Thủ Đô ngày 10-10 năm ấy.

[Hide Nguyễn]

Hà Nội tưng bừng trong ngày kỷ niệm giải phóng thủ đô. Ảnh: Anh Tuấn.

Ngày giải phóng thủ đô trong ký ức nhà văn Băng Sơn

Cờ, hoa, khẩu hiệu tràn ngập đường phố, nhiều nhất là khu vực hồ Gươm. Cả chục nghìn người đổ ra đường, nụ cười luôn nở trên môi. Họ đàn, hát và hô vang: Hồ Chủ tịch muôn năm... Nhiều nơi trong thành phố dựng cổng chào đón đoàn quân...
Trước đó vài hôm, các gia đình đã may sẵn cờ đỏ sao vàng, treo ảnh Hồ Chủ tịch và lập bàn thờ tổ quốc trong nhà. Không ai bảo ai, mọi người cùng quét dọn đường phố. Tôi cùng bạn bè thành lập một nhóm kịch tập suốt ngày đêm, mong ngóng đến ngày đón đoàn quân trở về. Giới học sinh, sinh viên tập hát bài Tiến về Hà Nội (Văn Cao), Hà Nội giải phóng (Đỗ Quyên)... Nhiều người tập hát hăng quá khản cả giọng. Người Hà Nội chuẩn bị những thùng nước vối, nước chè xanh mời bộ đội.

Nhà văn Băng Sơn: "Mọi người đều hân hoang, chờ đón bộ đội" Thời tiết mùng 10 nắng hanh, rất đẹp. Hà Nội như bừng tỉnh sau nhiều năm bị chiếm đóng. Ngay từ sáng, người dân thủ đô diện những bộ quần áo đẹp nhất đứng dọc hai bên đường. Các chị, các bà mặc áo dài đủ màu, học sinh, sinh viên mặc quần áo trắng, công nhân mặc quần áo xanh, ai cũng cầm một lá cờ hoặc hoa tươi, đứng chờ đoàn quân chiến thắng trở về.

Tiếng nhạc hùng tráng của bài ca Tiến về Hà Nội vang lên khi đoàn quân của Trung đoàn Thủ đô tiến vào Hà Nội. Các anh đầu đội mũ có phủ lưới, xung quanh buộc vào đó những mảnh vải nhỏ màu xanh để ngụy trang, chân đi giày bata. Thỉnh thoảng lại có một anh bộ đội khoác trên vai chiếc đàn guitar hay arcordeon. Dòng người bên đường bỗng trở nên náo động hơn, họ vẫy hoa, hát theo tiếng nhạc và hô vang khẩu hiệu. Có những bác cao tuổi ôm chầm lấy anh bộ đội mừng mừng, tủi tủi như gặp lại đứa con xa nhà lâu ngày. Nhiều người xúc động không cầm nổi nước mắt. Lúc đó tôi đứng trong rừng người nhìn bộ đội đi qua lòng dâng lên cảm xúc tự hào, hạnh phúc và niềm vui trào trong lồng ngực. Tiếng pháo nổ giòn xen lẫn những điệu nhạc của những bài ca cách mạng vang lên trên các đường phố. Trưa hôm ấy, gia đình tôi cũng như nhiều nhà khác làm một bữa cơm thịnh soạn với những chén rượu ăn mừng ngày giải phóng. Mọi người đều hân hoan nói cười, kể lại những ngày Hà Nội nhộn nhạo và bất an trước đó, vui với không khí náo nhiệt trong mấy ngày quân giải phóng tiếp quản.

Đến khoảng 15h chiều, tại Nhà hát lớn thành phố vang lên một hồi còi dài, người dân đổ về đây nghe Chủ tịch Uỷ ban Quân - Chính thành phố đọc bức thư của Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi đồng bào thủ đô nhân ngày giải phóng.

