Hide Nguyễn
Du mục số
- Xu
- 1,943
VISION & MISSION _ hay BẠN LÀM GÌ, CHO AI, VÀ VÌ SAO?
(Nói nhanh cho người lười đọc tút dài: phim cấm trẻ em dưới 16 tuổi vì có cảnh siêu nóng không bị cắt, phim cũng lãng mạn lắm với nụ hôn có vị "liberal". Couple dắt nhau đi xem rất ổn. Đi xem phim ngay và luôn! Còn đọc tiếp review dưới đây của Tú thì hãy cân nhắc vì rất dài và không có gì liên quan đến cảnh nóng.)
Bài review này chủ yếu dành cho ace làm truyền thông. Phần mào đầu sẽ rất dài dòng trước khi đi đề cập vào bộ phim, nhưng bà con chịu khó đọc để hiểu vì sao tôi tốn cả đêm thứ Bảy máu chảy về tim để gõ.
Hơn 10 năm qua làm những công việc thuộc về ngành "4 tê" (thông tin - truyền thông), tôi phải xem nhiều profile/website công ty, tập đoàn trong nước. Như một thói quen để định hướng hay lấy cảm hứng cho cách tôi sẽ "đánh bóng" tên tuổi một công ty hay một nhãn hàng, một sản phẩm của họ, tôi thường bắt đầu bằng việc tìm xem Vision (tầm nhìn) và Mission (sứ mệnh). Cho đến giờ phút này, tôi nhận thấy hầu hết những cái vision và mission của các tập đoàn/công ty đều rất... chán.
Thật sự chán, khi ngay cả những tên tuổi lớn, những đơn vị đóng góp nhiều cho nền kinh tế VN, cũng đưa ra vision và mission rất nhạt nhẽo. Đa số đưa ra mục tiêu trở thành đơn vị đầu ngành, trở thành cty này nọ lớn nhất Việt Nam, vươn tầm ra sánh vai với thế giới, rồi là đem đến những dự án, những sản phẩm hành đầu...v.v.. Nhàm chán kinh người.
Có ông còn không thèm dõng dạc tuyên bố mission rõ ràng, nhất là các ông DN nhà nước ví dụ EVN. Lạ lùng là có ông tuyên bố hùng hồn nào tầm nhìn, nào mục tiêu phát triển, nào triết lý kinh doanh, như ông Sungroup chẳng hạn, cũng chẳng buồn nói mission của mình là gì. Có ông thì đưa ra nửa vời, như ông Vingroup, vào web tập đoàn chỉ thấy giật tít mãi mãi tinh thần khởi nghiệp (tạm coi đấy là vision đi vậy) rồi kể lể tràng giang đại hải khiến không ai hiểu nổi tóm lại mission của ông cụ thể là gì. Nhiều ông khác chỉ nói mơ hồ trong phần "giới thiệu chung". Mãi mới có một ông FPT nêu ra mission rất ổn, thì ông nhét nó vào phần "trách nhiệm xã hội". Hiện nay hình như Vinamilk là đưa ra mission rõ ràng nhất, nhưng cũng tranh thủ đưa vào yếu tố quảng cáo bằng mấy từ khóa hơi bị sến súa.
Bởi vậy, mỗi lần có thời gian xem vision & mission của một đơn vị mới, tôi rất háo hức mong chờ. Mong chờ lắm rồi chán nản nhiều. Hay là tôi cần thêm nhiều thời gian nữa để "truy lùng" một profile thể hiện những điều đó?
Tôi chưa được thấy DN Việt nào đưa ra cái vision thể hiện nỗ lực của họ bám sát vào nhu cầu của cộng đồng, của xã hội, của nhân loại. Tầm nhìn của các DN, thậm chí DN lớn nước ta chỉ quanh quẩn trong cuộc đua trở thành cánh chim đầu ngành hay tung cánh ra năm châu bốn bể, không có một ông nào thèm NHÌN đến yếu tố quan trọng nhất, dễ thay đổi nhất và cần được quan sát kĩ càng nhất: khách hàng của các ông. Như thế chẳng hóa ra các ông không cần hiểu gì về thị trường, cứ soi các ông cùng ngành ngang ngành dọc làm gì thì mình đổ tiền ra làm nhiều hơn, có gì mới thì mình cũng bon chen mua cái mới hơn một tí... hòng cố mà vượt mặt anh em trong ngành thôi là xong? Bất kể cả ngành có nguy cơ khốn đốn lao đao vì các ông chỉ mải đua đòi với nhau?
Còn về mission, đến nay ngoài FPT ra, tôi chưa được thấy ông nào có mission thể hiện sức mạnh leadership rõ ràng. Nhưng đáng tiếc ông FPT chỉ coi đó là trách nhiệm xã hội mà thôi. Ông không hề cho rằng đó chính là cái sứ mệnh mà ông hoàn toàn có thể tự nhận "born to do it" - chúng tôi sinh ra để làm điều này - là điều ông luôn tự hào nói ra đầu tiên khi được hỏi: Ông có thể giới thiệu đôi chút về DN của mình được không?
