1. Hầm có nắp trôi nổi
Sau khi xây xong nên để vài ba tuần cho xi măng tăng cường lực tối đa. Trong khi đó hoàn tất những công việc khác: mua sắm ống dẫn, vòi, bếp,… nhất là chuẩn bị lượng phân cần thiết ban đầu.
Đổ phân vào hầm, thêm nước theo tỉ lệ 1.5kg phân tươi hòa với 1 lít nước. Lượng phân nước cho vào phải ngập các miệng của hố trộn và cửa thải, để khí sinh ra không bay đi mất. Thường thì trong các loại phân đã có sẵn những vi khuẩn sinh mêtan tác động vào hỗn hợp phân nước. Sau 3- 5 tuần tùy thời tiết mà ga sinh ra đủ để nâng nắp chụp lên một mức nhất định. Song muốn nhanh hơn thì có thể đổ vào một lượng nước thải ra từ một hầm đã khởi dùng từ trước.
Nếu phân nước đã ngập tràn cửa thải thì tạm ngừng cho phân vào cho tới khi ga sinh ra đã đun hết (nắp tụt xuống). Cần nhấn mạnh rằng đợt ga đầu tiên (bằng thể tích nắp chụp) không dùng để đun, mà cho xả hết ra ngoài theo toàn bộ đường ống dẫn và tới dàn lỗ bếp, bởi vì nó còn lẫn nhiều không khí, dễ nổ; xã như vậy cũng còn để khai thông mạng dẫn ga. Trong lúc xả cần tránh những tia lửa hay vật đang cháy gần đó, đồng thời dùng quạt tay xua đuổi khí đó đi xa.
Đợt ga thứ hai cũng chưa hẳn đã dùng được, mà phải kiểm tra độ an toàn của nó. Cách làm như sau: tạm thời tháo ống dẫn ga ra khỏi vòi ở bếp, cho ga chạy với tốc độ rất nhỏ, (điều chỉnh bằng vòi chính gần hầm), thu ga vào chai nhựa (150- 250ml) chứa đầy nước dốc ngược trong chậu nước.
…..
Ga đẩy nước ra khỏi chai và chiếm thế chỗ. Khi nước đã ra hết (vẫn để yên vị trí của chai) thì lấy ngón cái bịt kín miệng chai đem ra hơ miệng chai gần ngọn lửa và bỏ ngón cái khỏi miệng chai. Nếu còn không khí lẫn vào ga thì sẽ phát tiếng nổ. Cứ làm như vậy cho đến khi tiếng nổ rất nhỏ hoặc không có tiếng nổ nữa. Lắp ống dẫn vào bếp như cũ. Để tránh nguy hiểm khi kiểm tra, nên dùng chai nhựa có bọc vải hay giấy và người thao tác cần mang kính, che chắn phòng ngừa khi chai nổ mạnh, nhất là những lần hứng đầu.
Việc kiểm tra an toàn như vậy nhất thiết phải thực hiện mỗi khi phải tháo dỡ nắp chụp, mở đóng vòm hay túi ga, hầm để lâu không dùng hoặc mới cho phân đầy lại,…..nghĩa là những khi nghi vấn là có không khí lẫn vào ga.
Bây giờ sau khi thử xong, có thể mở vòi bếp cho ga phun ra và châm lửa đốt. Điều chỉnh vòi cho ngọn lửa vừa đủ.
2. Hầm ủ có vòm cố định
Điều cốt lõi đối với loại hầm này là phải kiểm tra coi hầm có kín không. Đổ phân vào nước cho tới 70% thể tích hầm. Quan sát một thời gian xem mực nước trong hầm có tụt xuống gì không, có rò rĩ nước ra ngoài không. Nếu có thì phải bịt cho kín bằng vật liệu thích hợp. Sau khi đóng kín vòi vài ngày, dùng nước xà phòng thử phía trên hầm xem có xì khí ra không. Nếu có cũng phải bịt kín.
Sau đó độ vài ngày lại lấy ga ra thử độ an toàn như đã nói ở trên.
Ở đây cần quan tâm đến vấn đề áp suất trong hầm ủ. Để đun nấu thì chỉ cần áp suất vào khoảng 70- 90mm cột nước là đủ, thấp quá sẽ không cháy, nhưng để áp suất cao quá sẽ dễ gây hỏng hầm (nứt, bể,..). Vậy kiểm tra áp suất trong hầm như thế nào ?
