Chiếc áo bà ba – niềm tự hào của phụ nữ Nam bộ
Phụ nữ nam bộ nói riêng và những người yêu mến đồng bằng sông nước Cửu Long nói chung - mấy ai không biết tới lời ca khúc “Chiếc áo bà ba” của Nhạc sỹ Trần Thiện Thanh.
Chiếc áo bà ba trên giòng sông thăm thẳm
Thấp thoáng con xuồng bé nhỏ lướt mong manh
Nón lá đội nghiêng tóc dài con nước đổ
Hậu Giang ơi em vẫn đẹp ngàn đời
Nhớ chiếc xuồng xưa năm nào trên bến cũ
Thương lắm câu hò kêu gọi khách sang sông
Áo trắng xuồng đưa mắt cười em khẽ gọi
Người thương ơi em vẫn đợi chờ.
Đẹp quá quê hương hôm nay đẹp vô ngần
Về Sóc Trăng một ngày ca điệu lâm thôn
Đàn én chao nghiêng xôn xao mùa lúa nhiều
Về bến Ninh Kiều thấy nàng đợi người yêu
Em xinh tươi trong chiếc áo bà ba
Em đi mau kẻo trễ chuyến phà đêm
Qua bến Bắc Cần Thơ
Nhớ kỷ niệm xưa nông xuồng đêm trăng tỏ
Em gái Ninh Kiều tóc dài chấm lưng thon
Đất nước mình đây dẫu xuồng ghe bé bỏng
Mà không thôi nhớ thương nên đầy vơi.
Dẫu qua đây một lần
Nói sao cho vừa lòng
Nói sao cho vừa thương.
Nét đẹp dịu dàng, giản dị và duyên dáng của chiếc áo bà ba đã tốn không biết bao giấy mực trong những áng thơ ca và những nốt nhạc. Phụ nữ đất Bắc có chiếc áo tứ thân, chiếc khăn mỏ quạ, phụ nữ Huế có tà áo dài thướt tha đậm màu tím Huế, thì phụ nữ Nam bộ có chiếc áo bà ba với chiếc nón lá và chiếc khăn rằn. Bộ ba phụ kiện này đã đi kèm với nhau trở thành nét biểu trưng cho vẻ đẹp tâm hồn thanh cao cũng như nét đẹp dịu dàng và đằm thắm của phụ nữ nam bộ.
Nón lá đội nghiêng tóc dài con nước đổ
Hậu Giang ơi em vẫn đẹp ngàn đời
Áo bà ba vốn là áo không cổ. Thân áo phía sau may bằng một mảnh vải nguyên, thân trước gồm hai mảnh, ở giữa có hai dải khuy cài chạy dài từ trên xuống . Áo chít eo, xẻ tà vừa phải ở hai bên hông. Áo có độ dài trùm qua mông, gần như bó sát thân làm tôn lên những đường cong tuyệt mỹ của cơ thể người phụ nữ.
Nút áo bà ba cũng đa dạng và biến đổi theo mỗi giai đoạn. Trước đây, người ta thường sử dụng kiểu nút áo truyền thống là nút bấm. Nhưng bây giờ, các loại nút đã được sáng tạo thêm nhiều mẫu mã làm tôn thêm điểm nhấn cho thân áo.
Người nông dân ở Đồng bằng sông Cửu Long ngày xưa thường mặc bộ bà ba đen đi cấy lúa, bởi nó vừa sạch, vừa dễ giặt. Vải may là loại vải ú, vải sơn đầm rất mau khô. Bên cạnh đó, chiếc áo bà ba được xẻ ở hai bên hông làm cho người mặc cảm thấy thoải mái, gần vạt áo có thêm hai túi to khá tiện lợi cho việc đựng những vật dụng cần thiết. Chính nhờ tính tiện dụng và thoải mái đó, chiếc áo bà ba được cả nam lẫn nữ ở Đồng bằng sông Cửu Long mặc cả lúc đi làm, đi chợ hay đi chơi.