Nếu bà con bắt đầu thắc mắc xem "bọn" tư bản có hơn gì chúng ta, thì không cần tìm hiểu đâu xa. Cứ mở phần about của ông Microsoft, ông Google, ông Facebook ra là thấy một dòng bắt đầu bằng "sứ mệnh của chúng tôi là..." đập ngay vào mặt. Nhất định phải có mission nhé. Họ còn chẳng buồn có vision, hoặc tích hợp vision vào mission luôn rồi.
Đấy, rào trước đón sau dài dòng văn tự như vậy để mọi người hiểu cái sự quan trọng của việc thấy được tầm nhìn và sứ mệnh của một doanh nghiệp. Hai thứ đó chính là lý giải ngắn gọn nhất cho cho thành tựu của các doanh nghiệp, và cũng cho phép ta quyết định nên hay không nên ủng hộ các thành công tiếp theo của họ trong tương lai. Vâng, và cũng để mọi người hiểu vì sao tiếp theo đây tôi sẽ review bộ phim Snowden như là xem xét câu chuyện về nhân tài với nỗi trăn trở về tầm nhìn và sứ mệnh.
Như mọi người đều biết, phim được dựng dựa trên một sự việc có thật xảy ra năm 2013. Cựu nhân viên CIA, Edward Snowden 29 tuổi, công bố những tài liệu tuyệt mật của NSA (cơ quan giám sát quốc gia, thuộc bộ quốc phòng Mỹ) cho thấy chính phủ Mỹ đang tự tiện theo dõi đời sống riêng tư hàng ngày của toàn bộ dân lành. Nếu như Google chỉ giúp tìm kiếm những thông tin được đăng tải công khai, thì các chương trình của NSA cho phép các chuyên viên an ninh sục sạo vào toàn bộ những ngóc ngách thầm kín nhất của bất cứ ai: email cá nhân, các tin nhắn và cuộc gọi trên điện thoại cá nhân, các tài khoản mạng xã hội...
Từ đó đến nay, dư luận chia ra hai phe tranh cãi gay gắt, một phe đề cao quyền riêng tư cá nhân và một phe đề cao an ninh quốc gia. Đa số người dân bức xúc vì bị theo dõi đến từng đoạn chat tình cảm, những bí mật riêng tư mà mình chỉ chia sẻ với những ai mình tin tưởng. Người ta lo rằng những thông tin cá nhân rơi vào tay kẻ xấu, mọi người sẽ bị lợi dụng, bị lừa đảo, bị tống tiền, tống tình... Phe còn lại là giới quan chức và nhân viên ngành an ninh, quốc phòng và một số ít nhân dân, thì cho rằng việc theo dõi là cần thiết nhằm phát hiện và tiêu diệt khủng bố, đảm bảo bình yên cho đất nước.
Xem báo chí chắc bà con cũng biết về vụ đấy rồi, có khi còn biết thừa NSA từ xưa đã chơi trò "bí mật giám sát", chẳng hạn nghe trộm điện thoại của các thủ lĩnh chống chiến tranh Việt Nam. Thế nên có lẽ tôi cũng không cần nói thêm về vụ việc. Bây giờ ta nói về bộ phim.
Qua bộ phim tuyệt vời này của đạo diễn Oliver Stone, với sự tham gia của giàn diễn viên nổi tiếng mà bất cứ phim nào cũng thèm muốn, tôi có được một cái nhìn cận cảnh về vụ scandal, về chàng thanh niên Edward Snowden và hoạt động của NSA. Đồng thời tôi cũng thấy Hollywood khéo léo tuyên truyền về Vision và Mission của nước Mỹ. Khéo lắm, khéo vô cùng bà con ạ!
(Qua đây tôi còn thấy người Mỹ xử lý khủng hoảng truyền thông tài tình dã man đến mức: họ biến khủng hoảng thành cơ hội. Thậm chí tôi còn có giả thuyết rằng tạo ra khủng hoảng rồi khắc phục nó chính là một chiến lược truyền thông của họ. Hôm nào sẽ có tút về vấn đề này sau.)
Ta bắt đầu bóng bàn về nhân vật Edward Snowden (gọi tắt là Ed nhé) với Tầm nhìn và Sứ mệnh của NSA - cái doanh nghiệp tình báo nhà nước của Mỹ mà anh ta từng say mê cống hiến cho nó đến mức quên cả chăm sóc chính bản thân mình, mạo hiểm cả sức khỏe, tính mạng của mình.
Trước khi về NSA, Ed được CIA "khai quật" tài năng. Chàng trai trẻ chưa tốt nghiệp nổi trung học phổ thông, vóc dáng thư sinh trói gà không chặt, nhưng mang bộ óc của một thiên tài công nghệ thông tin. Như vậy có thể thấy CIA thể hiện đúng mission của nó là một cơ quan tình báo, một tổ chức tập trung vào yếu tố con người (hôm nào lại phải bàn thêm về điều này, sẽ nhắc đến cả Jason Bourne tập mới nhất). Thời ở CIA, tất cả những gì Ed làm là cố gắng hoàn thành mọi công việc được cấp trên giao và tìm kiếm cơ hội thăng tiến. Sau một thời gian mấy năm, do một sự việc tình cờ, cậu mới lờ mờ nhận ra những công việc mình làm có thể gây ảnh hưởng đến người dân ở mức độ nào, rồi bắt đầu có những trăn trở, dằn vặt, tự chất vấn lương tâm về những gì mình đang làm...
