Chào mừng Bạn tham gia Diễn Đàn VNKienThuc.com - Định hướng Forum Kiến Thức
- HÃY TẠO CHỦ ĐỀ KIẾN THỨC HỮU ÍCH VÀ CÙNG NHAU THẢO LUẬN
Kết nối: VNK X - VNK groups | Nhà Tài Trợ: BhnongFood X - Bhnong groups - Đặt mua Bánh Bhnong

Trả lời chủ đề

Nội dung: <blockquote data-quote="Diego" data-source="post: 28019" data-attributes="member: 14555"> SINH SẢN Ở THỰC VẬT - SINH SẢN THỰC VẬT I. Mục tiêu   Học xong phần A học sinh phải:- Phân biệt được sinh sản vô tính và sinh sản hữu tính ở thực vật- Phân biệt được sinh sản vô tính tự nhiên và sinh sản vô tính nhân tạo- Nêu được các quá trình thụ phấn, thụ tinh, quá trình chín quả và hạt- Làm quen với các ứng dụng thực tiễn của sinh sản vô tính và hữu tính  của thực vật trong nông nghiệp- Xây dựng ý thức quan sát và giải thích những vấn đề đặt ra của thực  tiễn sản xuất bằng các kiến thức đã học được.II.  Tóm tắt nội dung1.  Sinh sản vô tính ở thực vậtSinh  sản vô tính là sự hình thành cây mới mang đặc tính giống hệt cây mẹ, từ  một phần của cơ quan sinh dưỡng (rễ, thân, lá, chồi,…) không có sự kết  hợp giữa tính đực và cái. Sinh sản vô tính còn gọi là sinh sản sinh  dưỡng.Sinh sản sinh dưỡng ở thực vật có hoa1.1. Sinh sản sinh dưỡng tự nhiên  Trong tự nhiên, thực vật có khả năng tạo những cơ thể mới từ một bộ  phận của thân bò (dâu tây, rau má), thân rễ (cỏ gấu), thân củ (khoai  tây), lá cây (thuốc bỏng), rễ củ (khoai lang). Đó là sự sinh sản sinh  dưỡng tự nhiên.1.2.  Sinh sản sinh  dưỡng nhân tạo Là sự sinh sản từ một bộ phận cắt  rời của cây để tạo nên cây mới do con  người thực hiện. Các dạng sinh  sản sinh dưỡng nhân tạo gồm: giâm (cành, lá, rễ), chiết (cành), ghép  (cành, chồi), nuôi cấy mô- tế bào.a)  Giâm  Giâm là hình thức sinh sản sinh dưỡng từ một đoạn thân, cành (mía, dâu  tằm, sắn, khoai tây), một đoạn rễ (rau diếp) hay mảnh lá (lá cây thuốc  bỏngl) . Có thể dùng chất kích thích cho sự ra rễ nhanh chóng hơn.b) Chiếtở cây ăn quả nếu gieo từ  hạt để tạo thành cây mới và thu hoạch quả phải đợi thời gian khá lâu.  Dùng chiết cành rút ngắn thời gian sinh trưởng, sớm thu hoạch và biết  trước đặc tính của quả.Chọn cây khoẻ, mập, gọt lớp vỏ, bọc đất mùn quanh lớp vỏ bóc hay ghim  giữ phần vỏ bóc xuống lớp đất mặt, đợi khi ra rễ cắt rời cành đem trồng.c)  Ghép Ghép là phương pháp  nhân giống lợi dụng tính chất tốt của một đoạn thân, cành, chồi (cành  ghép) của một cây này ghép lên thân hay gốc của một cây khác (gốc ghép)  sao cho phần vỏ có các mô tương đồng tiếp xúc và ăn khớp với nhau. Chỗ  ghép sẽ liền lại và chất dinh dưỡng của gốc ghép sẽ nuôi cành ghép. Cành  ghép sẽ mang thêm đặc tính của gốc ghép mà ta cần.Hai cây cùng ghép có thể cùng loài, cùng giống, chỉ khác nhau một số đặc  tính mong muốn ở gốc ghép (chịu lạnh, nóng, mặn, chống