Lịch sử 11 nâng cao - Bài 32: Chiến tranh thế giới thứ hai (1939-1945)
Lịch sử 11 NC - Bài 32: Chiến tranh thế giới thứ hai (1939-1945)
I. Con đường dẫn đến chiến tranh. Giai đoạn đầu cuộc chiến tranh ở châu Âu (9/1939 đến 6/1941)
1. Con đường dẫn đến chiến tranh (1931 - 1939)
- Đầu những năm 30, các nước Đức, I-ta-li-a, Nhật Bản liên kết với nhau thành lập khối liên minh phát xít.
- Năm 1931 - 1937, khối phát xít đẩy mạnh chính sách bành trướng xâm lược:
+ Nhật chiếm vùng Đông Bắc rồi mở rộng chiến tranh xâm lược trên toàn lãnh thổ Trung Quốc.
+ I-ta-li-a xâm lược Ê-ti-ô-pi-a (1935) cùng với nước Đức tham chiến ở Tây Ban Nha (1936 - 1939).
+ Đức công khai xóa bỏ Hòa ước Véc-xai, âm mưu thành lập một Đại Đức ở châu Âu…
- Thái độ của các nước lớn:
+ Liên Xô: kiên quyết chống chủ nghĩa phát xít, chủ trương liên kết với các nước Anh, Pháp để chống phát xít và nguy cơ chiến tranh.
+ Mĩ, Anh, Pháp: không liên kết chặt chẽ với Liên Xô để chống phát xít, trái lại còn thực hiện chính sách nhượng bộ phát xít hòng đẩy phát xít tấn công Liên Xô.
* Hội nghị Muy-ních:
- Hoàn cảnh triệu tập:
+ Tháng 3/1938, Đức thôn tính Áo. Sau đó Hít-le gây ra vụ Xuy-đét nhằm thôn tính Tiệp Khắc.
+ Liên Xô kiên quyết giúp Tiệp Khắc chống xâm lược.
+ Anh - Pháp tiếp tục thoả hiệp, yêu cầu chính phủ Tiệp Khắc nhượng bộ Đức., Hội nghị Muy-ních được triệu tập gồm đại diện 4 nước Anh, Pháp, Đức , I-ta-li-a.
=> Do đó, ngày 29/9
- Nội dung: Anh - Pháp - kí hiệp định trao vùng Xuy-đét của Tiệp Khắc cho Đức. Đổi lại, Đức cam kết chấm dứt mọi cuộc thôn tính ở châu Âu.
- Ý nghĩa:
+ Hội nghị Muy-ních là đỉnh cao của chính sách dung túng nhượng bộ phát-xita của Mĩ- Anh - Pháp.
+ Thể hiện âm mưu thống nhất của chủ nghĩa đế quốc (kể cả Anh - Pháp - Mĩ và Đức - I-ta-li-a - Nhật Bản) trong việc tiêu diệt Liên Xô.
*Kết quả
- Ba Lan bị Đức thôn tính
- Tạo điều kiện để phát xít Đức phát triển mạnh lực lượng.
- Đan Mạch, Na - uy, Bỉ, Hà Lan, Luc-xam-bua bị Đức thôn tính. Pháp đầu hàng Đức. Kế hoạch tấn công nước Anh không thực hiện được.
- Ru-ma-ni, Hung-ga-ri, Bun-ga-ri, Nam Tư, Hi Lạp bị thôn tính.
II. Chiến tranh lan rộng khắp thế giới ( từ tháng 6/1941 đến tháng 6/1944)
1. Đức tấn công Liên Xô (6/1941 đến tháng 11/ 1942). Chiến sự ở Bắc Phi.
* Mặt trận Xô - Đức:
- Ngày 22/6/1941 phát xít Đức tấn công Liên Xô theo kế hoạch đã định.
Thời gian đầu nhờ ưu thế về vũ khí và kinh nghiệm tác chiến nên quân Đức tiến sâu vào lãnh thổ Liên Xô.
