Lịch sử 7 - Bài 12: Đời sống kinh tế văn hoá thời Lý

[vàng]

Lịch sử 7 - Bài 12: Đời sống kinh tế văn hoá thời Lý

Sử 7 - Bài 12: Đời sống kinh tế văn hoá thời Lý

Bài 12: ĐỜI SỐNG KINH TẾ VĂN HÓA THỜI LÝ
​

I. ĐỜI SỐNG KINH TẾ .

1.Sự chuyển biến của nông nghiệp.

Nông nghiệp là nền tảng kinh tế chủ yếu.
- Ruộng đất gồm ruộng công làng xã; ruộng phong cấp cho con cháu , và người có công; ruộng khai hoang .
- Thủy lợi : cho đào kênh , khơi ngòi, đắp đê.
- Cấm mổ trộm trâu bò để bảo vệ sức kéo .
- Nhà vua làm lễ tế thần Nông , xong tự cầm cầy - lễ Tịch Điền .
Nông nghiệp phát triển được mùa liên tục

2. Thủ công nghiệp và thương nghiệp.

a. Thủ công nghiệp :

-Thủ công nghiệp trong nhân dân được phát triển như trồng dâu ,nuôi tầm, kéo tơ , dệt lụa , làm đồ gốm ,làm đồ trang sức, vàng bạc, làm giấy,đúc đồng ……
- Xưởng thủ công nhà nước ở Thăng Long , dùng hàng nội hóa .
- Các công trình nổi tiếng của thợ thủ công : chuông Qui Điền , tháp Báo Thiên…

b Thương nghiệp :

- Buôn bán trong nước được mở rộng ,Thăng Long là trung tâm kinh tế , chính trị .
- Buôn bán tấp nập ở biên giới Việt -Trung ,bến Vân Đồn (Quảng Ninh )
- Thủ công nghiệp và thương nghiệp phát triển mạnh do điều kiện độc lập, hòa bình và ý thức dân tộc

II. SINH HOẠT XÃ HỘI VÀ VĂN HÓA .

1.Những thay đổi về mặt xã hội :

- Giai cấp thống trị : vua, quan , địa chủ .
- Giai cấp bị trị : nông dân, thợ thủ công , người buôn bán .
- Tầng lớp nô tỳ .
* Địa chủ gồm quan lại , công chúa, hoàng tử được cấp ruộng , và nông dân giàu .
* Nông dân: là lực lượng lao động chính ,đinh nam nhận ruộng công là nông dân thường ; nông dân nghèo nhận ruộng của địa chủ và nộp tô cho địa chủ trở thành nông dân tá điền .
* Nhận xét : Sự phân biệt đẳng cấp sâu sắc hơn ; địa chủ nhiều hơn ; nông dân tá điền tăng lên .

Văn Miếu - Quốc Tử Giám là trường học cổ của kinh thành Thăng Long và là trường đại học đầu tiên ở vùng Đông Nam Á.

​

2 Giáo dục và văn hóa :

a. Giáo dục :

- Năm 1070 lậpVăn Miếu ở Thăng Long thờ Khổng Tử ,dạy con vua học .
- Năm 1075 mở khoa thi đầu tiên để chọn quan lại .
- 1076 mở Quốc tử giám cho con em quý tộc học , trường đại học đầu tiên của Việt Nam .
- Học Nho học, và chữ Hán , bài thơ “Nam Quốc Sơn Hà” của Lý Thường Kiệt .
- Giáo dục và thi cử còn hạn chế vì việc học chỉ giành cho con em vua, quan , nhà giàu .
-Phật giáo phát triển :do các nhà sư có học được triều đình và nhân dân tôn trọng

Chùa Một Cột do vua Lý Thái Tông xây năm 1049 trên một cột đá lớn tượng trưng cho một bông sen nở trên mặt nước.