Nếu không có áp suất thì làm như sau: dùng ống nhựa nhỏ gắn vào vòi ga và nhúng thẳng đứng vào một thùng “FI” nước đầy, sâu tối thiểu 150mm. Mở vòi ga tối đa và kéo ống từ từ lên cho đến khi có bọt bong bóng thoát lên từ miệng ống. Đánh dấu mực nước tương ứng trên ống dẫn (vẫn để thẳng đứng). Dùng thước đo khoảng cách từ miệng ống tới chỗ đánh dấu đó, cũng tức là độ sâu tối đa mà bọt bong bóng phải “lặn” xuống mới thoát lên (tính ra mm) sẽ cho ta giá trị áp suất ga trong hầm theo số mm cột trước.
Khi thấy áp suất trong hầm cao quá thì xã bớt ga và giảm lượng phân cho vào. Việc mồi bếp và đun nấu diễn ra tương tự như loại hầm nói trên.
3. Túi dẻo
Đặc điểm ở đây là do túi mỏng, dễ thủng, nên phải bảo vệ túi bằng mọi cách có thể, kể cả không để túi phồng lên quá căng. Các thao tác đổ phân vào, thử độ an toàn,… cũng vẫn như ở trên.
4. Một số điểm đáng chú ý khi dùng ga
a. khi ga rò rỉ
Trong khu bếp nếu có mùi lạ, hôi thối,…. thì ngay tức khắc phải tránh mọi tia lửa, mở các cửa và dùng mọi thứ có thể quạt được (quạt tay, nón, bìa cứng,…) xua ga ra hết, rồi thử nước xà phòng. Khi phát hiện chỗ xì thì khóa ngay ga ở gần hầm và bịt kín chỗ xì.
b. Khi sử hầm
Cũng phải tránh các tia lửa khi dỡ mở hầm. chỉ vào hầm khi đã chắc ga còn rất loãng và có thể hít thở được, tốt nhất là đeo túi phòng hơi ngạt vào miệng vào mũi, hoặc cho thổi không khí vào sâu trong hầm, hoặc hít không khí từ trên mặt hầm qua ống dẫn ngậm vào miệng,… Chú ý là hỗn hợp phân dưới hầm vẫn tiếp tục sinh ga, nên cần mau chóng khắc phục sự cố để thoát ra ngoài.
c.Nếu hầm hư hại nặng
Thì phải ngừng hẳn hoạt động, lấy hết phân và nước ra,…. Sau đó mới sửa chửa.
d. Khi đang đun bếp dễ bị tắt
Nhất là khi bị gió thổi mạnh, nên cần che chắn. Thấy bếp tự nhiên tắt mà vòi ga vẫn mở, lại cảm thấy mùi ga, thì cũng phải tránh mọi tia lửa và không mồi bếp ngay. Nhanh chóng khóa vòi ga, xua đuổi ga như đã nói trên. Sau đó mới mở vòi châm lửa và đun.
Note:
- Như đã biết, các hoạt động vi sinh chỉ diễn ra ở những khoảng PH nhất định. Do vậy nước cho vào hầm cũng phải là loại nước bình thường, tránh nhiễm phèn nặng và có độ cứng cao, không trút vào đó nước giặt giũ có nhiều xà phòng, bột giặt,…
- Bã thải hầm ga: bã thải này có nhiều lợi ích không kém gì ga cả. Như đã nói nó có độ dinh dưỡng cho cây trồng rất cao, không kém gì phân tươi, lại tránh được dây bẩn và ô nhiễm.
Phân bã thải cũng có tác dụng làm tăng độ mùn và hỗ trợ hoạt động của các vi sinh vật trong đất. Nó làm tăng độ xốp, mức hút nước và khả năng giữ nước của đất. Hiệu quả của nó khá lâu bền, có khi tới 3- 4 năm, trong khi phân hóa học chỉ duy trì hiệu quả trong khoảng một năm. Điều đặc biệt là trong bã thải có chứa đủ mặt các nguyên tố vi lượng cần thiết cho cây trồng.
Những cây thích hợp với phân bã thải hầm ga là: rau xanh, khoai tây, khoai lang, cà chua, dưa hấu, cam, nho, táo, ổi, xoài, mít, đay, lúa. Những cây không thích hợp lắm: lúa mì, lúa mạch, đậu phộng, tiêu, dứa, thơm. Chúng vẫn có thể được bón bằng bã thải hầm ga, song phải phối hợp thêm những biện pháp khác nữa.