Không khí tưng bừng còn kéo dài vài ngày sau đó. Văn công bộ đội biểu diễn cho người thủ đô ở các sân khấu ngoài trời với những tiết mục: múa hò kéo pháo, múa son đố mì, múa sạp, hát bài Giải phóng Điên Biên, Đường lên Tây bắc... Các văn nghệ sỹ lớn theo kháng chiến trở về như Hoàng Vân, Thế Lữ, Phạm Văn Khoa, Thương Huyền, Trần Thụ, Mai Khanh... trực tiếp tham gia. Dân Hà Thành bị cuốn hút bởi các hoạt động văn nghệ được mang về từ chiến khu.

Đến giờ mỗi khi nhớ lại ngày lịch sử trọng đại này, trong tôi không khỏi bồi hồi và hạnh phúc như đang vui cùng đoàn quân chiến thắng ấy.


Nguồn: Internet.

 

[Hide Nguyễn]

Nhân kỷ niệm 54 năm Ngày Giải phóng thủ đô, xin trích đăng một phần bài viết của cố GS Trần Quốc Vượng về những ngày tháng 10 lịch sử này.


Tháng tám Giáp Ngọ 1954, tôi từ xứ Thanh về quê xứ Nam, trời mưa tầm tã. Một mình tôi cô đơn với chiếc ba lô sờn, lội nước từ ngã ba Ràng lên đường quốc lộ 1 - cũng ngập nước từng chặng, ra Ninh Bình, Nam Định... Tôi dừng ở quê nội ít ngày, cùng mấy ông chú họ vớt tre gỗ ngâm dưới ao lên sửa lại cái nhà thờ họ. Lên núi thăm một chùa Đọi điêu tàn nhưng còn bia cao to thời Lý.
Rồi lại ngược quốc lộ 1 ghé Khê Hồi - Ngọc Hồi quê bố mẹ nuôi thời kháng chiến. Gặp nhiều người quen biết cũ, trong đó có dược sĩ Thẩm Hoàng Tín và nhiều trí thức yêu nước thủ đô, sau Hiệp định Genève, lánh ra đây, chờ ngày giải phóng thủ đô. Đây cũng là một trong những nơi tập kết của các đoàn cán bộ vào thủ đô giải phóng. Chị Bích Thuỷ, cán bộ hậu địch Hà Nội - khu Ba về đây sinh cháu (sau chị là Phó Chủ tịch Hải Phòng). Chị bảo tôi phải vào nội thành Hà Nội ngày 8/10 và bắt liên lạc với mấy người phụ trách học sinh - sinh viên kháng chiến.

Sáng 8/10/1954, trong vai trò thường dân (bỏ lại ba lô ở nhà chị Thuỷ), tôi "lên" Hà Nội. Cái Hà Nội đã gắn bó ba đời với đại gia đình tôi (từ đời ông nội - ngoại). Cái Hà Nội mà bố tôi được Cụ Hồ cử làm "Giám đốc Canh nông Bắc Bộ" ngay sau Cách mạng mùa thu để "chống giặc đói" bên cạnh việc "chống giặc dốt, chống giặc ngoại xâm" theo ý tưởng chiến lược Hồ Chí Minh.

Cái Hà Nội mà vào ngày Toàn quốc kháng chiến 19/12/1946 gia đình tôi bỏ lại mọi nhà cửa đồ đạc (người giúp việc chỉ mang theo đúng một cái đồng hồ để bàn Jaz trong tay nải áo quần của chị) qua đường Ngã Tư Sở - Hà Đông, xuôi về Nam (Liên khu 3) tham gia kháng chiến...

Trời vẫn mưa tầm tã. Đến Đuôi Cá vẫn còn một đại đội lính Tây mặc áo mưa nhựa xanh nằm toài người lăm lăm súng gác ở ngã ba. Tôi đi theo dân (qua đường Trương Định nay) lọt về Hoàng Mai - Chợ Mơ (đấy là đoạn đường thiên lý cổ khi xưa) và vào nội thành Hà Nội. Mẹ tôi đã vào Hà Nội trước, liên lạc với các cô, dì quyết tâm ở lại Hà Nội với Cụ Hồ.

Có khoảng một nửa gia đình bên ngoại tôi di cư vào Nam. Dòng người di cư ấy vẫn từ phía nam lên Hà Nội rồi xuống Hải Phòng, nơi "tập kết 300 ngày". Ngày 9, thầy Giàu và các giáo sư của tôi đã về ở Tông Đản chờ ngày mai tiếp quản đại học.

