Luận văn phát triển nghề truyền thống

[Vungtroi_binhyen]

LUẬN VĂN PHÁT TRIỂN NGHỀ TRUYỀN THỐNG​

Tải xem TẠI ĐÂY

Nguồn thư viện số



MỞ ĐẦU

1.1 Tính cấp thiết của đề tài
Đô thị hóa là một trong những biểu hiện của sự phát triển kinh tế, xã hội của một địa phương, một vùng hoặc một quốc gia. Kể từ khi nước ta thực hiện chính sách mở cửa, hội nhập kinh tế quốc tế và khu vực, tốc độ đô thị hóa ở các thành phố, thị trấn, thị tứ diễn ra rất nhanh. Ở các khu vực này, các trung tâm công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, trung tâm thương mại, dịch vụ, văn hóa, y tế, tài chính ... đã và đang xuất hiện ngày càng nhiều dẫn đến việc tập trung dân cư, hình thành các thị trấn, thị tứ và đô thị.
Đẩy mạnh phát triển nông nghiệp và kinh tế nông thôn có tầm quan trọng hàng đầu đối với sự phát triển kinh tế xã hội của nước ta. Đặc biệt trong nền kinh tế thị trường, vấn đề phát triển kinh tế nông thôn là cần thiết và có vai trò quan trọng nhằm đưa nông nghiệp thoát khỏi tình trạng thuần nông, tự cấp, tự túc, phát triển thành nền nông nghiệp sản xuất hàng hóa và chuyển đổi cơ cấu kinh tế nông thôn theo hướng giảm tỷ trọng nông nghiệp, tăng dần tỷ trọng công nghiệp và dịch vụ. Và một trong những nội dung trọng tâm phát triển nông nghiệp, nông thôn hiện nay là khôi phục và phát triển các ngành nghề thủ công nghiệp, các làng nghề truyền thống trong khu vực nông thôn, góp phần thu hút lao động dôi dư, giải quyết việc làm, đồng thời nâng cao thu nhập và từng bước cải thiện đời sống nhân dân. Từ đó giảm được làn sóng di dân từ nông thôn ra thành thị, khơi dậy tiềm năng vốn có của địa phương, góp phần gìn giữ và phát huy bản sắc dân tộc, tạo ra sự chuyển biến tích cực trong quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn.
Cùng với công cuộc “đổi mới” của tỉnh, những năm qua Từ Sơn luôn là huyện có tốc độ tăng trưởng kinh tế cao. Đóng góp không nhỏ trong tổng giá trị sản xuất của huyện là các ngành nghề thủ công nghiệp (TCN), ở đó làng nghề truyền thống đóng vai trò nòng cốt. Các làng nghề truyền thống chủ yếu ở Từ Sơn là sản xuất sắt thép, sản xuất đồ gỗ mỹ nghệ, dệt... Sự phát triển của các làng nghề truyền thống đã thu hút hàng vạn lao động tại địa phương, góp phần đáng kể vào giải quyết lao động dư thừa và thiếu việc làm trong nông thôn, nâng cao mức sống cho người dân, góp phần tích cực trong quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn.
Nằm cận kề giữa hai thành phố là Hà Nội và Bắc Ninh, huyện Từ Sơn có tốc độ đô thị hóa khá nhanh và có tác động tích cực đến phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, đời sống nhân dân càng sung túc, ổn định. Đây cũng là điều kiện tốt cho các làng nghề truyền thống có thể tiếp cận, tăng khả năng thích ứng với các hoạt động của nền kinh tế thị trường.
Tuy nhiên, quá trình đô thị hóa nhanh cũng làm khó khăn trong việc đáp ứng cơ sở hạ tầng, ô nhiễm môi trường ngày một gia tăng, nảy sinh các vấn đề xã hội ... Vì vậy cùng với quá trình đô thị hóa, đòi hỏi phát triển làng nghề truyền thống trên địa bàn huyện Từ Sơn phải có những giải pháp, định hướng phù hợp, vừa đẩy nhanh quá trình đô thị hóa nhưng vẫn đảm bảo cho các làng nghề truyền thống được bảo tồn, phát triển.
Xuất phát từ tình hình trên chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài “Phát triển làng nghề truyền thống trong quá trình đô thị hóa ở huyện Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh”.
1.2 Mục tiêu nghiên cứu
1.2.1 Mục tiêu chung
Đề tài tập trung nghiên cứu thực trạng đô thị hóa và các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển làng nghề truyền thống, trên cơ sở đó đưa ra định hướng và các giải pháp chủ yếu nhằm đẩy mạnh phát triển làng nghề truyền thống trong quá trình đô thị hóa trên địa bàn Huyện.

1.2.2 Mục tiêu cụ thể
- Hệ thống hóa cơ sở lý luận về phát triển làng nghề truyền thống và quá trình đô thị hóa.
- Đánh giá thực trạng phát triển và các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển làng nghề truyền thống trong quá trình đô thị hóa ở huyện Từ Sơn
- Đề xuất định hướng và các giải pháp phát triển làng nghề truyền thống trong quá trình đô thị hóa trong những năm tới.
1.3 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
1.3.1 Đối tượng nghiên cứu
Nghiên cứu phát triển của các làng nghề truyền thống trong quá trình đô thị hóa trên địa huyện Từ Sơn.
1.3.2 Phạm vi nghiên cứu
- Về nội dung: Nghiên cứu thực trạng đô thị hóa và phát triển làng nghề truyền thống về tổ chức, quản lý, sản xuất, tình hình sử dụng lao động, đất đai, tác động môi trường ... của các làng nghề truyền thống trong quá trình đô thị hóa ở huyện Từ Sơn. Trên cơ sở phân tích những thuận lợi và khó khăn đang gặp phải từ các làng nghề truyền thống để đưa ra các định hướng và giải pháp phát triển phù hợp trong quá trình đô thị hóa.
- Về không gian: Đề tài tập trung nghiên cứu 3 làng nghề truyền thống trên địa bàn huyện: Làng nghề mộc mỹ nghệ Đồng Kỵ, làng nghề dệt Hồi Quan và làng nghề sắt thép Đa Hội.
- Về thời gian: Đề tài thu thập số liệu thứ cấp trong thời gian từ năm 1999-2006 và số liệu điều tra năm 2006.

 

[HuyNam]

Từ trong vốn cổ Làng nghề truyền thống ở Hà Tĩnh có lịch sử hàng trăm năm. Đến nay, những làng nghề ấy vẫn tồn tại, thâm chí có một số làng nghề phát triển thịnh vượng. Trải qua thời gian, bằng bàn tay khéo léo, tài hoa và khối óc sáng tạo của mình, các nghệ nhân đã làm ra những sản phẩm tinh xảo, mang đậm nét đời sống, văn hoá địa phương mà không nơi nào có được như: nghề nồi đất Cổ Đạm (Nghi Xuân), làng mộc Thái Yên, làng rèn Vân Chàng (Đức Thọ), làng rèn Minh Lương (TX Hồng Lĩnh), làng gốm Cẩm Trang (Vũ Quang), làng thợ bạc Nam Trị (Thạch Hà), làng nước mắm Nhượng Bạn (Cẩm Xuyên), làng áo tơi Yên Lạc (Can Lộc). Tuy nhiên, qua những thăng trầm khiến nhiều làng nghề ở Hà Tĩnh không thể trụ vững và đang có nguy cơ bị mai một, thất truyền. Kinh tế làng nghề trên địa bàn Hà Tĩnh vẫn mang nét cục bộ, được duy trì thông qua việc nối truyền của các thế hệ, dựa trên đúc rút kinh nghiệm là chủ yếu. Thêm vào đó, sản phẩm của những làng nghề chưa thể vươn ra thị trường trong nước và quốc tế. Tính chất khép kín ấy đã kìm hãm sự phát triển của làng nghề trong thời đại công nghệ và hội nhập như hiện nay. Vậy nên, chủ trương khôi phục làng nghề ngoài mục đích tạo việc làm còn có ý nghĩa phục hồi, duy trì những giá trị văn hoá truyền thống trong lao động sản xuất.

Trước xu thế hội nhập với các ngành nghề khác thì lực lượng lao động ở vùng nông thôn nói chung và các làng nghề truyền thống nói riêng ở Hà Tĩnh đang đứng trước những thách thức không nhỏ. Thiếu việc làm, lao động nông thôn phải tìm kiếm việc làm mới ở các đô thị. Thực trạng này sẽ tạo ra những áp lực đáng kể về sức tăng dân số cơ học và việc làm ở các đô thị, đặc biệt là lao động trẻ khi thiếu việc làm sẽ dẫn đến những tai tệ nạn, là “gánh nặng” cho gia đình và xã hội. Làng nghề truyền thống bị mất hoặc mai một thì những lợi ích kéo theo của nó như: du lịch văn hóa, khai thác tiềm năng kinh tế, tạo việc làm, gìn giữ và phát triển văn hóa truyền thống, giáo dục văn hóa truyền thống…cho thế hệ sau trở thành điều cần phải quan tâm suy nghĩ. Phát triển, khôi phục làng nghề truyền thống, được xem là biện pháp ổn định lâu dài để giải quyết công ăn việc làm ở nông thôn, tăng thu nhập, đẩy nhanh quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế trong nông nghiệp - nông thôn, góp phần xây dựng thành công nông thôn mới. Theo kết quả điều tra của Ban quản lý Dự án “Xây dựng mô hình phát triển làng nghề truyền thống” của Hội Liên hiệp Khoa học – Kỹ thuật Hà Tĩnh, hiện nay, các làng nghề truyền thống ở địa phương vẫn được duy trì, nhưng lượng người tham gia ngày càng ít. Số hộ chuyên làm nghề chỉ chiếm 30%, còn lại vừa làm nghề thủ công, vừa làm nông nghiệp.