Theo PVT
Sau khi xây xong nên để vài ba tuần cho xi măng tăng cường lực tối đa. Trong khi đó hoàn tất những công việc khác: mua sắm ống dẫn, vòi, bếp,… nhất là chuẩn bị lượng phân cần thiết ban đầu.
Đổ phân vào hầm, thêm nước theo tỉ lệ 1.5kg phân tươi hòa với 1 lít nước. Lượng phân nước cho vào phải ngập các miệng của hố trộn và cửa thải, để khí sinh ra không bay đi mất. Thường thì trong các loại phân đã có sẵn những vi khuẩn sinh mêtan tác động vào hỗn hợp phân nước. Sau 3- 5 tuần tùy thời tiết mà ga sinh ra đủ để nâng nắp chụp lên một mức nhất định. Song muốn nhanh hơn thì có thể đổ vào một lượng nước thải ra từ một hầm đã khởi dùng từ trước.
Nếu phân nước đã ngập tràn cửa thải thì tạm ngừng cho phân vào cho tới khi ga sinh ra đã đun hết (nắp tụt xuống). Cần nhấn mạnh rằng đợt ga đầu tiên (bằng thể tích nắp chụp) không dùng để đun, mà cho xả hết ra ngoài theo toàn bộ đường ống dẫn và tới dàn lỗ bếp, bởi vì nó còn lẫn nhiều không khí, dễ nổ; xã như vậy cũng còn để khai thông mạng dẫn ga. Trong lúc xả cần tránh những tia lửa hay vật đang cháy gần đó, đồng thời dùng quạt tay xua đuổi khí đó đi xa.
Đợt ga thứ hai cũng chưa hẳn đã dùng được, mà phải kiểm tra độ an toàn của nó. Cách làm như sau: tạm thời tháo ống dẫn ga ra khỏi vòi ở bếp, cho ga chạy với tốc độ rất nhỏ, (điều chỉnh bằng vòi chính gần hầm), thu ga vào chai nhựa (150- 250ml) chứa đầy nước dốc ngược trong chậu nước.
…..
Ga đẩy nước ra khỏi chai và chiếm thế chỗ. Khi nước đã ra hết (vẫn để yên vị trí của chai) thì lấy ngón cái bịt kín miệng chai đem ra hơ miệng chai gần ngọn lửa và bỏ ngón cái khỏi miệng chai. Nếu còn không khí lẫn vào ga thì sẽ phát tiếng nổ. Cứ làm như vậy cho đến khi tiếng nổ rất nhỏ hoặc không có tiếng nổ nữa. Lắp ống dẫn vào bếp như cũ. Để tránh nguy hiểm khi kiểm tra, nên dùng chai nhựa có bọc vải hay giấy và người thao tác cần mang kính, che chắn phòng ngừa khi chai nổ mạnh, nhất là những lần hứng đầu.
Việc kiểm tra an toàn như vậy nhất thiết phải thực hiện mỗi khi phải tháo dỡ nắp chụp, mở đóng vòm hay túi ga, hầm để lâu không dùng hoặc mới cho phân đầy lại,…..nghĩa là những khi nghi vấn là có không khí lẫn vào ga.
Bây giờ sau khi thử xong, có thể mở vòi bếp cho ga phun ra và châm lửa đốt. Điều chỉnh vòi cho ngọn lửa vừa đủ.
2. Hầm ủ có vòm cố định
Điều cốt lõi đối với loại hầm này là phải kiểm tra coi hầm có kín không. Đổ phân vào nước cho tới 70% thể tích hầm. Quan sát một thời gian xem mực nước trong hầm có tụt xuống gì không, có rò rĩ nước ra ngoài không. Nếu có thì phải bịt cho kín bằng vật liệu thích hợp. Sau khi đóng kín vòi vài ngày, dùng nước xà phòng thử phía trên hầm xem có xì khí ra không. Nếu có cũng phải bịt kín.
Sau đó độ vài ngày lại lấy ga ra thử độ an toàn như đã nói ở trên.
Ở đây cần quan tâm đến vấn đề áp suất trong hầm ủ. Để đun nấu thì chỉ cần áp suất vào khoảng 70- 90mm cột nước là đủ, thấp quá sẽ không cháy, nhưng để áp suất cao quá sẽ dễ gây hỏng hầm (nứt, bể,..). Vậy kiểm tra áp suất trong hầm như thế nào ?
