1. Nguyên tắc lí tưởng hóa xã hội thẩm mỹ
- Các tác phẩm văn chương Hy Lạp cổ đại thường đề cập đến:
+ Vấn đề phụ nữ, hạnh phúc gia đình.
+ Vấn đề tôn giáo, thần thoại.
+ Vấn đề khát vọng trị vì, thống nhất thành bang.
- Phê phán:
+ Xã hội nam quyền, chà đạp lên quyền sống, khát vọng tình yêu của người phụ nữ.
+ Sự tranh đấu ác liệt, tàn khốc để tranh giành quyền lợi, địa vị.
Chứng minh: - Euripide và các tác phẩm kịch của ông là một gam màu đặc sắc không thể thiếu trong bức tranh bi kịch Hy Lạp cổ đại. Ông đã tô vẽ lại toàn bộ bộ mặt của xã hội dân chủ chủ nô thời kì suy tàn và mọi ngóc ngách mẫu thuẫn, xung đột, triết lí cuộc sống nảy sinh trong lòng xã hội ấy ở các vở kịch của mình. Điều này được thể hiện rõ trong vở “Bi kịch Medea”:
- Ca ngợi:
+ Khát khao hạnh phúc gia đình, tình yêu và sự tự do của Medea. Ở nhân vật này còn có sự bản lĩnh mạnh mẽ. Ngoài ra Medea còn có những khả năng hành động vượt ra ngoài giới hạn con người có được.
+ Qua hình tượng Jason, ta thấy được một người anh hùng có khát vọng trị vì, xây dựng và phát triển đất nước. Jason phải chịu nỗi nhục mất cha, đất nước bị rơi vào tay kẻ tạo phản, chàng đã phải vượt qua bao khó khăn mang về bộ lông cừu vàng để khẳng định tài năng của mình với vương quốc nói chung và Pelias nói riêng.
+ Gửi gắm đến bạn đọc nhiều suy nghĩ về nhân tình thế thái: tình yêu, hạnh phúc lứa đôi và sự phản bội và long thù hận.
- Phê phán:
+ Medea: Mù quáng và tàn nhẫn. Nàng mù quáng yêu và tin tưởng Jason. Là một công chúa của chính quốc, nàng ta đã phản vua cha, rời bỏ quê hương, đất nước để đi theo Jason. Nàng tàn nhẫn giết em trai của mình. Sau đó, Medea giết nhân tình của chồng và hai đứa con trai do chính mình sinh ra. Vì lòng hận thù, nàng đã bất chấp tất cả.
+ Jason: Nhân vật này còn thể hiện bộ măt xã hội lúc bấy giờ, coi thường người phụ nữ, sẵn sàng phản bội, đối xử tệ bạc với họ.
+ Medea: Ta có thể thấy sự mù quáng của nhân vật trong tình yêu. Medea sẵn sàng báo thù chồng, nhân tình của chồng dã man. Điều này thể hiện khát vọng hạnh phúc gia đình, tình yêu và sự tự do của con người.
+ Pelias: Ham địa vị, sẵn sàng thực hiện mọi thủ đoạn để làm vua, ngay cả việc giết anh trai, hãm hại cháu trai.
2. Nguyên tắc chiều sâu của sự nhận thức trong việc khám phá số phận nhân vật
- Nguyên tắc này hướng tác giả đặt nhân vật mình vào những số phận, hoàn cảnh đặc biệt để từ đó nhân vật tự bộc lộ tính cách. Tác giả đi sâu vào khai thác, khám phá tâm lí nhân vật, đặc biệt ở sự nhận thức của nhân vật trước hoàn cảnh tác giả đặt ra.
- Với mỗi nhân vật, tác giả đưa ra cách lí giải riêng cho bi kịch của nhân vật mình.
Chứng minh
Medea đã tái hiện tấn bi kịch của con người thời này nói chung và đặc biệt là bi kịch của những người phụ nữ trong xã hội Hy Lạp cổ đại đương thời. Nhân vật Medea xuất hiện trong tác phẩm với thân phận một người vợ bị bỏ rơi, một người mẹ bị tước mất thiên chức cao quý của mình và là một người phụ nữ bất hạnh. Sự đổ vỡ trong tình yêu và hôn nhân và hệ quả của nó là sự đổ vỡ niềm tin vào con người và cuộc đời cùng những giá trị cao quý trong đời sống tinh thần đã đẩy Medea đi xa khỏi ý thức hướng thiện, đẩy nàng đến gần ước muốn trả thù và nhấn chìm nàng vào lòng hận thù cay đắng.
2.1. Medea
- Nguyên nhân dẫn đến tấn bi kịch đau đớn của Medea :
+ Sự phản bội của Jason. Với người đàn ông trong thời Hi Lạp cổ, điển hình như Jason do luật pháp trong xã hội phụ quyền cho phép người đàn ông được quyền đơn phương ruồng bỏ vợ, đó là nguyên nhân làm cho ngươi đàn ông không cảm thấy tội lỗi khi bỏ rơi vợ mình, mặc dù người vợ có thể rất chung thủy và hết mực yêu thương chồng. Và bởi được pháp luật cho phép, họ thực hiện cái quyền đó một cách công khai và không cảm thấy chút áy náy nào cả. Jason lấy một người vợ khác thực ra không phải Jason có điều gì trách cứ Medea, cũng không phải say mê con gái vua Creon mà muốn sử dụng cái quyền đơn phương từ bỏ vợ do luật pháp cho phép.
+ Bản tính mạnh mẽ nhưng đầy sự mù quáng và ích kỉ của Medea. Bản tính mạnh mẽ nhưng đầy sự mù quáng và ích kỉ của Medea thông qua việc kể lại những hành động tàn nhẫn của nàng như: từ bỏ danh phận cao quí, bỏ dòng tộc, nơi chôn nhau cắt rốn của mình; giết em trai Apsyrtus rồi băm xác em mình đem rải khắp nơi để cầm chân cha khi bỏ trốn cùng với Jason. Nàng đã làm tất cả những điều đó chỉ để bảo vệ tình yêu của mình giành cho Jason cũng như giúp Jason giết chết vua Pelias để trả thù. Nhưng cuối cùng, đổi lại cho tất cả những hy sinh đó, nàng chỉ nhận được sự phản bội của chính người chồng mà nàng đã hết mực yêu thương và tin tưởng. Jason đã nguỵ biện, bênh vực tội lỗi của mình, phủ nhận công lao của vợ và còn hơn thế nữa, biến người ban ơn trở thành kẻ hàm ơn, lật ngược lại vị thế và công lao của Medea.
+ Lòng thù hận đã khiến dục vọng chiến thắng lấn áp con người Medea.
- Euripide đã thành công trong việc khắc hoạ cái bi kịch thẳm sâu trong tâm lý của người phụ nữ, người vợ và người mẹ.
+ Vì tình yêu với Jason, Medea đã vứt bỏ tất cả: Tổ quốc, gia đình, thân hữu. Cuộc hôn nhân với Jason là điều cuối cùng và duy nhất Medea còn giữ lại của cuộc đời. Từ lúc đó, hạnh phúc hay bất hạnh của đời nàng đều tuỳ thuộc vào nó. Bởi thế khi Jason phản bội nàng, điều đó đồng nghĩa với việc anh ta đã lấy đi tất cả của nàng: “Cuộc đời còn có nghĩa lý gì đối với ta nữa? Chết đi cho hết ràng buộc với hắn!”.
+ Khi quyết định thực hiện kế hoạch trả thù, Medea cũng quyết định giết chết hai con chứ không phải giết chết Jason. Để làm điều này, nàng đã phải đấu tranh tư tưởng rất nhiều. Để làm điều này, nàng đã phải đấu tranh tư tưởng rất nhiều. Hành động giết con của Medea tuy có phần tàn ác nhưng cũng biểu hiện cho tình yêu thương con vô bờ. Nhưng trong cuộc đấu tranh giữa tình yêu thương và thù hận trong Medea, thù hận đã chiến thắng.
- Bi kịch của nàng còn khốc liệt hơn khi nó đòi hỏi nàng phải trừng phạt kẻ thù của mình sao cho điêu đứng, sao cho cũng tay trắng như nàng: “Giết Jason không khó, nhưng để cho hắn phải đau đớn như những đau đớn mà hắn đã gây nên cho người khác nó ghê gớm đến mức nào mới thật là khó”. Và cơn cuồng nộ đã trào dâng: “Ta sẽ xé nát lòng ngươi như ngươi đã cào xé lòng ta!”. Kế hoạch giết con như là một giải pháp trả thù chồng đã được hình thành như thế.
2.2. Jason
- Jason cũng rơi vào bi kịch đau khổ:
+ Cha bị người chú cướp ngôi.
+ Ít lâu sau cha Jason cũng bị giết.
+ Chàng phải vượt qua bao nhiêu khó khăn, gian khổ để được “xứng đáng với đất nước, với nhân dân”- Theo lời của Pelias.
+ Bị danh vọng, mỹ nữ mê hoặc.
+ Mất con, mất vợ, mất danh vọng, bị cô độc và sự ghẻ lạnh của người đời.
- Nguyên nhân dẫn đến bi kịch của Jason:
+ Do người chú Pelias quá tàn nhẫn và độc ác.
+ Lòng tham khiến Jason phản bội vợ và con mình.
- Trong vở kịch của Euripide, nhân vật Jason được thể hiện qua những lời thoại của mình cũng như trong lời trách móc lẫn suy nghĩ của nhân vật Mêđê - với nhiều bản tính rất con người mà nổi bật là bản tính ích kỉ.
- Jason đã ngụy biện, bênh vực tội lỗi của mình, phủ nhận công lao của vợ và còn hơn thế nữa, biến người ban ơn thành kẻ hàm ơn, lật ngược lại vị thế và công lao của Medea.
- Cuối cùng, khi bị Medea trả thù, Jason đau đớn khi mất tất cả: vợ con, địa vị.
3. Nguyên tắc hình tượng hóa nhân vật
- Đối tượng: Vị thần, bán thần với những đặc điểm, tính cách đặc biệt.
- Đặc điểm tính cách nhân vật:
+ Nhân vật được xây dựng tính cách tốt xấu rõ, bất biến.
+ Nhân vật thường đeo mặt nạ tương ứng với tính cách.
- Ngôn ngữ: những lời độc thoại sắc bén diễn tả tâm lí phức tạp, đa cảm xúc nhân vật. Những lời thoại giàu ý nghĩa triết lí sâu sắc.
- Hành động nhân vật : được khắc họa rõ nét, từng hành động được miêu tả 1 cách chi tiết cụ thể. Hành động của nhân vật là hành động có lí do, có ý đồ, động cơ thể hiện rõ khuynh hướng, tính cách của nhân vật và vì hành động ấy mà nhân vật phải gánh chịu hậu quả, trách nhiệm.
- Tâm lí nhân vật: tác giả đi sâu vào những diễn biến tâm lí phức tạp, những mâu thuẫn nội tâm giằng xé, từ đó làm rõ lên bi kịch của nhân vật.
Chứng minh
- Số phận của Medea là số phận chung cho những người phụ nữ Hy Lạp cổ đại, họ sẵn sàng hy sinh tất cả để có được hạnh phúc và được sống trong hạnh phúc. Nàng còn đấu tranh cho quyền sống chính đáng của con người - những người bị trị trong xã hội cũ.
+ Euripide đã năm lần nói đến nỗi lòng bão táp vò xé Medea trước lúc giết con. Ông đã gợi mở cho người xem thấy chiều sâu của tâm hồn người mẹ và khiến cho ta có thể chấp nhận được cái việc mẹ giết con, ta không còn thấy Medea là một người mẹ tội lỗi mà trái lại nàng là người đàn bà khốn khổ và là người mẹ khổ đau: “Cái đau của Medea mới thật ghê gớm, đau xé lòng của một người tay chân tự do, tự mình thích mũi nhọn vào trái tim mình, mà ấn cho sâu, xoáy cho rộng, mở to mắt mà nhìn máu chảy, một nỗi đau bên trong, có ý thức”. Medea giết con nàng cũng đã “đồng hy sinh” với các con mình.
+ Để có được Jason, Medea đã vứt bỏ tất cả, và Medea cũng phải vứt bỏ tất cả, khi muốn vứt bỏ Jason: niềm tin vào cuộc sống, vào con người, thiên tính và thiên chức thiêng liêng của người phụ nữ. Nếu nàng không bị huỷ diệt sau những huỷ diệt thảm khốc do nàng gây ra, thì đó không còn là Medea của những ngày tháng cũ. Đó cũng là cái giá mà nàng phải trả. Hành động của Medea đã giáng một đòn chí mạng vào thế giới những gã đàn ông bạc tình. Jason không bị giết. Nhưng cái giá mà y phải trả cho thói bạc tình thật thê thảm muôn phần: cô đơn sầu thảm cho đến cuối cuộc đời.
+ Nàng còn đấu tranh cho quyền sống chính đáng của con người - những người bị trị trong xã hội cũ. Dù đã giết người nhưng Medea không phải là một tội phạm đáng ghê tởm. Chính xã hội nàng sống mới là thủ phạm. Nó đã đẩy con người đến chỗ phải huỷ diệt người khác và tự huỷ diệt. Tính chiến đấu, cảm hứng phê phán của tác phẩm nhờ hành động bạo liệt đó của Medea càng trở nên sâu sắc. Có người đã nói nếu không có sự chết chóc và cô độc vào giây phút cuối, có lẽ Jason sẽ còn lún sâu hơn vào cuộc đời đầy bẩn thỉu.
- Số phận nhân vật Jason cũng được hình tượng hóa sâu sắc. Jason đại diện cho những người hùng trong xã hội cổ đại Hy Lạp:
+ Jason có một tinh thần vượt lên khó khăn, thử thách. Để có được bộ lông cừu vàng, Jason phải vượt qua sự khắc nghiệt của thời tiết, những nguy hiểm trên đường đi. Ngoài ra, Jason còn phải vượt qua thử thách của Creaon để lấy được bộ lông cừu vàng với sự giúp đỡ của Medea.
+ Jason tham vọng có được địa vị và trị vì đất nước. Cũng chính vì muốn được lên làm vua của Colchis nên Jason quyết định đi tìm bộ lông cừu vàng. Và sau đó, khi tới Corinth, chàng phản bội Medea, cưới công chúa Glauce - con vua xứ Corinth để sớm muộn được kế thừa ngai vàng của Creon.
+ Ngụy biện, bênh vực cho tội lỗi của mình, phủ nhận công lao của Medea. Trước vẻ đẹp của Glauce, Jason đã phản bội chính người vợ của mình, người đã giúp đỡ, bỏ qua tất cả đi theo chàng.
- Các tác phẩm văn chương Hy Lạp cổ đại thường đề cập đến:
+ Vấn đề phụ nữ, hạnh phúc gia đình.
+ Vấn đề tôn giáo, thần thoại.
+ Vấn đề khát vọng trị vì, thống nhất thành bang.
- Phê phán:
+ Xã hội nam quyền, chà đạp lên quyền sống, khát vọng tình yêu của người phụ nữ.
+ Sự tranh đấu ác liệt, tàn khốc để tranh giành quyền lợi, địa vị.
Chứng minh: - Euripide và các tác phẩm kịch của ông là một gam màu đặc sắc không thể thiếu trong bức tranh bi kịch Hy Lạp cổ đại. Ông đã tô vẽ lại toàn bộ bộ mặt của xã hội dân chủ chủ nô thời kì suy tàn và mọi ngóc ngách mẫu thuẫn, xung đột, triết lí cuộc sống nảy sinh trong lòng xã hội ấy ở các vở kịch của mình. Điều này được thể hiện rõ trong vở “Bi kịch Medea”:
- Ca ngợi:
+ Khát khao hạnh phúc gia đình, tình yêu và sự tự do của Medea. Ở nhân vật này còn có sự bản lĩnh mạnh mẽ. Ngoài ra Medea còn có những khả năng hành động vượt ra ngoài giới hạn con người có được.
+ Qua hình tượng Jason, ta thấy được một người anh hùng có khát vọng trị vì, xây dựng và phát triển đất nước. Jason phải chịu nỗi nhục mất cha, đất nước bị rơi vào tay kẻ tạo phản, chàng đã phải vượt qua bao khó khăn mang về bộ lông cừu vàng để khẳng định tài năng của mình với vương quốc nói chung và Pelias nói riêng.
+ Gửi gắm đến bạn đọc nhiều suy nghĩ về nhân tình thế thái: tình yêu, hạnh phúc lứa đôi và sự phản bội và long thù hận.
- Phê phán:
+ Medea: Mù quáng và tàn nhẫn. Nàng mù quáng yêu và tin tưởng Jason. Là một công chúa của chính quốc, nàng ta đã phản vua cha, rời bỏ quê hương, đất nước để đi theo Jason. Nàng tàn nhẫn giết em trai của mình. Sau đó, Medea giết nhân tình của chồng và hai đứa con trai do chính mình sinh ra. Vì lòng hận thù, nàng đã bất chấp tất cả.
+ Jason: Nhân vật này còn thể hiện bộ măt xã hội lúc bấy giờ, coi thường người phụ nữ, sẵn sàng phản bội, đối xử tệ bạc với họ.
+ Medea: Ta có thể thấy sự mù quáng của nhân vật trong tình yêu. Medea sẵn sàng báo thù chồng, nhân tình của chồng dã man. Điều này thể hiện khát vọng hạnh phúc gia đình, tình yêu và sự tự do của con người.
+ Pelias: Ham địa vị, sẵn sàng thực hiện mọi thủ đoạn để làm vua, ngay cả việc giết anh trai, hãm hại cháu trai.
2. Nguyên tắc chiều sâu của sự nhận thức trong việc khám phá số phận nhân vật
- Nguyên tắc này hướng tác giả đặt nhân vật mình vào những số phận, hoàn cảnh đặc biệt để từ đó nhân vật tự bộc lộ tính cách. Tác giả đi sâu vào khai thác, khám phá tâm lí nhân vật, đặc biệt ở sự nhận thức của nhân vật trước hoàn cảnh tác giả đặt ra.
- Với mỗi nhân vật, tác giả đưa ra cách lí giải riêng cho bi kịch của nhân vật mình.
Chứng minh
Medea đã tái hiện tấn bi kịch của con người thời này nói chung và đặc biệt là bi kịch của những người phụ nữ trong xã hội Hy Lạp cổ đại đương thời. Nhân vật Medea xuất hiện trong tác phẩm với thân phận một người vợ bị bỏ rơi, một người mẹ bị tước mất thiên chức cao quý của mình và là một người phụ nữ bất hạnh. Sự đổ vỡ trong tình yêu và hôn nhân và hệ quả của nó là sự đổ vỡ niềm tin vào con người và cuộc đời cùng những giá trị cao quý trong đời sống tinh thần đã đẩy Medea đi xa khỏi ý thức hướng thiện, đẩy nàng đến gần ước muốn trả thù và nhấn chìm nàng vào lòng hận thù cay đắng.
2.1. Medea
- Nguyên nhân dẫn đến tấn bi kịch đau đớn của Medea :
+ Sự phản bội của Jason. Với người đàn ông trong thời Hi Lạp cổ, điển hình như Jason do luật pháp trong xã hội phụ quyền cho phép người đàn ông được quyền đơn phương ruồng bỏ vợ, đó là nguyên nhân làm cho ngươi đàn ông không cảm thấy tội lỗi khi bỏ rơi vợ mình, mặc dù người vợ có thể rất chung thủy và hết mực yêu thương chồng. Và bởi được pháp luật cho phép, họ thực hiện cái quyền đó một cách công khai và không cảm thấy chút áy náy nào cả. Jason lấy một người vợ khác thực ra không phải Jason có điều gì trách cứ Medea, cũng không phải say mê con gái vua Creon mà muốn sử dụng cái quyền đơn phương từ bỏ vợ do luật pháp cho phép.
+ Bản tính mạnh mẽ nhưng đầy sự mù quáng và ích kỉ của Medea. Bản tính mạnh mẽ nhưng đầy sự mù quáng và ích kỉ của Medea thông qua việc kể lại những hành động tàn nhẫn của nàng như: từ bỏ danh phận cao quí, bỏ dòng tộc, nơi chôn nhau cắt rốn của mình; giết em trai Apsyrtus rồi băm xác em mình đem rải khắp nơi để cầm chân cha khi bỏ trốn cùng với Jason. Nàng đã làm tất cả những điều đó chỉ để bảo vệ tình yêu của mình giành cho Jason cũng như giúp Jason giết chết vua Pelias để trả thù. Nhưng cuối cùng, đổi lại cho tất cả những hy sinh đó, nàng chỉ nhận được sự phản bội của chính người chồng mà nàng đã hết mực yêu thương và tin tưởng. Jason đã nguỵ biện, bênh vực tội lỗi của mình, phủ nhận công lao của vợ và còn hơn thế nữa, biến người ban ơn trở thành kẻ hàm ơn, lật ngược lại vị thế và công lao của Medea.
+ Lòng thù hận đã khiến dục vọng chiến thắng lấn áp con người Medea.
- Euripide đã thành công trong việc khắc hoạ cái bi kịch thẳm sâu trong tâm lý của người phụ nữ, người vợ và người mẹ.
+ Vì tình yêu với Jason, Medea đã vứt bỏ tất cả: Tổ quốc, gia đình, thân hữu. Cuộc hôn nhân với Jason là điều cuối cùng và duy nhất Medea còn giữ lại của cuộc đời. Từ lúc đó, hạnh phúc hay bất hạnh của đời nàng đều tuỳ thuộc vào nó. Bởi thế khi Jason phản bội nàng, điều đó đồng nghĩa với việc anh ta đã lấy đi tất cả của nàng: “Cuộc đời còn có nghĩa lý gì đối với ta nữa? Chết đi cho hết ràng buộc với hắn!”.
+ Khi quyết định thực hiện kế hoạch trả thù, Medea cũng quyết định giết chết hai con chứ không phải giết chết Jason. Để làm điều này, nàng đã phải đấu tranh tư tưởng rất nhiều. Để làm điều này, nàng đã phải đấu tranh tư tưởng rất nhiều. Hành động giết con của Medea tuy có phần tàn ác nhưng cũng biểu hiện cho tình yêu thương con vô bờ. Nhưng trong cuộc đấu tranh giữa tình yêu thương và thù hận trong Medea, thù hận đã chiến thắng.
- Bi kịch của nàng còn khốc liệt hơn khi nó đòi hỏi nàng phải trừng phạt kẻ thù của mình sao cho điêu đứng, sao cho cũng tay trắng như nàng: “Giết Jason không khó, nhưng để cho hắn phải đau đớn như những đau đớn mà hắn đã gây nên cho người khác nó ghê gớm đến mức nào mới thật là khó”. Và cơn cuồng nộ đã trào dâng: “Ta sẽ xé nát lòng ngươi như ngươi đã cào xé lòng ta!”. Kế hoạch giết con như là một giải pháp trả thù chồng đã được hình thành như thế.
2.2. Jason
- Jason cũng rơi vào bi kịch đau khổ:
+ Cha bị người chú cướp ngôi.
+ Ít lâu sau cha Jason cũng bị giết.
+ Chàng phải vượt qua bao nhiêu khó khăn, gian khổ để được “xứng đáng với đất nước, với nhân dân”- Theo lời của Pelias.
+ Bị danh vọng, mỹ nữ mê hoặc.
+ Mất con, mất vợ, mất danh vọng, bị cô độc và sự ghẻ lạnh của người đời.
- Nguyên nhân dẫn đến bi kịch của Jason:
+ Do người chú Pelias quá tàn nhẫn và độc ác.
+ Lòng tham khiến Jason phản bội vợ và con mình.
- Trong vở kịch của Euripide, nhân vật Jason được thể hiện qua những lời thoại của mình cũng như trong lời trách móc lẫn suy nghĩ của nhân vật Mêđê - với nhiều bản tính rất con người mà nổi bật là bản tính ích kỉ.
- Jason đã ngụy biện, bênh vực tội lỗi của mình, phủ nhận công lao của vợ và còn hơn thế nữa, biến người ban ơn thành kẻ hàm ơn, lật ngược lại vị thế và công lao của Medea.
- Cuối cùng, khi bị Medea trả thù, Jason đau đớn khi mất tất cả: vợ con, địa vị.
3. Nguyên tắc hình tượng hóa nhân vật
- Đối tượng: Vị thần, bán thần với những đặc điểm, tính cách đặc biệt.
- Đặc điểm tính cách nhân vật:
+ Nhân vật được xây dựng tính cách tốt xấu rõ, bất biến.
+ Nhân vật thường đeo mặt nạ tương ứng với tính cách.
- Ngôn ngữ: những lời độc thoại sắc bén diễn tả tâm lí phức tạp, đa cảm xúc nhân vật. Những lời thoại giàu ý nghĩa triết lí sâu sắc.
- Hành động nhân vật : được khắc họa rõ nét, từng hành động được miêu tả 1 cách chi tiết cụ thể. Hành động của nhân vật là hành động có lí do, có ý đồ, động cơ thể hiện rõ khuynh hướng, tính cách của nhân vật và vì hành động ấy mà nhân vật phải gánh chịu hậu quả, trách nhiệm.
- Tâm lí nhân vật: tác giả đi sâu vào những diễn biến tâm lí phức tạp, những mâu thuẫn nội tâm giằng xé, từ đó làm rõ lên bi kịch của nhân vật.
Chứng minh
- Số phận của Medea là số phận chung cho những người phụ nữ Hy Lạp cổ đại, họ sẵn sàng hy sinh tất cả để có được hạnh phúc và được sống trong hạnh phúc. Nàng còn đấu tranh cho quyền sống chính đáng của con người - những người bị trị trong xã hội cũ.
+ Euripide đã năm lần nói đến nỗi lòng bão táp vò xé Medea trước lúc giết con. Ông đã gợi mở cho người xem thấy chiều sâu của tâm hồn người mẹ và khiến cho ta có thể chấp nhận được cái việc mẹ giết con, ta không còn thấy Medea là một người mẹ tội lỗi mà trái lại nàng là người đàn bà khốn khổ và là người mẹ khổ đau: “Cái đau của Medea mới thật ghê gớm, đau xé lòng của một người tay chân tự do, tự mình thích mũi nhọn vào trái tim mình, mà ấn cho sâu, xoáy cho rộng, mở to mắt mà nhìn máu chảy, một nỗi đau bên trong, có ý thức”. Medea giết con nàng cũng đã “đồng hy sinh” với các con mình.
+ Để có được Jason, Medea đã vứt bỏ tất cả, và Medea cũng phải vứt bỏ tất cả, khi muốn vứt bỏ Jason: niềm tin vào cuộc sống, vào con người, thiên tính và thiên chức thiêng liêng của người phụ nữ. Nếu nàng không bị huỷ diệt sau những huỷ diệt thảm khốc do nàng gây ra, thì đó không còn là Medea của những ngày tháng cũ. Đó cũng là cái giá mà nàng phải trả. Hành động của Medea đã giáng một đòn chí mạng vào thế giới những gã đàn ông bạc tình. Jason không bị giết. Nhưng cái giá mà y phải trả cho thói bạc tình thật thê thảm muôn phần: cô đơn sầu thảm cho đến cuối cuộc đời.
+ Nàng còn đấu tranh cho quyền sống chính đáng của con người - những người bị trị trong xã hội cũ. Dù đã giết người nhưng Medea không phải là một tội phạm đáng ghê tởm. Chính xã hội nàng sống mới là thủ phạm. Nó đã đẩy con người đến chỗ phải huỷ diệt người khác và tự huỷ diệt. Tính chiến đấu, cảm hứng phê phán của tác phẩm nhờ hành động bạo liệt đó của Medea càng trở nên sâu sắc. Có người đã nói nếu không có sự chết chóc và cô độc vào giây phút cuối, có lẽ Jason sẽ còn lún sâu hơn vào cuộc đời đầy bẩn thỉu.
- Số phận nhân vật Jason cũng được hình tượng hóa sâu sắc. Jason đại diện cho những người hùng trong xã hội cổ đại Hy Lạp:
+ Jason có một tinh thần vượt lên khó khăn, thử thách. Để có được bộ lông cừu vàng, Jason phải vượt qua sự khắc nghiệt của thời tiết, những nguy hiểm trên đường đi. Ngoài ra, Jason còn phải vượt qua thử thách của Creaon để lấy được bộ lông cừu vàng với sự giúp đỡ của Medea.
+ Jason tham vọng có được địa vị và trị vì đất nước. Cũng chính vì muốn được lên làm vua của Colchis nên Jason quyết định đi tìm bộ lông cừu vàng. Và sau đó, khi tới Corinth, chàng phản bội Medea, cưới công chúa Glauce - con vua xứ Corinth để sớm muộn được kế thừa ngai vàng của Creon.
+ Ngụy biện, bênh vực cho tội lỗi của mình, phủ nhận công lao của Medea. Trước vẻ đẹp của Glauce, Jason đã phản bội chính người vợ của mình, người đã giúp đỡ, bỏ qua tất cả đi theo chàng.
