Đối với điện ảnh Nhật, thì đạo diễn Mizoguchi là một trong những đạo diễn vĩ đại. Mizoguchi nổi tiếng với cách tiếp cận 'một cảnh, một lần' - được sinh ra từ tình yêu của anh dành cho các cảnh quay kịch nghệ từ một khoảng cách dài, đơn, thanh lịch, và tránh những cận cảnh và cắt nhanh.
Sau đây, để tìm hiểu sâu hơn về ông mời bạn đọc tham khảo bài viết dưới đây.
(Tổng hợp)
Mizoguchi Kenji
"Một trong những nhân vật được tôn vinh, là người vượt qua tầm của thế giới... một nghệ sĩ như vậy có khả năng truyền tải được dòng thiết kế đầy chất thơ của sự tồn tại. Ông có khả năng đi xa hơn giới hạn của logic, có khả năng truyền đạt được sự phức tạp sâu sắc, truyền đạt được chân lý của sự kết nối ngoài tầm với, và những hiện tượng còn chìm ẩn của cuộc sống."
("One of the exalted figures who soar above the earth… such an artist can convey the lines of the poetic design of being. He is capable of going beyond the limitations of coherent logic, and conveying the deep complexity and truth of the impalpable connections and hidden phenomena of life.")
- Đạo diễn Andrei Tarkovsky
Kenji Mizoguchi (16/5/1898 - 24/8/1956) là nhà biên kịch và đạo diễn Nhật Bản. Phim của ông nổi tiếng mang tính đấu tranh cho những người phụ nữ, với ưu thế về những cảnh quay dài và kĩ thuật dựng cảnh. Giống như John Ford, Mizoguchi là một trong số ít thiên tài đạo diễn có vai trò chủ yếu trong lịch sử một nền điện ảnh lớn.
Mizoguchi sinh ra ở Tokyo trong gia đình có ba người con. Gia đình Mizoguchi là một gia đình trung lưu bình thường cho đến khi cha của ông phải kiếm sống bằng cách bán áo mưa cho những người lính trong suốt cuộc chiến tranh Nga-Nhật. Chiến tranh kết thúc nhanh chóng, vì hoàn cảnh gia đình trở nên khó khăn, họ buộc phải bỏ lại người con gái nuôi (sau này trở thành một geisha) và từ Hongo chuyển đến Asakusa, gây ảnh hưởng sâu sắc đến nhân sinh quan của Mizoguchi. Điều này cộng thêm việc người cha bắt đầu đối xử tàn bạo với mẹ và chị gái đã khiến ông đã chống đối lại cha một cách dữ dội suốt cuộc đời. Mizoguchi dấn thân vào nền công nghiệp điện ảnh Tokyo với tư cách là một diễn viên vào năm 1920, ba năm sau ông trở thành đạo diễn chính thức của công ty Nikkatsu. The Resurrection of Love là phim đầu tiên do ông đạo diễn, được thực hiện trong suốt thời gian công nhân đình công. Giữa năm 1922 và 1935, ông làm 55 bộ phim, thuộc thể loại melodrama, phim trinh thám và phim chuyển thể. Chỉ có 6 bộ phim này còn tồn tại đến ngày nay. Ở giữa sự nghiệp, Mizoguchi bắt đầu được tôn vinh là đạo diễn của "Chủ nghĩa Tân hiện thực": các tác phẩm của ông là những tư liệu xã hội về một nước Nhật đang trong