rubi_mos2002
New member
- Xu
- 0
Tài liệu tham khảo : sách “The Normal Personality- A NEW WAY OF THINKING ABOUT PEOPLE” của Steven Reiss
Theo phân tâm học cổ điển của Freud, con người có bảntính tự nhiên là thích sự bẩn thỉu (enjoys defecation); nhưng người ngăn nắp (organized people )không thể thừa nhận điều đó. Người ngăn nắp có cơ chế phòng vệ phản ứng ngược (“reaction formation”), có nghĩa là họ sống sạchsẽ, ngăn nắp nhằm chối bỏ bản tính tự nhiên của họ là thích cái bẩn (to disguise their true fondnessfor feces).Ngay cả khi họ không nhận thức được sự bị lôi cuốn( về vô thức ) đối với phân, với cái bẩn thỉu. Họ có nỗi sợ trong vô thức rằngbố mẹ họ sẽ chối bỏ, hoặc trừng phạt họ nếu họ bộc lộ bản tính tự nhiên yêuthích cái bẩn của mình. Ngược lại, những người sống không ngăn nắp là nhữngngười sống gần với bản năng tự nhiên yêu cái bẩn ( thích đại tiện ).
Hơn nữa, phân tâm họccho rằng việc trải nghiệm của đứa trẻ về vấn đề tập đi vệ sinh có thể ảnh hưởngđến sự ngăn nắp của trẻ khi nó lớn lên. Những nhà phân tâm học phân biệt 2 kiểuphản ứng kém thích nghi đối với việc tập đi vệ sinh của trẻ em, gọi là anal retentive và anal expulsive.Như Millon & Davis (2000)mô tả : anal retentive là khi trẻ phản ứng lại với bố mẹ bằng cách “ nín đại tiện “ và từchối đi vệ sinh, sẽ dẫn đến những nét tính cách khi trưởng thành là bướng bỉnh,chua ngoa, và che dấu sự tức giận. Kiểu anal retentivesau này khi trưởng thành sẽ được dự đoán là những người luôn đúng giờ, ngănnắp, có ý thức, kỷ luật, và bị ám ảnh với sự sạch sẽ...trong mọi việc và khôngchịu được sự bẩn thỉu, lộn xộn.
Ngược lại làkiểu anal expulsive, hồi bé họ thường hay ỉa đùnnhư là 1 cách để chống đối lại bố mẹ và sau này khi trưởng thành họ có thể lànhững người không ngăn nắp, hung dữ và phá hoại.
Erikson (1963/1950) và White & Watt(1973) cho rằng việc tập đi vệ sinh cho trẻ là một trong những tìnhhuống quan trọng mà trong đó sự xung động của trẻ mâu thuẫn , xung đột với bốmẹ ( quyền lực ).Những đứa trẻ học cách làm đúng theo ý bố mẹ khi lớn lên chúngcó thể trở thành những người ngăn nắp, có trật tự; trong khi đó những đứa trẻchống đối lại bố mẹ có thể khi lớn lên sẽ trở thành người không ngăn nắp.
Những nhà phân tâm học khác cho rằng sự không ngắn nắp làsự ngụy trang che đậy động cơ giận dữ, chống đối, nổi loạn. Bạn có thể tức giậnđối với bố mẹ nhưng bạn lại thể hiện cơn giận ra ngoài đối với vợ, con, đồngnghiệp. Và bạn làm những người xung quanh nổi giận khi bạn làm bừa bộn trongphòng làm việc.
Những người không ngắn nắp thường có xu hướng bỏ qua chitiết vụn vặt và tập trung vào bức tranh lớn, vào cái tổng thể. Bằng việc bỏ quanhững chi tiết trong tâm thức của mình, bạn có thể trải nghiệm thế giới 1 cáchít trật tự và ngăn nắp hơn là thực tế của nó.
Những người không ngắn nắp muốn trải nghiệm cuộc sốngtheo cách ngẫu hững ; còn người ngăn nắp thì muốn trải nghiệm cuộc sống theotrật tự và họ muốn giảm đi những trải nghiệm có tính tùy hứng.Ví dụ, bằng việcsắp xếp vật dụng trong ngôi nhà của họ ở 1 vị trí cố định, người ngăn nắp cóthể tạo ra tính trật tự, ổn định không thay đổi trong nhà. Những người ngắn nắpđánh giá cao những nghi thức, lề thói không thay đổi hằng ngày. Họ trở nên căngthẳng khi họ không thể làm những công việc mà họ vẫn thường làm mỗi ngày. Vềmặt tâm lý, những lề thói hằng ngày đó tạo ra cảm giác ổn định, có trật tự vàdễ đoán.
Những người ngăn nắp có xu hướng không thích làm nhữngviệc mang tính ngẫu hứng bởi vì sự ngẫu hứng theo tâm lý học là đối lập vớitính trật tự. Họ thích được biết trước và chuẩn bị trước cho những gì học sẽđược yêu cầu làm. Họ đánh giá cao sự chuẩn bị và việc lập kế hoạch. Họ khôngthích sự thay đổi và gặp khó khăn trong việc thích nghi với sự thay đổi. Họđánh giá cao sự thường xuyên ( permanence), họ có xu hướng nghĩ rằng mọi việcnên luôn luôn được làm theo 1 cách nhất định; 1 số người ngăn nắp thậm chí cóthể nghĩ rằng chỉ có 1 con đường duy nhất để làm 1 việc gì đó. Khi gặp rắc rối,họ thích giữ nguyên hiện trạng, không phải vì việc giữ nguyên hiện trạng luônluôn là 1 lựa chọn khôn ngoan, mà bởi vì họ đánh giá cao sự ổn định và thường xuyên.
Nhiều người sống ngăn nắp gặp khó khăn trong việc phânbiệt giữa những chi tiết quan trọng và những chi tiết không quan trọng. Ngườingắn nắp thỉnh thoảng khiến cho người khác phát điên vì họ thường chú ý đếnnhững tiểu tiết vụn vặt.
Không chỉ có thói quen của người không ngăn nắp khiếnngười ngăn nắp bực mình, mà ngược lại; nó là 1 quá trình 2 chiều. Sự thật làngười ngăn nắ và người không ngăn nắ có những giá trị sống đối nghịch nhau.Người không ngăn nắp làm người ngăn nắpbực bội khi họ sống lộn xộn; và người ngăn nắp người không ngăn nắp bực mìnhkhi họ cứ chú ý đến những thứ lặt vặt.
Những nhà nghiên cứu về động cơ cho rằng chính nhu cầumuốn ngăn nắp, ổn định, trật tự, chứ không phải nỗi sợ bị người khác phê bình,đã thúc đẩy những hành vi ngăn nắp (Motivationanalysis implies that a need for order/stability/structure, not fear of criticism, motivates orderly behavior).Nếubạn muốn hiểu và dự đoán những nét tính cách như tính ngăn nắp, tổ chức hoặctính không ngăn nắp, hãy hỏi người đó 1 câu ; Bạn thích sự ngẫu hứng nhiều như thế nào ; chứ không phải hỏi rằngchuyện gì đã xảy ra khi bạn được bố mẹ tập cách đi vệ sinh (If you want to understand and predict traits such as organized versus disorganizedand could ask only one question, ask how much theperson enjoys spontaneity, not what happened when the individual was toilet trained).Nếu bạn hiểu điều gì thúc đẩy hành vi của con người, bạncó thể dự đoán người đó sẽ hành xử như thế nào. Nếu 1 người phụ nữ nói với bạnlà cô ấy yêu thích sự ngẫu hứng ( spontaneity ) , thì bạn có thể dự đoán rằngcô ấy không thích lập kế hoạch , có xu hướng bỏ qua chi tiết , và có thể luộm thuộm.Phương pháp dự đoán hành vi này có thể không hiệu quả mọi lúc mọi nơi, nhưng nóvẫn hiệu quả hơn nhiều so với những gì mà các chuyên gia về hành vi đang làmhiện nay.
Theo phân tâm học cổ điển của Freud, con người có bảntính tự nhiên là thích sự bẩn thỉu (enjoys defecation); nhưng người ngăn nắp (organized people )không thể thừa nhận điều đó. Người ngăn nắp có cơ chế phòng vệ phản ứng ngược (“reaction formation”), có nghĩa là họ sống sạchsẽ, ngăn nắp nhằm chối bỏ bản tính tự nhiên của họ là thích cái bẩn (to disguise their true fondnessfor feces).Ngay cả khi họ không nhận thức được sự bị lôi cuốn( về vô thức ) đối với phân, với cái bẩn thỉu. Họ có nỗi sợ trong vô thức rằngbố mẹ họ sẽ chối bỏ, hoặc trừng phạt họ nếu họ bộc lộ bản tính tự nhiên yêuthích cái bẩn của mình. Ngược lại, những người sống không ngăn nắp là nhữngngười sống gần với bản năng tự nhiên yêu cái bẩn ( thích đại tiện ).
Hơn nữa, phân tâm họccho rằng việc trải nghiệm của đứa trẻ về vấn đề tập đi vệ sinh có thể ảnh hưởngđến sự ngăn nắp của trẻ khi nó lớn lên. Những nhà phân tâm học phân biệt 2 kiểuphản ứng kém thích nghi đối với việc tập đi vệ sinh của trẻ em, gọi là anal retentive và anal expulsive.Như Millon & Davis (2000)mô tả : anal retentive là khi trẻ phản ứng lại với bố mẹ bằng cách “ nín đại tiện “ và từchối đi vệ sinh, sẽ dẫn đến những nét tính cách khi trưởng thành là bướng bỉnh,chua ngoa, và che dấu sự tức giận. Kiểu anal retentivesau này khi trưởng thành sẽ được dự đoán là những người luôn đúng giờ, ngănnắp, có ý thức, kỷ luật, và bị ám ảnh với sự sạch sẽ...trong mọi việc và khôngchịu được sự bẩn thỉu, lộn xộn.
Ngược lại làkiểu anal expulsive, hồi bé họ thường hay ỉa đùnnhư là 1 cách để chống đối lại bố mẹ và sau này khi trưởng thành họ có thể lànhững người không ngăn nắp, hung dữ và phá hoại.
Erikson (1963/1950) và White & Watt(1973) cho rằng việc tập đi vệ sinh cho trẻ là một trong những tìnhhuống quan trọng mà trong đó sự xung động của trẻ mâu thuẫn , xung đột với bốmẹ ( quyền lực ).Những đứa trẻ học cách làm đúng theo ý bố mẹ khi lớn lên chúngcó thể trở thành những người ngăn nắp, có trật tự; trong khi đó những đứa trẻchống đối lại bố mẹ có thể khi lớn lên sẽ trở thành người không ngăn nắp.
Những nhà phân tâm học khác cho rằng sự không ngắn nắp làsự ngụy trang che đậy động cơ giận dữ, chống đối, nổi loạn. Bạn có thể tức giậnđối với bố mẹ nhưng bạn lại thể hiện cơn giận ra ngoài đối với vợ, con, đồngnghiệp. Và bạn làm những người xung quanh nổi giận khi bạn làm bừa bộn trongphòng làm việc.
Những người không ngắn nắp thường có xu hướng bỏ qua chitiết vụn vặt và tập trung vào bức tranh lớn, vào cái tổng thể. Bằng việc bỏ quanhững chi tiết trong tâm thức của mình, bạn có thể trải nghiệm thế giới 1 cáchít trật tự và ngăn nắp hơn là thực tế của nó.