Khi chuyển sang làm việc ở NSA, Ed chính thức biết rằng những gì mình làm được ứng dụng như thế nào, vào mục đích gì. Đó là lúc những trăn trở của cậu lên đến đỉnh điểm. Tuy trong phim không có lời thoại nào nói ra, những diễn biến cho phép tôi đoán rằng cậu tự hỏi bản thân những câu hỏi thế này: Rốt cuộc cái vision của NSA là gì? Mà quan trọng hơn nữa, sứ mệnh của cái tổ chức này là gì? Oh... vision của MÌNH nữa, nó là gì? Oh yeah... cả cái mission của MÌNH nữa, là gì?
Giữa lúc căng thẳng đó, trong một cuộc cãi vã với người yêu, Ed quát ầm lên: You have no idea of being accountable for all of people's lives! (Em không hiểu là phải chịu trách nhiệm cho mạng sống của tất cả mọi người thì như thế nào đâu!)
Sau một khoảng thời gian, tranh cãi và làm lành, thêm một số diễn biến. Ngày nọ, Ed giải thích với người yêu nhẹ nhàng hơn, khi nàng đang cáu điên lên vì cậu không chịu uống thuốc chữa bệnh chỉ vì lí do là cái thuốc đó khiến cậu hay buồn ngủ:
Anh cần tỉnh táo để làm việc em ạ. Có rất nhiều người phụ thuộc vào anh. Anh sinh ra để làm điều này!
Thế là Ed đã tự xác lập cái mission cho bản thân mình, sau khi cảm thấy mission của cái doanh nghiệp đang thuê mình chỉ là bullshit. Mission của cậu không còn là một "contractor" giỏi của NSA nữa, mà là một "whistleblower" tận tâm của nước Mỹ.
Giờ đây Ed phụng sự nhân dân, đồng bào mình, chứ không phải tổ chức, không phải doanh nghiệp nào hết. Nên Ed đã vì quyền lợi của nhân dân mà hành động, bất chấp sẽ gây ảnh hưởng đến doanh nghiệp tình báo của mình, đến cả cái ngành an ninh, cả uy tín của chính phủ.
Thời điểm vụ việc gây shock này đang nóng hổi trên các trang báo, tôi đã có một vài status bình luận. Tôi luôn cho rằng Ed Snowden làm một việc quá dại dột và cậu ta là một kẻ PHẢN BỘI. Bản thân tôi ủng hộ việc "bí mật giám sát" của NSA, tôi còn có một status chê trách Ed là đứa trẻ non dại của nước Mỹ và mong ông Obama có đôi lời như là một người cha kêu gọi thằng con dại dột trở về quê nhà chịu phạt đòn.
Bạn bè sẽ ngạc nhiên, vì tôi là người từng làm báo và luôn đảm bảo bài viết cho khách hàng hiện nay có chất báo ít nhất ở chỗ nó nói lên sự thật, còn vì tôi yêu quý báo chí chính bởi cái mission của báo chí là nói lên SỰ THẬT. Vậy mà tôi lại ủng hộ việc "bí mật giám sát", việc NSA tự tiện theo dõi những thông tin cá nhân riêng tư của mỗi người dân. Thì tôi xin giải thích thế này:
Đối với tôi thì trong nhân dân có rất nhiều người chỉ là những con cừu, thậm chí rất nhiều kẻ là zombie. Họ cần được giám sát kĩ càng và được kịp thời điều chỉnh nếu họ có thể làm gì đó gây hại đến cộng đồng. (Thử nghĩ đến những bạn teen mới nhớn chẳng hạn, đến bố mẹ còn bó tay không quản nổi, mà tuổi đời non nớt rất dễ manh động. Nghĩ cả đến những người thiếu thông tin, những kẻ tham lam thất học, dễ bị dụ dỗ, lừa đảo. Chúng ta làm gì để giúp họ tránh sa đà vào những việc điên rồ làm ảnh hưởng an ninh trật tự xã hội?)
Tôi tin đa số những người làm công tác quản trị xã hội sẽ đồng tình với qua điểm đó của tôi. Và tôi tin rằng, các nhà cầm quyền của nước Mỹ sẽ không từ bỏ quan điểm đó, đặc biệt những người làm công tác an ninh - quốc phòng thì càng không. Ngay trong bộ phim này, câu nói của vị giám đốc CIA đã thể hiện sự đúng đắn của nó: CON NGƯỜI KHÔNG CẦN SỰ THẬT, HỌ CẦN SỰ AN NINH.
