BÀI LÀM 2
"Lời nói, gói vàng", đó là câu tục ngữ mà người xưa muốn khuyên dạy chúng ta phải biết dùng lời ăn, tiếng nói của mình vào đúng mục đích, đúng trường hợp giao tiếp. Một lời nói có thể cứu vớt cả giang sơn nhưng cũng có khi làm sụp đổ cả một triều đại. Thế nhưng, chỉ với nụ cười thoáng qua, "kín đáo, vô hình" trên gương mặt, "cái im lặng dửng dưng" của Phan Bội Châu lại có thể "làm Va-ren sửng sốt cả người" đến vậy.
Vâng! Chỉ với một sự im lặng dửng dưng, không báo hiệu một sự thay đổi lớn lao nào. Nhưng qua đó, ta lạ thấy được ý chí bất khuất, kiên cường của người chiến sỹ cách mạng. Một người tù luôn luôn giữ trọn khí tiết của mình dù Va-ren có mua lời dụ dỗ. Đọc kỹ tác phẩm ta còn nhận ra bộ mặt dối trá, xảo quyệt của y. Để rồi tự nhận xét cho bản thân về cái sự dửng dưng ấy. Trước một con người như Va-ren, một con người đã phản bội giai cấp vô sản Pháp, tên chính khách đã bị đồng bọn đuổi ra khỏi tập đoàn, kẻ đã ruồng bỏ quá khứ, ruồng bỏ lòng tin, ruồng bỏ giai cấp của mình. Thật "đáng thương" cho một con người như thế.
Đứng trước một con người tầm thường, bạc nhược như Va-ren, lắng nghe những lời nói của ý là đã vinh dự cho y lắm rồi. Thế nhưng Va-ren chẳng biết điều đó. Y ngông nghênh, tự đắc hứa sẽ chăm sóc vụ Phan Bội Châu. Hắn hứa thế và rồi hắn đã bộc lộ những trò lố chính thức của mình trước mặt Phan Bội Châu. Y làm gì trước một vị anh hùng tôn kính của chúng ta. Y đến trả tự do cho Phan Bội Châu. Nếu Phan Bội Châu lại cộng tác với y, cộng tác với nước Pháp để tiến hành ở Đông Dương sự nghiệp khai hóa và công lí. Và Phan Bội Châu đã im lặng. Bởi lẽ, khi vị anh hùng của chúng ta đã nói ra thì Va-ren cũng chẳng hiểu gì, như nước đổ lá khoai vậy. Y chẳng hiểu gì về cách mạng, chẳng hiểu rõ Phan Bội Châu là một người như thế nào. Dù rằng y - một vị toàn quyền Đông Dương thế mà đứng giữa cái ngục tù ấy hai con người dường như đối lập nhau. Phan Bội Châu là một người vĩ đại, là bậc anh hùng, vị thiên sứ đáng tôn kính. Trái lại Va-ren chỉ là một kẻ thầm thường, một kẻ phản bội. Thế mà, y lại khuyên nhà cách mạng của chúng ta từ bỏ ý định phục thù, từ bỏ tất cả để theo y, cộng tác với y, với người Pháp. Thử hỏi, một nhà yêu nước, một con người dám xả thân vì độc lập, được bao nhiêu con người ngưỡng mộ thì việc cám dỗ có phải là vô ích hay không? Y còn tráo trợn hơn khi đưa ra những tấm gương phản bội như y. Thật nhục nhã. Thế mà y hiên ngang kẻ tội mà chẳng nhận ra y cũng nằm ở trong số những người đó.
Y sửng sốt vì Phan Bội Châu chẳng phản ứng gì. Thật đúng, vì Phan Bội Châu đâu phải là một con người như y chứ? Không phải ai cũng vì danh lợi mà từ bỏ đi ước mơ, sự nghiệp của mình. Và Va-ren đã lầm tưởng điều đó. Suy nghĩ ấy khiến y sửng sốt cả người. Phan Bội Châu đã ném cái nhìn khinh bỉ vào mặt Va-ren. Một sự xem thường cao độ.
Lẽ ra, Phan Bội Châu đã mắng vào mặt y những lời thậm tệ nhất. Nhưng không, Phan Bội Châu đã im lặng. Chỉ có thế và suốt câu chuyện ta cũng chỉ nghe những lời độc thoại của Va-ren mà thôi. Va-ren vui mừng, tự đắc về những gì mình nói ra. Đó là những lời nói khôn ngoan, có thể dụ dỗ, mua chuộc những con người bán nước. Nhưng Phan Bội Châu, vị anh hùng của chúng ta thì chỉ vì nước, vì dân chứ không phải vì cái danh lợi phù phiếm mà Va-ren đã nêu ra trước đó. Thế mới biết, Va-ren đã làm trò đùa trước mặt Phan Bội Châu mà thôi. Mặc dù Phan Bội Châu là một tử tù, còn y - một vị toàn quyền Đông Dương. Thế mà, chỉ với cái nhìn lạnh lùng, cái im lặng dửng dưng ấy cũng khiến Va-ren sửng sốt cả người.
Với sự im lặng của mình, Phan Bội Châu đã thể hiện ý chí hiên ngang bất khuất của một nhà cách mạng vĩ đại, đồng thời cũng cho thấy sự khinh rẻ, sỉ nhục đối với tên toàn quyền Đông Dương Pháp. Hai con người, hai tư tưởng cách biệt trời vực thì chẳng bao giờ cùng đi chung trên một con đường. Những kẻ đê hèn như Va-ren thì chỉ cần im lặng là đủ cho hắn biết câu trả lời.
Theo Những bài văn hay 7*