- Tháng 12/1941, Hồng quân Liên Xô
Phản công quyết liệt, đẩy lùi quân Đức ra khỏi ngõ Mát-xcơ-va, làm phá sản kế hoạch “Chiến tranh chớp nhoáng của Đức”.
- Cuối năm 1942, Đức chuyển mũi nhọn tấn công xuống phía Nam nhằm chiếm Xta-lin-grat song không thể chiếm được thành phố này.
*Mặt trận Bắc Phi
- Tháng 9/1940 quân đội I-ta-li-a tấn công Ai Cập.
-Tháng 10/1942 liên quân Mỹ Anh dành thắng lợi lớn trong trận En-Alamen (Ai Cập) và chuyển sang phản công trên toàn mặt trận.
2. Nhật khai chiến với Anh Mỹ Chiến Tranh Thái Bình Dương bắt đầu ( 12/1941 đến 11/1942)
-Ngày 7/12/1941, quân Nhật bất ngờ tấn công hạm đội Mỹ ở Trân Châu Cảng.Bị thất bại nặng nề , Mỹ tuyên chiến với Đức , I-ta-li-a , Nhật Bản. Chiến tranh Thái bình Dương bùng nổ
- Từ tháng 12/1941 đến tang 5/1942. Nhật Bản mở một loạt cuộc tấn công và chiếm được một vùng rộng lớn ở Đông Nam Á, Đông Á và Thái Bình Dương.
3. Trật tựu mớicủa phe Trục và phong trào kháng chiến chống phát xít
(tự tìm hiểu)
4. Quân đồng minh chuyển sang phản công (từ tháng 11/1942 đến tháng 6/1944)
* Ở mặt trận Xô – Đức :
- Từ 11/1942 đến 2/1943 Hồng quân Liên Xô phản công , tiêu diệt và bắt sống toàn bộ đạo quân tinh nhuệ gồm 33 vạn người của phát xít Đức ở Xta-lin-grat.
*Ý Nghĩa: Đánh dấu bước ngoặt của chiến tranh thế giới, buộc quân Đức phải chuyển từ tấn công sang phòng ngự mở ra thời kỳ Liên Xô và phe đồng minh chuyển sang tổng tấn công trên các mặt trận.
- Cuối tháng 8/1943 Hồng quân bẻ gãy cuộc phản công của Đức tại vòng cung Cuốc-Xcơ, đánh tan 50 vạn quân Đức.
- Tháng 6/1944, phần lớn lãnh thổ Liên Xô được giải phóng .
* Ở mặt trận Bắc Phi: Từ tháng 3 đến tháng 5/1943, liên quân Mỹ - Anh phản công quét sạch quân Đức – I-ta-li-a ra khỏi châu Phi. Chiến sự châu Phi chấm dứt.
* Ở I-ta-li-a : 7/1943 đến 5/1945 liên quân Mỹ - Anh tấn công truy kích quân phát xít làm cho chủ nghĩa phát xít I-ta-li-a sụp đổ, Phát xít Đức khuất phục.
* Ở Thái Bình Dương : Sau chiến thắng quân Nhật trong trận Gua-dan-ca-nan (1/1943) Mỹ chuyển sang phản công đánh chiếm các đảo ở Thái Bình Dương.
III. Giai đoạn kết thúc (6/1944 đến tháng 8/1945). Kết cục và ảnh hưởng của chiến tranh.
1 Tiêu diệt phát xít Đức
- Sau khi giải phóng các nước Trung và Đông Âu (1944), tháng1/1945, hồng quân Liên Xô mở cuộc tấn công Đức ở mặt trận phía Đông.
- Tháng 2/1945, Liên Xô tổ chức hội nghị Ianta gồm 3 nước Liên Xô, Mỹ, Anh bàn về việc tổ chức lại thế giới sau chiến tranh.
- Năm 1944, Mĩ, Anh mở mặt trận thứ hai ở Tây Âu và bắt đầu mở cuộc tấn công quân Đức ở mặt trận phía Tây từ tháng 2/1945.
