trong "Chú giải Zuo" ( Zuozhuan左傳) cho "Biên niên sử Xuân Thu" năm 509 và 500 trước Công nguyên xác định ông là "Giám đốc Chỉnh lý" ( Sikou司寇), và nói rằng ông được giao nhiệm vụ hỗ trợ người cai trị với các nghi lễ xung quanh một chức sắc đến thăm từ trạng thái của Qi, tương ứng. Mạnh Tử ( Mengzi孟子 ), một văn bản tập trung vào một nhân vật thường được coi là người phát triển ban đầu quan trọng nhất của tư tưởng về Khổng Tử, Mạnh Tử (372–289 TCN), nói rằng Khổng Tử là Người viết thư thực phẩm ( Weili委 吏) và Người viết thư trong lĩnh vực ( Chengtian乘 田), tham gia vào việc quản lý kế toán tại vựa lúa và lưu giữ sổ sách về chăn nuôi của các loài động vật khác nhau. Trong tiểu sử đầu tiên, Tư Mã Thiên đề cập đến các văn phòng này, nhưng sau đó bổ sung thêm bộ thứ hai gồm các chức vụ quyền lực hơn ở Lu, bao gồm Quản lý ( Zai宰) quản lý một điền trang ở quận Zhongdu, Bộ trưởng Công trình ( Sikong司空), và thậm chí là hành động Chưởng ấn ( Xiang相). Sau khi ông rời khỏi Lu, những câu chuyện khác nhau đặt Khổng Tử vào các vương quốc Ngụy, Tống, Trần, Cai và Chu. Tư Mã Thiên đã tạo dựng những câu chuyện này thành một câu chuyện kể nối tiếp về những người cai trị không đánh giá cao giá trị đạo đức của Khổng Tử, người mà những tiêu chuẩn cao buộc ông phải tiếp tục đi du lịch để tìm kiếm một người cai trị liêm khiết.
Cuối đời, Khổng Tử rời bỏ công việc phục vụ và chuyển sang dạy học. Vào thời Tư Mã Thiên, số lượng tuyệt đối các văn bản lưu hành độc lập tập trung vào các cuộc đối thoại mà Khổng Tử có với các đệ tử của mình đã khiến người viết tiểu sử đưa vào một chương riêng về “Truyền thống sắp đặt của các môn đệ của Khổng Tử” ( Zhongni dizi liezhuan仲尼 弟子 列傳). Lời tường thuật của ông xác định 77 đệ tử trực tiếp, những người mà Tư Mã Thiên nói rằng Khổng Tử đã đào tạo về "kinh thi" ( Shijing詩經), "Văn thư cổ điển" ( Shujing書 經, còn được gọi là Tài liệu của người tiền nhiệm hoặc Shangshu尚書), "Hồ sơ về nghi lễ" ( Liji禮記). Tổng cộng, khoảng 3000 sinh viên đã nhận được một số hình thức của chế độ đào tạo này. Việc thực hành biên tập của Tư Mã Thiên trong việc hệ thống hóa các cuộc đối thoại là bao hàm, và thực tế là ông đã có thể thu thập rất nhiều thông tin vào khoảng ba thế kỷ sau khi Khổng Tử qua đời chứng tỏ tầm quan trọng của sau này trong thời Hán. Nhìn theo một cách khác, số lượng đệ tử và học trò trực tiếp của Khổng Tử đáng kinh ngạc, và các tài liệu không nhất quán về các văn phòng mà ông phục vụ, cũng có thể là do sự gia tăng của các văn bản liên hệ hình tượng ngày càng có uy quyền của Khổng Tử với các khu vực khác nhau hoặc truyền thống diễn giải trong những thế kỷ xen kẽ đó.
