Cảm nhận về hình ảnh Bếp Lửa

[Butchi]

CẢM NHẬN VỀ HÌNH ẢNH BẾP LỬA - CẢM NHẬN VỀ HÌNH ẢNH BẾP LỬA
​

Quê hương - hai chữ thiêng liêng mà trong tim mỗi người ai cũng dành một tình cảm riêng. Những tình cảm ấy thật cao đẹp và đáng trân trọng. Ai đi xa nơi đất khách quê người vẫn luôn hướng về quê hương - nơi chôn rau cắt rốn. Trong tâm khảm mỗi người, ai cũng lưu giữ những âm thanh, cảnh sắc quê nhà, những kỉ niệm cảm động và nhất là tiếng ru ầu ơ, dịu ngọt của mẹ, mái tóc bạc phơ của bà - người đã tần tảo chăm chút, nuôi ta khôn lớn.

Bài thơ Bếp lửa của Bằng Việt đã thổi một nguồn sống mới thức tỉnh những năm tháng tuổi thơ vào lòng triệu con người. Những tình cảm đẹp ấy được diễn tả rất thơ...

Bếp lửa là tiếng thơ của một tấm lòng có cội nguồn của một tâm hồn nhạy cảm và tinh tế, phong phú và mới mẻ. Trong nỗi nhớ của nhà thơ, hình ảnh người bà bao giờ cũng hiện lên cùng bếp lửa. Vì hoàn cảnh gia đình, bố mẹ đi kháng chiến, tuổi thơ Bằng Việt sống cùng bà. Mỗi ngày của tuổi thơ lận đận đều bắt đầu từ ngọn lửa bà nhen. Sự sống của cháu đã được nhen lên và giữ gìn cùng ngọn lửa ấy. Ở đất nào, ngọn lửa cũng là cội nguồn của sự sống, bếp lửa nào cũng nhọc nhằn, tần tảo, bếp lửa nào cũng nồng đượm, ấp iu.

Trong tâm thức của tác giả, “một bếp lửa ấp iu nồng đượm” luôn túc trực, lắng đọng; hình ảnh bà sóng đôi với hình ảnh bếp lửa, gắn với sự chăm chút cho đứa cháu luôn xa cha mẹ.

“Một bếp lửa” là động đến cõi cao sâu trong kí ức của mỗi người về hơi ấm gia đình nhất là khi xa nhà sống ở nơi xa lạ và điệp ngữ ngày dùng để diễn tả cảm xúc đang dâng lên cùng với kí ức, hồi tưởng. Bếp lửa hiện lên nồng nàn trong tình cảm, dạt dào trong cảm xúc.

Toàn bài giọng cảm thương, nhớ nhung da diết như muốn trào dâng lấn át tất cả.

Mỗi kỉ niệm thức dậy là biết bao tâm tình sống dậy. Mỗi kỉ niệm được bao bọc trong nỗi nhớ thương vừa trào dâng vừa sâu lắng. Cả bài thơ là một dòng tâm trạng, một dòng hồi ức. Ngần ất sự việc suốt mấy chục năm trời chỉ xuay quanh hình ảnh bếp lửa của bà. Lửa là ánh sáng, lửa là hơi ấm. Bếp lửa lặng thâm nuôi dưỡng mọi gia đình, nuôi dưỡng cả sự sống này. Nép mình trong bếp có gì mộc mạc, khiêm nhường hơn bếp lửa? những cũng có gì cao quý thiêng liêng hơn? Cho nên nhớ về bếp lửa là nhớ về bà.

Bằng Việt đã thổi bừng lên hết thảy những bếp lửa “ấp iu nồng đượm” trong ký ức của mỗi chúng ta. Và cả mối tình bà cháu đẹp như trong truyện cổ tích của nhà thơ cũng như riêng của tuổi thơ chùng mình. Trong thơ ca còn có mối tình bà cháu nào cảm động hơn? Mối tình bà cháu đẹp như một dòng sông, dòng sông êm đềm và trong vắt, mặt dòng sông chở đầy kỉ niệm. Một bếp lửa và một làn sương sớm. Những kỉ niệm trôi qua theo một nhạc điệu tâm tình âm ĩ thầm thì triền miên như nỗi nhớ chất thơ lan toả trong từng con chữ có cả sắc màu, hương vị, ký ức và hồn người, tình người lan toả vào cảnh, ấp ủ thành tình yêu quê hương.