- Ngày 16/4 đến 30/4 1945, Hồng quân Liên Xô tấn công đánh bại hơn 1 triệu quân Đức tai Béc-lin. Chủ nghĩa phát xít Đức bị tiêu diệt.
- Tháng 9/1945, nước Đức đầu hàng không điều kiện. Chiến tranh chấm dứt ở châu Âu.
2. Nhật Bản đầu hàng
- Từ năm 1944. Mĩ - Anh triển khai tấn công quân Nhật ở Miến Điện, Phi-líp-pin, các đảo ở Thái Bình Dương.
- Mĩ tăng cường đánh phá các thành phố lớn của Nhật bằng không quân. Ngày 06/8/1945 và 09/8/1945, Mĩ ném hai quả bom nguyên tử xuống hai thành phố Hi-rô-shi-ma và Na-ga-xa-ki giết hại hàng vạn người.
- Ngày 8/8, Liên Xô tuyên chiến với Nhật và tấn công đạo quân Quan Đông gồm 70 vạn quân chủ lực của Nhật ở Mãn Châu.
- Ngày 15/8/1945, Nhật đồng hàng không điều kiện. Chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc.
3. Kết cục của chiến tranh thế giới thứ hai.
- Chủ nghĩa phát-xít Đức - I-ta-li-a - Nhật Bản sụp đổ hoàn toàn. Thắng lợi vĩ đại thuộc về các dân tộc trên thế giới đã kiên cường đấu tranh chống chủ nghĩa phát - xít. Trong đó, ba cường quốc Liên Xô, Mĩ, Anh là lực lượng trụ cột, giữ vai trò quyết định trong việc tiêu diệt chủ nghĩa phát - xít.
- Gây hậu quả và tổn thất nặng nề nhất trong lịch sử nhân loại, làm cho 60 triệu người chết, 90 triệu người bị thương, thiệt hại về vật chất 4.000 tỉ đô la.
- Ý nghĩa: CTTG II kết thúc đã dẫn đến những biến đổi căn bản của tình hình thế giới.
Lịch sử 11 NC - Bài 32: Chiến tranh thế giới thứ hai (1939-1945)
Bài 32: Chiến tranh thế giới thứ hai (1939-1945)
I. Con đường dẫn đến chiến tranh. Giai đoạn đầu cuộc chiến tranh ở châu Âu (9/1939 đến 6/1941)
1. Con đường dẫn đến chiến tranh (1931 - 1939)
- Đầu những năm 30, các nước Đức, I-ta-li-a, Nhật Bản liên kết với nhau thành lập khối liên minh phát xít.
- Năm 1931 - 1937, khối phát xít đẩy mạnh chính sách bành trướng xâm lược:
+ Nhật chiếm vùng Đông Bắc rồi mở rộng chiến tranh xâm lược trên toàn lãnh thổ Trung Quốc.
+ I-ta-li-a xâm lược Ê-ti-ô-pi-a (1935) cùng với nước Đức tham chiến ở Tây Ban Nha (1936 - 1939).
+ Đức công khai xóa bỏ Hòa ước Véc-xai, âm mưu thành lập một Đại Đức ở châu Âu…
- Thái độ của các nước lớn:
+ Liên Xô: kiên quyết chống chủ nghĩa phát xít, chủ trương liên kết với các nước Anh, Pháp để chống phát xít và nguy cơ chiến tranh.
+ Mĩ, Anh, Pháp: không liên kết chặt chẽ với Liên Xô để chống phát xít, trái lại còn thực hiện chính sách nhượng bộ phát xít hòng đẩy phát xít tấn công Liên Xô.
* Hội nghị Muy-ních:
- Hoàn cảnh triệu tập:
+ Tháng 3/1938, Đức thôn tính Áo. Sau đó Hít-le gây ra vụ Xuy-đét nhằm thôn tính Tiệp Khắc.
+ Liên Xô kiên quyết giúp Tiệp Khắc chống xâm lược.