Tôi hoàn toàn đồng ý rằng an ninh (security) là thứ tất cả chúng ta đều cần. Hôm trước review phim Cơ Trưởng Sully, tôi đã nói đến điều này. Người dân, ngay từ đầu, không một mảy may nghi ngờ Sully là người anh hùng đã làm mọi điều đúng đắn để giữ mạng sống cho hành khách trên chuyến bay. Người dân, họ không cần biết sự thật, họ luôn có sẵn mong muốn được cảm thấy có ai đó chăm lo cho mạng sống của mình.
Vậy nên tôi thấy rằng chính phủ Mỹ đang khéo léo tuyên truyền cho cả thế giới thấy vision của họ là TRỞ THÀNH NGƯỜI BẢO VỆ, mission của họ là đem lại AN NINH BỀN VỮNG cho thế giới. (Chẳng có gì là ngẫu nhiên khi cậu Ed Snowden của chúng ta chọn tung tin lên một tờ báo có tên là "Guardian" - nghĩa là người bảo vệ.) Thật ra tôi thấy Hollywood bắt đầu truyền bá cái mission đó từ lâu rồi, mà qua bộ phim Snowden này, tuyên ngôn của nước Mỹ trở nên rõ ràng hơn hẳn.
Với tôi, bộ phim này cũng như tất tật những bộ phim anh hùng khác của Mỹ - họ cứ giả vờ choảng nhau để khoe khoang võ vẽ, khí tài. Rõ ràng là chú em Snowden đã giúp người Mỹ khoe cho thế giới biết năng lực "bí mật giám sát" của họ rồi. Bây giờ chúng ta lại phải tự hỏi cái mission của NSA có phải là bullshit không, mission của CIA có phải là bullshit không, mission của nước Mỹ có phải bullshit không.
Bà con thấy đấy, khi người ta xác lập mission của họ rồi, ta nên tin tưởng rằng họ sẽ trung thành với mission đó. Cho dù nó có vẻ "mission impossible" nhưng người anh hùng sẽ luôn hoàn thành nhiệm vụ và sống sót ngoạn mục, như anh Tom Cruise vẫn luôn thành công qua nhiều tập phim Nhiệm Vụ Bất Khả Thi đấy ạ. Tôi tin nước Mỹ sẽ làm đúng cái mission của họ, là trở thành superhero bảo vệ thế giới. Không tiếc thời gian công sức, tôi lải nhải truyền bá về Hollywood, về phim Mỹ, về văn học Mỹ, về các thứ hay ho của nước Mỹ suốt ngày không chán là bởi vậy.
Cuối bộ phim này là dòng chữ mô tả việc người yêu của Ed bay sang Nga với cậu (hiện nay anh chàng thổi còi này vẫn bị kẹt ở Nga chưa được về Mỹ). Quả là một thông điệp rất khéo thể hiện sự đoàn tụ, tình yêu và sự chung thủy. Một cảm giác rất nhẹ nhõm khi bộ phim khép lại. Quá khâm phục cụ Oliver Stone, khâm phục các người Mỹ làm truyền thông bằng nghệ thuật. Nhiều người nói Hollywood bị "chính trị hóa" quá rồi, tôi thì thấy như thế càng yêu, nếu những người làm điện ảnh ở bển chọn mission của họ là dùng nghệ thuật để tuyên truyền cho tổ quốc vĩ đại của họ thì tôi càng khâm phục.
Người nông dân cày chữ tôi đây luôn có một khao khát tột bậc, đó là có thể "chém" bạt ngàn về VN quê hương chúng ta mà người ngoài chịu chăm chú theo dõi. Ngoài ra, cũng thèm được "chém" say sưa về các thứ mà khách hàng giao cho. Chỉ cần doanh nghiệp có mission hay để làm trụ cho các key message trong bất cứ content nào, tôi có thể cày miệt mài không biết chán. Mission của tôi là viết review mà.
Ơ... mà cái review này đột nhiên biến thành tâm sự nghề nghiệp, rất là siêu dài rồi, tôi dừng lại đây (mặc dù còn có thể viết khoảng 10.000 từ nữa). Chỉ xin nhân tiện tâm sự thêm tí teo. Là thế này, từng có khách hàng thân thiết rất "tị nạnh" kiểu: Tú ơi, mày review phim với sách vui thế, dài thòng lõng ra tao vẫn phải dí mắt vào đọc cho hết - vậy mà mày viết bài PR cho bên tao sao tao đọc không thấy sướng gì cả?
Tú bèn trả lời: Phim với sách ra tấm ra món hay ho dày đặc chất liệu để chém, tôi còn được thưởng thức thảnh thơi từ tốn thì mới review thành bài thích thú được, chứ các mẹ đã không đưa ra được sản phẩm có mission để định hướng truyền thông cũng chả cho tôi thời gian trải nghiệm suy ngẫm thì tôi review hay vào mắt!
Vậy thôi hỉ. Bà con không thấy mệt khi đọc review này thì đi xem nhé. Nếu thấy mệt thì comment vào để Tú viết cái khác đỡ mệt hơn cho mà lấy cảm hứng đi xem.
