Cách phát hiện phù: thường dễ.
Trường hợp phù rõ
- Sự ứ nước trong tổ chức dưới da làm cho bệnh nhân có cảm giác nặng nề ở nơi đó.
- Những vùng bị phù sưng to, căng mọng làm che lấp những chỗ mà bình thường vẫn lồi lõm (mắt cá chân, đầu xương, các nếp nhăn ở da)
- Màu da vùng phù thường nhợt nhạt.
Trường hợp phù kín đáo
- Do sự ứ nước chưa nhiều để biểu hiện thành những triệu chứng rõ rệt nhưng lại thường đủ để làm thay đổi cân nặng của bệnh nhân một cách nhanh chóng. Nói chung, dấu hiệu phù thường không rõ rệt trừ khi lượng nước từ 2 - 4kg bị ứ lại. Do đó để phát hiện các trường hợp phù kín đáo cần phải cân bệnh nhân hàng ngày. Nếu chỉ trong vòng một vài ngày mà cân nặng tăng 1 - 2kg thì đó chỉ có thể là phù.
- Một trong các triệu chứng người bệnh có thể nhận thấy sớm là chiếc nhẫn đeo ở ngón tay khít hơn trước hoặc khó đi giày, nhất là vào buổi sáng.
- Ta cũng có thể phát hiện phù dựa vào việc vành loa ống nghe để lại một vệt lõm trên da lồng ngực tồn tại tới vài phút.
Nhận định tính chất phù
- Đánh giá mức độ phù, có nghĩa là phù nhiều hay ít, tiến triển nhanh hay chậm. Tốt nhất dựa vào theo dõi cân nặng bệnh nhân để biết được cụ thể, chính xác.
- Xác định vị trí phù, xem phù toàn thân hay khu trú một vùng, cũng cần xem phù xuất hiện đầu tiên ở đâu.
- Ân thử xem có lõm không? có những trường hợp phù nhiều ấn lõm rõ như trong thận hư nhiễm mỡ, cũng có trường hợp tuy phù cũng nhiều nhưng ấn không lõm như trong phù niêm hay phù do bệnh giun chỉ.
- Sự liên quan của phù với thời gian: có loại phù không thấy rõ vào buổi sáng khi mới ngủ dậy, nhưng lại phù rõ rệt về buổi chiều gặp trong suy tim ở thời kỳ đầu.
- Sự liên quan của phù với tư thế bệnh nhân: phù chỉ xuất hiện sau khi đứng lâu hay gặp trong suy tim thời kỳ đầu hay suy tĩnh mạch chi dưới.
- Ảnh hưởng của chế độ ăn nhạt với phù: chế độ ăn nhạt có thể làm giảm phù khá rõ rệt trong phù do suy tim, đặc biệt là phù do viêm cầu thận cấp.
Phát hiện các triệu chứng liên quan
Các triệu chứng phản ánh mức độ ứ nước
- Tình trạng màng bụng, màng phổi...: thường có tràn dịch các màng trong trường hợp phù to toàn thân. Nước dịch thường trong hoặc hơi vàng chanh nhưng
chỉ có ít protein, Rivalta (-) vì là dịch thấm.
- Nên đo số lượng nước tiểu thải tiết trong 24 giờ: phần lớn các trường hợp phù đều kèm theo với đi đái ít, trừ phù do viêm tắc tĩnh mạch và viêm bạch mạch.
Phù càng nhiều, người bệnh càng đái ít.
Các triệu chứng chỉ điểm cho một số cản trở có thể có trên hệ tuần hoàn
- Tuần hoàn bàng hệ (THBH)
+ THBH ở ngực nói lên cô cản trở cơ giới ở hệ tĩnh mạch chủ trên, hay gặp trong hội chứng trung thất.
+ THBH ở hạ sườn phải và thượng vị nói lên có cản trở cơ giới ở hệ thổng cửa chủ, thường gặp trong xơ gan.
+ THBH ở bẹn và hạ vị nói lên có cản trở cơ giới ở hệ tĩnh mạch chủ dưới, gặp trong trường hợp tắc hoặc chèn ép tính mạch chủ dưới.
