Hướng dẫn phân tích tác phẩm "Mùa xuân nho nhỏ" (Thanh Hải)

[Thandieu2]

Phân tích tác phẩm Mùa xuân nho nhỏ (Thanh Hải)
​

Hướng dẫn

Yêu cầu về kỹ năng, phương pháp

- Học sinh cần nắm vững phương pháp, kỹ năng phân tích tác phẩm trữ tình.

- Bài viết có bố cục cân đối, hợp lý. Diễn đạt trôi chảy, có hình ảnh, bộc lộ cảm xúc... Biết sử dụng hiệu quả các thao tác bình, so sánh đối chiếu trong quá trình phân tích.

- Phải có phần phát biểu cảm nghĩ: Bài thơ gợi cho em những suy nghĩ gì về một lối sống đẹp, sống có ích ?

Tuy nhiên thí sinh có hai cách giải quyết: Các em có thể lồng suy nghĩ của mình khi phân tích ý thơ: Mùa xuân và tâm niệm của nhà thơ; hay các em có thể chuyển thành một phần riêng sau khi đã phân tích toàn bộ bài thơ.

* Yêu cầu về nội dung:

Nội dung chính: Bài thơ được viết tháng 11.1980, khoảng 1 tháng sau thì nhà thơ qua đời. Bài thơ là khúc ca xuân, là tấm lòng tha thiết, gắn bó của Thanh Hải đối với đất nước, cách mạng.

Các em có thể dựa vào 3 ý sau để phân tích:

1/ Mùa xuân của thiên nhiên, đất trời:

- Miêu tả theo lối phác hoạ nhưng nhà thơ vẽ ra được cả không gian gợi cảm vô cùng, màu sắc tươi thắm, âm thanh vang vọng rộn ràng, tươi vui.

- Cảm xúc say sưa ngây ngất của nhà thơ được diễn tả đa dạng và tập trung nhiều ở chi tiết tạo hình

“Từng giọt long lanh rơi

Tôi đưa tay tôi hứng”

2/ Mùa xuân của đất nước và cách mạng:

Từ mùa xuân của thiên nhiên chuyển sang cảm nhận về mùa xuân đất nước, cách mạng với hình ảnh “lộc non” gắn liền với hình ảnh người chiến sĩ và người nông dân đều trào dâng sức sống mãnh liệt, tự tin với tương lai xán lạn rộng mở (Đất nước như vì sao...)

3/ Tâm niệm của nhà thơ:

- Nhà thơ khéo chọn vẻ đẹp của thiên nhiên để thể hiện vẻ đẹp tâm hồn, ước nguyện nung nấu của chính mình. Đấy cũng là những hình ảnh đơn sơ, nhỏ bé (con chim hót, một nhành hoa, nốt trầm...) nhưng giàu sức gợi, thể hiện vẻ đẹp cao quý của tâm hồn, lối sống của con người cách mạng. Và nghệ thuật điệp ngữ, sự chuyển đổi đại từ “tôi” sang “ta” cũng góp phần làm sáng tỏ nội dung, ý nghĩa bài thơ.

-“Mùa xuân nho nhỏ” là một ý thơ hay, vừa thể hiện sự khiêm tốn đồng thời cũng là ý nguyện được sống có ích được cống hiến một phần công sức nhiệt huyết của mình trong việc làm nên mùa xuân rộng lớn của đất nước xã hội.

- Đoạn kết bài thơ nghe nhẹ nhàng lan tỏa mà sâu lắng bởi làn điệu dân ca xứ Huế, tỏ rõ niềm tin yêu lạc quan của Thanh Hải - người con xứ Huế.

4. Phát biểu nhận thức, suy nghĩ của bản thân:

* Gợi ý:

- Lối sống đẹp là biết phục vụ, cống hiến, hy sinh vì người khác, vì đồng bào, vì quê hương đất nước thân yêu.

- Sống có mục đích, ước mơ, lý tưởng cao đẹp.

- Luôn trau dồi tri thức, rèn luyện nhân cách, đạo đức để trở thành công dân tốt, có ích cho quê hương đất nước.

- Tuổi trẻ cần tránh xa những tệ nạn xã hội, đến với những hoạt động vui chơi lành mạnh, bổ ích...

Nguồn: Internet.

