Lê Trung Hoa
https://khoavanhoc-ngonngu.edu.vn/h...0cmMmY2F0aWQ9NzE6bmdvbi1uZy1oYyZJdGVtaWQ9MTA3 https://khoavanhoc-ngonngu.edu.vn/h...t=default&page=&option=com_content&Itemid=107
1.Giồng là một từ của phương ngữ Nam Bộ. Giồng là dải đất phù sa nổi cao lên, thường là ở ven sông [1]. Đây là biến âm của từ Vồng trong tiếng Việt toàn dân.
2.Phía sau từ Giồng là các từ chỉ tên các hoạt động của con người, địa hình, tên các công trình xây dựng, nhất là tên cây.
2.1.Trước hết là từ chỉ người.
Giồng Ông Tố là chợở thôn Bình Trưng, tổng An Bình, tỉnh Gia Định (1902). Nay chợ vẫn còn, thuộc quận 2, tp. HCM. Giồng Ông Tố cònlà rạch thuộc quận 2, từ rạch Ông Nhiêu chảy vào sông Sài Gòn theo hướng đông tây rồi đổi hướng bắc nam, dài độ 5.630m..
Giồng Ông Tố cũng là tên cầu bắc qua rạch cùng tên, thuộc phường An Phú, quận 2, trên tỉnh lộ 25, dài 46,3m, rộng 7,6m, đã được xây dựng trước 30 – 4 --1975, được nâng cấp năm 1993. Tên rạch (cũng như chợ, cầu) đều do tên giồng mà ra. Có tài liệu cho rằng ông Tố ở đây là Trương Vĩnh Tố, còn ngôi mộ gần chợ Bình Trưng, phường Bình Trưng Tây [3].
2.2. Tiếp theo, từ đứng sau chỉ hoạt động của con người.
Giồng Cháy là khu vực sát biển Cần Giờ, thành phố Hồ Chí Minh. Giồng Cháy có âm gốc là Vồng Cháy. Năm 1859, giặc Pháp bắn pháo vào, nhà cửa cháy rụi cả giồng nên có tên trên [3].
2.3. Kế đến, từ đứng sau có thể chỉ địa hình hoặc vật liệu tại giồng.
Giồng Ao là rạchở ấp Miễu Ba, xã Cần Thạnh, huyện Cần Giờ, dài độ 2.500m. Giồng Ao vì giồng nằm cạnh một cái ao.
Giồng Cát là ấp của xã Tân Phú Trung, huyện Củ Chi từ sau 30-4-1975 . Sau chia thành hai ấp Giồng Sao và Láng Cát (1994).
2.4. Tên các công trình xây dựng cũng thường xuất hiện sau Giồng.
Giồng Am là khu vực ở huyện Cần Giờ, vì giồng nằm canh cái am. Nơi đây, sau năm 1975, ngành khảo cổ học đã phát hiện 6.000 hiện vật đất nung gồm thỏi hình trụ, chai gốm, bi gốm, gạch và mảnh đồ đựng.
Giồng Chùa là khu vựcbên rạch Cá Nhám, thuộc xã Thạnh An, huyện Cần Giờ, vì giồng nằm cạnh một ngôi chùa.
2.5. Từ chỉ tính chất của Giồng cũng có mặt.
Giồng Lớn là rạch và Giồng Nổi là vùng đấtở huyện Cần Giờ, tp. HCM. Giồng Lớn vì so với các giồng chung quanh, nó có diện tích hơn hẳn. Giồng Nổi ví giồng nhô cao trên cánh đồng.
2.6.Tên các con vật cũng thường xuất hiện.
Giồng Cá Vồ là khu vực thuộc ấp Hoà Hiệp, xã Long Hoà, huyện Cần Giờ. Nơi đây ngành khảo cổ học đã phát hiện 10 mộ đất, 301 mộ chum với 283 mộ còn di cốt người. Phần lớn di cốt trong chum được người cổ mai táng theo tư thế ngồi bó gối. Ngoài ra còn tìm được 6 giáo sắt, 4 lao sắt, 3 dao sắt, 4 đục sắt, nhiều lưỡi câu sắt, 2 rìu đồng, 1 giáo đồng, nồi đồng, bình bát, 37 tượng có 2- 4 đầu chim, 2.916 hạt chuỗi, 476 vòng đeo tay, 263 khuyên tai... Niên đại cách đây độ 2.500 năm [3].
