Kina Ngaan
Active member
- Xu
- 28,899
"Người lái đò sông Đà" là một tác phẩm quan trọng của chương trình văn học lớp 12. Đây là một tác phẩm khó học, cần phân chia dạng đề và lập dàn ý để khi nhớ. Đối với bài này, có hai dạng chính là hình tượng con sông Đà và người lái đò. Dưới đây, là dàn ý phân tích hình tượng người lái đò sông Đà.
(Nguồn ảnh: Internet)
Dàn ý
a. Cách giới thiệu nhân vật
- Nguyễn Tuân để cho người lái đò sông Đà xuất hiện trong tâm thức của người đọc đặt trong mối tương quan giữa thạch thủy trận của Đà giang.
- Mối tương quan tưởng chừng như đối lập: Dòng sông Đà hung bạo, dữ tợn, thiên nhiên bao la, choáng ngợp trong khi hình ảnh của con người bé nhỏ.
- Thế nhưng không, đối lập lại với điều này là tầm vóc của con người lao động bình thường thoáng chốc trở nên vĩ đại, lớn lao, phi thường.
=> Dòng sông và con người soi chiếu vào nhau để từ đó phát hiện ra những vẻ đẹp của riêng mình.
b. Lai lịch, ngoại hình
* Lai lịch:
- Ông đò quê ở Lai Châu làm nghề chèo đò trên dòng sông Đà đã hơn 10 năm. Với khoảng thời gian chinh chiến này, đủ để đôi tay của ông vững vàng và trở thành một tay lái lão luyện: “Trên sông Đà ông xuôi, ông ngược trên 100 lần rồi và chính tay ông giữ lái độ 60 lần.
- Ông là một con người từng trải, là linh hồn của muôn thủa sông nước Đà giang, ông hiểu dòng sông như chính bản thân mình. Đối với người lái đò sông Đà, dòng sông này là nơi để ông ghi lại những dấu ấn, viết những bản thiên hùng ca trong cuộc đời của mình. Nó thân thuộc tới mức, như cách ông nhớ một bài văn, nhớ từng dấu chấm, dấu phẩy, dấu chấm than và cả những đoạn xuống dòng.
=> Nguyễn Tuân thể hiện sự cảm phục của mình với người lái đò bằng những hình ảnh so sánh đầy chất văn, cuộc sống của ông lão, đơn giản bình thường nhưng cũng vô cùng phi thường.
* Ngoại hình:
- Là một ông lão 70 tuổi với mái tóc bạc phơ. Cái đầu bạc quắc thước đặt trên một thân hình cao to gọn quánh những chất sừng, chất mun và hai cánh tay trẻ tráng. Nhãn giới của ông cao vời vợi, tiếng nói ào ào như nước thác trước mặt ghềnh sông. Hai chân khuỳnh khuỳnh như lúc nào cũng kẹp chặt một cái cuống lái trong tưởng tượng, tay ông dài lêu nghêu. => một con người cưỡi sóng, đạp gió là vẻ đẹp của người anh hùng lao động giữa cuộc sống đời thường.
- Ông lái đò được tác giả miêu tả bằng những cảm nhận phong phú từ các giác quan, cảm hứng của người nghệ sĩ và bằng kho từ ngữ phong phú, giàu giá trị tạo hình để cho người đọc có được đủ đầy nhất những con người sinh ra từ sóng nước Đà Giang.
c. Phẩm chất, tính cách
Ông lái đò – con người tài hoa, trí dũng vô song
- Công việc hàng ngày của ông là vượt thác ghềnh, phá thạch trận vòng vây của thủy thần ác quái. Bằng kinh nghiệm của mình, ông xử lý tình huống nguy hiểm một cách khéo léo, dứt khoát, táo bạo, tài tử đến kỳ diệu.
- Nhà văn đã đặt hình ảnh của người lái đò, trong trận chiến với Đà giang dữ dội, hung bạo, quỷ quyệt, để làm nổi bật vẻ đẹp của người lao động bình thường: “Tôi xin ghi ở đoạn này cái hình ảnh chiến đấu gian lao của người lái đò trên chiến trường Sông Đà, trên một quãng thủy chiến ở mặt trận Sông Đà.”