 

[Thandieu2]

Mùa xuân nho nhỏ - Thanh Hải

[FONT=&quot]MÙA XUÂN NHO NHỎ[/FONT]​

[FONT=&quot]I.Tác giả và hoàn cảnh ra đời của tác phẩm[/FONT]

[FONT=&quot]1.Tác giả[/FONT]
[FONT=&quot] -Thanh Hải ( 1930 – 1980 ) tên khai sinh là Phạm Bá Ngoãn, quê ở huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên – Huế. Ông hoạt động văn nghệ từ cuối những năm kháng chiến chống Pháp. Trong những năm kháng chiến chống Mĩ, Thanh Hải ở lại quê hương hoạt động và là một trong những cây bút có công xây dựng nền văn học cách mạng miền Nam từ những ngày đầu[/FONT]

[FONT=&quot] -Trong thời gian ấy, những bài thơ của Thanh Hải như Mồ anh hoa nở, Cháu nhớ Bác Hồ, đã cùng với những tiếng thơ khác của văn học cách mạng miền Nam vượt lên sự khủng bố của tàn bạo của kẻ thù, khẳng định vào niềm tin chiến thắng của cách mạng và nhân dân. Sau giải phóng, Thanh Hải vẫn gắn bó với quê hương xứ Huế, sống và sáng tác ở đó cho đến lúc qua đời. Năm 2001, ông được truy tặng Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật.[/FONT]

[FONT=&quot] -Tác phẩm chính: Những đồng chí trung kiên ( 1962 ), Huế mùa xuân ( tập 1-1970, tập 2- 1975 ), Dấu võng Trường Sơn ( 1977 ), Mùa xuân đất này ( 1982 ).[/FONT]

[FONT=&quot]2.Hoàn cảnh ra đời:
Những ngày cuối đời nằm trên giường bệnh( 1980 ), Thanh Hải đã gửi gắm tất cả tấm lòng, tình cảm và những nghĩ suy sâu lắng của đời mình vào bài thơ Mùa xuân nho nhỏ. Bài thơ thể hiện niềm yêu mến thiết tha với cuộc sống, với đất nước và ước nguyện của tác giả[/FONT]

[FONT=&quot]II.Phân tích bài thơ[/FONT]
[FONT=&quot]1.Mùa xuân của thiên nhiên đất trời[/FONT]
[FONT=&quot]
Mọc giữa dòng sông xanh[/FONT]
[FONT=&quot]Một bông hoa tím biếc[/FONT]
[FONT=&quot]Ơi con chim chiền chiện[/FONT]
[FONT=&quot]Hót chi mà vang trời[/FONT]

[FONT=&quot]Vài nét phác họa của tác giả về mùa xuân: dòng sông xanh, hoa tím biếc, tiếng chim chiền chiện hót vang trời. Chỉ bằng vài nét phác họa nhưng đã vẽ ra được cả không gian cao rộng với ( dòng sông, mặt đất, bầu trời bao la), cả màu sắc tươi thắm của mùa xuân ( sông xanh, hoa tím biếc màu tím đặc trưng của xứ Huế ), cả âm thanh vang vọng, tươi vui của tiếng chim chiện chiện.[/FONT]

[FONT=&quot]Từng giọt long lanh rơi[/FONT]
[FONT=&quot]Tôi đưa tay tôi hứng[/FONT]

[FONT=&quot] Cảm xúc của tác giả trước mùa xuân của thiên nhiên được diễn tả tập trung ở chi tiết rất tạo hình này. Từng giọt ở đây là giọt mưa xuân long lanh ánh sáng của trời xuân. Nhưng cũng có thể hiểu đưa tay hứng từng giọt âm thanh tiếng chim. Hiểu theo cách thứ hai thì ở đây có sự chuyển đổi cả giác. Tiếng chim từ chỗ là âm thanh cảm nhận được bằng thính giác, chuyển thành từng giọt hình và khối có thể cảm nhận được bằng thị giác, từng giọt ấy lại long lanh ánh sáng và màu sắc, có thể cảm nhận cả bằng xúc giác. Hiểu theo cách thứ hai thì câu thơ có nghệ thuật hơn, nhưng cũng có vẻ cầu kì. Dù hiểu theo cách nào thì hai câu thơ vẫn biểu hiện niềm say sưa, ngây ngất của nhà thơ trước vẻ đẹp của thiên nhiên, trời đất lúc vào xuân.[/FONT]

[FONT=&quot]2.Mùa xuân của đất nước của cách mạng[/FONT]

[FONT=&quot]Mùa xuân người cầm súng[/FONT]
[FONT=&quot]Lộc giắt đầy trên lưng[/FONT]
[FONT=&quot]Mùa xuân người ra đồng[/FONT]
[FONT=&quot]Lộc trải dài nương mạ[/FONT]