FB TU BOI DAO
(Nói nhanh cho người lười đọc tút dài: phim cấm trẻ em dưới 16 tuổi vì có cảnh siêu nóng không bị cắt, phim cũng lãng mạn lắm với nụ hôn có vị "liberal". Couple dắt nhau đi xem rất ổn. Đi xem phim ngay và luôn! Còn đọc tiếp review dưới đây của Tú thì hãy cân nhắc vì rất dài và không có gì liên quan đến cảnh nóng.)
Bài review này chủ yếu dành cho ace làm truyền thông. Phần mào đầu sẽ rất dài dòng trước khi đi đề cập vào bộ phim, nhưng bà con chịu khó đọc để hiểu vì sao tôi tốn cả đêm thứ Bảy máu chảy về tim để gõ.
Hơn 10 năm qua làm những công việc thuộc về ngành "4 tê" (thông tin - truyền thông), tôi phải xem nhiều profile/website công ty, tập đoàn trong nước. Như một thói quen để định hướng hay lấy cảm hứng cho cách tôi sẽ "đánh bóng" tên tuổi một công ty hay một nhãn hàng, một sản phẩm của họ, tôi thường bắt đầu bằng việc tìm xem Vision (tầm nhìn) và Mission (sứ mệnh). Cho đến giờ phút này, tôi nhận thấy hầu hết những cái vision và mission của các tập đoàn/công ty đều rất... chán.
Thật sự chán, khi ngay cả những tên tuổi lớn, những đơn vị đóng góp nhiều cho nền kinh tế VN, cũng đưa ra vision và mission rất nhạt nhẽo. Đa số đưa ra mục tiêu trở thành đơn vị đầu ngành, trở thành cty này nọ lớn nhất Việt Nam, vươn tầm ra sánh vai với thế giới, rồi là đem đến những dự án, những sản phẩm hành đầu...v.v.. Nhàm chán kinh người.
Có ông còn không thèm dõng dạc tuyên bố mission rõ ràng, nhất là các ông DN nhà nước ví dụ EVN. Lạ lùng là có ông tuyên bố hùng hồn nào tầm nhìn, nào mục tiêu phát triển, nào triết lý kinh doanh, như ông Sungroup chẳng hạn, cũng chẳng buồn nói mission của mình là gì. Có ông thì đưa ra nửa vời, như ông Vingroup, vào web tập đoàn chỉ thấy giật tít mãi mãi tinh thần khởi nghiệp (tạm coi đấy là vision đi vậy) rồi kể lể tràng giang đại hải khiến không ai hiểu nổi tóm lại mission của ông cụ thể là gì. Nhiều ông khác chỉ nói mơ hồ trong phần "giới thiệu chung". Mãi mới có một ông FPT nêu ra mission rất ổn, thì ông nhét nó vào phần "trách nhiệm xã hội". Hiện nay hình như Vinamilk là đưa ra mission rõ ràng nhất, nhưng cũng tranh thủ đưa vào yếu tố quảng cáo bằng mấy từ khóa hơi bị sến súa.
Bởi vậy, mỗi lần có thời gian xem vision & mission của một đơn vị mới, tôi rất háo hức mong chờ. Mong chờ lắm rồi chán nản nhiều. Hay là tôi cần thêm nhiều thời gian nữa để "truy lùng" một profile thể hiện những điều đó?
Tôi chưa được thấy DN Việt nào đưa ra cái vision thể hiện nỗ lực của họ bám sát vào nhu cầu của cộng đồng, của xã hội, của nhân loại. Tầm nhìn của các DN, thậm chí DN lớn nước ta chỉ quanh quẩn trong cuộc đua trở thành cánh chim đầu ngành hay tung cánh ra năm châu bốn bể, không có một ông nào thèm NHÌN đến yếu tố quan trọng nhất, dễ thay đổi nhất và cần được quan sát kĩ càng nhất: khách hàng của các ông. Như thế chẳng hóa ra các ông không cần hiểu gì về thị trường, cứ soi các ông cùng ngành ngang ngành dọc làm gì thì mình đổ tiền ra làm nhiều hơn, có gì mới thì mình cũng bon chen mua cái mới hơn một tí... hòng cố mà vượt mặt anh em trong ngành thôi là xong? Bất kể cả ngành có nguy cơ khốn đốn lao đao vì các ông chỉ mải đua đòi với nhau?
Còn về mission, đến nay ngoài FPT ra, tôi chưa được thấy ông nào có mission thể hiện sức mạnh leadership rõ ràng. Nhưng đáng tiếc ông FPT chỉ coi đó là trách nhiệm xã hội mà thôi. Ông không hề cho rằng đó chính là cái sứ mệnh mà ông hoàn toàn có thể tự nhận "born to do it" - chúng tôi sinh ra để làm điều này - là điều ông luôn tự hào nói ra đầu tiên khi được hỏi: Ông có thể giới thiệu đôi chút về DN của mình được không?