- Triệu chứng da và niêm mạc xanh tím ở môi, mặt nói lên có cản trờ cơ giới ở tĩnh mạch chủ trên hoặc đại tuần hoàn hoặc xanh tím ở các chi tương ứna với vùng tĩnh mạch bị tổn thương.
- Gan to, mềm, tĩnh mạch cổ nổi, PHGTMC (+) gặp trong phù do suy tim phải.
- Khó thở, nhất là khó thở khi nằm ở người bị phù thì nên nghĩ đển bệnh cảnh suy tim toàn bộ.
Các triệu chứng phản ánh một viêm nhiễm tại chỗ
Viêm tĩnh mạch, viêm bạch mạch gây phù khu trú 1 vùng đồng thời có các biểu hiện sưng nóng, đỏ đau tại vùng đó, các hạch tương ứng ở vùng đó cũng sưng lên và ít nhiều thường có sốt, mạch nhanh.
Các xét nghiệm cần làm
- Protein niệu: là xét nghiệm đơn giản, rẻ tiền. Có thể phát hiện protein niệu (định tính) ở tuyến cơ sở bàng phương pháp đốt nhiệt hoặc dùng que thử.
Nước tiểu hoàn toàn không có protein là bằng chứng loại trừ các bệnh thận. Protein niệu nhiều và dai dẳng thường gặp do hội chứng thận hư.
- Protein máu toàn phần, điện di protein, tính tỷ lệ A/G sẽ giúp nhận biết được các trường hợp phù (ít ra là một phần) là do giảm áp lực thẩm thấu keo trong lòngmạch như: xơ gan, suy dinh dưỡng, hội chứng thận hư.
Trên đây là hai xét nghiệm có tính chất định hướng, ngoài ra tuỳ theo từng trường hợp hướng tới nguyên nhân gì sẽ có các xét nghiệm đặc hiệu tương ứng.
Nguồn: https://vnkienthuc.com/threads/giao-trinh-noi-khoa-co-so.87403/
Trường hợp phù rõ
- Sự ứ nước trong tổ chức dưới da làm cho bệnh nhân có cảm giác nặng nề ở nơi đó.
- Những vùng bị phù sưng to, căng mọng làm che lấp những chỗ mà bình thường vẫn lồi lõm (mắt cá chân, đầu xương, các nếp nhăn ở da)
- Màu da vùng phù thường nhợt nhạt.
Trường hợp phù kín đáo
- Do sự ứ nước chưa nhiều để biểu hiện thành những triệu chứng rõ rệt nhưng lại thường đủ để làm thay đổi cân nặng của bệnh nhân một cách nhanh chóng. Nói chung, dấu hiệu phù thường không rõ rệt trừ khi lượng nước từ 2 - 4kg bị ứ lại. Do đó để phát hiện các trường hợp phù kín đáo cần phải cân bệnh nhân hàng ngày. Nếu chỉ trong vòng một vài ngày mà cân nặng tăng 1 - 2kg thì đó chỉ có thể là phù.
- Một trong các triệu chứng người bệnh có thể nhận thấy sớm là chiếc nhẫn đeo ở ngón tay khít hơn trước hoặc khó đi giày, nhất là vào buổi sáng.
- Ta cũng có thể phát hiện phù dựa vào việc vành loa ống nghe để lại một vệt lõm trên da lồng ngực tồn tại tới vài phút.
Nhận định tính chất phù
- Đánh giá mức độ phù, có nghĩa là phù nhiều hay ít, tiến triển nhanh hay chậm. Tốt nhất dựa vào theo dõi cân nặng bệnh nhân để biết được cụ thể, chính xác.
- Xác định vị trí phù, xem phù toàn thân hay khu trú một vùng, cũng cần xem phù xuất hiện đầu tiên ở đâu.
- Ân thử xem có lõm không? có những trường hợp phù nhiều ấn lõm rõ như trong thận hư nhiễm mỡ, cũng có trường hợp tuy phù cũng nhiều nhưng ấn không lõm như trong phù niêm hay phù do bệnh giun chỉ.