+ Anh - Pháp tiếp tục thoả hiệp, yêu cầu chính phủ Tiệp Khắc nhượng bộ Đức., Hội nghị Muy-ních được triệu tập gồm đại diện 4 nước Anh, Pháp, Đức , I-ta-li-a.
=> Do đó, ngày 29/9
- Nội dung: Anh - Pháp - kí hiệp định trao vùng Xuy-đét của Tiệp Khắc cho Đức. Đổi lại, Đức cam kết chấm dứt mọi cuộc thôn tính ở châu Âu.
- Ý nghĩa:
+ Hội nghị Muy-ních là đỉnh cao của chính sách dung túng nhượng bộ phát-xita của Mĩ- Anh - Pháp.
+ Thể hiện âm mưu thống nhất của chủ nghĩa đế quốc (kể cả Anh - Pháp - Mĩ và Đức - I-ta-li-a - Nhật Bản) trong việc tiêu diệt Liên Xô.
*Kết quả
- Ba Lan bị Đức thôn tính
- Tạo điều kiện để phát xít Đức phát triển mạnh lực lượng.
- Đan Mạch, Na - uy, Bỉ, Hà Lan, Luc-xam-bua bị Đức thôn tính. Pháp đầu hàng Đức. Kế hoạch tấn công nước Anh không thực hiện được.
- Ru-ma-ni, Hung-ga-ri, Bun-ga-ri, Nam Tư, Hi Lạp bị thôn tính.
II. Chiến tranh lan rộng khắp thế giới ( từ tháng 6/1941 đến tháng 6/1944)
1. Đức tấn công Liên Xô (6/1941 đến tháng 11/ 1942). Chiến sự ở Bắc Phi.
* Mặt trận Xô - Đức:
- Ngày 22/6/1941 phát xít Đức tấn công Liên Xô theo kế hoạch đã định.
Thời gian đầu nhờ ưu thế về vũ khí và kinh nghiệm tác chiến nên quân Đức tiến sâu vào lãnh thổ Liên Xô.
- Tháng 12/1941, Hồng quân Liên Xô
Phản công quyết liệt, đẩy lùi quân Đức ra khỏi ngõ Mát-xcơ-va, làm phá sản kế hoạch “Chiến tranh chớp nhoáng của Đức”.
- Cuối năm 1942, Đức chuyển mũi nhọn tấn công xuống phía Nam nhằm chiếm Xta-lin-grat song không thể chiếm được thành phố này.
*Mặt trận Bắc Phi
- Tháng 9/1940 quân đội I-ta-li-a tấn công Ai Cập.
-Tháng 10/1942 liên quân Mỹ Anh dành thắng lợi lớn trong trận En-Alamen (Ai Cập) và chuyển sang phản công trên toàn mặt trận.
2. Nhật khai chiến với Anh Mỹ Chiến Tranh Thái Bình Dương bắt đầu ( 12/1941 đến 11/1942)
-Ngày 7/12/1941, quân Nhật bất ngờ tấn công hạm đội Mỹ ở Trân Châu Cảng.Bị thất bại nặng nề , Mỹ tuyên chiến với Đức , I-ta-li-a , Nhật Bản. Chiến tranh Thái bình Dương bùng nổ
- Từ tháng 12/1941 đến tang 5/1942. Nhật Bản mở một loạt cuộc tấn công và chiếm được một vùng rộng lớn ở Đông Nam Á, Đông Á và Thái Bình Dương.
3. Trật tựu mớicủa phe Trục và phong trào kháng chiến chống phát xít
(tự tìm hiểu)
4. Quân đồng minh chuyển sang phản công (từ tháng 11/1942 đến tháng 6/1944)
* Ở mặt trận Xô – Đức :
- Từ 11/1942 đến 2/1943 Hồng quân Liên Xô phản công , tiêu diệt và bắt sống toàn bộ đạo quân tinh nhuệ gồm 33 vạn người của phát xít Đức ở Xta-lin-grat.
