BÀI 18: CHỌN GIỐNG VẬT NUÔI VÀ CÂY TRỒNG DỰA TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ HỢP
I. Tạo giống thuần dựa trên nguồn biến dị tổ hợp:
Các gen nằm trên các NST khác nhau sẽ phân li độc lập với nhau nên các tổ hợp gen mới luôn được hình thành trong sinh sản hữu tính
Tạo giống thuần từ nguồn biến dị tổ hợp gồm các bước chính sau:
· Tạo các dòng thuần chủng có kiểu gen khác nhau.
· Lai các dòng thuần với nhau, sau đó chọn các tổ hợp gen mong muốn (biến dị tổ hợp) .
· Cho những cá thể mang biến dị tổ hợp tự thụ phấn hoặc giao phối gần để tạo ra các dòng thuần.
II. Tạo giống lai có ưu thế lai cao.
1. Khái niệm ưu thế lai:
Ưu thế lai: Là hiện tượng con lai có năng suất, phẩm chất, sức chống chịu, khả năng sinh sản và phát triển vượt trội so với các dạng bố mẹ.
2/ Cơ sở di truyền của ưu thế lai:
Giả thuyết giải thích cơ sở DT của ưu thế lai được nhiều người thừa nhận: Giả thuyết siêu trội: Con lai có kiểu gen dị hợp tử về nhiều cặp gen có được kiểu hình vượt trội về nhiều mặt so với các dạng bố mẹ thuần chủng.
3/ Phương pháp tạo ưu thế lai:
- Phương pháp:
Tạo dòng thuần => lai các dòng thuần khác nhau (lai thuận nghịch, lai khác dòng đơn, lai khác dòng kép) => chọn lọc các tổ hợp có ưu thế lai cao.
Hạn chế: Công việc lai giống và tìm tổ hợp lai rất tốn thời gian và công sức.
- Ưu thế lai biểu hiện cao nhất ở đời con lai F[SUB]1[/SUB] và sau đó giảm dần ở các đời tiếp theo, vì vậy không dùng con lai F[SUB]1[/SUB] làm giống mà chỉ dùng vào mục đích kinh tế (thương phẩm).
4/ Một vài thành tựu ứng dụng ưu thế lai trong sản xuất nông nghiệp ở Việt Nam
Các nhà tạo giống lúa Việt Nam đã tạo ra nhiều tổ hợp lai có năng suất cao có giống lúa đã trồng ở Việt nam và xuất khẩu.