2. Nguồn gốc tư tưởng Khổng Tử:
Nhiều nguồn trích dẫn và đối thoại của Khổng Tử, cả được truyền đi và được khai quật gần đây, cung cấp vô số tài liệu về triết lý của Khổng Tử, nhưng ý thức chưa đầy đủ về tài liệu nào là có thẩm quyền. Thiên niên kỷ vừa qua đã chứng kiến sự phát triển của một quan điểm thông thường rằng các tài liệu được lưu giữ trong hai mươi chương của Kinh điển được truyền lại thể hiện chính xác nhất những lời dạy ban đầu của Khổng Tử . Điều này một phần bắt nguồn từ tài liệu của Ban Gu 班固 (39–92 CN) vào thế kỷ thứ hai sau Công nguyên về thành phần của Analects mô tả tác phẩm được các đệ tử thế hệ thứ nhất và thứ hai của Khổng Tử biên soạn và sau đó được truyền đi trong tư nhân trong nhiều thế kỷ, khiến nó được cho là tầng lâu đời nhất trong các nguồn Khổng Tử còn tồn tại. Trong nhiều thế kỷ kể từ đó, một số học giả đã đưa ra các biến thể về tài liệu cơ bản này. Gần đây, nhiều thế kỷ nghi ngờ về sự mâu thuẫn nội tại trong văn bản và việc thiếu tài liệu tham khảo về tiêu đề trong các nguồn ban đầu đã được nhà kinh điển Zhu Weizheng 朱維錚 đặt ra trong một bài báo có ảnh hưởng năm 1986, lập luận rằng việc thiếu các trích dẫn được cho là từ Analects, và các tham chiếu rõ ràng về nó, trước thế kỷ thứ hai trước Công nguyên, có nghĩa là địa vị truyền thống của nó như là một giai tầng lâu đời nhất trong những lời dạy của Khổng Tử là không được đánh giá cao. Kể từ đó, một số nhà sử học, bao gồm cả Michael J. Hunter, đã chỉ ra một cách có hệ thống rằng các nhà văn bắt đầu thể hiện sự quan tâm sâu sắc đối với "Người suy luận" chỉ vào cuối thế kỷ thứ hai và đầu tiên trước Công nguyên, cho thấy rằng các ghi chép khác liên quan đến Khổng Tử từ những thế kỷ đó cũng nên được được coi là các nguồn có thẩm quyền. Một số người cho rằng cách tiếp cận quan trọng này đối với các nguồn là một cuộc tấn công vào lịch sử của Khổng Tử, nhưng một mô tả hợp lý hơn là đó là một cuộc tấn công vào tính uy quyền của Analects, mở rộng và đa dạng hóa các nguồn có thể được sử dụng để tái tạo lịch sử của Khổng Tử.
Do đó, việc mở rộng kho ngữ liệu các câu danh ngôn và đối thoại của Khổng Tử ra ngoài phần Analects , đòi hỏi phải chú ý đến ba loại nguồn bổ sung. Đầu tiên, các cuộc đối thoại được lưu giữ trong các nguồn được lưu truyền như "Ghi chép về nghi lễ", "Ghi chép về nghi lễ của Đại trưởng lão" ( DaDai Liji大 戴 禮記), và các bộ sưu tập Hán ngữ như "Bàn luận về gia đình của Khổng Tử" ( Kongzi jiayu 孔子 家 語) chứa đựng một số lượng lớn các giáo lý đa dạng . Thứ hai, các trích dẫn gắn liền với việc giải thích các đoạn văn trong kinh điển được lưu giữ trong các tác phẩm như "Zuo Comment" " to Spring and Autumn Annals" , hoặc "Han's Intertextual Comment on Odes" (Han Shi Waizhuan韓詩外傳) là nguồn đặc biệt phong phú cho các bài đọc về lịch sử và thơ ca. Cuối cùng, một số văn bản khảo cổ học được phục hồi gần đây từ thời Hán và trước đó cũng đã mở rộng kho tàng.
Các nguồn mới được phát hiện bao gồm ba phiên bản văn bản được khai quật gần đây song song với các bản Analect được truyền đi . Đó là cuộc khai quật năm 1973 tại địa điểm Định Châu ở tỉnh Hà Bắc có niên đại 55 TCN; năm 1990 khai quật một phiên bản song song tại Jongbaekdong ở Bình Nhưỡng, Triều Tiên, có niên đại từ 62 đến 45 trước Công nguyên; và gần đây nhất là cuộc khai quật năm 2011-2015 ngôi mộ của Hầu tước Haihun ở tỉnh Giang Tây có niên đại 59 TCN. Cuộc khai quật Haihun đặc biệt quan trọng vì nó được cho là chứa hai chương bị mất của những gì các nguồn thời Hán xác định là một phiên bản 22 chương của các cuốn sách Tương tự được lưu hành ở nước Tề, tiêu đề của chúng dường như là “Hiểu Đường ”( Zhi dao智 道) và“ Những câu hỏi về Ngọc ”(Ôn y ngôn 玉). Trong khi Haihun Analects vẫn chưa được xuất bản, nội dung của các chương bị mất trùng lặp với một số mảnh vỡ có niên đại cuối thế kỷ thứ nhất trước Công nguyên được tìm thấy tại địa điểm Jianshui Jinguan ở quận Jinta, tỉnh Cam Túc vào năm 1973. Nói chung, những phát hiện này xác nhận sự lưu hành rộng rãi đột ngột của Analects vào giữa thế kỷ thứ nhất trước Công nguyên.
Bài viết được lược dịch từ "confucius" của plato stanford.
Sửa lần cuối:
