[FONT="]XỨNG DANH TÀI CAO ĐỨC RỘNG[/FONT]
Sinh ra trong một gia đình vô cùng nghèo khó thuộc làng Vạn Tỵ, huyện Gia Định ( nay là thôn Vạn Ty, xã Cao Đức, huyện Gia Lương, tỉnh Bắc Ninh), ngay từ nhỏ, cậu bé Lý Đạo Tái đã phải chịu bao nỗi khổ cực, không chỉ phải làm lụng vất vả, ăn đói mặc rách, mà còn bị người làng hắt hủi, khinh thường. Tuy vậy, cái chí học hành đã giúp ông vượt qua tất cả. Phải lang thang vất vả kiếm sống, nhưng Lý Đạo Tái vẫn quyết chí học tập, miệt mài đèn sách. Không được đến trường, cũng không có thầy giáo dạy bảo, ông tìm cách tự học, đôi khi phải nghe trộm thần giảng bài cho người khác. Lúc đầu, vì quá khó khăn, ông đành “ lấy que làm bút, lấy đất làm giấy” để học, để viết…Vậy mà chẳng bao lâu, Lý Đạo Tài đã nổi danh là người “ tài cao học rộng”. Vào khoa Giáp Tuất, niên hiệu Bảo Phù năm thứ hai ( 1274) đời vua Trần này gọi là Tiến sĩ) khi vừa tròn 20 tuổi. Không chỉ hay chữ, giỏi văn chương. Lý Đạo Tài còn là một người giàu đức độ và uyên bác hơn người nên ông vẫn được người đời tôn là Trạng nguyên.
Thời ấy, vua Trần Thánh Tông thấy Lý Đạo Tái là người kiêm cả đức tài nên có ý muốn gả công chúa Liễu Sinh cho ông. Nhưng buồn lòng với “ nhân tình thế thái” lúc bấy giờ và cũng là khát vọng cao xa không bị chôn vùi trong vinh hoa phú quý. Lý Đạo Tài đã khéo léo tìm cách từ chối ý vua. Ông càng dốc sức cho việc học hành, đọc sách và tu luyện.
Mỗi lần phải đón tiếp các sứ thần phương Bắc theo ý chỉ của vua, tài ứng xử của Lý Đạo Tái đã làm bao người kính phục, khiến các sứ thần phải kính nể.
Một lần, vào mùa xuân, nhân lúc hộ giá nhà vua đi viếng cảnh chùa. Lý Đạo Tái đã gặp Vị tổ thứ hai của phái Thiền tông Trúc lâm Yên Tử là Pháp Loa tôn giả ( Vị tổ thứ nhất là Điều Ngự Hoàng, tức Trần Nhân Tông ). Chính sự uyên thâm tuyệt vời cùng đức độ cao sang của vị tổ này đã khiến Lý Đạo Tái vô cùng khâm phục. Từ đó, ông từ bỏ mọi phú quý đời thường, quyết đi tu theo đạo Phật. Mọi sự vật chất xa hoa, tửu sắc…ôg đều tuyệt đối xa lánh và trở thành một người chân tu thực sự. Vì thế, đến khi Pháp Loa tôn giả qua đời, Lý Đạo Tái xưng hiệu Huyền Quang đã trở thành vị tổ thứ ba của Thiền Tông Trúc lâm Yên Tử. Ông qua đời năm 1334, hưởng thọ 80 tuổi. Lý Đạo Tái bằng ý chí vươn lên mạnh mẽ, bằng đức hạnh cao cả, nêu một tấm gương chói sáng về cái chí, cái tâm, cái đức.
Ông xứng danh là bậc tài cao, đức rộng.
Nguồn NXBLD.