Ở Dự bị Đại học Thanh Hoá, tôi vẫn là uỷ viên Thường vụ Hiệu đoàn phụ trách văn nghệ. Cần có đoàn ca nhạc học sinh, sinh viên để sáng ngày 10/10 ra bờ hồ Gươm đón "đại quân ta tiến vào giải phóng thủ đô". Mẹ tôi đã kịp may cho tôi hai bộ quần áo "thanh niên Hà Nội" khi đó: Quần kaki, áo pôpơlin và đôi dép da để trút bỏ đôi dép lốp quai râu. Suốt ngày 9/10, tôi len lỏi đến thăm các gia đình nội ngoại quen biết, kể cả các gia đình họ hàng của bố mẹ nuôi... Nhà nào cũng chuẩn bị cờ đỏ sao vàng để ngày mai treo rợp phố phường Hà Nội...

Nhưng các tối ngày 8, ngày 9 nhà nào cũng treo soong, nồi nhôm, chậu thau đồng để khua gõ báo động khi có bọn "hôi của" nhân "tranh tối tranh sáng" lúc ta - Pháp bàn giao để đột nhập vào các nhà dân làm bậy. Những tối đó (và trước nữa), cổng nhà nào nhà nấy đều đóng im ỉm. Tôi vào nhà quen, giật chuông chờ ở cổng sắt khá lâu, phải có người ra hé cái cửa nhỏ trong cổng nhận mặt, cật vấn rồi mới cho vào (hoặc không cho vào)....

Tôi đi trên hè đường vắng ngắt lần đến Đại học Đông Dương ở đường Lê Thánh Tông, ra Nhà hát Lớn, đến Bảo tàng Louis Finot (nay là Viện Bảo tàng Lịch sử Việt Nam), ngược lên cầu Long Biên. Chiều muộn, những người lính Pháp cuối cùng rút qua cầu đi về phía Gia Lâm...Đêm 9/10 gần như là một đêm không ngủ. Tôi có "chỗ ẩn" rất tốt ở phố Yết Kiêu, rất gần nhà anh Văn Cao sau này. Bên kia đường Nguyễn Thượng Hiền cũng có nhà quen. Một đêm tâm sự dài dài sau 9 năm xa cách...

Sáng 10/10, chúng tôi dậy rất sớm. Ăn sáng bát phở gánh đầu phố, ngon như chưa từng bao giờ được ăn rồi vội vàng đi bộ lên Bờ Hồ. Những đường phố còn rất ít xe đạp, không có xe máy, vỉa hè thênh thang... Chỗ chúng tôi đang đón "đại quân ta" là ở bên đài phun nước - quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục, phía nhà "hàm cá mập" bây giờ...

Đủ các bài ca yêu nước cất lên, song âm hưởng chủ đạo cố nhiên là thuộc về bài "Tiến về Hà Nội" của Văn Cao: "Trùng trùng quân đi như sóng/Lớp lớp đoàn quân tiến về/ Năm cửa ô đón mừng.../Hà Nội bừng Tiến quân ca". Bài này Văn Cao viết năm 1950, phục vụ Tổng phản công. Gần năm năm sau, nó trở thành sự thật gần như Văn Cao tưởng tượng, hình dung !

Mừng đón đoàn quân về giải phóng Thủ đô (10-10-1954)

Quân Pháp đang rút quân

Nữ sinh trường Trưng Vương và thiếu tướng Vương Thừa Vũ, chủ tịch UB quân chính Hà Nội năm 1954.

Bộ đội tiến vào Hà nội


Sưu tầm.

​

 

[Hide Nguyễn]

Hà nội sau ngày giải phóng​

Sự kiện thành lập Đảng ủy tiếp quản Thủ đô

Ngày 6/9/1954, Trung ương Đảng ra Nghị quyết số 149 thành lập Đảng ủy tiếp quản Thủ đô, đặt dưới sự lãnh đạo trực tiếp của Bộ Chính trị và Ban Bí thư. Đảng ủy tiếp quản gồm 11 đồng chí: Trần Quốc Hoàn, Trần Danh Tuyên, Lê Trung Toản, Lê Quốc Thân, Vương Thừa Vũ, Khuất Duy Tiến, Trần Duy Hưng, Trần Sâm, Minh Việt, Nguyễn Tài, Quang Nghĩa. Đồng chí Trần Quốc Hoàn, ủy viên dự khuyết Trung ương Đảng làm Bí thư Đảng ủy tiếp quản, Bí thư Thành ủy Hà Nội.