​

b.Văn hóa :

- Nhân dân ưa ca hát nhảy múa , hát chèo, múa rối nước , đá cầu , đấu vật, đua thuyền
- Kiến trúc và điêu khắc phát triển :
- Chùa Một Cột (Diên Hựu),tháp Báo Thiên .
-Tượng rồng mình trơn , toàn thân uốn khúc , uyển chuyển như một ngọn lửa .
-Nền nghệ thuật phong phú độc đáo , và linh hoạt của nhân dân ta thời Lý đã đánh dấu sự ra đời của môt nền văn hoá riêng biệt của dân tộc: Văn hoá Thăng Long
ST

BÀI TẬP THỰC HÀNH

ĐỀ SỐ 1 – BÀI 12

Khoanh tròn một chữ cái trước câu trả lời đúng

Câu 1. Vào mùa xuân, các vua nhà Lý thường về địa phương để:
A. Thăm hỏi nông dân
B. Cày tịch điền
C. Thu thuế nông nghiệp
D. Chia ruộng đất cho nông dân
Câu 2. Sản xuất nông nghiệp thời Lý phát triển vì:
A. Triều đình khuyến khích việc khai khẩn đất hoang
B. Triều đình chăm lo công tác thủy lợi
C. Triều đình cấm giết hại trâu bò
D. Tất cả đều đúng
Câu 3. Nền tảng kinh tế của xã hội thời Lý là ngành
A. Nông nghiệp
B. Công nghiệp
C. Thủ công nghiệp
D. Thương nghiệp
Câu 4. Vua Lí Thái Tông cho đào kênh Lãm ở Yên Mô – Ninh Bình vào thời gian :
A. Năm 1054
B. Năm 1056
C. Năm 1051
D. Năm 1061
Câu 5. Các công trình kiến trúc nổi tiếng dưới thời Lý như: Chuông Quy Điền, tháp Báo Thiên, tháp Chương Sơn được xây dựng ở:
A. Hà Nội, Hải Phòng
B. Hà Nội, Nam Định
C. Nam Định, Hải Phòng
D. Các địa phương trên
Câu 6. Những công trình kiến trúc, điêu khắc nổi tiếng thời Lý
A. Chùa Một Cột, tháp Báo Thiên, tháp Chương Sơn, chua Trùng Quang
B. Chuông Quy Điền, tháp Báo Thiên, chùa Thiên Mụ, tháp Chương Sơn
C. Chuông Quy Điền, vạc Phổ Minh, Cửu Trùng đài, tháp Chương Sơn
D. Chuông Quy Điền, tháp Báo Thiên, tháp Bình Sơn, tháp Chương Sơn
Câu 7. Chùa Một Cột ở Hà Nội được xây dựng vào thời kì:
A. Tiền Lê
B. Trần
C. Hậu Lê
D. Lý
Câu 8. Văn Miếu được xây dựng vào:
A. Năm 1060
B. Năm 1070
C. Năm 1075
D. Năm 1080
Câu 9. Văn Miếu được xây dựng dưới triều vua:
A. Lí Thái Tổ
B. Lý Nhân Tông
C. Lý Thánh Tông
D. Lý Thái Tông
Câu 10. Ở địa phương, dưới thời Lý thành phần nào trở thành địa chủ:
A. Một số hoàng tử, công chúa
B. Một số quan lại nhà nước
C. Một ít dân thường, do có nhiều ruộng đất
D. Tất cả các thành phần trên.

Spoiler

Đáp án: 1B 2D 3A 4C 5B 6A 7D 8B 9C 10D

ĐỀ SỐ 2 – BÀI 12

I. PHẦN TRẮC NGHIỆM (5 ĐIỂM)

Khoanh tròn một chữ cái trước câu trả lời đúng

Câu 1. Lực lượng sản xuất chủ yếu trong xã hội phong kiến thời Lý là:
A. Giai cấp nông dân
B. Giai cấp công nhân
C. Tầng lớp thợ thủ công
D. Tầng lớp nô tì
Câu 2. Tầng lớp nô tì thường làm việc
A. Cày thuê ruộng đất của địa chủ
B. Trong các xưởng thủ công
C. Trong các cung điện hoạc nhà các quan
D. Trong các xí nghiệp, công trường
Câu 3. Văn Miếu Quốc tử giám được xây dựng để:
A. Thờ Chu Văn An
B. Thờ Khổng Tử
C. Thờ Lý Công Uẩn
D. Thờ Mạnh Tử
Câu 4. Khoa thi đầu tiên của nhà Lý mở để tuyển chọn quan lại được tổ chức vào năm:
A. 1075
B. 1076
C. 1077
D. 1078
Câu 5. Các vua nhà Lý sùng bái đạo nào nhất?
A. Đạo Phật
B. Thiên Chúa
C. Hòa Hảo
D. Cao Đài

II. PHẦN TỰ LUẬN (5 ĐIỂM)

Câu 6. Thời Lý torng xã hội có những tầng lớp trong cư dân nào? Đời sống của họ ra sao?