sâu bệnh, năng  suất cao và phẩm chất hoa quả ngon)Có nhiều kiểu ghép: ghép áp, ghép nêm, ghép dưới vỏ, ghép mắt, ghép cửa  sổ, ghép chữ T v.v…d)  Nuôi cấy mô  Dựa trên nguyên lý cơ bản về sinh sản sinh dưỡng: mọi cơ thể thực vật  (cũng như động vật) đều gồm các tế bào, là các đơn vị cơ bản cùng mang  một  lượng thông tin di truyền. Do đó trong một môi trường thích hợp và  cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng có thể nuôi, cấy mô- tế bào để tạo nên  cây hoàn chỉnh.Phương pháp này góp phần tạo nhanh giống mới, sạch bệnh, có hiệu quả  kinh tế cao (cây ăn quả, cây nhập nội…)2.   Sinh sản hữu tính ở thực vậtSinh  sản hữu tính là hình thức tạo cơ thể mới có sự giao phối của hai giao  tử <img src="https://cdn.jsdelivr.net/gh/twitter/twemoji@14.0.2/assets/72x72/1f44e.png" class="smilie smilie--emoji" loading="lazy" width="72" height="72" alt="(n)" title="Thumbs down    (n)"  data-smilie="23"data-shortname="(n)" /> mang tính đực (tinh trùng) và tính caí (trứng) thông qua sự thụ  tinh.Sự thụ tinh tạo nên hợp tử (2n). Hợp tử phát triển thành cơ thể mới. Nó  khác sinh sản vô tính là có giao tử – giao phối đực, cái – thụ tinh –  hợp tử.2.1.  Sinh sản hữu tính ở thực vật bậc cao* Sự thụ phấn và sự thụ tinh  :- Sự hình thành hạt phấn  Hạt phấn được hình thành từ tế bào mẹ hạt phấn (2n). Mỗi tế bào mẹ khi  giảm phân cho 4 hạt phấn đơn bội <img src="https://cdn.jsdelivr.net/gh/twitter/twemoji@14.0.2/assets/72x72/1f44e.png" class="smilie smilie--emoji" loading="lazy" width="72" height="72" alt="(n)" title="Thumbs down    (n)"  data-smilie="23"data-shortname="(n)" />. Bên trong hạt phấn gồm hai tế bào:  tế bào dinh dưỡng phân hoá thành ống phấn, tế bào bé là tế bào phát  sinh sẽ cho hai giao tử đực (tinh trùng)-  Sự hình thành túi phôi Một tế bào lưỡng bội nằm  gần lỗ thông của noãn phân chia giảm phân cho bốn tế bào con đơn bội.  Một trong 4 tế bào sẽ phân chia liên tiếp để tạo nên túi phôi, ba tế bào  đơn bội kia thui héo dần. Túi phôi chứa noãn cầu đơn bội (trứng) và  nhân phụ (2n)- Sự thụ phấn   Thụ phấn là quá trình chuyển hạt phấn từ nhị sang đầu vòi nhụy của hoa  trên cùng cây (tự thụ phấn) – thụ phấn trực tiếp), hay rơi trên đầu nhụy  một cây khác loài (thụ phấn chéo – thụ phấn gián tiếp)Sự thụ phấn chéo có thể do tác nhân tự nhiên (gió, nước, sâu bọ) hay  nhân tạo (do người)- Sự nảy mầm của  hạt phấn Hạt phấn rơi vào đầu nhụy gặp thuận lợi  sẽ nảy mầm mọc ra một ống phấn. ống phấn theo vòi nhuỵ đi vào bầu nhụy,  hai giao tử đực nằm trong ống phấn, được ống phấn mang tới noãn.- Sự thụ tinh Khi ống phấn đến  noãn, qua lỗ noãn tới túi phôi, một giao tử đực kết hợp với noãn cầu  thành hợp tử, còn tinh tử đực thứ hai kết hợp với nhân phụ 2n để tạo  thành nội nhũ 3n.