Sản phẩm làm ra chủ yếu bằng phương pháp thủ công, chưa được đầu tư phương tiện kỹ thuật, sản xuất theo kiểu nhỏ lẻ, phân tán. Người thợ làm nghề có kinh nghiệm và kỹ thuật truyền thống, nhưng chưa được tiếp cận với kỹ thuật, công nghệ, thiếu các thông tin về thị trường nên sản phẩm làm ra chất lượng thấp, mẫu mã chưa đẹp, khó tiêu thụ. Hướng đi nào cho làng nghề truyền thống? Để khôi phục có hiệu quả những làng nghề truyền thống, thiết nghĩ cần triển khai đồng bộ các giải pháp như: khẩn trương rà soát, khảo sát xây dựng quy hoạch tổng thể về phát triển ngành nghề nông thôn nằm trong tổng thể quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh; tổ chức lập quy hoạch chi tiết xây dựng làng nghề, ngành nghề nông thôn phù hợp nhằm khai thác, phát huy những ngành nghề lợi thế của từng vùng, từng địa phương; tiếp tục hoàn chỉnh quy hoạch các cụm, điểm công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp làng nghề của các huyện, thị xã, thành phố để có định hướng đầu tư phát triển hiệu quả. Muốn phục hồi và duy trì phát triển bền vững của các làng nghề thì vấn đề quan trọng nhất là nguồn kinh phí.

Do đó, UBND tỉnh Hà Tĩnh cần quan tâm hỗ trợ nguồn vốn từ ngân sách để phát triển các ngành nghề nông thôn; triển khai xây dựng cơ sở hạ tầng các cụm, điểm công nghiệp làng nghề hiện có theo hướng đồng bộ, đồng thời chú trọng khuyến khích các tổ chức, cá nhân đầu tư xây dựng hạ tầng làng nghề; gắn công tác quy hoạch, xây dựng kết cấu hạ tầng với việc ban hành và thực hiện tốt các chính sách về thu hút đầu tư, ưu đãi đầu tư… Cùng đó, cần chú trọng việc hỗ trợ chính sách phát triển thị trường, hỗ trợ thiết kế mẫu mã sản phẩm, lựa chọn và chuyển giao công nghệ, hỗ trợ xây dựng hệ thống quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn; xây dựng chính sách kêu gọi các tổ chức, doanh nghiệp đầu tư xây dựng các cơ sở sản xuất kinh doanh trên địa bàn để thu hút lao động địa phương; ưu tiên phát triển các ngành nghề truyền thống, các ngành nghề khai thác tiềm năng về đất đai, lao động, sử dụng nguồn nguyên liệu tại chỗ, nhất là nguyên liệu từ nông, lâm, ngư nghiệp. Bên cạnh các giải pháp phát triển làng nghề truyền thống, tỉnh cần khuyến khích đầu tư vào các ngành nghề kỹ thuật cao như: sửa chữa cơ khí, may mặc, giày dép, thủ công mỹ nghệ, sản xuất linh kiện, phụ kiện, lắp ráp, gia công thiết bị điện, điện tử, công nghệ thông tin, viễn thông... để thu hút thêm nguồn lao động có tay nghề, tạo sự chuyển dịch cơ cấu lao động, tạo bước chuyển biến mạnh về chất trong phát triển ngành nghề ở nông thôn. Cuối cùng cần gắn chặt công tác đào tạo nghề cho lao động nông thôn với giải quyết việc làm, chuyển dịch cơ cấu lao động, đẩy mạnh xóa đói giảm nghèo nhằm bảo đảm an sinh xã hội ở vùng nông thôn. Sự lớn mạnh của làng nghề kéo theo sự phát triển các loại dịch vụ liên quan khác sẽ làm thay đổi diện mạo của một vùng quê, góp phần tích cực trong việc tạo thêm việc làm cho lao động nông thôn, nâng cao thu nhập, từ đó đẩy nhanh công cuộc xây dựng thôn mới ở Hà Tĩnh.