Giồng Chồn là rạchở xã Hiệp Phước, huyện Nhà Bè, nối mương Cả Thọ với sông Soài Rạp, dài độ 3.300m.
2.7. Sau cùng, tên cây cối chiếm số lượng lớn nhất.
Giồng Bầu là rạch ở Sài Gòn xưa, thành phố Hồ Chí Minh nay. Giồng Bầu có nghĩa là “gò dây bầu”. Người Khmer cũng gọi như thế Phnô Khlôk “gò dây bầu” [5].
Giồng Cám là vùng đất(1940) ở Bình Lợi - Lê Minh Xuân, huyện Bình Chánh. Cám là loại cây to, lá có phấn mịn như cám [3].
Giồng Đế là vùng đấtở Bình Chánh, tp. HCM. Đế là loại cỏ cao lối 2m, lá dài, thân bộng có mắt, to bằng ngón tay út.
Giồng Lang là rạchở vùng Cần Giờ. Có lẽ trên giồng có trồng nhiều khoai lang nên có tên trên
Giồng Riềng là huyện của tỉnh Kiên Giang, diện tích 634,3km2, dân số 196.000 người (2006), gồm thị trấn Giồng Riềng và 15 xã. Giồng Riềng vốn có nghĩa là “vồng đất có nhiều cây riềng”. Riềng là “…loại củ có mùi thơm (…) có vị cay (…) dùng làm gia vị và chế thuốc đau bụng(…) [4].
Giồng Sao là vùng đất ở phường Thạnh Lộc, quận 12 và là ấp ở huyện Củ Chi, tp. HCM. Tại giồng này ngày xưa có nhiều cây sao mọc.
Giồng Trầu là xómở quận Thủ Đức và Giồng Xoài là vùng đấtở huyện Cần Giờ. Trầu và xoài là hai loại cây phổ biến ở vùng này.
Giồng Trôm là địa danh xuất hiện ở nhiều tỉnh Nam Bộ, như ở tp. HCM, Tiền Giang, Tây Ninh… Đặc biệt Giồng Trôm là huyện của tỉnh Bến Tre, diện tích 311,4km2, dân số 182.400 người (2006), gồm một thị trấn và 21 xã. Giồng Trôm vốn có nghiã là “vồng đất có nhiều cây trôm”. Trôm là “loại cây to, lá giống lá gòn nhưng tới 7 phiến; hoa đỏ không cánh (…); cây tiết ra mủ trong, đặc, ăn mát” [4].
3. Giồng là một từ của phương ngữ Nam Bộ. Do đó, tất cả các địa danh này chỉ xuất hiện ở vùng đất mới phía nam. Ngoài từ giồng này, người Nam Bộ còn phát âm và viết sai các từ: chuối và (do hai loại chuối mang từ đảo Java về nên có tên là chuối chà và chuối và) à chuối già; sấm vãn à sấm giảng (của ông Huỳnh Phú Sổ),…
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.Hoaøng Pheâ (cb), Töø ñieån tieáng Vieät, Ñaø Naüng, Nxb Ñaø Naüng -Trung taâm Töø ñieån hoïc, 2000.
2.Lê Trung Hoa, Từ điển từ nguyên địa danh Việt Nam, bản đánh máy, chưa xuất bản.
3.Lê Trung Hoa (cb) -- Nguyeãn Ñình Tö, Từ điển địa danh thành phố Sài Gòn – Hồ Chí Minh, Nxb Trẻ, 2003.
4.Lê Văn Đức, Việt Nam từ điển, SG, Khai trí, 1970.
5.Tröông Vónh Kyù, x. Leâ Höông, Ngöôøi Vieät goác Mieân, tr. 253 – 264. TS.Thaùi Vaên Chaûi dòch phaàn Ñòa danh.
