Lịch sử 11 nâng cao - Bài 4: Cách mạng tư sản Pháp cuối thế kỉ XVIII
Lịch sử 11 NC - Bài 4: Cách mạng tư sản Pháp cuối thế kỉ XVIII
I. Những tiền đề của cách mạng
1. Tình hình kinh tế xã hội nước Pháp trước năm 1789
- Cuối thế kỉ XVIII, Pháp vẫn là nước nông nghiệp:
+ Công cụ, kĩ thuật canh tác lạc hậu, năng suất thấp.
+ Lãnh chúa, Giáo hội bóc lột nông dân nặng nề.
- Công thương nghiệp phát triển.
+ Máy móc sử dụng ngày càng nhiều (dệt, khai mỏ, luyện kim), nhiều công trường thủ công thu hút nhiều công nhân làm thuê, nhiều nghề phát triển.
+ Nhiều thành thị như Boóc-đô, Năng-tơ ... lớn mạnh nhanh.
- Thương nghiệp: Phát đạt, song sự giao lưu trong nước và nước ngoài còn gặp cản trở.
2. Chế độ xã hội, chính trị
- Xã hội chia thành 3 đẳng cấp.
+ Tăng lữ: Có nhiều đặc quyền.
+ Quý tộc: Quyền lợi về kinh tế, chính trị.
+ Đẳng cấp thứ ba: Gồm tư sản, nông dân, bình dân. Họ làm ra của cải, phải đóng mọi thứ thuế, không được hưởng quyền lợi chính trị.
- Mâu thuẫn xã hội gay gắt.
3. Cuộc đấu tranh trên lĩnh vực tư tưởng
- Những tư tưởng tiến bộ phê phán những quan điểm lỗi thời, giáo lí lạc hậu, mở đường cho xã hội phát triển.
- Triết học Ánh sáng: dọn đường cho cách mạng bùng nổ, định hướng cho một xã hội mới trong tương lai.
4. Cách mạng 1789 bùng nổ
- Ngày 5/5/1789, trong hội nghị 3 đẳng cấp do nhà vua triệu tập, ý đồ muốn tăng thuế của vua Lu-i XVI bị đẳng cấp thứ ba phản đối.
- Ngày 14/7/1789, quần chúng phá ngục Ba-xti, mở đầu cho Cách mạng Pháp.
II. Chế độ quân chủ lập hiến - nền cộng hòa thứ nhất (1792)
1. Chế độ quân chủ lập hiến (14/7/1789 đến 10/8/1792)
- Quần chúng nhân dân nổi dậy khắp nơi (cả thành thị và nông thôn), chính quyền của tư sản tài chính được thiết lập (Quốc hội lập hiến)
- Ngày 28/8/1789 thông qua Tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền.
+ Ban hành chính sách khuyến khích công thương nghiệp phát triển.
+ Tháng 9/1791 thông qua hiến pháp, xác lập nền chuyên chính tư sản (quân chủ lập hiến).
- Quốc hội và các lực lượng đứng đầu đã làm ngưng trệ sự phát triển của cách mạng.
- Vua Pháp tìm cách chống phá cách mạng, khôi phục lại chế độ phong kiến (xúi giục phản động trong nước, liên kết với phong kiến bên ngoài).
2. Chế độ cộng hòa (21/9/1792 đến 2/6/1793)
- Tháng 4/1792, chiến tranh giữa Pháp với liên minh phong kiến Áo - Phổ bùng nổ.
- Ngày 11/7/1792, Quốc hội tuyên bố Tổ quốc lâm nguy, quần chúng đã nhất loạt vũ trang bảo vệ đất nước.
- Ngày 10/8/1792 quần chúng Pa-ri nổi dậy, lập chính quyền công xã cách mạng, (phái Gi-rông-đanh), bắt vua và hoàng hậu.
- Ngày 21/9/1792, Quốc hội tuyên bố lập nền Cộng hòa thứ nhất, xử tử nhà vua.
- Đầu năm 1793, nước Pháp đứng trước khó khăn mới.
+ Trong nước: Bọn phản động nổi dậy; đời sống nhân dân khó khăn.
+ Bên ngoài: Liên minh phong kiến châu Âu đe dọa cách mạng.
III. Chuyên chính dân chủ cách mạng Gia-cô-banh
- Ngày 31/5/1793, quần chúng Pa-ri nổi dậy, lật đổ phái Gi-rông-đanh, giành chính quyền về tay phái Gia-cô-banh (2/6/1792)
- Trước những khó khăn, thử thách nghiêm trọng. Chính quyền Gia-cô-banh đã đưa ra những biện pháp kịp thời, hiệu quả.
+ Giải quyết ruộng đất cho nông dân, tiền lương cho công nhân.
+ Thông qua hiến pháp mới, mở rộng tự do dân chủ.
+ Ban hành Sắc lệnh "Tổng động viên",
+ Xóa nạn đầu cơ tích trữ.
- Phái Gia-cô-banh đã hoàn thành nhiệm vụ chống thù trong, giặc ngoài, đưa cách mạng đến đỉnh cao.
IV. Cách mạng kết thúc. Tính chất và ý nghĩa lịch sử của Cách mạng tư sản Pháp 1789
1. Cuộc đảo chính ngày 9 tháng Técmido
- Trong lúc cách mạng đang lên, mâu thuẫn nội bộ đã làm cho phái Gia-cô-banh suy yếu. Cuộc đảo chính ngày 27/7/1794 đã đưa chính quyền vào tay bọn phản động. Cách mạng Pháp thoái trào.
- Sau đảo chính, Ủy ban Đốc chính ra đời đã thủ tiêu mọi thành quả của cách mạng.
+ Hiến pháp mới được ban hành bảo vệ lợi ích tư sản mới.
+ Xóa bỏ luật giá tối đa.
+ Thủ tiêu các quyền tự do dân chủ
+ Khủng bố những người cách mạng...
- Cuộc đảo chính (11/1799) lật đổ chế độ Đốc chính, đưa Na-pô-lê-ông lên nắm quyền, xây dựng chế độ độc tài.
- Sau nhiều năm chiến tranh, Đế chế I của Na-pô-lê-ông bị suy yếu, thất bại (1815). Chế độ quân chủ ở Pháp được phục hồi.
2. Tính chất, ý nghĩa của Cách mạng Pháp 1789
- Là cuộc cách mạng dân chủ tư sản điển hình.
+ Lật đổ chế độ phong kiến cùng với những tàn dư của nó.
+ Giải quyết được vấn đề dân chủ (ruộng đất cho nông dân, quyền lợi của công nhân).
+ Hình thành thị trường dân tộc thống nhất mở đường cho lực lượng TBCN ở Pháp phát triển.
+ Giai cấp tư sản lãnh đạo nhưng quần chúng quyết định tiến trình phát triển của cách mạng.
- Mở ra thời đại thắng lợi và củng cố quyền thống trị của giai cấp tư sản trên phạm vi thế giới.
Lịch sử 11 NC - Bài 4: Cách mạng tư sản Pháp cuối thế kỉ XVIII
Bài 4: Cách mạng tư sản Pháp cuối thế kỉ XVIII
I. Những tiền đề của cách mạng
1. Tình hình kinh tế xã hội nước Pháp trước năm 1789
- Cuối thế kỉ XVIII, Pháp vẫn là nước nông nghiệp:
+ Công cụ, kĩ thuật canh tác lạc hậu, năng suất thấp.
+ Lãnh chúa, Giáo hội bóc lột nông dân nặng nề.
- Công thương nghiệp phát triển.
+ Máy móc sử dụng ngày càng nhiều (dệt, khai mỏ, luyện kim), nhiều công trường thủ công thu hút nhiều công nhân làm thuê, nhiều nghề phát triển.
+ Nhiều thành thị như Boóc-đô, Năng-tơ ... lớn mạnh nhanh.
- Thương nghiệp: Phát đạt, song sự giao lưu trong nước và nước ngoài còn gặp cản trở.
2. Chế độ xã hội, chính trị
- Xã hội chia thành 3 đẳng cấp.
+ Tăng lữ: Có nhiều đặc quyền.
+ Quý tộc: Quyền lợi về kinh tế, chính trị.
+ Đẳng cấp thứ ba: Gồm tư sản, nông dân, bình dân. Họ làm ra của cải, phải đóng mọi thứ thuế, không được hưởng quyền lợi chính trị.
- Mâu thuẫn xã hội gay gắt.
3. Cuộc đấu tranh trên lĩnh vực tư tưởng
- Những tư tưởng tiến bộ phê phán những quan điểm lỗi thời, giáo lí lạc hậu, mở đường cho xã hội phát triển.
- Triết học Ánh sáng: dọn đường cho cách mạng bùng nổ, định hướng cho một xã hội mới trong tương lai.
4. Cách mạng 1789 bùng nổ
- Ngày 5/5/1789, trong hội nghị 3 đẳng cấp do nhà vua triệu tập, ý đồ muốn tăng thuế của vua Lu-i XVI bị đẳng cấp thứ ba phản đối.
- Ngày 14/7/1789, quần chúng phá ngục Ba-xti, mở đầu cho Cách mạng Pháp.