Nếu bà con bắt đầu thắc mắc xem "bọn" tư bản có hơn gì chúng ta, thì không cần tìm hiểu đâu xa. Cứ mở phần about của ông Microsoft, ông Google, ông Facebook ra là thấy một dòng bắt đầu bằng "sứ mệnh của chúng tôi là..." đập ngay vào mặt. Nhất định phải có mission nhé. Họ còn chẳng buồn có vision, hoặc tích hợp vision vào mission luôn rồi.
Đấy, rào trước đón sau dài dòng văn tự như vậy để mọi người hiểu cái sự quan trọng của việc thấy được tầm nhìn và sứ mệnh của một doanh nghiệp. Hai thứ đó chính là lý giải ngắn gọn nhất cho cho thành tựu của các doanh nghiệp, và cũng cho phép ta quyết định nên hay không nên ủng hộ các thành công tiếp theo của họ trong tương lai. Vâng, và cũng để mọi người hiểu vì sao tiếp theo đây tôi sẽ review bộ phim Snowden như là xem xét câu chuyện về nhân tài với nỗi trăn trở về tầm nhìn và sứ mệnh.
Như mọi người đều biết, phim được dựng dựa trên một sự việc có thật xảy ra năm 2013. Cựu nhân viên CIA, Edward Snowden 29 tuổi, công bố những tài liệu tuyệt mật của NSA (cơ quan giám sát quốc gia, thuộc bộ quốc phòng Mỹ) cho thấy chính phủ Mỹ đang tự tiện theo dõi đời sống riêng tư hàng ngày của toàn bộ dân lành. Nếu như Google chỉ giúp tìm kiếm những thông tin được đăng tải công khai, thì các chương trình của NSA cho phép các chuyên viên an ninh sục sạo vào toàn bộ những ngóc ngách thầm kín nhất của bất cứ ai: email cá nhân, các tin nhắn và cuộc gọi trên điện thoại cá nhân, các tài khoản mạng xã hội...
Từ đó đến nay, dư luận chia ra hai phe tranh cãi gay gắt, một phe đề cao quyền riêng tư cá nhân và một phe đề cao an ninh quốc gia. Đa số người dân bức xúc vì bị theo dõi đến từng đoạn chat tình cảm, những bí mật riêng tư mà mình chỉ chia sẻ với những ai mình tin tưởng. Người ta lo rằng những thông tin cá nhân rơi vào tay kẻ xấu, mọi người sẽ bị lợi dụng, bị lừa đảo, bị tống tiền, tống tình... Phe còn lại là giới quan chức và nhân viên ngành an ninh, quốc phòng và một số ít nhân dân, thì cho rằng việc theo dõi là cần thiết nhằm phát hiện và tiêu diệt khủng bố, đảm bảo bình yên cho đất nước.
Xem báo chí chắc bà con cũng biết về vụ đấy rồi, có khi còn biết thừa NSA từ xưa đã chơi trò "bí mật giám sát", chẳng hạn nghe trộm điện thoại của các thủ lĩnh chống chiến tranh Việt Nam. Thế nên có lẽ tôi cũng không cần nói thêm về vụ việc. Bây giờ ta nói về bộ phim.
Qua bộ phim tuyệt vời này của đạo diễn Oliver Stone, với sự tham gia của giàn diễn viên nổi tiếng mà bất cứ phim nào cũng thèm muốn, tôi có được một cái nhìn cận cảnh về vụ scandal, về chàng thanh niên Edward Snowden và hoạt động của NSA. Đồng thời tôi cũng thấy Hollywood khéo léo tuyên truyền về Vision và Mission của nước Mỹ. Khéo lắm, khéo vô cùng bà con ạ!
(Qua đây tôi còn thấy người Mỹ xử lý khủng hoảng truyền thông tài tình dã man đến mức: họ biến khủng hoảng thành cơ hội. Thậm chí tôi còn có giả thuyết rằng tạo ra khủng hoảng rồi khắc phục nó chính là một chiến lược truyền thông của họ. Hôm nào sẽ có tút về vấn đề này sau.)
Ta bắt đầu bóng bàn về nhân vật Edward Snowden (gọi tắt là Ed nhé) với Tầm nhìn và Sứ mệnh của NSA - cái doanh nghiệp tình báo nhà nước của Mỹ mà anh ta từng say mê cống hiến cho nó đến mức quên cả chăm sóc chính bản thân mình, mạo hiểm cả sức khỏe, tính mạng của mình.
Trước khi về NSA, Ed được CIA "khai quật" tài năng. Chàng trai trẻ chưa tốt nghiệp nổi trung học phổ thông, vóc dáng thư sinh trói gà không chặt, nhưng mang bộ óc của một thiên tài công nghệ thông tin. Như vậy có thể thấy CIA thể hiện đúng mission của nó là một cơ quan tình báo, một tổ chức tập trung vào yếu tố con người (hôm nào lại phải bàn thêm về điều này, sẽ nhắc đến cả Jason Bourne tập mới nhất). Thời ở CIA, tất cả những gì Ed làm là cố gắng hoàn thành mọi công việc được cấp trên giao và tìm kiếm cơ hội thăng tiến. Sau một thời gian mấy năm, do một sự việc tình cờ, cậu mới lờ mờ nhận ra những công việc mình làm có thể gây ảnh hưởng đến người dân ở mức độ nào, rồi bắt đầu có những trăn trở, dằn vặt, tự chất vấn lương tâm về những gì mình đang làm...