thời kì chuyển tiếp từ chế độ phong kiến sang chủ nghĩa hiện đại. Ông đạo diễn hai bộ phim "Osaka Elegy" và "Sisters of the Gion", nói về những người phụ nữ bị bạc đãi trong xã hội Nhật bấy giờ. Bộ phim đã không được phân phát rộng rãi và gặp nhiều rắc rối với cơ quan kiểm duyệt vì phong cách hiện thực đen tối và chủ đề nhạy cảm của nó. Những bộ phim này đã làm hãng Daiichi phá sản, song chúng cũng gây xôn xao với các nhà phê bình phim và bảo đảm rằng Mizoguchi đã trở thành một nhân vật có thế lực, dù là kẻ nổi loạn, trong ngành điện ảnh. The Story of the Last Chrysanthemums (1939)- bộ phim là sự phản đối xã hội mà nam giới là trung tâm quyền lực. Trong thời gian này, Mizoguchi phát triển kĩ thuật "one-scene-one-shot" đặc trưng của mình, đưa nó đến với điện ảnh. Sự tỉ mỉ và tính chính xác trong việc thiết kế trường quay của người cộng sự của ông là Hiroshi Mizutani đã góp phần khiến cho Mizoguchi thường xuyên sử dụng thấu kính Wide-angle. Trong thời gian chiến tranh, Mizoguchi đã buộc phải đứng về phía quân đội chính phủ bằng các hoạt động tổ chức tuyên truyền. Ông đạo diễn bản hùng ca lên màn ảnh rộng The 47 Ronin (1941), kể lại câu chuyện huyền thoại về võ sĩ đạo để góp phần tuyên truyền "tinh thần võ sĩ đạo" cho quân đội và người dân Nhật Bản trong chiến tranh. Các đạo diễn nổi tiếng như Akira Kurosawa, Orson Welles, Andrei Tarkovsky, và Jacques Rivette đều ca ngợi tác phẩm của ông.Mặc dù rất được quan tâm, nhưng giống như Yasujiro Ozu, Mizoguchi nhanh chóng bị khán giả Nhật cho là lỗi thời sau khi chiến tranh kết thúc. Trớ trêu thay, phương Tây là cái đã làm cho tên tuổi vị đạo diễn mang đậm tính phương Đông này sống lại. Sau một thời kì lấy cảm hứng từ những người phụ nữ Nhật Bản, sản xuất những phim như Victory of the Women (1946) và My Love Has Been Burning (1949), Mizoguchi trở lại với thể lọai jidai-geki (phim lịch sử), dựng lại những câu chuyện văn học dân gian hoặc lịch sử Nhật Bản - hợp tác cùng nhà biên kịch Yoshikata Yoda một thời gian dài. Nó đã trở thành loạt phim nổi tiếng nhất của ông, bao gồm The Life of Oharu (1952)- một bộ phim dài, phức tạp và đắt tiền, "Oharu" không nhận được nhiều thành công ở Nhật nhưng đã đưa cái tên Mizoguchi ra thế giới khi ông thắng giải đặc biệt tại LHP Venice, và Ugetsu (1953) giành giải Sư tử Bạc tại Liên hoan phim Venice. Tác phẩm Sansho the Bailiff (1954) (dựa trên truyện ngắn của Mori Ōgai) bao quát toàn bộ xã hội phong kiến Nhật Bản, và là câu chuyện về tư tưởng đạo đức Nho giáo. Trong số gần 100 phim của ông, chỉ có duy nhất hai phim Tales of the Taira Clan (1955) và Princess Yang Kwei-Fei (1955) là phim màu.