* Tương quan lực lượng: thoạt nhìn thì đây là cuộc đấu không cân sức
- Bên này là thiên nhiên lớn lao, dữ dội và hiểm độc với sức mạnh được nâng lên hàng thần thánh, có sóng nước hò reo, quyết vật ngửa con thuyền, có thạch trận với đủ ba lớp trừng vi vây bủa được trấn giữ bởi những hòn đá ngỗ ngược, hỗn
hào và nham hiểm.
- Bên kia là con người nhỏ bé, không hề có phép màu, vũ khí trên tay chỉ là chiếc cán chèo trên một con đò đơn độc hết chỗ lùi.
* Cuộc chiến đấu: chia thành 3 chặng:
- Trùng vi thạch trận thứ nhất:
+ Đá sông dàn thạch trận, mở ra năm cửa: bốn cửa tử và một cửa sinh.
Những hòn đá bệ vệ, oai phong lẫm liệt. Sóng nước thì hò la vang dậy, ùa vào bẻ gãy cán chèo. Thác nước sông Đà mưu mô xảo quyệt tới mức như thể quân liều mạng vào sát nách mà đá trái, thúc gối vào bụng, vào hông thuyền.
+ Ông lái đò lúc bấy giờ đã bị thương vẫn nhất định giữ lấy mái chèo, hay chân kẹp chặt cuống lái, mặt méo bệch đi nhưng tiếng chỉ huy vẫn ngắn gọn, tỉnh táo. Ông đò thực thụ là một người chiến sĩ, người chỉ huy vô cùng bản lĩnh, dũng cảm.
- Trùng vi thạch trận thứ hai:
+ Đá sông tăng thêm nhiều cửa tử, cửa sinh bố trí lệch sang bờ hữu ngạn. Dòng thác hùm beo đang hồng hộc tế mạnh trên sông đá, bám lấy thuyền rồi lỗi vào tập đoàn cửa tử.
+ Với ông đò “cưỡi lên thác sông Đà phải cưỡi đến cùng như cưỡi hổ”.
Ông “nắm chặt lấy bờm sóng, đúng guồng rồi ông đò ghì cương lái mà lái miết một đường chéo về phía cửa đá”. Chinh chiến đã lâu, ông đò thuộc lòng binh pháp của thần sông, thần đá nơi đây, cho nên ông lão đã vận dụng sáng tạo những chiến thuật của mình để giành lấy chiến thắng cuối cùng. “Đứa thì ông tránh và rảo bơi chèo lên, đứa thì ông đè sấn chặt đôi ra để mở đường tiến.” Ông lão ấy đã giao chiến với tướng đá, quân đá thạch trận sông Đà như một dũng sĩ anh hùng giữa đời thường.
- Trùng vi thạch trận thứ ba:
+ Bên phải, bên trái đều là luồng chết, luồng sống ở giữ bọn đá hậu vệ.
+ Ông lái đò hiện lên với sự nhịp nhàng, điêu luyện khi chèo lái con thuyền: “Vút, vút, cửa ngoài, của trong lại cửa trong cùng thuyền như một mũi tên tre xuyên qua nhanh hơn nước, vừa xuyên vừa tự động lái được, lượn được.”
+ Nguyễn Tuân đã đưa ra một phép so sánh độc đáo và chính xác, gây được nhiều ấn tượng trong lòng đọc giả đó là hình ảnh người lái đò và người lái xe đang lao xuống dốc đèo. Người lái xe khi nguy nan vẫn còn chỗ để bám víu, đó là phanh tay, có tiến lên, lùi lại còn đối với người lái đò bây giờ thì không còn đường lùi “Cái thuyền mà lao xuống thác thì chả có cái phanh nào cả, chỉ có lao đi chứ không lùi lại, không lao trúng tim luồng nước thì thuyền quay ngang mà úp xuống chứ không có lùi gì cả”.