Thành lập Ủy ban quân chính thành phố

Ngày 17/9/1954 Chính phủ ra Quyết định thành lập Ủy ban quân chính để quản lý thành phố khi ta vào tiếp quản, ổn định mọi mặt hoạt động sau tiếp quản. Ủy ban quân chính do Thiếu tướng Vương Thừa Vũ làm Chủ tịch; Bác sĩ Trần Duy Hưng làm Phó chủ tịch. Sau khi hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình trong thời kỳ đặc biệt của lịch sử, ngày 4/11/1954, Ủy ban quân chính thành phố được thành lập thay thế Ủy ban quân chính, Bác sĩ Trần Duy Hưng làm Chủ tịch Ủy ban hành chính thành phố.

Diễn biến chính của việc tiếp quản Thủ đô.

Theo các Hiệp định đã ký kết tại Hội nghị Phù Lỗ, từ ngày 2 đến 5/10/1954, các đội Hành chính và Trật tự vào trước để chuẩn bị nhận bàn giao các công sở, công trình lợi ích công cộng; các tụ sở quân sự, công an của Pháp và ngụy quyền. Đến ngày 8/10, ta đã hoàn thành việc ký kết các văn bản bàn giao các cơ quan, công sở, công trình lợi ích công cộng ở nội thành với phía Pháp. cùng ngày 8/10, Ban tiếp thu quân sự và một đơn vị cảnh vệ vào thành phố chuẩn bị nhận bàn các vị trí quân sự. Chiều 8/10, thực dân Pháp làm lễ cuốn cờ tại Thành Hà Nội. Sáng 9/10, bộ đội từ đê La Thành chia làm hai mũi tiếp thu các khu vực quân sự: Quần Ngựa, Ga, Bạch Mai, Đồn Thủy, Thành Hà Nội (Citadelle). Địch rút đến đâu, ta tiến đến đấy, tiếp thu theo lối cuốn chiếu. Ở ngoại thành, địch rút khỏi quận lỵ Văn Điển từ sáng 6/10, sáng 8/10, địch rút khỏi Yên Viên... Sáng 9/10, các đội công tác ngoại thành cùng bộ đội vào tiếp quản 4 quận: Quảng Bá, Cầu Giấy, Ngã Tư Sở, Quỳnh Lôi và đến trưa, tiếp quản đại lý Hoàn Long.

16 giờ ngày 9/10/1954, những tên lính Pháp cuối cùng rút qua cầu Long Biên sang Gia Lâm. Quân đội nhân dân Việt Nam hoàn toàn kiểm soát thành phố. Đêm 9/10, đêmhòa bình đầu tiên thành phố rực rỡ trong rừng cờ, rạo rực niềm vui khôn xiết.
Sáng 10/10/1954, Ủy ban quân chính thành phố và Đại đoàn 308 do Thiếu tướng Vương Thừa Vũ - người chỉ huy trưởng của Mặt trận Hà Nội 60 ngày khói lửa tiến vào giải phóng Thủ đô. 20 vạn nhân dân Hà Nội hân hoan, tự hào đón chào đoàn quân chiến thắng, dẫn đầu là Trung đoàn Thủ đô giương co lá cờ quyết chiến, quyết thắng trở về thành phố thân yêu. 15 giờ chiều ngày 10/10/1954, quân dân Thủ đô dự lễ chào cờ mừng chiến thắng tại sân Cột Cờ. Đồng chí Vương Thừa Vũ thay mặt Ủy ban quân chính, đọc lời kêu gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh: "Sau cuộc biến đổi lớn, việc khôi phục lại đời sống bình thường sẽ phức tạp, khó khăn. Nhưng Chính phủ có quyết tâm, toàn thể đồng bào Hà Nội đồng tâm, nhất trí góp sức với chính phủ, thì chúng ta nhất định vượt được mọi khó khăn và đạt được mục đích chung: làm cho Hà Nội thành một Thủ đô yên ổn, tươi vui, phồn vinh".