Theo: khoavanhoc-ngonngu.edu.vn
https://khoavanhoc-ngonngu.edu.vn/h...0cmMmY2F0aWQ9NzE6bmdvbi1uZy1oYyZJdGVtaWQ9MTA3 https://khoavanhoc-ngonngu.edu.vn/h...t=default&page=&option=com_content&Itemid=107
1.Giồng là một từ của phương ngữ Nam Bộ. Giồng là dải đất phù sa nổi cao lên, thường là ở ven sông [1]. Đây là biến âm của từ Vồng trong tiếng Việt toàn dân.
2.Phía sau từ Giồng là các từ chỉ tên các hoạt động của con người, địa hình, tên các công trình xây dựng, nhất là tên cây.
2.1.Trước hết là từ chỉ người.
Giồng Ông Tố là chợở thôn Bình Trưng, tổng An Bình, tỉnh Gia Định (1902). Nay chợ vẫn còn, thuộc quận 2, tp. HCM. Giồng Ông Tố cònlà rạch thuộc quận 2, từ rạch Ông Nhiêu chảy vào sông Sài Gòn theo hướng đông tây rồi đổi hướng bắc nam, dài độ 5.630m..
Giồng Ông Tố cũng là tên cầu bắc qua rạch cùng tên, thuộc phường An Phú, quận 2, trên tỉnh lộ 25, dài 46,3m, rộng 7,6m, đã được xây dựng trước 30 – 4 --1975, được nâng cấp năm 1993. Tên rạch (cũng như chợ, cầu) đều do tên giồng mà ra. Có tài liệu cho rằng ông Tố ở đây là Trương Vĩnh Tố, còn ngôi mộ gần chợ Bình Trưng, phường Bình Trưng Tây [3].
2.2. Tiếp theo, từ đứng sau chỉ hoạt động của con người.
Giồng Cháy là khu vực sát biển Cần Giờ, thành phố Hồ Chí Minh. Giồng Cháy có âm gốc là Vồng Cháy. Năm 1859, giặc Pháp bắn pháo vào, nhà cửa cháy rụi cả giồng nên có tên trên [3].
2.3. Kế đến, từ đứng sau có thể chỉ địa hình hoặc vật liệu tại giồng.
Giồng Ao là rạchở ấp Miễu Ba, xã Cần Thạnh, huyện Cần Giờ, dài độ 2.500m. Giồng Ao vì giồng nằm cạnh một cái ao.
Giồng Cát là ấp của xã Tân Phú Trung, huyện Củ Chi từ sau 30-4-1975 . Sau chia thành hai ấp Giồng Sao và Láng Cát (1994).
2.4. Tên các công trình xây dựng cũng thường xuất hiện sau Giồng.
Giồng Am là khu vực ở huyện Cần Giờ, vì giồng nằm canh cái am. Nơi đây, sau năm 1975, ngành khảo cổ học đã phát hiện 6.000 hiện vật đất nung gồm thỏi hình trụ, chai gốm, bi gốm, gạch và mảnh đồ đựng.
Giồng Chùa là khu vựcbên rạch Cá Nhám, thuộc xã Thạnh An, huyện Cần Giờ, vì giồng nằm cạnh một ngôi chùa.
2.5. Từ chỉ tính chất của Giồng cũng có mặt.
Giồng Lớn là rạch và Giồng Nổi là vùng đấtở huyện Cần Giờ, tp. HCM. Giồng Lớn vì so với các giồng chung quanh, nó có diện tích hơn hẳn. Giồng Nổi ví giồng nhô cao trên cánh đồng.
2.6.Tên các con vật cũng thường xuất hiện.
Giồng Cá Vồ là khu vực thuộc ấp Hoà Hiệp, xã Long Hoà, huyện Cần Giờ. Nơi đây ngành khảo cổ học đã phát hiện 10 mộ đất, 301 mộ chum với 283 mộ còn di cốt người. Phần lớn di cốt trong chum được người cổ mai táng theo tư thế ngồi bó gối. Ngoài ra còn tìm được 6 giáo sắt, 4 lao sắt, 3 dao sắt, 4 đục sắt, nhiều lưỡi câu sắt, 2 rìu đồng, 1 giáo đồng, nồi đồng, bình bát, 37 tượng có 2- 4 đầu chim, 2.916 hạt chuỗi, 476 vòng đeo tay, 263 khuyên tai... Niên đại cách đây độ 2.500 năm [3].
