Bút Nghiên
ButNghien.com
- Xu
- 552
Vai trò và hạn chế của CNTB đối với sự phát triển nền sản xuất xã hội
1. Vai trò của CNTB đối với sự phát triển nền sản xuất xã hội
- Giải phóng loài người khỏi đêm trường trung cổ của xã hội phong kiến; đoạn tuyệt với nền kinh tế tự nhiên, tự túc, tự cấp chuyển sang phát triển kinh tế hàng hóa TBCN; chuyển sản xuất nhỏ thành sản xuất hiện đại. Dưới tác động của quy luật giá trị thặng dư và các quy luật kinh tế của sản xuất hàng hóa, CNTB đã làm tăng năng suất lao động, tạo ra khối lượng của cải vật chất khổng lồ. “CNTB ra đời chưa đầy 100 năm mà đã tạo được đống của cải vật chất khổng lồ bằng tất cả các thế hệ trước đây cộng lại”.
- Phát triển lực lượng sản xuất: quá trình phát triển của CNTB đã làm cho lực lượng sản xuất phát triển mạnh mẽ với trình độ kỹ thuật và công nghệ ngày càng cao: từ kỹ thuật thủ công lên kỹ thuật cơ khí và ngày nay các nước TBCN cũng đang là những quốc gia đi đầu trong việc chuyển nền sản xuất của nhân loại từ giai đoạn cơ khí hóa sang giai đoạn tự động hóa, tin học hóa và công nghệ hiện đại.
Cùng với sự phát triển của kỹ thuật và công nghệ là quá trình giải phóng sức lao động, nâng cao hiệu quả khám phá và chinh phục thiên nhiên của con người, đưa nền kinh tế nhân loại bước vào một thời đại mới: thời đại của kinh tế tri thức.
- Thực hiện xã hội hóa sản xuất: CNTB đã thúc đẩy nền sản xuất hàng hóa phát triển mạnh và đạt tới mức điển hình nhất trong lịch sử, cùng với nó là quá trình xã hội hóa sản xuất cả chiều rộng và chiều sâu. Đó là sự phát triển của phân công lao động xã hội, sản xuất tập trung với quy mô hợp lý, chuyên môn hóa sản xuất và hợp tác lao động sâu sắc, mối liên hệ kinh tế giữa các đơn vị, các ngành, các lĩnh vực ngày càng chặt chẽ… làm cho quá trình sản xuất phân tán được liên kết với nhau và phụ thuộc lẫn nhau thành một hệ thống, một quá trình sản xuất xã hội.
- CNTB thông qua các cuộc cách mạng công nghiệp đã lần đầu tiên biết tổ chức lao động theo kiểu công xưởng, do đó đã xây dựng được tác phong công nghiệp cho người lao động, làm thay đổi nề nếp thói quen của người lao động sản xuất nhỏ trong xã hội phong kiến.
- CNTB lần đàu tiên trong lịch sử đã thiết lập nền dân chủ tư sản, tuy chưa phải hoàn hảo, nhưng so với thể chế chính trị trong các xã hội phong kiến, nô lệ vẫn tiến bộ hơn rất nhiều, bởi nó được xây trên cơ sở thừa nhận quyền tự do thân thể của cá nhân.
Những thành tựu và đóng góp của CNTB đối với sự phát triển của nền sản xuất xã hội là sự chuẩn bị tốt nhất những điều kiện tiền đề cho sự ra đời của CNXH trên phạm vi toàn thế giới.
2. Hạn chế
Bên cạnh những đóng góp tích cực, CNTB cũng có những hạn chế về mặt lịch sử:
- CNTB ra đời gắn liền với quá trình tích lũy nguyên thủy. Thực chất đó là quá trình tích lũy tiền tệ nhờ vào những biện pháp ăn cướp, tước đoạt đối với những người sản xuất hàng hóa nhỏ và nông dân tự do; nhờ vào những hoạt động buôn bán, trao đổi không ngang giá, qua đó mà thực hiện sự bóc lột, nô dịch đối với những nước lạc hậu.
- Cơ sở tồn tại và phát triển của CNTB là quan hệ bóc lột của các nhà tư bản đối với công nhân làm thuê. Mặc dù so với các hình thức bóc lột đã từng tồn tại trong lịch sử bóc lột TBCN cũng đã là một tiến bộ, song theo sự phân tích của Mác và Lênin thì chừng nào CNTB còn tồn tại thì chừng đó quan hệ bóc lột còn tồn tại và sự bất bình đẳng, phân hóa xã hội vẫn là điều không tránh khỏi.
- Các cuộc chiến tranh thế giới với mục đích tranh giành thị trường, thuộc địa và khu vực ảnh hưởng đã để lại cho loài người những hậu quả nặng nề: hàng triệu người vô tội đã bị giết hại, sức sản xuất của xã hội bị phá hủy, tốc độ phát triển kinh tế của thế giới bị kéo lùi hàng chục năm.
- CNTB sẽ phải chịu trách nhiệm chính trong việc tạo ra hố ngăn cách giữa các nước giàu và các nước nghèo trên thế giới (thế kỷ XVIII, chênh lệch về mức sống giữa nước giàu nhất và nước nghèo nhất chỉ là 2,5 lần, hiện nay số chênh lệch là 250 lần).
Trong những năm 80 của thế kỷ XX, thế giới thứ ba bị trì trệ, suy thoái. Điều này cũng đã được ngân hàng thế giới khẳng định: ở Châu Phi, Mỹ la tinh… hàng trăm triệu người đã nhận thấy, đi cùng với tăng trưởng là sự suy tàn về kinh tế, phát triển nhường chỗ cho suy thoái. Ở một vài nước Mỹ la tinh, GNP theo đầu người hiện nay thấp hơn so với 10 năm trước đây. Ở nhiều nước châu Phi, nó còn thấp hơn cách đây 20 năm,….
(Sưu tầm)