Mizoguchi qua đời ở Kyoto vì bệnh bạch cầu ở tuổi 58, đó là khoảng thời gian ông được công nhận là một trong ba nhân vật chủ chốt của nền điện ảnh Nhật Bản, cùng với Yasujirō Ozu và Akira KurosawaVề phong cách: Phim của Mizoguchi nổi tiếng mang tính đấu tranh cho những người phụ nữ. Ông được coi là đạo diễn đầu tiên theo thuyết bình đẳng giới, mặc dù các khán giả ngày nay có thể thấy rằng đề tài làm phim của ông không theo khái niệm hiện đại về thuyết nam nữ bình đẳng, điển hình là việc ông từng bày tỏ quan điểm về vị trí của người phụ nữ Nhật trong xã hội là bị chà đạp và đàn áp, đồng thời cho rằng nữ giới còn cao quý hơn cả nam giới. Ông làm nhiều phim về cảnh đời khốn khổ của các geisha, và những nhân vật chính của ông có thể bắt nguồn từ bất cứ vị trí nào trong xã hội: gái mại dâm, công nhân, những người hoạt động ở đường phố, các bà nội trợ và những nàng công chúa thời phong kiến. Tính nghệ thuật trong phim của Mizoguchi làm người ta nhớ đến nghệ thuật Nhật Bản. Ông thích những cảnh quay dài, bối cảnh giàu tính hội họa, ít khi sử dụng những kĩ thuật quay cận cảnh mà điện ảnh Phương Tây hay dùng; một cảnh quay điển hình có thể dài đến vài phút, và nhấn mạnh tầm quan trọng của ánh sáng trong mỗi cảnh quay - giống như các tác phẩm của Josef von Sternberg. Vẻ đẹp khuôn mẫu của phim kết nối một cách hài hòa với nội dung phim, khiến cho khán giả dễ dàng cảm nhận được, tạo cho họ sự cảm thông với các nhân vật chính. Trong những tác phẩm hay nhất của ông, sự đa cảm có thể khiến khán giả cực kì xúc động. Mizoguchi nổi tiếng khó tính trong việc tập dượt trước khi quay, và điều đó có thể trở thành cơn ác mộng với các nữ diễn viên. Ông thích những cảnh quay dài vì khả năng sai sót là rất nhỏ: một cảnh trong phim của ông có thể phải tập dượt đến gần trăm lần. Nữ diễn viên quen thuộc trong các phim của Mizoguchi, Kinuyo Tanaka kể rằng ông từng yêu cầu bà đọc tất cả số sách ở thư viện để chuẩn bị cho một vai diễn.
Mizoguchi là người có ảnh hưởng sâu sắc đến những đạo diễn của trào lưu Làn sóng mới như Godard, Straub, Rivette. Những lời ghi chép về 31 bộ phim còn sót lại của ông tại Venice, London, và New York đã được xuất bản thành một cuốn sách dày về sự nghiệp của ông vào những năm 1980. Một nghệ sĩ đầy lòng yêu nghề, luôn theo đuổi những vấn đề có ảnh hưởng tới điện ảnh và xã hội, Mizoguchi sẽ luôn mang đến niềm vui cho những ai tìm đến với phim của ông. Tài năng, tính kỉ luật và sự sáng tạo của ông sẽ bảo đảm điều này.
Bài viết trên giúp bạn hiểu hơn về nền điện ảnh Nhật Bản. Hiểu hơn về người đạo diễn đầy tài năng của Nhật. Bạn có thể tìm xem những bộ phim của Mizoguchi bạn nhé. Khi đó, bạn sẽ có những trải nghiệm tốt hơn !
Sau đây, để tìm hiểu sâu hơn về ông mời bạn đọc tham khảo bài viết dưới đây.
(Tổng hợp)
Mizoguchi Kenji
("One of the exalted figures who soar above the earth… such an artist can convey the lines of the poetic design of being. He is capable of going beyond the limitations of coherent logic, and conveying the deep complexity and truth of the impalpable connections and hidden phenomena of life.")
- Đạo diễn Andrei Tarkovsky
Kenji Mizoguchi (16/5/1898 - 24/8/1956) là nhà biên kịch và đạo diễn Nhật Bản. Phim của ông nổi tiếng mang tính đấu tranh cho những người phụ nữ, với ưu thế về những cảnh quay dài và kĩ thuật dựng cảnh. Giống như John Ford, Mizoguchi là một trong số ít thiên tài đạo diễn có vai trò chủ yếu trong lịch sử một nền điện ảnh lớn.