Khi chuyển sang làm việc ở NSA, Ed chính thức biết rằng những gì mình làm được ứng dụng như thế nào, vào mục đích gì. Đó là lúc những trăn trở của cậu lên đến đỉnh điểm. Tuy trong phim không có lời thoại nào nói ra, những diễn biến cho phép tôi đoán rằng cậu tự hỏi bản thân những câu hỏi thế này: Rốt cuộc cái vision của NSA là gì? Mà quan trọng hơn nữa, sứ mệnh của cái tổ chức này là gì? Oh... vision của MÌNH nữa, nó là gì? Oh yeah... cả cái mission của MÌNH nữa, là gì?
Giữa lúc căng thẳng đó, trong một cuộc cãi vã với người yêu, Ed quát ầm lên: You have no idea of being accountable for all of people's lives! (Em không hiểu là phải chịu trách nhiệm cho mạng sống của tất cả mọi người thì như thế nào đâu!)
Sau một khoảng thời gian, tranh cãi và làm lành, thêm một số diễn biến. Ngày nọ, Ed giải thích với người yêu nhẹ nhàng hơn, khi nàng đang cáu điên lên vì cậu không chịu uống thuốc chữa bệnh chỉ vì lí do là cái thuốc đó khiến cậu hay buồn ngủ:
Anh cần tỉnh táo để làm việc em ạ. Có rất nhiều người phụ thuộc vào anh. Anh sinh ra để làm điều này!
Thế là Ed đã tự xác lập cái mission cho bản thân mình, sau khi cảm thấy mission của cái doanh nghiệp đang thuê mình chỉ là bullshit. Mission của cậu không còn là một "contractor" giỏi của NSA nữa, mà là một "whistleblower" tận tâm của nước Mỹ.
Giờ đây Ed phụng sự nhân dân, đồng bào mình, chứ không phải tổ chức, không phải doanh nghiệp nào hết. Nên Ed đã vì quyền lợi của nhân dân mà hành động, bất chấp sẽ gây ảnh hưởng đến doanh nghiệp tình báo của mình, đến cả cái ngành an ninh, cả uy tín của chính phủ.
Thời điểm vụ việc gây shock này đang nóng hổi trên các trang báo, tôi đã có một vài status bình luận. Tôi luôn cho rằng Ed Snowden làm một việc quá dại dột và cậu ta là một kẻ PHẢN BỘI. Bản thân tôi ủng hộ việc "bí mật giám sát" của NSA, tôi còn có một status chê trách Ed là đứa trẻ non dại của nước Mỹ và mong ông Obama có đôi lời như là một người cha kêu gọi thằng con dại dột trở về quê nhà chịu phạt đòn.
Bạn bè sẽ ngạc nhiên, vì tôi là người từng làm báo và luôn đảm bảo bài viết cho khách hàng hiện nay có chất báo ít nhất ở chỗ nó nói lên sự thật, còn vì tôi yêu quý báo chí chính bởi cái mission của báo chí là nói lên SỰ THẬT. Vậy mà tôi lại ủng hộ việc "bí mật giám sát", việc NSA tự tiện theo dõi những thông tin cá nhân riêng tư của mỗi người dân. Thì tôi xin giải thích thế này:
Đối với tôi thì trong nhân dân có rất nhiều người chỉ là những con cừu, thậm chí rất nhiều kẻ là zombie. Họ cần được giám sát kĩ càng và được kịp thời điều chỉnh nếu họ có thể làm gì đó gây hại đến cộng đồng. (Thử nghĩ đến những bạn teen mới nhớn chẳng hạn, đến bố mẹ còn bó tay không quản nổi, mà tuổi đời non nớt rất dễ manh động. Nghĩ cả đến những người thiếu thông tin, những kẻ tham lam thất học, dễ bị dụ dỗ, lừa đảo. Chúng ta làm gì để giúp họ tránh sa đà vào những việc điên rồ làm ảnh hưởng an ninh trật tự xã hội?)
Tôi tin đa số những người làm công tác quản trị xã hội sẽ đồng tình với qua điểm đó của tôi. Và tôi tin rằng, các nhà cầm quyền của nước Mỹ sẽ không từ bỏ quan điểm đó, đặc biệt những người làm công tác an ninh - quốc phòng thì càng không. Ngay trong bộ phim này, câu nói của vị giám đốc CIA đã thể hiện sự đúng đắn của nó: CON NGƯỜI KHÔNG CẦN SỰ THẬT, HỌ CẦN SỰ AN NINH.