Giồng Chồn là rạchở xã Hiệp Phước, huyện Nhà Bè, nối mương Cả Thọ với sông Soài Rạp, dài độ 3.300m.
2.7. Sau cùng, tên cây cối chiếm số lượng lớn nhất.
Giồng Bầu là rạch ở Sài Gòn xưa, thành phố Hồ Chí Minh nay. Giồng Bầu có nghĩa là “gò dây bầu”. Người Khmer cũng gọi như thế Phnô Khlôk “gò dây bầu” [5].
Giồng Cám là vùng đất(1940) ở Bình Lợi - Lê Minh Xuân, huyện Bình Chánh. Cám là loại cây to, lá có phấn mịn như cám [3].
Giồng Đế là vùng đấtở Bình Chánh, tp. HCM. Đế là loại cỏ cao lối 2m, lá dài, thân bộng có mắt, to bằng ngón tay út.
Giồng Lang là rạchở vùng Cần Giờ. Có lẽ trên giồng có trồng nhiều khoai lang nên có tên trên
Giồng Riềng là huyện của tỉnh Kiên Giang, diện tích 634,3km2, dân số 196.000 người (2006), gồm thị trấn Giồng Riềng và 15 xã. Giồng Riềng vốn có nghĩa là “vồng đất có nhiều cây riềng”. Riềng là “…loại củ có mùi thơm (…) có vị cay (…) dùng làm gia vị và chế thuốc đau bụng(…) [4].
Giồng Sao là vùng đất ở phường Thạnh Lộc, quận 12 và là ấp ở huyện Củ Chi, tp. HCM. Tại giồng này ngày xưa có nhiều cây sao mọc.
Giồng Trầu là xómở quận Thủ Đức và Giồng Xoài là vùng đấtở huyện Cần Giờ. Trầu và xoài là hai loại cây phổ biến ở vùng này.
Giồng Trôm là địa danh xuất hiện ở nhiều tỉnh Nam Bộ, như ở tp. HCM, Tiền Giang, Tây Ninh… Đặc biệt Giồng Trôm là huyện của tỉnh Bến Tre, diện tích 311,4km2, dân số 182.400 người (2006), gồm một thị trấn và 21 xã. Giồng Trôm vốn có nghiã là “vồng đất có nhiều cây trôm”. Trôm là “loại cây to, lá giống lá gòn nhưng tới 7 phiến; hoa đỏ không cánh (…); cây tiết ra mủ trong, đặc, ăn mát” [4].
3. Giồng là một từ của phương ngữ Nam Bộ. Do đó, tất cả các địa danh này chỉ xuất hiện ở vùng đất mới phía nam. Ngoài từ giồng này, người Nam Bộ còn phát âm và viết sai các từ: chuối và (do hai loại chuối mang từ đảo Java về nên có tên là chuối chà và chuối và) à chuối già; sấm vãn à sấm giảng (của ông Huỳnh Phú Sổ),…
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.Hoaøng Pheâ (cb), Töø ñieån tieáng Vieät, Ñaø Naüng, Nxb Ñaø Naüng -Trung taâm Töø ñieån hoïc, 2000.
2.Lê Trung Hoa, Từ điển từ nguyên địa danh Việt Nam, bản đánh máy, chưa xuất bản.
3.Lê Trung Hoa (cb) -- Nguyeãn Ñình Tö, Từ điển địa danh thành phố Sài Gòn – Hồ Chí Minh, Nxb Trẻ, 2003.
4.Lê Văn Đức, Việt Nam từ điển, SG, Khai trí, 1970.
5.Tröông Vónh Kyù, x. Leâ Höông, Ngöôøi Vieät goác Mieân, tr. 253 – 264. TS.Thaùi Vaên Chaûi dòch phaàn Ñòa danh.
Theo: khoavanhoc-ngonngu.edu.vn