ở thực vật có hoa cả hai giao tử đực đều tham gia vào thụ tinh nên gọi  là thụ tinh kép.- Sự tạo quả và kết  hạt Sau khi thụ tinh noãn biến đổi thành hạt.  Phôi của hạt phát triển đầy đủ thành cây mầm: gồm rễ mầm, thân mầm, chồi  mầm và lá mầm.Bầu nhụy sẽ biến đổi thành quả. Đồng thời với sự tạo quả là sự rụng các  bộ phận đài, cánh của hoa.- Sự chín  của quả, hạt a)    Sự biến đổi khi quả chín  Khi quả đạt kích thước cực đại, những biến đổi trong quả, hạt diễn ra  mạnh mẽ:-    Sự biến đổi màu sắcDiệp lục giảm đi, carôtenôit (gồm caroten và xantophin) xuất hiện-    Sự biến đổi mùi vịXuất hiện các chất thơm có bản chất este, alđêhyt, xeton. Các chất  alcaloit và axit hữu cơ giảm đi, còn fructôzơ, xacanôzơ tăng lên. Etylen  hình thành.-    Tăng độ mềmKhi quả chín pectat canxi gắn chặt ở tế bào quả xanh bị phân huỷ, các tế  bào rời nhau, xenlulozơ vách tế bào bị thuỷ phân, phân giải làm tế bào  vỏ và ruột quả mềm ra.b)    Các điều  kiện ảnh hưởng đến sự chín ở quả -    Etylen:  Kích thích hô hấp, làm tăng tính thấm của màng, giải phóng các enzim  thuỷ phân làm quả chín nhanh.-    Khi bảo quản quả, hạt trong bao gói kín, hô hấp quả, hạt làm tăng  hàm   lượng CO2 (có khi đến 10c% ) và trong trường hợp này, quả sẽ chậm  chín.-    Nhiệt độ cao kích thích sự chín, nhiệt độ thấp làm chậm sự chín  quả, hạt.3. một số ứng dụng trong nông nghiệp về sinh sản  vô tính và hữu tính3.1. ứng dụng sinh sản vô tính  Phương pháp nhân giống bằng sinh sản vô tính kết hợp dùng chất kích  thích sinh trưởng thúc đẩy nhanh quá trình tạo rễ, rút ngắn thời gian và  nhân nhanh cây mới ở mọi thời gian thích hợp, đạt năng suất cao tạo cây  ăn quả 4 mùa- Giâm cành, lá, rễ: Chuẩn  bị các loại cành, đoạn thân (mía, sắn, hoa giấy, dâu tằm, rau muống,  chè, rau ngót), lá (thu hải đờng, thuốc bỏng), rễ (hành búi, rau cần,  huệ, thược dược)Tiến hành thí nghiêm: Làm đất tơi vụn, trộn 1/3 mùn hay phân mục, đánh  thành luống nhỏ cao 10-12cm. Có thể dùng bùn trộn cát, hay cát non tạo  thành luống. Luống dưới bóng mát.Cắt thân bánh tẻ nằm ở giữa cây (cắt vào sáng sớm hay chiều tối) thành  đoạn nhỏ (5-7cm), đặt nghiêng 2/3 phần gốc trên rãnh luống, vun đất và  tưới ẩm. Có thể sử lý bằng chất kích thích ở nồng độ 2000 – 8000ppm cho  rễ ra nhanh.Cắt các mảnh lá đặt nằm ngang lên đất ẩm (thu hải đường, thuốc bỏng)  vòng cung hay đứng (lá lưỡi hổ) (xem hình sinh sản vô tính). Duy trì độ  ẩm như phần nêu trên. Theo dõi sự ra chồi và thành cây mới.Cắt rễ chùm thành từng phần nhỏ đem giâm và theo dõi sự ra cây mới.Mật độ cành giâm tuỳ thuộc vào kích thước và thời vụ.Từ sau lúc cắm cành đến lúc ra rễ, phải thường xuyên tưới nước để độ ẩm  trên mặt lá đạt 90-95% và nền đất 70%. Nhiệt độ thích hợp cho quá trình  ra rễ là 20-25oC.- Chiết cành: Cành đã bóc một đoạn vỏ.  