Ôi kì lạ và thiêng liêng - bếp lửa!
​

Đó là lời thốt lên từ niềm trân trọng, biết ơn cũng là lời thốt lên khi chợt nhận ra trong một vật đơn sơ, lại ẩn náu bao điều kì diệu. Hình ảnh bếp lửa cứ cháy, trong những kỉ niệm của tình bà cháu. Cháu bắt đầu biết đến mùi khói từ khi lên bốn, thì đó cũng là những năm đói khổ, chiến tranh ác liệt. Bởi thế mùi khói từ những năm đầu đời đến tận bây giờ vẫn cứ còn nguyên trong kí ức, chẳng thể tiêu tan. “Lên bốn tuổi cháu đã quen múi khói”… Đoạn thơ thật cảm động, dù cho ngọn lửa hung tàn của giặc đang thiêu huỷ làng xóm thì chính bếp lửa ấm cùng, ân cần của bà đang nhen lên sự sống. Bà đã chịu đựng tất cả vất vả, khó khăn, hy sinh, mất mát. Vì vậy những gì bị thiêu cháy trong ngọn lửa dã man, kỳ lạ thay đang hồi sinh trong ngọn lửa của lòng bà. Ngọn lửa ấy, bếp lửa ấy đã sưởi ấm tâm hồn đứa cháu ngây thơ từ những tháng năm lên bốn. Kì lạ và thiêng liêng nhất là tình yêu quê hương, xứ sở bắt đầu từ sự gắn bó với những gì đơn sơ, bình dị và gần gũi nhất. Tình bà cháu gắn bó với lòng yêu nước thật thiêng liêng, cao cả. Cháu lớn khôn trưởng thành trong đôi bàn tay nâng niu trong tấm lòng yêu thương vo hạn của bà. Ngọn lửa mà bà đã nhóm lên từ “bếp lửa” ấy đã sưởi ấm và soi sáng cuộc đời đi lên phía trước của cháu.

Và đứa cháu hiếu thảo ấy đã lớn, đã đi rất xa nơi bếp lửa của bà, đã biết đến ngọn khói trăm miền, đã vui với ngọn lửa trăm nhà. Nhưng trong lòng cháu chỉ nhớ về ngọn khói đã làm nhèm mắt cháu, chì nhớ về ngọn lửa tảo tần nắng mưa nơi góc bếp của bà. Cháu chẳng bao giờ quên “bếp lửa”, bởi đó là cội nguồn, bởi cuộc đời cháu đã được nhen lên từ ngọn lửa ấy. Ngọn lửa của bà đã cháy trong lòng cháu, một bếp lửa mới của cuộc đời đã nhen lên ngọn lửa của sự sống truyền đời, bất diệt!

“Bếp lửa” là bài thơ cảm động, tình cảm dạt dào trong lòng đã tìm đến một giọng điệu, một nhịp điệu thật phù hợp. Ấy là giọng nồng đượm của lửa, ấy là nhịp bập bồng của lửa, giọng kể lể cứ tràn ra, dâng lên một ngày một nồng nàn, ấm nóng…

Bằng Việt đã khéo lựa chọn và sắp xếp để hình ảnh người và bà bếp lửa luôn đi đôi với nhau. Đọc “Bếp lửa” chẳng những thấy được một dòng tâm sự sâu nặng, dạt dào mà nhà thơ còn muốn đề cao một điều rất đỗi giản dị: “Tình yêu quê hương đất nước bắt nguồn từ những cái cụ thể gần gũi, thân thương với mỗi con người”.


NGUỒN: Diễn Đàn Kiến Thức - Trích từ Sách 100 bài làm văn hay lớp 9*

(Xin vui lòng ghi rõ nguồn khi trích dẫn bài viết này. Cảm ơn!)