Công cuộc tiếp quản Thủ đô hoàn thành tốt đẹp

Ngày 12/10/1954 - Hội đồng Chính phủ họp phiên đầu tiên.

Ngày 121/10/1954, Hội đồng Chính phủ họp phiên đầu tiên dưới sự chủ tọa của chủ tịch Hồ Chí Minh. Hội đồng Chính phủ đã nhiệt liệt biểu dương thắng lợi to lớn của công cuộc tiếp quản Thủ đô, khen ngợi lòng yêu nước của đồng bào, tinh thần kỷ luật của bộ đội, ý thức trách nhiệm của cán bộ trong công tác tiếp quản.

Ngày 1/1/1955 - Lễ mừng đón Trung ương Đảng.

Ngày 1/1/1955, lễ đón mừng Trung ương Đảng, Chính phủ và Chủ tịch Hồ Chí Minh,diễu binh diễu hành của nhân dân Thủ đô và các tỉnh lân cận được tổ chức trọng thể tại quảng trường Ba Đình kết thúc chặng đường kháng chiến oanh liệt của Đảng và nhân dân ta chống thực dân Pháp và can thiệp Mỹ. Từ đây Thủ đô Hà Nội cùng cả miền Bắc xây dựng chủ nghĩa xã hội, tiếp tục đấu tranh chống đê quốc Mỹ xâm lược, giải phóng miềnNam thống nhất Tổ quốc.

* Từ 21/4/1959, đến 30/4/1959; Hội nghị cán bộ toàn Đảng bộ lần thứ nhất vinh dự đón Chủ tịch Hồ Chí Minh đến thăm và huấn thị.

* từ 21 đến ngày 30-4-1959, tại Nhà hát thành phố đã tiến hành Hội nghị cán bộ toàn Đảng bộ Hà Nội (có ý nghĩa như đại hội lần thứ nhất của Đảng bộ thành phố).
Dự hội nghị này có 236 đại biểu thay mặt cho 12 nghìn đảng viên.

Ngày 25-4-1959, Chủ tịch Hồ Chí Minh đến thăm và nói chuyện với các đại biểu. Người nói: "Hà Nội phải trở thành Thủ đô xã hội chủ nghĩa" và "Đảng bộ Hà Nội gương mẫu sẽ góp phần vào công cuộc đưa miền Bắc tiến lên chủ nghĩa xã hội, làm cơ sở vững mạnh để đấu tranh giành thống nhất nước nhà".

Hội nghị đã bầu ban chấp hành Đảng bộ Hà Nội gồm có 30 đồng chí, do đồng chí Trần Danh Tuyên làm Bí thư Thành ủy.

* Ngày 8/10/1960 diễn ra phong trào kết nghĩa Hà Nội - Huế - Sài Gòn tại Hà Nội. Trong buổi lễ, đồng bào Huế tặng đồng bào Hà Nội, đồng bào Sài Gòn bức trướng thêu:

"Hà Nội - Huế - Sài Gòn
Là cây một cội, là con một nhà"

Cùng với phong trào kết nghĩa giữa ba thành phố lớn, mỗi tỉnh, mỗi thành phố miền Nam kết nghĩa với một tỉnh, thành miền bắc. Phong trào kết nghĩa Bắc - Nam còn đi sâu vào nhiều ngành, nhiều đơn vị, nói lên mối tình keo sơn ruột thịt của Đồng ào hai miền Nam - Bắc và sức mạnh của chân lý: dân tộc ta là một, đất nước ta là một.

* Năm 1961: Đại hội lần thứ 2

Đại hội đại biểu Đảng bộ thành phố lần thứ II từ ngày 25 tháng 1 đến mùng 2 tháng 2 năm 1961. Đại hội có 310 đại biểu dự, thay mặt cho hơn 2 vạn đảng viên, họp tại Nhà hát Lớn.