Có thể vít cành vùi vào đất hay đắp bầu trên cànhCác cây ăn quả (vải, nhãn, ổi, mơ, mận, cam, quít, bưởi…) trồng bằng  cách chiết cành chóng cho thu hoạch quả. Chọn cành chiết cũng tương tự  cành để giâm. Cành nhỏ có khả năng ra rễ tốt hơn cành to (không được nhỏ  quá)Ghim chặt cành chiết và lấp đất ẩm lên trên. Từ 30 – 60 ngày cành mọc  rễ, cắt rời cành chiết và theo dõi sinh trởng.Chuẩn bị đất bó bầu: 2/3 đất vườn hay bùn ao phơi khô, đập nhỏ trộn với  1/3 mùn cưa, trấu, rơm rác mục, rễ bèo tây. Làm ẩm 70% độ ẩm. Mỗi bầu  chiết có đường kính 6 – 8cm, chiều dài 10 – 12cm. Chọn ngày có thời tiết  tốt, dùng dao sắc cắt khoanh vỏ cách gốc cành 10 – 15cm. Chiều dài  khoanh vỏ gấp 1, 5 – 2 lần đường kính cành chiết. Vỏ cắt sát đến lớp gỗ.  ở cây có nhựa mủ nên cắt vỏ buổi sáng, bó bầu chiết vào buổi chiều.  Phía ngoài bầu chiết bọc bằng giấy nilông mỏng, buộc hai đầu bằng giây  mềm và chắc sao cho bầu chiết không xoay tròn quanh cành chiết.Nếu dùng chất kích thích (nồng độ 2000 – 4000ppm) dùng bông thấm vào chỗ  cắt vỏ trước khi bó bầu.- Ghép cành: Ghép là sự kết hợp một  cành ghép lên gốc ghép (có đặc tính tốt về năng suất và phẩm chất) tạo  thành tổ hợp ghép cùng sinh trưởng phát triển như một cây thống nhất.Ghép áp cành: Thường chọn cây có quan  hệ họ hàng để làm gốc ghép. Ghép cùng giống cùng loại dễ thành công  nhất.Chanh Eureka, chanh yên, chanh 4 mùa, cam ngọt, cam voi Quảng Bình, trấp  Thái Bình, quít hôi, bưởi chua làm gốc ghép cho cam, quít, chanh, bưởi.Táo nhỏ quả, táo dai làm gốc ghép cho táo Gia Lộc, táo Biên Hoà, táo  Thiện Phiến.Mít mật làm gốc ghép cho mít dai, mít tố nữNhãn trơ làm gốc ghép cho nhãn lồngLê dại (mắc coọc) làm gốc ghép cho lê v.v…Cũng có thể ghép cây khác họ: hồng gai làm gốc ghép cho nhót tây, dâu  tằm, hay chanh làm gốc ghép cho lê.Ghép áp: có tỷ lệ sống cao (90 – 95%).  Cành ghép có đường kính tương đương với gốc ghép đặt sát nhau. Dùng dao  sắc cắt vát một miếng nhỏ (dài 1,5 – 2cm, rộng 0,4 – 0,5cm) vừa chạm vào  lớp gỗ ở cả cành và gốc ghép. Buộc chặt ở vị trí cắt. Thường sau 30 –  40 ngày vết ghép liền sẹo, cắt ngọn gốc ghép, cắt gốc cành ghép cách chỗ  buộc 2cm.Phương pháp này có thể dùng nhân giống cây hoa và cây cảnh.Ghép nối cànhCắt vát hình lưỡi gà, ngọn gốc ghép cách mặt đất 10 – 15cm. Cũng cắt vát  như vậy đoạn cành ghép có cùng đường kính, có 2 – 3 chồi ngủ, đặt khít  lên gốc ghép. Buộc chặt bằng giải nilông mảnh và dai. Buộc càng chặt  càng tốt. Tưới ẩm. Sau 30 – 35 ngày có thể mở giây buộc.* Khi gốc ghép có kích thước lớn, có thể dùng cách ghép nêm, ghép dưới  vỏ.Ghép nêmCắt ngang gốc ghép (cách mặt đất 10 – 20cm). Dùng dao xẻ một rãnh dọc  (sâu 3cm) ở chính giữa thân đã cắt. Cành ghép chỉ để lại chồi nách và  cắt vát dài 2cm 2 bên, phần dưới tạo thành một cái nêm.