Áo bà ba cách tân thời nay
Trải qua năm tháng, chiếc áo bà ba đã nhiều lần được cách tân cho phù hợp với sự vận động của cơ thể người mặc cũng như do sự thay đổi về tư duy thời trang, vì vậy có Áo bà ba hiện đại. Chiếc áo bà ba truyền thống được các nhà thời trang cải tiến, vừa dân tộc, vừa đẹp và hiện đại hơn. Áo bà ba hiện nay không thẳng và rộng như xưa, mà được nhấn thêm eo bụng, eo ngực cho ôm sát lấy thân hình. Ngoài ra, người ta còn sáng tạo các kiểu chắp vai, cổ tay, cửa tay, riêng các kiểu cổ lá sen, cánh én, đan tôn được tiếp thu từ kiểu y phục nước ngoài. Các kiểu ráp tay cũng được cải tiến. Từ kiểu may áo cánh xưa liền thân với tay, người ta nghĩ tới cách ráp tay rời ở bờ tay áo.
Vào thập niên 70, các tỉnh, thành phía Nam phổ biến kiểu ráp tay raglan, đã tạo nên vẻ đẹp hiện đại cho chiếc áo bà ba truyền thống. Hai thân áo trước và sau tách rời khỏi vai và tay áo, trong khi tay và áo lại liền từ cổ tới nách. Áo bà ba vai raglan được may rất khít, vừa vặn với eo lưng, không quá thắt như kiểu áo trước đó. Tay áo dài hơn, hơi loe, hai túi ở vạt trước được bỏ đi để tạo cho thân áo nhẹ nhõm, mềm mại hơn.
Một phụ kiện đi kèm chiếc áo bà ba là chiếc khăn rằn. Chiếc khăn rằn thường có hai màu đen và trắng hoặc nâu và trắng. Hai màu này đan chéo nhau, tạo thành ô vuông nhỏ, trải dài khắp mặt khăn. Có lẽ chính các lằn ngang dọc ấy nên ngưòi ta gọi đó là khăn rằn. Chiếc khăn rằn dài khoảng 1,2m, rộng chừng 40-50cm, không cầu kỳ, sặc sỡ mà bình dị, đơn giản.
Trải qua bao thăng trầm của đất nước, chiếc áo bà ba vẫn tồn tại và chiếm được tình cảm yêu mến của tất cả các tầng lớp trong xã hội. Chiếc áo bà ba, chiếc khăn rằn với chiếc nón lá nghiêng nghiêng vẫn mang đậm nét đặc trưng truyền thống của người dân vùng đồng bằng sông nước Cửu Long.
Nguyên Phương
Phụ nữ nam bộ nói riêng và những người yêu mến đồng bằng sông nước Cửu Long nói chung - mấy ai không biết tới lời ca khúc “Chiếc áo bà ba” của Nhạc sỹ Trần Thiện Thanh.
Chiếc áo bà ba trên giòng sông thăm thẳm
Thấp thoáng con xuồng bé nhỏ lướt mong manh
Nón lá đội nghiêng tóc dài con nước đổ
Hậu Giang ơi em vẫn đẹp ngàn đời
Nhớ chiếc xuồng xưa năm nào trên bến cũ
Thương lắm câu hò kêu gọi khách sang sông
Áo trắng xuồng đưa mắt cười em khẽ gọi
Người thương ơi em vẫn đợi chờ.
Đẹp quá quê hương hôm nay đẹp vô ngần
Về Sóc Trăng một ngày ca điệu lâm thôn
Đàn én chao nghiêng xôn xao mùa lúa nhiều
Về bến Ninh Kiều thấy nàng đợi người yêu
Em xinh tươi trong chiếc áo bà ba
Em đi mau kẻo trễ chuyến phà đêm
Qua bến Bắc Cần Thơ
Nhớ kỷ niệm xưa nông xuồng đêm trăng tỏ
Em gái Ninh Kiều tóc dài chấm lưng thon
Đất nước mình đây dẫu xuồng ghe bé bỏng
Mà không thôi nhớ thương nên đầy vơi.
Dẫu qua đây một lần
Nói sao cho vừa lòng
Nói sao cho vừa thương.
Nét đẹp dịu dàng, giản dị và duyên dáng của chiếc áo bà ba đã tốn không biết bao giấy mực trong những áng thơ ca và những nốt nhạc. Phụ nữ đất Bắc có chiếc áo tứ thân, chiếc khăn mỏ quạ, phụ nữ Huế có tà áo dài thướt tha đậm màu tím Huế, thì phụ nữ Nam bộ có chiếc áo bà ba với chiếc nón lá và chiếc khăn rằn. Bộ ba phụ kiện này đã đi kèm với nhau trở thành nét biểu trưng cho vẻ đẹp tâm hồn thanh cao cũng như nét đẹp dịu dàng và đằm thắm của phụ nữ nam bộ.