[FONT=&quot] Từ mùa xuân của thiên nhiên đất trời, nhà thơ chuyển sang cảm nhận về mùa xuân của đất nước với hình ảnh “ người cầm súng”, “ người ra đồng” biểu trưng cho hai nhiệm vụ chiến đấu và lao động xây dựng đất nước. Thực ra ý này không mới, nhưng tác giả đã tạo nên sức gợi cảm cho câu thơ bằng hình ảnh của lộc non gắn liền với với người cầm súng, người ra đồng: “ Lộc giắt đầy trên lưng…Lộc trải dài nương mạ”. Mùa xuân của đất trời đọng lại trong hình ảnh lộc non, đã theo người cầm súng và người ra đồng, hay chính họ đã đem mùa xuân đến mọi miền đất nước.[/FONT]

[FONT=&quot] Sức sống của mùa xuân còn được cảm nhận trong nhịp điệu hối hả, trong những âm thanh xôn xao. Từ sự cảm nhận về mùa xuân đất nước mà nhà thơ nghĩ đến đất nước với sức sống bền bỉ, vững vàng mà cứ mỗi mùa xuân như được tiếp thêm sức sống “ Tất cả như hối hả. Tất cả như xôn xao”. Và đất nước được hình dung bằng một hình ảnh so sánh đẹp: “ Đất nước như vì sao. Cứ đi lên phía trước ”[/FONT]
[FONT=&quot]
3.Tâm niệm của nhà thơ[/FONT]
[FONT=&quot] Từ cảm xúc về mùa xuân của thiên nhiên đất nước, mạch thơ chuyển một cách tự nhiên sang bày tỏ những suy ngẫm và tâm niệm của mình trước mùa xuân đất nước. Đó là khát vọng được hòa nhập vào cuộc sống của đất nước, cống hiến phần tốt đẹp dù là nhỏ bé của mình, cho cuộc đời chung, cho đất nước:[/FONT]

[FONT=&quot]Ta làm con chim hót[/FONT]
[FONT=&quot]Ta làm một cành hoa[/FONT]
[FONT=&quot]Ta nhập vào hòa ca[/FONT]
[FONT=&quot]Một nốt trầm xao xuyến[/FONT]

[FONT=&quot]Điều tâm niệm ấy được thể hiện một cách chân thành trong những hình ảnh tự nhiên và đẹp. Đẹp và tự nhiên vì nhà thơ đã dùng những hình ảnh đẹp đẽ của thiên nhiên để nói lên ước nguyện của mình “
Ta làm con chim hót.
Ta làm một cành hoa”.
Để nói điều này, ngay ở phần đầu của bài thơ, tác giả đã phác họa hình ảnh mùa xuân bằng các chi tiết bông hoa và tiếng chim hót. Cách cấu tứ lặp lại như vậy tạo ra sự đối ứng chặt chẽ. Những hình ảnh chọn lọc ấy trở lại mang một ý nghĩa mới: niềm mong muốn được sống có ích, cống hiến cho đời là một lẽ tự nhiên như con chim mang đến tiếng hót, bông hoa tỏa hương sắc cho đời.[/FONT]

[FONT=&quot]Ta nhập vào hòa ca[/FONT]
[FONT=&quot]Một nốt trầm xao xuyến[/FONT]

[FONT=&quot] Hình ảnh còn đẹp trong sự tha thiết và khiêm tốn: ý thức phần đóng góp của mình dù là nhỏ bé, nhưng là cái tinh túy, cao đẹp của chính mình, cho cuộc đời chung ( con chim hót, cành hoa nhỏ, một nốt nhạc trầm mà xao xuyến trong bản đàn chung – không phải là một nốt cao vượt trội lên lên để khẳng định mình).[/FONT]

[FONT=&quot]Một mùa xuân nho nhỏ[/FONT]
[FONT=&quot]Lặng lẽ dâng cho đời[/FONT]
[FONT=&quot]Dù là tuổi hai mươi[/FONT]
[FONT=&quot]Dù là khi tóc bạc.[/FONT]

[FONT=&quot] Nhà thơ nguyện làm một mùa xuân, nghĩa là sống đẹp, sống với tất cả sức sống tươi trẻ của mình “ Dù là tuổi hai mươi. Dù là khi tóc bạc ”. Đem sức sống của một con người cống hiến cho đời, hòa nhập vào mùa xuân lớn của đất nước.[/FONT]

[FONT=&quot] Nhưng chỉ là một mùa xuân nhỏ trong cái mùa xuân rộng lớn của đất nước, của chế độ. Hình ảnh mùa xuân nho nhỏ thật bất ngờ, lí thú. Người ta đã dùng nhiều định ngữ gắn với mùa xuân như: mùa xuân chín, mùa xuân xanh, xuân ý, xuân lòng…nhưng có lẽ mùa xuân nho nhỏ là sáng tạo riêng, mới mẻ của Thanh Hải, mà rất hợp lí để nói được quan hệ của cuộc đời mỗi con người và cuộc đời chung, giữa cá nhân và xã hội[/FONT]