Ban chấp hành Đảng bộ mới do đại hội bầu ra có 30 ủy viên chính thức, 10 ủy viên dự khuyết. Đồng chí Nguyễn Lam làm Bí thư Thành ủy.

Đại hội xác định phương hướng và nhiệm vụ 2 năm 1961-1962 là đẩy mạnh phát triển kinh tế, lấy công nghiệp làm trọng tâm, tiếp tục cải tạo và hoàn thiện quan hệ sản xuất XHCN, xây dựng thành phố theo quy hoạch mở rộng lần thứ nhất...

* Ngày 13/4/1962: Công nhận Nhà máy xe lửa Gia Lâm phát động phong trào "Ngày thứ bảy đẩy mạnh sản xuát, thống nhất đất nước".

13-4-1962, nhà máy xe lửa Gia Lâm (Hà Nội) đã phát động phong trào "Ngày thứ bảy đấu tranh thống nhất". Phong trào này đã nhanh chóng lan rộng ra khắp các nhà máy, cơ quan, các ngành trên miền Bắc, và được Tổng Công đoàn chỉ đạo thành phong trào lấy tên là: "Ngày thứ bảy đẩy mạnh sản xuất, thống nhất đất nước".

* Năm 1963: Đại hội lần thứ 3.

Đại hội đại biểu Đảng bộ lần thứ III họp từ ngày 1 đến ngày 8 tháng 7 năm 1963 tại Nhà hát Lớn Thành phố. Tham dự có 420 đại biểu thay mặt cho 65.000 đảng viên. Ban chấp hành Đảng bộ khóa III gồm 29 ủy viên chính thức, 6 ủy viên dự khuyết, đồng hcí Nguyễn Lam được bầu lại làm Bí thư Thành ủy.

Đại hội xác định mục tiêu phấnđấu là tích cực xây dựng cơ sở vật chất, kỹ thuật cho các ngành kinh tế, thực hiện một bước công nghiệp hóa XHCN, tiếp tục củng cố và hoàn thiện quan hệ sản xuất, nâng cao trình độ quản lý, xúc tiến cách mạng tư tưởng, văn hóa, kỹ thuật, cải thiện đời sống vật chất và tinh thần cho nhân dân.

* Ngày 27/3/1964 Chủ tịch Hồ Chí Minh triệu tập Hội nghị chính trị đặc biệt

Ngày 27-3-1964 Hồ Chủ Tịch triệu tập Hội nghị chính trị đặc biệt tại Hội trường Ba Đình. Đây là một Hội nghị Diên Hồng của thời đại mới. Người đã báo cáo với Hội nghị về những thành tích to lớn của nhân dân ta trong 10 năm qua, về tình hình hiện tại và nhiệm vụ trước mắt.

"Sự nghiệp cách mạng là một sự nghiệp lâu dài và gian khổ, song nhất định thắng lợi. Mọi người chúng ta bất kỳ ai làm việc gì, ở cương vị nào, đều phải là những chiến sĩ dũng cảm của sự nghiệp vẻ vang ấy".

Người kêu gọi "Mỗi người làm việc bằng hai để đền đáp lại đồng bào miền Nam ruột thịt".

* Ngày 9/8/1964 phong trào "Ba sẵn sàng"

Trước tình hình cả nước có chiến tranh, thực hiệnchỉ thị của Đảng, đáp lời kêu gọi thiêng liêng của Hồ Chủ Tịch, ngày 9-8-1946, Ban chấp hành Đoàn thanh niên lao động thành phố Hà Nội đã phát động phong trào "Ba sẵn sàng" trong đoàn viên và thanh niên. Nộidung của phong trào nay là: Sẵn sàng chiến đấu và chiến đấu dũng cảm; Sẵn sàng khắc phục khó khăn đẩy mạnh sản xuất, công tác và học tập trong bất kỳ tình huống nào; Sẵn sàng đi bất cứ nơi nào và làm bất cứ việcgì mà Tổ quốc cần đến. Phong trào "Ba sẵn sàng" của thanh niên Hà Nội là khởi đầu cho phong trào này trong cả nước.




Nguồn :hanoi.gov.vn