Nón lá đội nghiêng tóc dài con nước đổ
Hậu Giang ơi em vẫn đẹp ngàn đời
Áo bà ba vốn là áo không cổ. Thân áo phía sau may bằng một mảnh vải nguyên, thân trước gồm hai mảnh, ở giữa có hai dải khuy cài chạy dài từ trên xuống . Áo chít eo, xẻ tà vừa phải ở hai bên hông. Áo có độ dài trùm qua mông, gần như bó sát thân làm tôn lên những đường cong tuyệt mỹ của cơ thể người phụ nữ.
Nút áo bà ba cũng đa dạng và biến đổi theo mỗi giai đoạn. Trước đây, người ta thường sử dụng kiểu nút áo truyền thống là nút bấm. Nhưng bây giờ, các loại nút đã được sáng tạo thêm nhiều mẫu mã làm tôn thêm điểm nhấn cho thân áo.
Người nông dân ở Đồng bằng sông Cửu Long ngày xưa thường mặc bộ bà ba đen đi cấy lúa, bởi nó vừa sạch, vừa dễ giặt. Vải may là loại vải ú, vải sơn đầm rất mau khô. Bên cạnh đó, chiếc áo bà ba được xẻ ở hai bên hông làm cho người mặc cảm thấy thoải mái, gần vạt áo có thêm hai túi to khá tiện lợi cho việc đựng những vật dụng cần thiết. Chính nhờ tính tiện dụng và thoải mái đó, chiếc áo bà ba được cả nam lẫn nữ ở Đồng bằng sông Cửu Long mặc cả lúc đi làm, đi chợ hay đi chơi.
Áo bà ba cách tân thời nay
Trải qua năm tháng, chiếc áo bà ba đã nhiều lần được cách tân cho phù hợp với sự vận động của cơ thể người mặc cũng như do sự thay đổi về tư duy thời trang, vì vậy có Áo bà ba hiện đại. Chiếc áo bà ba truyền thống được các nhà thời trang cải tiến, vừa dân tộc, vừa đẹp và hiện đại hơn. Áo bà ba hiện nay không thẳng và rộng như xưa, mà được nhấn thêm eo bụng, eo ngực cho ôm sát lấy thân hình. Ngoài ra, người ta còn sáng tạo các kiểu chắp vai, cổ tay, cửa tay, riêng các kiểu cổ lá sen, cánh én, đan tôn được tiếp thu từ kiểu y phục nước ngoài. Các kiểu ráp tay cũng được cải tiến. Từ kiểu may áo cánh xưa liền thân với tay, người ta nghĩ tới cách ráp tay rời ở bờ tay áo.
Vào thập niên 70, các tỉnh, thành phía Nam phổ biến kiểu ráp tay raglan, đã tạo nên vẻ đẹp hiện đại cho chiếc áo bà ba truyền thống. Hai thân áo trước và sau tách rời khỏi vai và tay áo, trong khi tay và áo lại liền từ cổ tới nách. Áo bà ba vai raglan được may rất khít, vừa vặn với eo lưng, không quá thắt như kiểu áo trước đó. Tay áo dài hơn, hơi loe, hai túi ở vạt trước được bỏ đi để tạo cho thân áo nhẹ nhõm, mềm mại hơn.
Một phụ kiện đi kèm chiếc áo bà ba là chiếc khăn rằn. Chiếc khăn rằn thường có hai màu đen và trắng hoặc nâu và trắng. Hai màu này đan chéo nhau, tạo thành ô vuông nhỏ, trải dài khắp mặt khăn. Có lẽ chính các lằn ngang dọc ấy nên ngưòi ta gọi đó là khăn rằn. Chiếc khăn rằn dài khoảng 1,2m, rộng chừng 40-50cm, không cầu kỳ, sặc sỡ mà bình dị, đơn giản.
Trải qua bao thăng trầm của đất nước, chiếc áo bà ba vẫn tồn tại và chiếm được tình cảm yêu mến của tất cả các tầng lớp trong xã hội. Chiếc áo bà ba, chiếc khăn rằn với chiếc nón lá nghiêng nghiêng vẫn mang đậm nét đặc trưng truyền thống của người dân vùng đồng bằng sông nước Cửu Long.
Nguyên Phương