Tham khảo thêm 1 số bài viết về "Bài thơ BẾP LỬA của Bằng Việt" dưới đây:

1. Phân tích bài thơ "Bếp lửa" của Bằng Việt

2. Phân tích bài thơ Bếp lửa - Bằng Việt

3. Tình người trong bài thơ Bếp lửa

4. Đọc - hiểu văn bản Bếp lửa của Bằng Việt

5. Bếp lửa sưởi ấm một đời - Bàn về bài thơ Bếp lửa của Bằng Việt

 

[Butchi]

Bài làm:

Anh đi anh nhớ quê nhà,
Nhớ canh rau muống, nhớ cà dầm tương

Đó là tâm trạng của người xa quê. Những cái bình thường quen thuộc hàng ngày tưởng chừng như chẳng có gì đáng nhớ đến khi xa rồi mới biết chẳng thể nào quên. Nhưng nỗi nhớ ấy ở mỗi người lại nhớ mỗi kiểu khác nhau. Kẻ nhớ “ canh rau muống”, người “nhớ cà dầm tương”, có khi lại “nhớ cô tát nước”, có lúc lại “nhớ ánh trăng quê”… còn riêng Bằng Việt trong những năm tháng đi du học ở Liên Xô, nhà thơ lại nhớ da diết cái “Bếp lửa” của người bà:

Một bếp lửa chờn vờn sương sớm
Một bếp lửa ấp iu nồng đượm…

Bài thơ “Bếp lửa” được ra đời từ đây. Chúng ta hãy cùng nhau ngâm nga, cùng đọc lại từng lời thơ để hòa hồn mình lâng lâng theo dòng cảm xúc đang dâng trào của tác giả.

Thật xúc động biết bao ! Từ một đất nước công nghiệp chỉ toàn bếp điện, bếp hơi, với những ống khói con tàu, tác giả lại nhớ về “bếp lửa” đang “chờn vờn” trong sương sớm. Và từ “bếp lửa” lại nhớ đến hình ảnh người bà : Cháu thương bà biết mấy nắng mưa.

Cả một hồi ức kỉ niệm lại hiện về trong tâm trí nhà thơ. Suốt một quãng đường vất vả bà cháu bên nhau. Mới lên bốn tuổi đã quen mùi khói. Làng đói kém, bố đi đánh xe thật là vất vả. Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay. ! Hồi tưởng những năm tháng cháu cùngbà hôm sớm có nhua. Bà kể chuyên những ngày ở Huế, bà dạy cháu làm , bà chăm cháu học, bà dặn cháu viết thư cho bố ở chiến khu, bà sớm chiều nhen bếp lửa. Lời thơ kể sao mà ngậm ngùi tha thiết quá. Nó gợi trong lòng người đọc bao niềm xúc động sâu xa. Làm sao quên được những “ năm giặc đốt cháy làng cháy tàn cháy rụi “. Bà đã dặn cháu:

Bố ở chiến khu, bố còn việc bố
Mày có viết thư chớ kể này kể nọ
Cứ bảo nhà vẫn được bình yên !

Hình ảnh người bà hiện lên trong lời thơ ấy đẹp làm sao! Bà lúc nào cũng sẵn sàng chịu đựng. Bà dặn “đừng có kể này kể nọ” cứ bảo “ở nhà vẫn được bình yên”. Bà là thế đấy ! Bà có khác nào những bà tiên trong chuyện đời xưa lúc nào cũng chở che, yêu thương con cháu, luôn tận tụy vì cháu, vì con. Nhưng ở đây không chỉ có thế. Vượt lên trên tình thương ấy, bà còn là người đã làm việc âm thầm lặng lẽ, biểu lộ ý thức trách nhiệm của mình đối với Tổ quốc. Bà đã cùng chia sẻ, cùng chịu đựng gian khổ, hy sinh cho cuộc kháng chiến chống ngoại xâm này. Càng ngày càng lớn lên, tác giả càng thấy rõ tấm lòng cao quý của bà. Người đã “lận đận biết mấy nắng mưa” để nhen nhóm trong lòng đứa cháu yêu của mình ngay từ tuổi ấu thơ một tình cảm rộng lớn hơn tình bà cháu thông thường, đó là “một ngọn lửa chứa chan niềm tin dai dẳng” đối với đất nước, con người.

Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đượm
Nhóm niềm yêu thương khoai sắn ngọt bùi
Nhóm nồi xôi gạo mới sẻ chung vui
Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ
Ôi kì lạ và thiêng liêng – bếp lửa

Hình ảnh “bếp lửa” được lặp lại nhiều lần trong bài thơ có giá trị tu từ độc đáo. Đây là hình ảnh tả thực trong cuộc sống đời thường. Song đối với người đi xa quê hương lại là cả một dấu ấn khó phai mờ, Bởi vì chính bên bếp lửa hồng ấy, hình ảnh người bà “ còm cỏi”, “chờn vờn”, “sương sớm” in đậm trong tâm trí tác giả từ tuổi nhỏ. Nhờ “bếp lửa” mà thời thơ ấu của nhà thơ êm đềm ấm áp như những câu chuyện cổ tích bà thường hay kể. Tình bà cháu ở đây được ghi lại bằng những chi tiết cụ thể như những dấu ấn của cảm xúc. Những kỉ niệm hiện lên thật rõ nét. Đó là những kỉ niệm chứa chan tình yêu thương bà. Làm sao có thể quên được những công lao to lớn ấy. Bên “bếp lửa” bà đã dạy cháu, chăm sóc. Bà và bếp lửa đã tác động đến sự trưởng thành về thể chất cũng như tâm hồn nhà thơ.

Nhưng hình ảnh “bếp lửa” ở đây còn có ý nghĩa tượng trưng. Đó là ngọn lửa của tình yêu thương, ngọn lửa của niềm tin, của tâm hồn dân tộc đã nhóm dậy trong lòng nhà thơ những cảm xúc và suy nghĩ chân tình đẹp đẽ và thấm đượm như trong bài thơ. Hình ảnh bếp lửa trong quá khứ, trong hiện tại đan cài vào nhau, nâng cảm xúc và suy tư của nhà thơ bay bổng dạt dào, hướng về gia đình về cội nguồn, về quê hương đất nước. Sức hấp dẫn của bài thơ chính là ở chỗ đó.

Với giọng thơ ân tình tha thiết nhà thơ hồi tưởng lại những năm tháng cùng bà “nhóm lửa”. Hình ảnh “chim tu hú kêu trên những cánh đồng xa “ gợi lên không khí một buổi sớm tinh mơ vắng vẻ hiu quạnh… Cùng với hình ảnh chim tu hú, hình ảnh bà cũng hiện lên còm cỏi, đơn côi, vất vả trong tâm trí của nhà thơ. Những cảm xúc ấy lại được diễn tả bằng một loạt vần nối tiếp nhau “xa, nhà, Huế, thế, về,học , nhọc ,xa…” tạo nên một âm hưởng kéo dài liên tục không dứt. Nhạc điệu bài thơ càng về cuối càng tha thiết trầm lặng, thể hiện nỗi nhớ nhung da diết của nhà thơ:

Giờ cháu đi xa – có ngọn khói trăm tàu
Có lửa trăm nhà, niềm vui trăm ngả
Nhưng vẫn chẳng lúc nào quên nhắc nhở
Sớm mai này bà nhóm bếp lên chưa?...

Chính tình bà cháu cao đẹp và thiêng liêng kì diệu đã nhen nhóm trong lòng Bằng Việt niềm tin yêu đến với cuộc sống con người trên quê hương đất nước.

Đây là một bài thơ dạt dào cảm xúc. Tác giả đã khéo léo sử dụng các biện pháp nghệ thuật đặc sắc, cách gieo vần, láy điệp từ và những hình ảnh có sức liên tưởng độc đáo tạo nên giá trị cho bài thơ. Ta cảm nhận được ở đây tấm lòng biết ơn sâu nặng, nhớ nhung da diết, tấm chân tình của nhà thơ đối với người bà yêu dấu!.

Đọc bài thơ một lần nữa, chúng ta cảm thấy lòng trào dâng niềm cảm xúc. Bài thơ đã khơi dậy trong ta một tình cảm cao đẹp đối với gia đình, quê hương, đất nước. Càng suy ngẫm, thấm từng lời thơ của Bằng Việt, ta càng hiểu thế nào là nỗi nhớ quê hương. Ôi làm sao có thể quên cho được:

Một bếp lửa chờn vờn sương sớm
Một bếp lửa ấp iu nồng đượm…