=> Trong trận thủy chiến, ông lái đò như một chiến tướng “tả xung hữu đột”, phát huy trọn vẹn, đủ đầy tài trí sự linh hoạt ứng biến của mình. Vượt qua ba trùng vi thạch trận với rất ít cửa sinh, ông lái đò đã thành công trong việc phá vỡ trùng vi thạch trận này để giành thắng lợi về cho mình.
=> Miêu tả ông lái đò, Nguyễn Tuân muốn đưa ra một triết lý, một thông điệp: “ Giữa thế giới tàn độc, dữ dội và nham hiểm, thế giới man dại đầy những cạm bẫy ấy, con người vẫn dũng cảm, vẫn đủ kinh nghiệm tìm lại luồn sinh bằng sự trải nghiệm và trí tuệ tuyệt vời của mình.”
Ông lái đò – người nghệ sĩ giữa sông nước Đà giang
- Trận thủy chiến dữ dội như vậy, khó khăn như vậy thế nhưng bằng tài năng, trí dũng của mình, ông lái đò đã vượt qua tất cả những khó khăn để trở về với cuộc sống thanh bình. “Thế là hết thác, dòng sông vặn mình vào một cái bến cát có hang lạnh…sông nước lại thanh bình…đêm đó nhà đò đốt lửa trong hang đá, nước ống cơm lam mà bàn tán về cá anh vũ, cá dầm xanh…”
- Ông lái đò bây giờ, trải qua hết những thời khắc khó khăn vất vả đề trở về với những phút giây thanh bình, mơ mộng, quên đi khoảnh khắc mình vừa cận kề với cái chết, quên đi khoảnh khắc phải đối mặt với thủy quái. Có thể thấy, ông lái đò sông Đà là một dũng tướng mang trong mình tâm thái của một người nghệ sĩ: ung dung, tự do, tự tại. Đó là một cao nhân, đồng thời cũng là một “tao nhân”.
=> Viết về người lái đò sông Đà, ngòi bút Nguyễn Tuân hiện lên với tràn đầy cảm hứng lãng mạn. Cảm hứng ấy thấm sâu và lan tỏa trong những câu văn viết về đời thực, viết về con người thực. Cảm hứng lãng mạn được sử dụng trong tùy bút, đặc biệt khi viết về người lái đò đã tạo nên một khúc ca tươi đẹp, hào sảng khi viết về con người lao động.
Sưu tầm
(Nguồn ảnh: Internet)
Dàn ý
a. Cách giới thiệu nhân vật
- Nguyễn Tuân để cho người lái đò sông Đà xuất hiện trong tâm thức của người đọc đặt trong mối tương quan giữa thạch thủy trận của Đà giang.
- Mối tương quan tưởng chừng như đối lập: Dòng sông Đà hung bạo, dữ tợn, thiên nhiên bao la, choáng ngợp trong khi hình ảnh của con người bé nhỏ.
- Thế nhưng không, đối lập lại với điều này là tầm vóc của con người lao động bình thường thoáng chốc trở nên vĩ đại, lớn lao, phi thường.
=> Dòng sông và con người soi chiếu vào nhau để từ đó phát hiện ra những vẻ đẹp của riêng mình.
b. Lai lịch, ngoại hình
* Lai lịch:
- Ông đò quê ở Lai Châu làm nghề chèo đò trên dòng sông Đà đã hơn 10 năm. Với khoảng thời gian chinh chiến này, đủ để đôi tay của ông vững vàng và trở thành một tay lái lão luyện: “Trên sông Đà ông xuôi, ông ngược trên 100 lần rồi và chính tay ông giữ lái độ 60 lần.
- Ông là một con người từng trải, là linh hồn của muôn thủa sông nước Đà giang, ông hiểu dòng sông như chính bản thân mình. Đối với người lái đò sông Đà, dòng sông này là nơi để ông ghi lại những dấu ấn, viết những bản thiên hùng ca trong cuộc đời của mình. Nó thân thuộc tới mức, như cách ông nhớ một bài văn, nhớ từng dấu chấm, dấu phẩy, dấu chấm than và cả những đoạn xuống dòng.
=> Nguyễn Tuân thể hiện sự cảm phục của mình với người lái đò bằng những hình ảnh so sánh đầy chất văn, cuộc sống của ông lão, đơn giản bình thường nhưng cũng vô cùng phi thường.
