Vườn Quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng: Một thiên đường còn lại ở Việt Nam
Thành tựu của 10 năm hợp tác giữa các nhà nghiên cứu khoa học của Vườn thú Cologne (Đức) lừng danh với Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng (PN-KB) chính là sự phát hiện 14 loài bò sát lưỡng cư và 10 loài cá mới. Đặc biệt, việc phát hiện loài Bách xanh núi đá cùng 3 loài lan Hài dưới tán của nó, đã gây sửng sốt cho thế giới.
Năm 1998, lần đầu tiên làm việc tại PN-KB, TS Theo Pagel, Giám đốc Vườn thú Cologne, khẳng định: “Chúng tôi muốn làm việc ở nơi này, một thiên đường còn lại ở Việt Nam”. Lúc đó, ông trực tiếp đi thị sát và phát hiện ra rằng, PN-KB tiềm ẩn những bí mật của tự nhiên mà các nhà khoa học thế giới chưa kịp khám phá.
Qua năm 1999, dự án Bảo tồn Tài nguyên thiên nhiên của Vườn thú Cologne “có mặt” tại Vườn quốc gia PN-KB. Các nhà khoa học của Cologne đã tập trung vào lĩnh vực bảo tồn tài nguyên, nghiên cứu đa dạng sinh học, các chương trình như cứu hộ và tái thả động vật hoang dã vào môi trường tự nhiên, bảo vệ rừng, phối hợp với Hội động vật Frankfurt thực hiện chương trình tái hòa nhập các loài linh trưởng nguy cấp tại Vườn quốc gia PN-KB, bảo vệ động vật hoang dã.
Những chương trình và hoạt động của dự án đã mang lại những thành tựu có ý nghĩa trong công tác bảo tồn và nghiên cứu khoa học tại Vườn quốc gia PN-KB.
1 trong 14 loài bò sát lưỡng cư được tìm thấy ở Phong Nha - Kẻ Bàng.
Trong khuôn khổ hợp tác nghiên cứu, TS Thomas Ziegler (Vườn thú Cologne), sau gần 10 năm nghiên cứu, đã phát hiện mới 9 loài ở PN-KB.
Ông và cộng sự đã nghiên cứu và công bố những phát hiện mới tại vùng này, như: Rắn lục vảy lưng ba gờ (Triceratolepidophis sieversorum) năm 2000, Tắc kè Phong Nha (Cyrtodactylus phongnhakebangensis) năm 2002; Thằn lằn tai Noggei (Tropidophorus noggei); Rắn mai gầm Thành (Calamaria thanhi) năm 2005; Rắn sãi an-đờ-ri (Amphiesma andreae); Thằn lằn bóng (Lygosoma boehmei) năm 2006, Tắc kè gấm (Cyrtodactylus cryptus) năm 2007; Rắn má Smithi (Fimbrios smithi) và Nhái cây Quyết (Philautus quyeti) năm 2008.
Đặc biệt, trong những phát hiện của ông, Tắc kè Phong Nha là loài đặc hữu, chỉ có ở PN-KB, nơi có hệ thống hang động là sinh cảnh của loài này. Các loài khác tưởng chừng như đã tuyệt chủng, nay chỉ thấy xuất hiện ở PN-KB.
Các nhà khoa học khác cũng lần lượt công bố thêm loài mới như Tắc kè lưng nhẵn (Gekko scientiadvantura) do Herbert RSLER phát hiện năm 2004; Rắn rào bourreti (Boiga bourreti) được Frank Tillac và các cộng sự công bố cùng năm 2004; Rắn sãi mép trắng (Amphiesma leucomystax) được Patric David và các cộng sự công bố năm 2007.
Ngoài ra, còn có 2 loài Thằn lằn nước (Leptoseps tetradactylus) và Rắn lục Trường Sơn (Trimeresurus truongsonensis) đã được mô tả của nhóm nghiên cứu người Nga (Orlov et al. 2004, Darevsky & Orlov 2005).
Dưới tán những cây Bách xanh trên núi đá vôi hơn 500 năm tuổi (ảnh trên) là loài lan Hài đốm - tưởng đã tuyệt chủng (ảnh dưới).
Nhờ đó, Tổ chức UNESCO đã khuyến nghị xây dựng hồ sơ di sản cho PN-KB lần thứ 2 với những phát hiện có tính đa dạng sinh học trên.
Chính các nhà khoa học thế giới đã góp phần vinh danh cho Di sản Thiên nhiên thế giới - Vườn quốc gia PN-KB. Trong tương lai, PN-KB rất cần sự hợp tác hơn nữa của các nhà khoa học trong và ngoài nước để có các giải pháp bảo tồn hiệu quả những giá trị về tài nguyên thiên nhiên quý giá nơi đây - một thiên đường đa dạng sinh học mang tính toàn cầu.
Th.S Nguyễn Văn Huyên
(PGĐ Ban quản lý Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng)
(PGĐ Ban quản lý Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng)