[FONT=&quot]4.Những phương tiện và thủ pháp nghệ thuật[/FONT]

[FONT=&quot] - Thể thơ năm chữ gần với các điệu dân ca, đặc biệt là dân ca miền Trung, có âm hưởng nhẹ nhàng, tha thiết. Sử dụng cách gieo vần liền giữa các khổ thơ tạo sự liền mạch của dòng cảm xúc.[/FONT]

[FONT=&quot] - Kết hợp những hình ảnh tự nhiên giản dị từ thiên nhiên với những hình ảnh giàu ý nghĩa biểu trưng khái quát. Điều đáng chú ý là những hình ảnh biểu trưng thường được phát triển từ những hình ảnh thực, tạo nên sự lặp lại mà nâng cao, đổi mới của hệ thống hình ảnh (cành hoa, con chim, mùa xuân)[/FONT]

[FONT=&quot] - Cấu tứ của bài thơ chặt chẽ, dựa trên sự phát triển của hình ảnh mùa xuân. từ mùa xuân của đất trời sang mùa xuân của đất nước và mùa xuân của mỗi người góp vào mùa xuân rộng lớn của cuộc đời chung.[/FONT]

[FONT=&quot] - Giọng điệu của bài thơ thể hiện đúng tâm trạng, cảm xúc của tác giả. Giọng điệu có sự biến đổi phù hợp với nội dung từng giai đoạn: vui say sưa ở đoạn đầu, trầm lắng hơi trang nghiêm mà thiết tha ở đoạn bộc bạch những tâm niệm, sôi nổi và thiết tha ở đoạn kết.[/FONT]

Nguồn: Sưu tầm
​

 

[hoangphuong]

Tâm nguyện cao đẹp của Thanh Hải : muốn được cống hiến phần tốt đẹp – dù nhỏ bé của cuộc đời mình cho cuộc đời chung – cho đất nước.

… “Ta làm con chim hót
Ta làm một cành hoa
Ta nhập vào hoà ca
Một nốt trầm xao xuyến

Một mùa xuân nho nhỏ
Lặng lẽ dâng cho đời
Dù là tuổi hai mươi
Dù là khi tóc bạc…”

Hãy phân tích hai khổ thơ trên để làm rõ tâm nguyện cao đẹp của Thanh Hải : muốn được cống hiến phần tốt đẹp – dù nhỏ bé của cuộc đời mình cho cuộc đời chung – cho đất nước.

A- Mở bài :

- Giới thiệu bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ”, và đoạn trích hai khổ thơ trên.
- Giới thiệu nhận xét về hai khổ thơ trên (như đề bài đã nêu)

B- Thân bài :

* Từ cảm xúc về mùa xuân thiên nhiên, mùa xuân đát nước, nhà thơ có khát vọng thiết tha, làm “mùa xuân nho nhỏ” dâng cho đời.

1. Ước nguyện được sống đẹp, sống có ích cho đời.

Muốn làm con chim hót, cành hoa, nốt trầm xao xuyến trong bản hoà ca

- Điệp ngữ “Ta làm…”, “Ta nhập vào…” diễn tả một cách tha thiết khát vọng được hoà nhập vào cuộc sống của đất nước được cống hiến phần tốt đẹp – dù nhỏ bé của cuộc đời mình cho cuộc đời chung – cho đất nước.

- Điều tâm niệm ấy được thể hiện một cách chân thành trong những hình ảnh thơ đẹp một cách tự nhiên giản dị.

+ “Con chim hót”, “một cành hoa”, đó là những hình ảnh đẹp của thiên nhiên. ở khổ thơ đầu, vẻ đẹp của mùa xuân thiên nhiên đã được miêu tả bằng hình ảnh “một bông hoa tím biếc”, bằng âm thanh của tiếng chim chiền chiện “hót chi mà vang trời”. ở khổ thơ này, tác giả lại mượn những hình ảnh ấy để nói lên ước nguyện của mình : đem cuộc đời mình hoà nhập và cống hiến cho đất nước.