II. Chế độ quân chủ lập hiến - nền cộng hòa thứ nhất (1792)
1. Chế độ quân chủ lập hiến (14/7/1789 đến 10/8/1792)
- Quần chúng nhân dân nổi dậy khắp nơi (cả thành thị và nông thôn), chính quyền của tư sản tài chính được thiết lập (Quốc hội lập hiến)
- Ngày 28/8/1789 thông qua Tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền.
+ Ban hành chính sách khuyến khích công thương nghiệp phát triển.
+ Tháng 9/1791 thông qua hiến pháp, xác lập nền chuyên chính tư sản (quân chủ lập hiến).
- Quốc hội và các lực lượng đứng đầu đã làm ngưng trệ sự phát triển của cách mạng.
- Vua Pháp tìm cách chống phá cách mạng, khôi phục lại chế độ phong kiến (xúi giục phản động trong nước, liên kết với phong kiến bên ngoài).
2. Chế độ cộng hòa (21/9/1792 đến 2/6/1793)
- Tháng 4/1792, chiến tranh giữa Pháp với liên minh phong kiến Áo - Phổ bùng nổ.
- Ngày 11/7/1792, Quốc hội tuyên bố Tổ quốc lâm nguy, quần chúng đã nhất loạt vũ trang bảo vệ đất nước.
- Ngày 10/8/1792 quần chúng Pa-ri nổi dậy, lập chính quyền công xã cách mạng, (phái Gi-rông-đanh), bắt vua và hoàng hậu.
- Ngày 21/9/1792, Quốc hội tuyên bố lập nền Cộng hòa thứ nhất, xử tử nhà vua.
- Đầu năm 1793, nước Pháp đứng trước khó khăn mới.
+ Trong nước: Bọn phản động nổi dậy; đời sống nhân dân khó khăn.
+ Bên ngoài: Liên minh phong kiến châu Âu đe dọa cách mạng.
III. Chuyên chính dân chủ cách mạng Gia-cô-banh
- Ngày 31/5/1793, quần chúng Pa-ri nổi dậy, lật đổ phái Gi-rông-đanh, giành chính quyền về tay phái Gia-cô-banh (2/6/1792)
- Trước những khó khăn, thử thách nghiêm trọng. Chính quyền Gia-cô-banh đã đưa ra những biện pháp kịp thời, hiệu quả.
+ Giải quyết ruộng đất cho nông dân, tiền lương cho công nhân.
+ Thông qua hiến pháp mới, mở rộng tự do dân chủ.
+ Ban hành Sắc lệnh "Tổng động viên",
+ Xóa nạn đầu cơ tích trữ.
- Phái Gia-cô-banh đã hoàn thành nhiệm vụ chống thù trong, giặc ngoài, đưa cách mạng đến đỉnh cao.
IV. Cách mạng kết thúc. Tính chất và ý nghĩa lịch sử của Cách mạng tư sản Pháp 1789
1. Cuộc đảo chính ngày 9 tháng Técmido
- Trong lúc cách mạng đang lên, mâu thuẫn nội bộ đã làm cho phái Gia-cô-banh suy yếu. Cuộc đảo chính ngày 27/7/1794 đã đưa chính quyền vào tay bọn phản động. Cách mạng Pháp thoái trào.
- Sau đảo chính, Ủy ban Đốc chính ra đời đã thủ tiêu mọi thành quả của cách mạng.
+ Hiến pháp mới được ban hành bảo vệ lợi ích tư sản mới.
+ Xóa bỏ luật giá tối đa.
+ Thủ tiêu các quyền tự do dân chủ
+ Khủng bố những người cách mạng...
- Cuộc đảo chính (11/1799) lật đổ chế độ Đốc chính, đưa Na-pô-lê-ông lên nắm quyền, xây dựng chế độ độc tài.
- Sau nhiều năm chiến tranh, Đế chế I của Na-pô-lê-ông bị suy yếu, thất bại (1815). Chế độ quân chủ ở Pháp được phục hồi.
2. Tính chất, ý nghĩa của Cách mạng Pháp 1789
- Là cuộc cách mạng dân chủ tư sản điển hình.
+ Lật đổ chế độ phong kiến cùng với những tàn dư của nó.
+ Giải quyết được vấn đề dân chủ (ruộng đất cho nông dân, quyền lợi của công nhân).
+ Hình thành thị trường dân tộc thống nhất mở đường cho lực lượng TBCN ở Pháp phát triển.
+ Giai cấp tư sản lãnh đạo nhưng quần chúng quyết định tiến trình phát triển của cách mạng.
- Mở ra thời đại thắng lợi và củng cố quyền thống trị của giai cấp tư sản trên phạm vi thế giới.
ST