Tôi hoàn toàn đồng ý rằng an ninh (security) là thứ tất cả chúng ta đều cần. Hôm trước review phim Cơ Trưởng Sully, tôi đã nói đến điều này. Người dân, ngay từ đầu, không một mảy may nghi ngờ Sully là người anh hùng đã làm mọi điều đúng đắn để giữ mạng sống cho hành khách trên chuyến bay. Người dân, họ không cần biết sự thật, họ luôn có sẵn mong muốn được cảm thấy có ai đó chăm lo cho mạng sống của mình.
Vậy nên tôi thấy rằng chính phủ Mỹ đang khéo léo tuyên truyền cho cả thế giới thấy vision của họ là TRỞ THÀNH NGƯỜI BẢO VỆ, mission của họ là đem lại AN NINH BỀN VỮNG cho thế giới. (Chẳng có gì là ngẫu nhiên khi cậu Ed Snowden của chúng ta chọn tung tin lên một tờ báo có tên là "Guardian" - nghĩa là người bảo vệ.) Thật ra tôi thấy Hollywood bắt đầu truyền bá cái mission đó từ lâu rồi, mà qua bộ phim Snowden này, tuyên ngôn của nước Mỹ trở nên rõ ràng hơn hẳn.
Với tôi, bộ phim này cũng như tất tật những bộ phim anh hùng khác của Mỹ - họ cứ giả vờ choảng nhau để khoe khoang võ vẽ, khí tài. Rõ ràng là chú em Snowden đã giúp người Mỹ khoe cho thế giới biết năng lực "bí mật giám sát" của họ rồi. Bây giờ chúng ta lại phải tự hỏi cái mission của NSA có phải là bullshit không, mission của CIA có phải là bullshit không, mission của nước Mỹ có phải bullshit không.
Bà con thấy đấy, khi người ta xác lập mission của họ rồi, ta nên tin tưởng rằng họ sẽ trung thành với mission đó. Cho dù nó có vẻ "mission impossible" nhưng người anh hùng sẽ luôn hoàn thành nhiệm vụ và sống sót ngoạn mục, như anh Tom Cruise vẫn luôn thành công qua nhiều tập phim Nhiệm Vụ Bất Khả Thi đấy ạ. Tôi tin nước Mỹ sẽ làm đúng cái mission của họ, là trở thành superhero bảo vệ thế giới. Không tiếc thời gian công sức, tôi lải nhải truyền bá về Hollywood, về phim Mỹ, về văn học Mỹ, về các thứ hay ho của nước Mỹ suốt ngày không chán là bởi vậy.
Cuối bộ phim này là dòng chữ mô tả việc người yêu của Ed bay sang Nga với cậu (hiện nay anh chàng thổi còi này vẫn bị kẹt ở Nga chưa được về Mỹ). Quả là một thông điệp rất khéo thể hiện sự đoàn tụ, tình yêu và sự chung thủy. Một cảm giác rất nhẹ nhõm khi bộ phim khép lại. Quá khâm phục cụ Oliver Stone, khâm phục các người Mỹ làm truyền thông bằng nghệ thuật. Nhiều người nói Hollywood bị "chính trị hóa" quá rồi, tôi thì thấy như thế càng yêu, nếu những người làm điện ảnh ở bển chọn mission của họ là dùng nghệ thuật để tuyên truyền cho tổ quốc vĩ đại của họ thì tôi càng khâm phục.
Người nông dân cày chữ tôi đây luôn có một khao khát tột bậc, đó là có thể "chém" bạt ngàn về VN quê hương chúng ta mà người ngoài chịu chăm chú theo dõi. Ngoài ra, cũng thèm được "chém" say sưa về các thứ mà khách hàng giao cho. Chỉ cần doanh nghiệp có mission hay để làm trụ cho các key message trong bất cứ content nào, tôi có thể cày miệt mài không biết chán. Mission của tôi là viết review mà.
Ơ... mà cái review này đột nhiên biến thành tâm sự nghề nghiệp, rất là siêu dài rồi, tôi dừng lại đây (mặc dù còn có thể viết khoảng 10.000 từ nữa). Chỉ xin nhân tiện tâm sự thêm tí teo. Là thế này, từng có khách hàng thân thiết rất "tị nạnh" kiểu: Tú ơi, mày review phim với sách vui thế, dài thòng lõng ra tao vẫn phải dí mắt vào đọc cho hết - vậy mà mày viết bài PR cho bên tao sao tao đọc không thấy sướng gì cả?
Tú bèn trả lời: Phim với sách ra tấm ra món hay ho dày đặc chất liệu để chém, tôi còn được thưởng thức thảnh thơi từ tốn thì mới review thành bài thích thú được, chứ các mẹ đã không đưa ra được sản phẩm có mission để định hướng truyền thông cũng chả cho tôi thời gian trải nghiệm suy ngẫm thì tôi review hay vào mắt!
Vậy thôi hỉ. Bà con không thấy mệt khi đọc review này thì đi xem nhé. Nếu thấy mệt thì comment vào để Tú viết cái khác đỡ mệt hơn cho mà lấy cảm hứng đi xem.
FB TU BOI DAO