- Sự liên quan của phù với thời gian: có loại phù không thấy rõ vào buổi sáng khi mới ngủ dậy, nhưng lại phù rõ rệt về buổi chiều gặp trong suy tim ở thời kỳ đầu.
- Sự liên quan của phù với tư thế bệnh nhân: phù chỉ xuất hiện sau khi đứng lâu hay gặp trong suy tim thời kỳ đầu hay suy tĩnh mạch chi dưới.
- Ảnh hưởng của chế độ ăn nhạt với phù: chế độ ăn nhạt có thể làm giảm phù khá rõ rệt trong phù do suy tim, đặc biệt là phù do viêm cầu thận cấp.
Phát hiện các triệu chứng liên quan
Các triệu chứng phản ánh mức độ ứ nước
- Tình trạng màng bụng, màng phổi...: thường có tràn dịch các màng trong trường hợp phù to toàn thân. Nước dịch thường trong hoặc hơi vàng chanh nhưng
chỉ có ít protein, Rivalta (-) vì là dịch thấm.
- Nên đo số lượng nước tiểu thải tiết trong 24 giờ: phần lớn các trường hợp phù đều kèm theo với đi đái ít, trừ phù do viêm tắc tĩnh mạch và viêm bạch mạch.
Phù càng nhiều, người bệnh càng đái ít.
Các triệu chứng chỉ điểm cho một số cản trở có thể có trên hệ tuần hoàn
- Tuần hoàn bàng hệ (THBH)
+ THBH ở ngực nói lên cô cản trở cơ giới ở hệ tĩnh mạch chủ trên, hay gặp trong hội chứng trung thất.
+ THBH ở hạ sườn phải và thượng vị nói lên có cản trở cơ giới ở hệ thổng cửa chủ, thường gặp trong xơ gan.
+ THBH ở bẹn và hạ vị nói lên có cản trở cơ giới ở hệ tĩnh mạch chủ dưới, gặp trong trường hợp tắc hoặc chèn ép tính mạch chủ dưới.
- Triệu chứng da và niêm mạc xanh tím ở môi, mặt nói lên có cản trờ cơ giới ở tĩnh mạch chủ trên hoặc đại tuần hoàn hoặc xanh tím ở các chi tương ứna với vùng tĩnh mạch bị tổn thương.
- Gan to, mềm, tĩnh mạch cổ nổi, PHGTMC (+) gặp trong phù do suy tim phải.
- Khó thở, nhất là khó thở khi nằm ở người bị phù thì nên nghĩ đển bệnh cảnh suy tim toàn bộ.
Các triệu chứng phản ánh một viêm nhiễm tại chỗ
Viêm tĩnh mạch, viêm bạch mạch gây phù khu trú 1 vùng đồng thời có các biểu hiện sưng nóng, đỏ đau tại vùng đó, các hạch tương ứng ở vùng đó cũng sưng lên và ít nhiều thường có sốt, mạch nhanh.
Các xét nghiệm cần làm
- Protein niệu: là xét nghiệm đơn giản, rẻ tiền. Có thể phát hiện protein niệu (định tính) ở tuyến cơ sở bàng phương pháp đốt nhiệt hoặc dùng que thử.
Nước tiểu hoàn toàn không có protein là bằng chứng loại trừ các bệnh thận. Protein niệu nhiều và dai dẳng thường gặp do hội chứng thận hư.
- Protein máu toàn phần, điện di protein, tính tỷ lệ A/G sẽ giúp nhận biết được các trường hợp phù (ít ra là một phần) là do giảm áp lực thẩm thấu keo trong lòngmạch như: xơ gan, suy dinh dưỡng, hội chứng thận hư.
Trên đây là hai xét nghiệm có tính chất định hướng, ngoài ra tuỳ theo từng trường hợp hướng tới nguyên nhân gì sẽ có các xét nghiệm đặc hiệu tương ứng.
Nguồn: https://vnkienthuc.com/threads/giao-trinh-noi-khoa-co-so.87403/