2. Ước nguyện ấy được thể hiện một cách chân thành, giản dị, khiêm nhường

- Nguyện làm những nhân vật bình thường nhưng có ích cho đời

+ Giữa mùa xuân của đất nước, tác giả xin làm một “con chim hót”, làm “Một cành hoa”. Giữa bản “hoà ca” tươi vui, đầy sức sống của cuộc đời, nhà thơ xin làm “một nốt trầm xao xuyến”. Điệp từ “một” diễn tả sự ít ỏi, nhỏ bé, khiêm nhường.

- ý thức về sự đóng góp của mình: dù nhỏ bé nhưng là cái tinh tuý, cao đẹp của tâm hồn mình góp cho đất nước.

- Hiểu mối quan hệ riêng chung sâu sắc: chỉ xin làm một nốt trầm khiêm nhường trong bản hoà ca chung.

+ Những hình ảnh con chim, cành hoa, nốt nhạc trầm cuối cùng dồn vào một hình ảnh thật đặc sắc: “Một mùa xuân nho nhỏ – Lặng lẽ dâng cho đời”. Tất cả là những hình ảnh ẩn dụ mang vẻ đẹp giản dị, khiêm nhường, thể hiện thật xúc động điều tâm niệm chân thành, tha thiết của nhà thơ.

+ Bằng giọng thơ nhỏ nhẹ, sâu lắng, ước nguyện của Thanh Hải đã đi vào lòng người đọc, và lung linh trong ánh sáng của một nhân sinh quan cao đẹp: Mỗi người phải mang đến cho cuụoc đời chung một nét đẹp riêng, phải cống hiến cái phần tinh tuý, dù nhỏ bé, cho đất nước, và phải không ngừng cống hiến “Dù là tuổi hai mươi – Dù là khi tóc bạc”. Đó mới là ý nghĩa cao đẹp của đời người.

- Sự thay đổi trong cách xưng hô “tôi” sang “ta” mang ý nghĩa rộng lớn là ước nguyện chung của nhiều người.

- Hình ảnh “mùa xuân nho nhỏ” đầy bất ngờ thú vị và sâu sắc: đặt cái vô hạn của trời đất bên cạnh cía hữu hạn của đời người, tìm ra mối quan hệ cá nhân và xã hội.

- Ước nguyện dâng hiến ấy thật lặng lẽ, suốt đời, sống đẹp đẽ.

Giữa hai phần của bài thơ có sự chuyển đổi đại từ nhân xưng của chủ thể trữ tình “tôi” sang “ta”. Điều này hoàn toàn không phải là ngẫu nhiên mà đã được tác giả sử dụng như một dụng ý nghệ thuật, thích hợp với sự chuyển biến của cảm xúc và tư tưởng trong bài thơ. Chữ “tôi” trong câu thơ “tôi đưa tay tôi hứng” ở khổ đầu vừa thể hiện một cái “tôi” cụ thể rất riêng của nhà thơ vừa thể hiện sự nâng niu, trân trọng với vẻ đẹp và sự sống của mùa xuân. Nếu thay bằng chữ “ta” thì hoàn toàn không thích hợp với nội dung cảm xúc ấy mà chỉ vẽ ra một tư thế có vẻ phô trương. Còn trong phần sâu, khi bày tỏ điều tâm niệm tha thiết như một khát vọng được dâng hiến những giá trị tinh tuý của đời mình cho cuộc đời chung thì đại từ “ta” lại tạo được sắc thái trang trọng, thiêng liêng của một lời nguyện ước. Hơn nữa, điều tâm nguyện ấy không chỉ là của riêng nhà thơ, cái “tôi” của tác giả đã nói thay cho nhiều cái tôi khác, nó nhất thiết phải hoá thân thành cái ta. Nhưng “ta” mà không hề chung chung vô hình mà nhận ra được một giọng riêng nhỏ nhẹ, khiêm nhường, đằm thắm của cái “tôi” Thanh Hải : muốn được làm một nốt trầm xao xuyến trong bản hoà ca một cách lặng lẽ chứ không phô trương, ồn ào.

* Khổ thơ thể hiện xúc động một vấn đề nhân sinh lớn lao.

Đặt khổ thơ trong mối quan hệ với hoàn cảnh của Thanh Hải lúc ấy, ta càng hiểu hơn vẻ đẹp tâm hồn nhà thơ.

C- Kết bài :

- Tất cả đều thật đáng yêu, đáng trân trọng, đáng khâm phục.
- Chỉ một “mùa xuân nho nhỏ” nhưng ý nghĩa bài thơ lại rất lớn lao, cao đẹp.

(ST)

 

[sabrina_107]

hay lam ! cam on bn nhju nha

 

[buithanhnga]

hay lắm áh

 

[Mì Gạo Bắc Giang]

cũng bt mà

 

[bluea9]

sơ sơ!!!!!!!!!!