Mizoguchi sinh ra ở Tokyo trong gia đình có ba người con. Gia đình Mizoguchi là một gia đình trung lưu bình thường cho đến khi cha của ông phải kiếm sống bằng cách bán áo mưa cho những người lính trong suốt cuộc chiến tranh Nga-Nhật. Chiến tranh kết thúc nhanh chóng, vì hoàn cảnh gia đình trở nên khó khăn, họ buộc phải bỏ lại người con gái nuôi (sau này trở thành một geisha) và từ Hongo chuyển đến Asakusa, gây ảnh hưởng sâu sắc đến nhân sinh quan của Mizoguchi. Điều này cộng thêm việc người cha bắt đầu đối xử tàn bạo với mẹ và chị gái đã khiến ông đã chống đối lại cha một cách dữ dội suốt cuộc đời. Mizoguchi dấn thân vào nền công nghiệp điện ảnh Tokyo với tư cách là một diễn viên vào năm 1920, ba năm sau ông trở thành đạo diễn chính thức của công ty Nikkatsu. The Resurrection of Love là phim đầu tiên do ông đạo diễn, được thực hiện trong suốt thời gian công nhân đình công. Giữa năm 1922 và 1935, ông làm 55 bộ phim, thuộc thể loại melodrama, phim trinh thám và phim chuyển thể. Chỉ có 6 bộ phim này còn tồn tại đến ngày nay. Ở giữa sự nghiệp, Mizoguchi bắt đầu được tôn vinh là đạo diễn của "Chủ nghĩa Tân hiện thực": các tác phẩm của ông là những tư liệu xã hội về một nước Nhật đang trong thời kì chuyển tiếp từ chế độ phong kiến sang chủ nghĩa hiện đại. Ông đạo diễn hai bộ phim "Osaka Elegy" và "Sisters of the Gion", nói về những người phụ nữ bị bạc đãi trong xã hội Nhật bấy giờ. Bộ phim đã không được phân phát rộng rãi và gặp nhiều rắc rối với cơ quan kiểm duyệt vì phong cách hiện thực đen tối và chủ đề nhạy cảm của nó. Những bộ phim này đã làm hãng Daiichi phá sản, song chúng cũng gây xôn xao với các nhà phê bình phim và bảo đảm rằng Mizoguchi đã trở thành một nhân vật có thế lực, dù là kẻ nổi loạn, trong ngành điện ảnh. The Story of the Last Chrysanthemums (1939)- bộ phim là sự phản đối xã hội mà nam giới là trung tâm quyền lực. Trong thời gian này, Mizoguchi phát triển kĩ thuật "one-scene-one-shot" đặc trưng của mình, đưa nó đến với điện ảnh. Sự tỉ mỉ và tính chính xác trong việc thiết kế trường quay của người cộng sự của ông là Hiroshi Mizutani đã góp phần khiến cho Mizoguchi thường xuyên sử dụng thấu kính Wide-angle. Trong thời gian chiến tranh, Mizoguchi đã buộc phải đứng về phía quân đội chính phủ bằng các hoạt động tổ chức tuyên truyền. Ông đạo diễn bản hùng ca lên màn ảnh rộng The 47 Ronin (1941), kể lại câu chuyện huyền thoại về võ sĩ đạo để góp phần tuyên truyền "tinh thần võ sĩ đạo" cho quân đội và người dân Nhật Bản trong chiến tranh. Các đạo diễn nổi tiếng như Akira Kurosawa, Orson Welles, Andrei Tarkovsky, và Jacques Rivette đều ca ngợi tác phẩm của ông.Mặc dù rất được quan tâm, nhưng giống như Yasujiro Ozu, Mizoguchi nhanh chóng bị khán giả Nhật cho là lỗi thời sau khi chiến tranh kết thúc. Trớ trêu thay, phương Tây là cái đã làm cho tên tuổi vị đạo diễn mang đậm tính phương Đông này sống lại. Sau một thời kì lấy cảm hứng từ những người phụ nữ Nhật Bản, sản xuất những phim như Victory of the Women (1946) và My Love Has Been Burning (1949), Mizoguchi trở lại với thể lọai jidai-geki (phim lịch sử), dựng lại những câu chuyện văn học dân gian hoặc lịch sử Nhật Bản - hợp tác cùng nhà biên kịch Yoshikata Yoda một thời gian dài. Nó đã trở thành loạt phim nổi tiếng nhất của ông, bao gồm The Life of Oharu (1952)- một bộ phim dài, phức tạp và đắt tiền, "Oharu" không nhận được nhiều thành công ở Nhật nhưng đã đưa cái tên Mizoguchi ra thế giới khi ông thắng giải đặc biệt tại LHP Venice, và Ugetsu (1953) giành giải Sư tử Bạc tại Liên hoan phim Venice. Tác phẩm Sansho the Bailiff (1954) (dựa trên truyện ngắn của Mori Ōgai) bao quát toàn bộ xã hội phong kiến Nhật Bản, và là câu chuyện về tư tưởng đạo đức Nho giáo. Trong số gần 100 phim của ông, chỉ có duy nhất hai phim Tales of the Taira Clan (1955) và Princess Yang Kwei-Fei (1955) là phim màu.