Spoiler

1A 2C 3B 4A 5A

Spoiler

1A 2C 3B 4A 5A
Câu 6. Thời Lý trong xã hội có những tầng lớp trong cư dân nào? Đời sống của họ ra sao?
- Vua quan: bộ phận chính trong giai cấp thống trị, được hưởng nhiều đặc quyền, đặc lợi.
- Địa chủ: quan lại, hoàng tử, công chúa, một số thường dân: được cấp ruộng và có nhiều ruộng -> địa chủ có thế lực ở địa phương.
- Nông dân: chiếm đa số. họ là lực lượng sản xuất chủ yếu của xã hội nhưng bị bóc lột nặng nề.
- Những người làm ngề thủ công, buôn bán: họ phải nộp thuế và làm nghĩa vụ với vua.
- Nô tì vốn là tù binh hoặc những nugời bị tội nặng, nợ nần hoặc bán thân, họ phải phục vụ torng cung điện hoặc các nhà quan.

ĐỀ SỐ 3 – BÀI 12

Câu 1 (2 điểm) Vì sao nền nông nghiệp thời nhà Lý phát triển?

Câu 2 (4 điểm) Việc thuyền buôn nhiều nước vào trao đổi với Đại Việt đã phản ánh tình hinh thương nghiệp nước ta thời đó như thế nào?

Câu 3 (4 điểm) Nêu mới quan hệ giữa nông nghiệp, thủ công nghiệp và thương nghiệp.

Spoiler

Câu 1. Vì sao nền nông nghiệp thời Lý phát triển?
Nền nông nghiệp thời Lý phát triển là do cả nhà nước và nhân dân cùng đẩy mạnh, chăm lo sản xuất:
- Hằng năm vào mùa xuân, các vua nhà Lý thường về địa phương cày tịch điền.
- Nhà Lý khuyến khích khai khẩn đất hoang, tiến hành đào kênh mương, khai ngòi, đồng thời cho đắp đê phòng ngập lụt.
- Nhà Lý ban hành lệnh cấm giết hại trâu bò để bảo vệ sức kéo cho nông nghiệp.
Câu 2. Việc thuyền buôn nhiều nước vào trao đổi với Đại Việt đã phản ánh tình hình thương nghiệp của nước ta thời đó như thế nào?
Việc thuyền buôn nhiều nước vào trao đổi với Đại Việt đã phản ánh tình hình thương nghiệp của nước ta thời đó rất phát triển. Nông nghiệp phát triển, thủ công nghiệp phát triển đặc biệt là các nghề thủ công cổ truyền sản xuất ra nhiều hàng hóa có chất lượng tốt, tạo điều kiện cho thương nghiệp phát triển -> cả 2 bên thấy cần thiết phải có sự trao đổi mua bán hàng hóa cho nhau.
Câu 3. Nêu mối quan hệ giữa nông nghiệp, thủ công nghiệp và thương nghiệp.
Mối quan hệ giữa nông nghiệp, thủ công nghiệp và thương nghiệp:
- Nông nghiệp phát triển: mùa màng tươi tốt, thu hoạch được nhiều -> đời sống nhân dân ổn định -> tạo điều kiện cho thủ công nghiệp và thương nghiệp phát triển.
- Thủ công nghiệp phát triển, hàng hóa nhiều và có chất lượng tốt -> nhu cầu trao đổi giữa các nước với nhau là điều tất yêu sẽ xảy ra -> thủ công nghiệp phát triển tạo điều kiện cho thương nghiệp phát triển.
Vì: tổ chức nhà nước còn rất đơn giản, thiếu chặt chẽ. Quyền lực tập trung trong tay vua, vua quyết định mọi công việc từ chính trị, quân sự đến ngoại giao.

