Chào mừng Bạn tham gia Diễn Đàn VNKienThuc.com - Định hướng Forum Kiến Thức
- HÃY TẠO CHỦ ĐỀ KIẾN THỨC HỮU ÍCH VÀ CÙNG NHAU THẢO LUẬN
Kết nối: VNK X - VNK groups | Nhà Tài Trợ: BhnongFood X - Bhnong groups - Đặt mua Bánh Bhnong

Trả lời chủ đề

Nội dung: <blockquote data-quote="Butchi" data-source="post: 4692" data-attributes="member: 7">Trung tâm của một nhóm đền tháp bao giờ cũng là một đền thờ lớn kalan được xây dựng lớn nhất, quy mô nhất. Kiến trúc này có mặt bằng cơ bản hình vuông, bốn hướng có 4 cửa, nhưng chỉ có một cửa ra vào mở theo hướng chính của cả nhóm đền tháp là hướng đông, còn các cửa khác là cửa giả xây nhô ra trên mặt các bức tường. Một Kalan thường có ba phần: đế, thân và mái tượng trưng cho ba thế giới: trần tục (bhurloka), tâm linh (Bhurvaloka) và thần linh (Svarloka). Các tầng và các mặt tường kalan được trang trí bởi nhiều đề tài, mô típ trang trí ngay trên gạch xây dựng hoặc bằng đá sa thạch. Phần chân đế trang trí các đồ án hoa lá, hình voi, sư tử, những vòm cuốn nhỏ chạm hình tượng kala - makara hoặc các cảnh vũ nữ apsara và nhạc công. Trước thế kỷ X phần chân đế kalan hoàn toàn bằng gạch. Những kalan có niên đại muộn hơn thường gắn ốp các thành phần bằng đá sa thạch.  Phần thân kalan: bề mặt ngoài trang trí bằng những trụ áp tường, mỗi mặt tường thường có 5 trụ áp tường mà trụ chính giữa bị cửa giả che khuất. Trong ô cửa giả bao giờ cũng có phù điêu hình người đứng cầu nguyện với hai tay chắp trước ngực hay cầm một bông sen. Tiếp giáp thân và mái là diềm mái là những đường gờ cong lồi hoặc lõm chạm khắc các băng hoa dây. Bốn góc diềm mái gặp nhau gắn những vật trang trí góc bằng đá hình ngọn lửa hay hình tượng makara, apsara. Mái kalan có ba tầng và một đỉnh, tầng trên là thu nhỏ của tầng dưới với đầy đủ các thành phần như cửa giả, trụ áp tường, diềm mái… Trên tầng mái có đặt nhiều tượng, phù điêu đá tạo hình các con vật cưỡi của các vị thần Ấn Độ giáo (ngỗng thần Hamsa, chim thần Garoda, bò thần Nandin…). Các góc của tầng thứ nhất và thứ hai dựng bốn tháp góc. Tầng cuối cùng không có tháp trang trí góc mà đỡ một chóp đá lớn (àmalaka) tượng trưng cho đỉnh núi Kailàsa – nơi cư ngụ của thần Siva. Trước kia các chóp đá này thường dát bọc vàng bạc để chứng tỏ lòng thành kính và sự tôn quý.  Khác biệt với kiến trúc nhiều tôn giáo khác, đền thờ Ấn Độ giáo có nội thất nhỏ kiểu mật thất. Tường Kalan cũng như những đền tháp Chămpa khác nói chung rất dày khoảng 1m. Mặt tường trong của phần thân tháp xây phẳng, 3 phía Bắc, Nam, Tây có những khám nhỏ để đèn. Phần vòm mái được hình thành bởi các viên gạch xây so le nhô ra nhô dần ra để thu lại ở đỉnh nóc. Kiểu mái vòm này được coi là một sáng tạo trong kết cấu gạch của người Chăm cổ. Nội thất kalan chỉ vừa đủ để một đài thờ bằng đá ở chính giữa, có khi là tượng một vị thần nhưng phổ biến là bộ linga – yoni. Đài thờ có 3 phần: đế – bệ yoni – và linga, đây là biểu tượng chính của thần Siva. Các kalan Chămpa phần lớn ảnh hưởng các đền tháp ở miền nam Ấn Độ với các tầng trên là sự thu nhỏ của tầng dưới. Ngoại lệ có một số nhóm mang phong cách miền bắc Ấn Độ như nhóm tháp Bằng An (Quảng Nam), Hưng Thạnh (Bình Định), Dương Long (Bình Định) có hình vòm cong.  