Đặt nêm vào rãnh xẻ ở gốc ghép lệch về phía vỏ để vỏ cành ghép và gốc  ghép tương ứng với nhau. Toàn bộ mặt cắt của nêm nằm lọt vào rãnh. Có  thể dùng 2 nêm. Buộc chặt gốc ghép và cành ghép trong 15 – 20 ngày.Ghép dưới vỏ Cắt ngang gốc ghép (cách mặt đất 15 – 20cm). Dùng dao sắc rạch lớp vỏ  thành một đường thẳng đứng, dài 3cm. Tách lớp vỏ ở hai bên đường rạch  một khoảng vừa đủ đặt cành ghép (chỉ còn chồi nách). Cắt vát 1 bên phần  dưới cành ghép dài 3cm và đặt vào chỗ mở của vỏ sao cho phần vỏ cành  ghép và gốc ghép tiếp súc với nhau. Buộc chặt chỗ ghép, sau 15 – 20 ngày  tháo dây buộc.- Ghép mắt: Là cách ghép phổ biến,  áp dụng cho nhiều loại cây có thể vận chuyển cành ghép đi xa, ít bị  nhiễm bệnh, kết quả cao.Mắt ghép lấy ở cành bánh tẻ (đường kính gốc cành 6 – 10mm, mỗi cành có 6  – 8 chồi ngủ ở các nách lá to). Dùng dao sắc cắt mắt ghép (hình 42.2)  mỗi mắt có lớp gỗ rất mỏng phía trong có kèm 2 đuôi 15 – 20mm. Lát cắt  phải thật “ngọt” tránh dập nát tế bào.Ghép chữ T: Dùng dao ghép rạch 1 đường  ngang 1cm cách mặt đất 10 – 20cm. Sau đó rạch 1 đường vuông góc dài 2cm ở  giữa (hình chữ T). Dùng dao tách vỏ theo chiều dọc, cầm đuôi mắt ghép  gài và đẩy nhẹ vào khe chữ T. Buộc chặt và làm kín vết ghép. Sau 15 – 20  ngày có thể mở dây buộc. 7 – 10 ngày sau cắt ngọn gốc ghép để chất dinh  dưỡng ở gốc ghép nuôi mắt ghép.Ghép cửa sổ: Dùng dao ghép mở cửa sổ 1 x  2cm ở vỏ gốc ghép. Cắt một miếng vỏ trên cành ghép có mắt ghép ở giữa  với kích thước bằng miệng cửa sổ. Đặt mắt ghép vào và quấn dây nilông  bịt cửa sổ lại. Sau 15 – 20 ngày có thể mở dây buộc, 7 – 10 ngày sau đó  cắt nghiêng 45o ngọn gốc ghép cách mắt ghép 2cm.* Chăm sóc cành ghépTưới nước, phun thuốc trừ sâu bệnh và bón phân. Khi cành ghép mọc cao 40  – 50cm, tuỳ giống cây ăn quả, tuỳ dạng hình gốc ghép mà tiến hành tỉa  cành con, bấm ngọn, tạo tán cho cành ghép. Trên mỗi cành ghép chỉ để 2 –  3 cành chính khoẻ phân bố về mọi phía. Khi cành chính mọc dài 20 – 30cm  lại tiếp tục bấm ngọn để mỗi cành chính 2 – 3 cành cấp 2.3.2.   ứng dụng sinh sản hữu tính  -    Dùng đất đèn sản sinh khí etylen làm quả chín nhanh-    auxin và nhiệt độ thấp giúp bảo quản quả được lâu-    Tạo quả không hạt: dùng auxin và giberelin phun vào hoa trước khi  thụ phấn sẽ tạo quả không hạt (thường sử dụng cho cà chuat, bầu bí, cam,  chanh, nho, táo, lê, dâu tây, dưa chuột, dưa hấu …)-     Thụ phấn bổ khuyết ở ngôLàm một cái phễu bằng bìa cứng đường kính 10 – 15cm, cuống phễu lót lớp  vải màn.Khi ngô đã trổ cờ và phun râu thì tiến hành thụ phấn. Dùng tay rung nhẹ  cho phấn hoa rơi vào phễu (nếu lỗ vải màn rộng có thể đặt 1 mảnh giấy  tròn để giữ hạt phấn). Sau 1 ngày đêm cho hạt phấn nảy mầm đem rây phấn  hoa lên râu mới phun