 

[Hanamizuki]

Giải bài tập SGK Lịch sử lớp 7 bài 12: Đời sống kinh tế, văn hoá.
1. Việc cày ruộng tịch điền của nhà vua thời Lý có ý nghĩa như thế nào?

Trả lời:

Việc cày ruộng tịch điền của nhà vua có ý nghĩa:

- Khuyến khích nông dân tích cực sản xuất, thúc đẩy nông nghiệp phát triển.

- Thể hiện quan hệ gần gũi, hoà đồng giữa vua và dân.

2. Vì sao nền nông nghiệp thời Lý phát triển?

Trả lời:

Dựa vào nội dung mục 1, SGK để trả lời. Chú ý liệt kê các chính sách của nhà nước (chia ruộng đất công cho nông dàn cày cấy và nộp thuế; vua tự cày tịch điền và tế thần Nông; chú trọng khai khẩn đất hoang, đào kênh mương, làm thuỷ lợi) và phân tích tác dụng của những chính sách đó (mùa màng bội thu, thúc đẩy sản xuất nông nghiệp phát triển, tạo điều kiện cho thủ công nghiệp và thương nghiệp phát triển).

3. Bước phát triển mới của thủ công nghiệp thời Lý là gì?

Trả lời:

- Thủ công nghiệp:

+ Thủ công nghiệp nhân dân (dân gian) tiếp tục phát triển, với nhiều ngành nghề, sản phẩm phong phú, tinh xảo.

+ Nghề dệt, làm đồ gốm, xây dựng đền đài, cung điện, nhà cửa rất phát triển. Các nghề làm đồ trang sức bằng vàng, bạc; làm giấy, đúc đồng, rèn sắt... đều được mở rộng. Nhiều công trình nổi tiếng do thợ thủ công dựng nên như chuông Quy Điền, tháp Báo Thiên (Hà Nội), vạc Phổ Minh (Nam Định)…

4. Nhà Lý đã làm gì để đẩy mạnh sản xuất nông nghiệp

Trả lời:

Nhà Lý đã làm gì để đẩy mạnh sản xuất nông nghiệp:

- Dựa vào nội dung mục 1, SGK để trả lời. Chú ý liệt kê các chính sách của nhà nước (chia ruộng đất công cho nông dân cày cấy và nộp thuế; vua tự cày tịch điền và tế thần Nông; chú trọng khai khẩn đất hoang, đào kênh mương, làm thuỷ lợi) và phân tích tác dụng của những chính sách đó (mùa màng bội thu, thúc đẩy sản xuất nông nghiệp phát triển, tạo điều kiện cho thủ công nghiệp và thương nghiệp phát triển).

5. Trình bày những nét chính của sự phát triển thủ công nghiệp và thương nghiệp nước ta thời Lý.

Trả lời:

Trình bày những nét chính của sự phát triển thủ công nghiệp và thương nghiệp nước ta thời Lý:

Phần này đã viết cụ thể trong SGK, các em dựa vào mục 2 để trả lời. Ngoài việc liệt kê thành tựu của thủ công nghiệp và thương nghiệp, các em cần lí giải nguyên nhân dẫn đến sự phát triển của hai ngành này (đất nước độc lập, thống nhất, chính quyền vững mạnh, nhà nước thực hiện nhiều chính sách tích cực, đặc biệt là chính sách phát triển sản xuất nông nghiệp).



7. Hãy nêu các tầng lớp cư dân và đời sống của họ trong xã hội thời Lý

Trả lời:

- Vua quan là bộ phận chính trong giai cấp thống trị, một số quan lại, hoàng tử, công chúa được phong đất và một số dân thường có nhiều ruộng trở thành địa chủ.

- Thành phần chủ yếu trong xã hội là nông dân - lực lượng sản xuất chủ yếu của xã hội, gắn bó với làng, xã; họ phải làm các nghĩa vụ cho nhà nước và nộp tô cho địa chủ; một số đi khai hoang lập nghiệp ở nơi khác.