*Ý Nghĩa: Đánh dấu bước ngoặt của chiến tranh thế giới, buộc quân Đức phải chuyển từ tấn công sang phòng ngự mở ra thời kỳ Liên Xô và phe đồng minh chuyển sang tổng tấn công trên các mặt trận.
- Cuối tháng 8/1943 Hồng quân bẻ gãy cuộc phản công của Đức tại vòng cung Cuốc-Xcơ, đánh tan 50 vạn quân Đức.
- Tháng 6/1944, phần lớn lãnh thổ Liên Xô được giải phóng .
* Ở mặt trận Bắc Phi: Từ tháng 3 đến tháng 5/1943, liên quân Mỹ - Anh phản công quét sạch quân Đức – I-ta-li-a ra khỏi châu Phi. Chiến sự châu Phi chấm dứt.
* Ở I-ta-li-a : 7/1943 đến 5/1945 liên quân Mỹ - Anh tấn công truy kích quân phát xít làm cho chủ nghĩa phát xít I-ta-li-a sụp đổ, Phát xít Đức khuất phục.
* Ở Thái Bình Dương : Sau chiến thắng quân Nhật trong trận Gua-dan-ca-nan (1/1943) Mỹ chuyển sang phản công đánh chiếm các đảo ở Thái Bình Dương.
III. Giai đoạn kết thúc (6/1944 đến tháng 8/1945). Kết cục và ảnh hưởng của chiến tranh.
1 Tiêu diệt phát xít Đức
- Sau khi giải phóng các nước Trung và Đông Âu (1944), tháng1/1945, hồng quân Liên Xô mở cuộc tấn công Đức ở mặt trận phía Đông.
- Tháng 2/1945, Liên Xô tổ chức hội nghị Ianta gồm 3 nước Liên Xô, Mỹ, Anh bàn về việc tổ chức lại thế giới sau chiến tranh.
- Năm 1944, Mĩ, Anh mở mặt trận thứ hai ở Tây Âu và bắt đầu mở cuộc tấn công quân Đức ở mặt trận phía Tây từ tháng 2/1945.
- Ngày 16/4 đến 30/4 1945, Hồng quân Liên Xô tấn công đánh bại hơn 1 triệu quân Đức tai Béc-lin. Chủ nghĩa phát xít Đức bị tiêu diệt.
- Tháng 9/1945, nước Đức đầu hàng không điều kiện. Chiến tranh chấm dứt ở châu Âu.
2. Nhật Bản đầu hàng
- Từ năm 1944. Mĩ - Anh triển khai tấn công quân Nhật ở Miến Điện, Phi-líp-pin, các đảo ở Thái Bình Dương.
- Mĩ tăng cường đánh phá các thành phố lớn của Nhật bằng không quân. Ngày 06/8/1945 và 09/8/1945, Mĩ ném hai quả bom nguyên tử xuống hai thành phố Hi-rô-shi-ma và Na-ga-xa-ki giết hại hàng vạn người.
- Ngày 8/8, Liên Xô tuyên chiến với Nhật và tấn công đạo quân Quan Đông gồm 70 vạn quân chủ lực của Nhật ở Mãn Châu.
- Ngày 15/8/1945, Nhật đồng hàng không điều kiện. Chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc.
3. Kết cục của chiến tranh thế giới thứ hai.
- Chủ nghĩa phát-xít Đức - I-ta-li-a - Nhật Bản sụp đổ hoàn toàn. Thắng lợi vĩ đại thuộc về các dân tộc trên thế giới đã kiên cường đấu tranh chống chủ nghĩa phát - xít. Trong đó, ba cường quốc Liên Xô, Mĩ, Anh là lực lượng trụ cột, giữ vai trò quyết định trong việc tiêu diệt chủ nghĩa phát - xít.
- Gây hậu quả và tổn thất nặng nề nhất trong lịch sử nhân loại, làm cho 60 triệu người chết, 90 triệu người bị thương, thiệt hại về vật chất 4.000 tỉ đô la.
- Ý nghĩa: CTTG II kết thúc đã dẫn đến những biến đổi căn bản của tình hình thế giới.
ST