Nếu không có áp suất thì làm như sau: dùng ống nhựa nhỏ gắn vào vòi ga và nhúng thẳng đứng vào một thùng “FI” nước đầy, sâu tối thiểu 150mm. Mở vòi ga tối đa và kéo ống từ từ lên cho đến khi có bọt bong bóng thoát lên từ miệng ống. Đánh dấu mực nước tương ứng trên ống dẫn (vẫn để thẳng đứng). Dùng thước đo khoảng cách từ miệng ống tới chỗ đánh dấu đó, cũng tức là độ sâu tối đa mà bọt bong bóng phải “lặn” xuống mới thoát lên (tính ra mm) sẽ cho ta giá trị áp suất ga trong hầm theo số mm cột trước.
Khi thấy áp suất trong hầm cao quá thì xã bớt ga và giảm lượng phân cho vào. Việc mồi bếp và đun nấu diễn ra tương tự như loại hầm nói trên.
3. Túi dẻo
Đặc điểm ở đây là do túi mỏng, dễ thủng, nên phải bảo vệ túi bằng mọi cách có thể, kể cả không để túi phồng lên quá căng. Các thao tác đổ phân vào, thử độ an toàn,… cũng vẫn như ở trên.
4. Một số điểm đáng chú ý khi dùng ga
a. khi ga rò rỉ
Trong khu bếp nếu có mùi lạ, hôi thối,…. thì ngay tức khắc phải tránh mọi tia lửa, mở các cửa và dùng mọi thứ có thể quạt được (quạt tay, nón, bìa cứng,…) xua ga ra hết, rồi thử nước xà phòng. Khi phát hiện chỗ xì thì khóa ngay ga ở gần hầm và bịt kín chỗ xì.
b. Khi sử hầm
Cũng phải tránh các tia lửa khi dỡ mở hầm. chỉ vào hầm khi đã chắc ga còn rất loãng và có thể hít thở được, tốt nhất là đeo túi phòng hơi ngạt vào miệng vào mũi, hoặc cho thổi không khí vào sâu trong hầm, hoặc hít không khí từ trên mặt hầm qua ống dẫn ngậm vào miệng,… Chú ý là hỗn hợp phân dưới hầm vẫn tiếp tục sinh ga, nên cần mau chóng khắc phục sự cố để thoát ra ngoài.
c.Nếu hầm hư hại nặng
Thì phải ngừng hẳn hoạt động, lấy hết phân và nước ra,…. Sau đó mới sửa chửa.
d. Khi đang đun bếp dễ bị tắt
Nhất là khi bị gió thổi mạnh, nên cần che chắn. Thấy bếp tự nhiên tắt mà vòi ga vẫn mở, lại cảm thấy mùi ga, thì cũng phải tránh mọi tia lửa và không mồi bếp ngay. Nhanh chóng khóa vòi ga, xua đuổi ga như đã nói trên. Sau đó mới mở vòi châm lửa và đun.
Note:
- Như đã biết, các hoạt động vi sinh chỉ diễn ra ở những khoảng PH nhất định. Do vậy nước cho vào hầm cũng phải là loại nước bình thường, tránh nhiễm phèn nặng và có độ cứng cao, không trút vào đó nước giặt giũ có nhiều xà phòng, bột giặt,…
- Bã thải hầm ga: bã thải này có nhiều lợi ích không kém gì ga cả. Như đã nói nó có độ dinh dưỡng cho cây trồng rất cao, không kém gì phân tươi, lại tránh được dây bẩn và ô nhiễm.
Phân bã thải cũng có tác dụng làm tăng độ mùn và hỗ trợ hoạt động của các vi sinh vật trong đất. Nó làm tăng độ xốp, mức hút nước và khả năng giữ nước của đất. Hiệu quả của nó khá lâu bền, có khi tới 3- 4 năm, trong khi phân hóa học chỉ duy trì hiệu quả trong khoảng một năm. Điều đặc biệt là trong bã thải có chứa đủ mặt các nguyên tố vi lượng cần thiết cho cây trồng.
Những cây thích hợp với phân bã thải hầm ga là: rau xanh, khoai tây, khoai lang, cà chua, dưa hấu, cam, nho, táo, ổi, xoài, mít, đay, lúa. Những cây không thích hợp lắm: lúa mì, lúa mạch, đậu phộng, tiêu, dứa, thơm. Chúng vẫn có thể được bón bằng bã thải hầm ga, song phải phối hợp thêm những biện pháp khác nữa.
Theo PVT
