So sánh các đặc tính chủ yếu của nguyên phân và giảm phân
Nguyên phân (Mitose)|Giảm phân (Meiose)
1. Xảy ra ở tế bào soma|
1. Xảy ra ở tế bào sinh dục 2. Một lần phân bào: 2 tế bào con|2. Hai lần phân chia tạo 4 tế bào con 3. Số NST giữ nguyên: 1 tế bào 2n 2 tế bào 2n|3. Số NST giảm đi một nữa: 1 tế bào 2n ->4 tế bào n 4. Một lần sao chép DNA , một lần chia|5. Các NST tương đồng bắt cặp ở kỳ trước I 5.ThườngcácNSTtươngđồng không bắt cặp|5. Các NST tương đồng bắt cặp ở kỳ trước I 6. Thường không có trao đổi chéo|6. nhất 1 trao đổi chéo cho 1 cặp tương đồng 7. Tâm động chia ở kỳ sau|7. Tâm động không chia ở kỳ sau I mà chia ở kỳ sau II 8. Duy trì sự giống nhau: tế bào con cókiểu gen giống kiểu gen tế bào mẹ|8. Tạo sự đa dạng trong các sản phẩm của giảm phân 9. Tế bào chia nguyên phân có thể là lưỡng bội (2n) hay đơn bội |9. Giảm phân luôn luôn xảy ra ở tế bào lưỡng bội (2n) hoặc đa bội (>2n)
Sự khác nhau thể hiện ở nhiều chi tiết. Đáng lưu ý là trong kỳ trước I
của giảm phân, các NST tương đồng bắt cặp rồi sau đó đẩy nhau ra đi về các cực. Nhờ đó mỗi tế bào con trong giảm phân chỉ nhân 1 NST của cặp tương đồng. Sự kiên này tương đương với việc tâm động giữa 2 chromatid chị em cùng đi với nhau trong nguyên phân và khi tâm động chia thì mỗi tế bào con chỉ nhận 1 chromatid. Cơ chế thực hiện tuy có khác nhau nhưng giống nhau ở chỗ chia đều một cách đồng bộ các NST về các tế bào con.
Sự biến đổi trong quá trình phân bào :
- Hình thành NST khổng lồ: vào kì trước, sau khi DNA tự nhân đôi, hình thành các nhiễm sắc tử, nhưng sau đó chúng không tách rời nhau.
- Nội nguyên phân: ở tiền kì, màng nhân không tiêu biến, quá trình phân chia sẽ xảy ra ở bên trong màng nhân. Kết quả tạo ra nhân mới có bộ NST tăng gấp đôi.
- Hình thành thể đa bội: Sau khi NST tự nhân đôi, màng nhân tiêu biến nhưng thoi vô sắc không xuất hiện, tạo ra những tế bào có số lượng NST tăng gấp bội.
- Tế bào 2 nhân: sau khi phân chia nhân, tế bào chất không phân chia hình thành tế bào mới có hai nhân.
Trong giảm phân cũng xảy ra những biến đổi: do sự tiếp hợp và phân ly không bình thường của các NST, có thể làm phát sinh các giao tử thừa hoặc thiếu NST. Có trường hợp thoi vô sắc không xuất hiện, sẽ tạo thành các giao tử không giảm nhiễm.