Mizoguchi qua đời ở Kyoto vì bệnh bạch cầu ở tuổi 58, đó là khoảng thời gian ông được công nhận là một trong ba nhân vật chủ chốt của nền điện ảnh Nhật Bản, cùng với Yasujirō Ozu và Akira KurosawaVề phong cách: Phim của Mizoguchi nổi tiếng mang tính đấu tranh cho những người phụ nữ. Ông được coi là đạo diễn đầu tiên theo thuyết bình đẳng giới, mặc dù các khán giả ngày nay có thể thấy rằng đề tài làm phim của ông không theo khái niệm hiện đại về thuyết nam nữ bình đẳng, điển hình là việc ông từng bày tỏ quan điểm về vị trí của người phụ nữ Nhật trong xã hội là bị chà đạp và đàn áp, đồng thời cho rằng nữ giới còn cao quý hơn cả nam giới. Ông làm nhiều phim về cảnh đời khốn khổ của các geisha, và những nhân vật chính của ông có thể bắt nguồn từ bất cứ vị trí nào trong xã hội: gái mại dâm, công nhân, những người hoạt động ở đường phố, các bà nội trợ và những nàng công chúa thời phong kiến. Tính nghệ thuật trong phim của Mizoguchi làm người ta nhớ đến nghệ thuật Nhật Bản. Ông thích những cảnh quay dài, bối cảnh giàu tính hội họa, ít khi sử dụng những kĩ thuật quay cận cảnh mà điện ảnh Phương Tây hay dùng; một cảnh quay điển hình có thể dài đến vài phút, và nhấn mạnh tầm quan trọng của ánh sáng trong mỗi cảnh quay - giống như các tác phẩm của Josef von Sternberg. Vẻ đẹp khuôn mẫu của phim kết nối một cách hài hòa với nội dung phim, khiến cho khán giả dễ dàng cảm nhận được, tạo cho họ sự cảm thông với các nhân vật chính. Trong những tác phẩm hay nhất của ông, sự đa cảm có thể khiến khán giả cực kì xúc động. Mizoguchi nổi tiếng khó tính trong việc tập dượt trước khi quay, và điều đó có thể trở thành cơn ác mộng với các nữ diễn viên. Ông thích những cảnh quay dài vì khả năng sai sót là rất nhỏ: một cảnh trong phim của ông có thể phải tập dượt đến gần trăm lần. Nữ diễn viên quen thuộc trong các phim của Mizoguchi, Kinuyo Tanaka kể rằng ông từng yêu cầu bà đọc tất cả số sách ở thư viện để chuẩn bị cho một vai diễn.
Mizoguchi là người có ảnh hưởng sâu sắc đến những đạo diễn của trào lưu Làn sóng mới như Godard, Straub, Rivette. Những lời ghi chép về 31 bộ phim còn sót lại của ông tại Venice, London, và New York đã được xuất bản thành một cuốn sách dày về sự nghiệp của ông vào những năm 1980. Một nghệ sĩ đầy lòng yêu nghề, luôn theo đuổi những vấn đề có ảnh hưởng tới điện ảnh và xã hội, Mizoguchi sẽ luôn mang đến niềm vui cho những ai tìm đến với phim của ông. Tài năng, tính kỉ luật và sự sáng tạo của ông sẽ bảo đảm điều này.
Bài viết trên giúp bạn hiểu hơn về nền điện ảnh Nhật Bản. Hiểu hơn về người đạo diễn đầy tài năng của Nhật. Bạn có thể tìm xem những bộ phim của Mizoguchi bạn nhé. Khi đó, bạn sẽ có những trải nghiệm tốt hơn !