Những người không ngắn nắp muốn trải nghiệm cuộc sốngtheo cách ngẫu hững ; còn người ngăn nắp thì muốn trải nghiệm cuộc sống theotrật tự và họ muốn giảm đi những trải nghiệm có tính tùy hứng.Ví dụ, bằng việcsắp xếp vật dụng trong ngôi nhà của họ ở 1 vị trí cố định, người ngăn nắp cóthể tạo ra tính trật tự, ổn định không thay đổi trong nhà. Những người ngắn nắpđánh giá cao những nghi thức, lề thói không thay đổi hằng ngày. Họ trở nên căngthẳng khi họ không thể làm những công việc mà họ vẫn thường làm mỗi ngày. Vềmặt tâm lý, những lề thói hằng ngày đó tạo ra cảm giác ổn định, có trật tự vàdễ đoán.
Những người ngăn nắp có xu hướng không thích làm nhữngviệc mang tính ngẫu hứng bởi vì sự ngẫu hứng theo tâm lý học là đối lập vớitính trật tự. Họ thích được biết trước và chuẩn bị trước cho những gì học sẽđược yêu cầu làm. Họ đánh giá cao sự chuẩn bị và việc lập kế hoạch. Họ khôngthích sự thay đổi và gặp khó khăn trong việc thích nghi với sự thay đổi. Họđánh giá cao sự thường xuyên ( permanence), họ có xu hướng nghĩ rằng mọi việcnên luôn luôn được làm theo 1 cách nhất định; 1 số người ngăn nắp thậm chí cóthể nghĩ rằng chỉ có 1 con đường duy nhất để làm 1 việc gì đó. Khi gặp rắc rối,họ thích giữ nguyên hiện trạng, không phải vì việc giữ nguyên hiện trạng luônluôn là 1 lựa chọn khôn ngoan, mà bởi vì họ đánh giá cao sự ổn định và thường xuyên.
Nhiều người sống ngăn nắp gặp khó khăn trong việc phânbiệt giữa những chi tiết quan trọng và những chi tiết không quan trọng. Ngườingắn nắp thỉnh thoảng khiến cho người khác phát điên vì họ thường chú ý đếnnhững tiểu tiết vụn vặt.
Không chỉ có thói quen của người không ngăn nắp khiếnngười ngăn nắp bực mình, mà ngược lại; nó là 1 quá trình 2 chiều. Sự thật làngười ngăn nắ và người không ngăn nắ có những giá trị sống đối nghịch nhau.Người không ngăn nắp làm người ngăn nắpbực bội khi họ sống lộn xộn; và người ngăn nắp người không ngăn nắp bực mìnhkhi họ cứ chú ý đến những thứ lặt vặt.
Những nhà nghiên cứu về động cơ cho rằng chính nhu cầumuốn ngăn nắp, ổn định, trật tự, chứ không phải nỗi sợ bị người khác phê bình,đã thúc đẩy những hành vi ngăn nắp (Motivationanalysis implies that a need for order/stability/structure, not fear of criticism, motivates orderly behavior).Nếubạn muốn hiểu và dự đoán những nét tính cách như tính ngăn nắp, tổ chức hoặctính không ngăn nắp, hãy hỏi người đó 1 câu ; Bạn thích sự ngẫu hứng nhiều như thế nào ; chứ không phải hỏi rằngchuyện gì đã xảy ra khi bạn được bố mẹ tập cách đi vệ sinh (If you want to understand and predict traits such as organized versus disorganizedand could ask only one question, ask how much theperson enjoys spontaneity, not what happened when the individual was toilet trained).Nếu bạn hiểu điều gì thúc đẩy hành vi của con người, bạncó thể dự đoán người đó sẽ hành xử như thế nào. Nếu 1 người phụ nữ nói với bạnlà cô ấy yêu thích sự ngẫu hứng ( spontaneity ) , thì bạn có thể dự đoán rằngcô ấy không thích lập kế hoạch , có xu hướng bỏ qua chi tiết , và có thể luộm thuộm.Phương pháp dự đoán hành vi này có thể không hiệu quả mọi lúc mọi nơi, nhưng nóvẫn hiệu quả hơn nhiều so với những gì mà các chuyên gia về hành vi đang làmhiện nay.