- Những người làm nghề thủ công sống rải rác ở các làng xã phải nộp thuế và làm nghĩa vụ với nhà vua.

- Nô tì phục vụ trong cung điện, các nhà quan.

8. Xã hội thời Lý có những thay đổi như thế nào so với thời Đinh - Tiền Lê?

Trả lời:

Xã hội thời Lý có những thay đổi so với thời Đinh - Tiền Lê:

Dựa vào nội dung mục 1 và kết hợp với sơ đồ để tìm ra sự biến đổi của các tầng lớp, giai cấp trong xã hội thời Lý. Cần nhấn mạnh, so với thời Đinh - Tiền Lê, sự phân biệt đẳng cấp ở thời Lý đã sâu sắc hơn, số nông dân tá điền bị bóc lột cũng tăng thêm, sự phân biệt giàu - nghèo rõ hơn.

9. Giáo dục, văn hoá thời Lý phát triển ra sao?

Trả lời:

* Giáo dục và văn hoá

- Năm 1070, Văn Miếu được xây dựng ở Thăng Long. Năm 1075, mở khoa thi đầu tiên để tuyển chọn quan lại. Nhà nước quan tâm đến giáo dục, khoa cử. Năm 1076, mở Quốc tử giám - trường đại học đầu tiên của nước ta. Chế độ thi cử chưa đi vào nền nếp và quy củ. Việc xây dựng Văn Miếu và Quốc tử giám đánh dấu sự ra đời của nền giáo dục Đại Việt.

- Văn học chữ Hán bước đầu phát triển.

- Các vua Lý rất sùng đạo Phật, khắp nơi đều dựng chùa, tô tượng, đúc chuông…

- Hoạt động ca hát, nhảy múa, trò chơi dân gian, kiến trúc, điêu khắc... đều phát triển, với phong cách nghệ thuật đa dạng, độc đáo và linh hoạt, tiêu biểu là chùa Một Cột, tượng Phật A-di-đà, hình rồng thời Lý.

- Kiến trúc rất phát triển, tiêu biểu là tháp Báo Thiên, chùa Một Cột…

- Nghệ thuật tinh xảo, thanh thoát, tiêu biểu là rồng thời Lý…

Những thành tựu về văn hoá, nghệ thuật đã đánh dấu sự ra đời của một nền văn hoá riêng biệt của dân tộc - Văn hoá Thăng Long.

10. Em có nhận xét gì về nghệ thuật thời Lý?

Trả lời:

Nhận xét nghệ thuật thời Lý:

- Nghệ thuật kiến trúc: Quy mô tương đối lớn, kiến trúc độc đáo, sáng tạo, mang màu sắc Phật giáo.

- Nghệ thuật điêu khắc: Độc đáo, đa dạng, phong phú; trình độ điêu khắc tinh vi, thanh thoát, sống động.

 

[Hanamizuki]

Bài tập 1 trang 37 Sách bài tập (SBT) Lịch Sử 7
Hãy khoanh tròn chữ in hoa trước ý trả lời đúng.

1. Ruộng đất trong cả nước thời Lý trên danh nghĩa đều thuộc quyền sở hữu của

A. Nhà nước. B. làng xã.

C. quý tộc. D. địa chủ.

2. Hằng năm, người nông dân cày ruộng công phải nộp thuế cho

A. tướng lĩnh quân đội. B. quý tộc.

C. địa chủ. D. nhà vua.

3. Các vua Lý lấy một số ruộng đất công để

A. cho quân lính cày cấy.

B. làm nơi thờ phụng, tế lễ, xây dựng các đền chùa.

C. phong cho những người có công, làm đồn điền để cho các tù binh cày cấy.

D. bán cho phú nông.

4. Hằng năm, các vua Lý thường về các địa phương làm lễ cày tịch điền nhằm mục đích

A. khuyến khích nhân dân sản xuất nông nghiệp.

B. Quản lí việc sản xuất nông nghiệp,

C. đẩy mạnh việc khai khẩn đất hoang.

D. để nâng cao uy tín của nhà vua, triều đình.

Trả lời

1. A 2. D 3. B 4. A