* Ngoại hình:
- Là một ông lão 70 tuổi với mái tóc bạc phơ. Cái đầu bạc quắc thước đặt trên một thân hình cao to gọn quánh những chất sừng, chất mun và hai cánh tay trẻ tráng. Nhãn giới của ông cao vời vợi, tiếng nói ào ào như nước thác trước mặt ghềnh sông. Hai chân khuỳnh khuỳnh như lúc nào cũng kẹp chặt một cái cuống lái trong tưởng tượng, tay ông dài lêu nghêu. => một con người cưỡi sóng, đạp gió là vẻ đẹp của người anh hùng lao động giữa cuộc sống đời thường.
- Ông lái đò được tác giả miêu tả bằng những cảm nhận phong phú từ các giác quan, cảm hứng của người nghệ sĩ và bằng kho từ ngữ phong phú, giàu giá trị tạo hình để cho người đọc có được đủ đầy nhất những con người sinh ra từ sóng nước Đà Giang.
c. Phẩm chất, tính cách
Ông lái đò – con người tài hoa, trí dũng vô song
- Công việc hàng ngày của ông là vượt thác ghềnh, phá thạch trận vòng vây của thủy thần ác quái. Bằng kinh nghiệm của mình, ông xử lý tình huống nguy hiểm một cách khéo léo, dứt khoát, táo bạo, tài tử đến kỳ diệu.
- Nhà văn đã đặt hình ảnh của người lái đò, trong trận chiến với Đà giang dữ dội, hung bạo, quỷ quyệt, để làm nổi bật vẻ đẹp của người lao động bình thường: “Tôi xin ghi ở đoạn này cái hình ảnh chiến đấu gian lao của người lái đò trên chiến trường Sông Đà, trên một quãng thủy chiến ở mặt trận Sông Đà.”
* Tương quan lực lượng: thoạt nhìn thì đây là cuộc đấu không cân sức
- Bên này là thiên nhiên lớn lao, dữ dội và hiểm độc với sức mạnh được nâng lên hàng thần thánh, có sóng nước hò reo, quyết vật ngửa con thuyền, có thạch trận với đủ ba lớp trừng vi vây bủa được trấn giữ bởi những hòn đá ngỗ ngược, hỗn
hào và nham hiểm.
- Bên kia là con người nhỏ bé, không hề có phép màu, vũ khí trên tay chỉ là chiếc cán chèo trên một con đò đơn độc hết chỗ lùi.
* Cuộc chiến đấu: chia thành 3 chặng:
- Trùng vi thạch trận thứ nhất:
+ Đá sông dàn thạch trận, mở ra năm cửa: bốn cửa tử và một cửa sinh.
Những hòn đá bệ vệ, oai phong lẫm liệt. Sóng nước thì hò la vang dậy, ùa vào bẻ gãy cán chèo. Thác nước sông Đà mưu mô xảo quyệt tới mức như thể quân liều mạng vào sát nách mà đá trái, thúc gối vào bụng, vào hông thuyền.
+ Ông lái đò lúc bấy giờ đã bị thương vẫn nhất định giữ lấy mái chèo, hay chân kẹp chặt cuống lái, mặt méo bệch đi nhưng tiếng chỉ huy vẫn ngắn gọn, tỉnh táo. Ông đò thực thụ là một người chiến sĩ, người chỉ huy vô cùng bản lĩnh, dũng cảm.
- Trùng vi thạch trận thứ hai:
+ Đá sông tăng thêm nhiều cửa tử, cửa sinh bố trí lệch sang bờ hữu ngạn. Dòng thác hùm beo đang hồng hộc tế mạnh trên sông đá, bám lấy thuyền rồi lỗi vào tập đoàn cửa tử.
+ Với ông đò “cưỡi lên thác sông Đà phải cưỡi đến cùng như cưỡi hổ”.