của bắt ngô (hoa cái). Theo dõi sinh trưởng và so  sánh kết quả (số hạt, trọng lượng hạt) ở ngô được thụ phấn bổ khuyết và  ngô tự thụ phấn (nhờ gió).III. Câu hỏi và bài tậpCâu 1. Hãy nêu một số ví dụ về sinh sản vô tính  tự nhiên và sinh sản vô tính nhân tạo?Câu 2. Vẽ và chú thích đầy đủ một bông  hoa lưỡng tính?Câu 3. Tự thụ phấn và thụ phấn chéo xảy  ra trong những trường hợp nào? Nêu sự khác nhau giữa hoa thụ phấn nhờ  gió và hoa thụ phấn nhờ côn trùng?Câu 4. Có khi nào một hoa lưỡng tính  lại cần sự thụ phấn chéo do côn trùng không?Câu 5. Nêu sự chín quả, hạt?IV.  Trả lời câu hỏi và bài tậpCâu 1. Một số ví dụ:1. Sinh sản vô tính tự nhiên:    Trong tự nhiên, thực vật có khả năng  tạo những cơ thể mới từ một bộ phận của thân bò (dâu tây, rau má), thân  rễ (cỏ gấu), thân củ (khoai tây), lá cây (thuốc bỏng), rễ củ (khoai  lang).2. Sinh sản vô tính nhân tạo: Là sự sinh sản từ một bộ phận cắt rời của  cây để tạo nên cây mới do con người thực hiện. Các dạng sinh sản sinh  dưỡng nhân tạo gồm: giâm (cành, lá, rễ), chiết (cành), ghép (cành,  chồi), nuôi cấy mô- tế bào.Câu 2. Gợi ý trả lời: Một bông hoa  lưỡng tính là một bông hoa có cả nhị và nhuỵ. Như vậy khi vẽ cấu tạo đầy  đủ của một bông hoa lưỡng tính sẽ có các bộ phận phải chú thích như  sau: cuống hoa, đế hoa, đài hoa, tràng hoa, vòi nhị, bao phấn, vòi nhuỵ,  núm nhuỵ, bầu nhuỵ.Câu 3. Tự thụ phấn xảy ra ở những hoa  lưỡng tínhThụ phấn chéo xảy ra ở những hoa đơn tínhSự khác nhau giữa các hoa thụ phấn chéo nhờ gió và nhờ côn trùng:Các hoa thụ phấn nhờ gió thường có cấu tạo rất đơn giản, một số bộ phận  có thể tiêu biến như đài, tràng, nhị hoặc nhuỵ vươn cao, hoa không mùi,  hạt phấn nhỏ và nhiều,…Các hoa thụ phấn nhờ côn trùng thường có màu sắc sặc sỡ, có mùi thơm  hoặc mùi hấp dẫn với từng loại côn trùng. Hoa có cấu tạo và sắp xếp vị  trí của nhị hoặc nhuỵ thích hợp cho sự lấy hạt phấn và đưa hạt phấn vào  nhuỵ của côn trùng.Câu 4. Hoa lưỡng tính vẫn có thể phải  sử dụng phương thức thụ phấn chéo nhờ côn trùng. Đó là trong trường hợp  sự chín của hạt phấn và của nhuỵ không trùng nhau. Trong trường hợp này  nhiều khi hoa phải nhốt côn trùng qua đêm.Câu 5. Nêu quá trình chín quả và hạt:Sự chín của quả và hạt thường diễn ra theo thứ tự thời gian như sau:- Chín sinh lí: Từ lúc thu hoạch đến lúc có thể nảy mầm. Đó là thời gian  thành thục của hạt, củ, quả. Thời kì này các chất kích thích sinh  trưởng giảm đến mức tối đa, ngược lại các chất ức chế lại tăng đến mức  tối đa, để đưa hạt vào thời kì ngủ, nghỉ.-  Chín vật lí : Sự thay đổi độ cứng, mềm, sự thay đổi màu sắc, sự thay  đổi mùi vị.-  Chín hoá học: Sự thay đổi về hàm lượng các chất như đường, axit, các  chất dự trữ như: phenol, alcanoic, antoxianin,…Sưu tầm</blockquote>

Tên

Mã xác nhận