Ngoài kalan chính trong khuôn viên vòng tường bao còn có các kalan nhỏ ở 4 góc, là đền thờ các vị thần phương hướng. Các đền tháp hướng đông, tây, bắc là sự thu nhỏ về kích thước, quy mô và cấu trúc của kalan chính. Đền tháp phía nam đặc biệt hơn cả, nó có mặt bằng hình chữ nhật, nội thất rộng rãi, có tường ngăn chia làm 2 phòng. Đây là kho lễ vật và có thêm chức năng là nơi chuẩn bị thức ăn dâng cúng trong lễ hội nên gọi là tháp hỏa hay tháp bếp. Cửa ra vào của tháp này bao giờ cũng mở về hướng bắc (lệch về tây) – hướng của thần tài lộc. Mặt tường đông và tây có cửa sổ có những chấn song bằng đá hình con tiện. Mặt tường phía nam của tháp này xây kín, trang trí bằng các trụ áp tường. Đền tháp phía nam có 2 tầng nhưng phần mái cong hình thuyền với hai mũi thuyền vươn cao, trang trí đẹp khiến nó trở thành một kiến trúc được chú ý hơn những đền tháp góc còn lại. Mặt khác, trên thực tế hầu như các đền tháp góc khác đã bị hư hỏng chỉ còn lại đền tháp phía nam.  Nằm ở bức tường phía đông và thẳng với trục kalan chính là tháp cổng có hai cửa đối diện, tuy hình thức tương tự kalan nhưng đơn giản hơn vì chức năng là cổng chính dẫn vào khu đền thờ. Thẳng trên trục này và nằm ngoài tường bao còn có tháp nhà, một kiến trúc hình chữ nhật khá dài. Đây là nơi tĩnh tâm cầu nguyện của tín đồ trước khi vào hành lễ trong khu đền tháp chính. Vì vậy tháp nhà có nội thất rộng rãi và thoáng, cửa mở hai hướng đông tây, tường phía bắc nam trổ nhiều cửa sổ. Mái lợp bằng ngói trên cấu kiện gỗ. Ở một số nhóm đền tháp lớn còn có tháp bia, mặt bằng hình vuông, mở cửa ra vào ở cả 4 phía, có chức năng che một tấm bia đá. Tuy nhiên vẫn có một số nhóm đền tháp có bố cục khác, như nhóm Chiên Đàn, Khương Mỹ (Quảng Nam), Dương Long (Bình Định), Hòa Lai (Ninh Thuận). Mỗi nhóm có 3 kalan chính lớn gần bằng nhau, đứng cạnh nhau theo trục bắc Nam, cửa vẫn mở về hướng đông. Đây là những nhóm đền tháp thờ cả 3 vị thần Brama, Visnu và Siva. Phế tích và dấu vết còn lại cho biết các nhóm đền tháp này cũng có các công trình phụ trợ như trên. (3)  Di vật trong văn hóa Chămpa vô cùng phong phú và đa dạng về chất liệu và loại hình. Từ những tác phẩm điêu khắc trên đá sa thạch, trên gạch, gốm, những bức tượng đồng đến những đồ thờ cúng và trang sức bằng vàng bạc… Tuy nhiên, gắn liền một cách hữu cơ với kiến trúc đền tháp là những tác phẩm điêu khắc trên đá, trên gạch xây dựng, thể hiện dưới hai loại hình: 1- các tác phẩm điêu khắc độc lập dùng để trang trí hay thờ cúng; và 2- các tác phẩm điêu khắc mang chức năng liên kết tham gia vào công trình kiến trúc tháp (tấm lá nhĩ, trụ cửa, mi cửa). Kiến trúc đền tháp quy định nội dung và hình thức thể hiện của điêu khắc, ngược lại, điêu khắc góp phần làm sáng tỏ ý nghĩa của việc xây dựng các công trình đền tháp. Điêu khắc Chămpa phổ biến trên chất liệu đá Silic màu xám, độ cứng cao, bề mặt thô và đá Granit màu xám xanh, thớ mịn. Kích thước hiện vật thường lớn. Phần lớn di vật điêu khắc Chămpa là dạng phù điêu nổi cao gần như tượng tròn, dù thể hiện nội dung, hình tượng nào thì vẫn mang tính hiện thực sâu sắc, nghệ thuật tả chân dung sinh động, tượng người và động vật đạt trình độ cao về giải phẫu sinh học, đề cao đặc điểm nhân chủng trong tượng người và các vị thần được nhân hóa. Điêu khắc Chămpa còn phản ánh hiện thực xã hội từ cuộc sống sinh hoạt đời thường đến những nghi lễ tôn giáo của vương quốc Chămpa.</blockquote>

Tên

Mã xác nhận