Ông “nắm chặt lấy bờm sóng, đúng guồng rồi ông đò ghì cương lái mà lái miết một đường chéo về phía cửa đá”. Chinh chiến đã lâu, ông đò thuộc lòng binh pháp của thần sông, thần đá nơi đây, cho nên ông lão đã vận dụng sáng tạo những chiến thuật của mình để giành lấy chiến thắng cuối cùng. “Đứa thì ông tránh và rảo bơi chèo lên, đứa thì ông đè sấn chặt đôi ra để mở đường tiến.” Ông lão ấy đã giao chiến với tướng đá, quân đá thạch trận sông Đà như một dũng sĩ anh hùng giữa đời thường.
- Trùng vi thạch trận thứ ba:
+ Bên phải, bên trái đều là luồng chết, luồng sống ở giữ bọn đá hậu vệ.
+ Ông lái đò hiện lên với sự nhịp nhàng, điêu luyện khi chèo lái con thuyền: “Vút, vút, cửa ngoài, của trong lại cửa trong cùng thuyền như một mũi tên tre xuyên qua nhanh hơn nước, vừa xuyên vừa tự động lái được, lượn được.”
+ Nguyễn Tuân đã đưa ra một phép so sánh độc đáo và chính xác, gây được nhiều ấn tượng trong lòng đọc giả đó là hình ảnh người lái đò và người lái xe đang lao xuống dốc đèo. Người lái xe khi nguy nan vẫn còn chỗ để bám víu, đó là phanh tay, có tiến lên, lùi lại còn đối với người lái đò bây giờ thì không còn đường lùi “Cái thuyền mà lao xuống thác thì chả có cái phanh nào cả, chỉ có lao đi chứ không lùi lại, không lao trúng tim luồng nước thì thuyền quay ngang mà úp xuống chứ không có lùi gì cả”.
=> Trong trận thủy chiến, ông lái đò như một chiến tướng “tả xung hữu đột”, phát huy trọn vẹn, đủ đầy tài trí sự linh hoạt ứng biến của mình. Vượt qua ba trùng vi thạch trận với rất ít cửa sinh, ông lái đò đã thành công trong việc phá vỡ trùng vi thạch trận này để giành thắng lợi về cho mình.
=> Miêu tả ông lái đò, Nguyễn Tuân muốn đưa ra một triết lý, một thông điệp: “ Giữa thế giới tàn độc, dữ dội và nham hiểm, thế giới man dại đầy những cạm bẫy ấy, con người vẫn dũng cảm, vẫn đủ kinh nghiệm tìm lại luồn sinh bằng sự trải nghiệm và trí tuệ tuyệt vời của mình.”
Ông lái đò – người nghệ sĩ giữa sông nước Đà giang
- Trận thủy chiến dữ dội như vậy, khó khăn như vậy thế nhưng bằng tài năng, trí dũng của mình, ông lái đò đã vượt qua tất cả những khó khăn để trở về với cuộc sống thanh bình. “Thế là hết thác, dòng sông vặn mình vào một cái bến cát có hang lạnh…sông nước lại thanh bình…đêm đó nhà đò đốt lửa trong hang đá, nước ống cơm lam mà bàn tán về cá anh vũ, cá dầm xanh…”
- Ông lái đò bây giờ, trải qua hết những thời khắc khó khăn vất vả đề trở về với những phút giây thanh bình, mơ mộng, quên đi khoảnh khắc mình vừa cận kề với cái chết, quên đi khoảnh khắc phải đối mặt với thủy quái. Có thể thấy, ông lái đò sông Đà là một dũng tướng mang trong mình tâm thái của một người nghệ sĩ: ung dung, tự do, tự tại. Đó là một cao nhân, đồng thời cũng là một “tao nhân”.
=> Viết về người lái đò sông Đà, ngòi bút Nguyễn Tuân hiện lên với tràn đầy cảm hứng lãng mạn. Cảm hứng ấy thấm sâu và lan tỏa trong những câu văn viết về đời thực, viết về con người thực. Cảm hứng lãng mạn được sử dụng trong tùy bút, đặc biệt khi viết về người lái đò đã tạo nên một khúc ca tươi đẹp, hào sảng khi viết về con người lao động.
Sưu tầm
Sửa lần cuối:
