Chào mừng Bạn tham gia Diễn Đàn VNKienThuc.com - Định hướng Forum Kiến Thức
- HÃY TẠO CHỦ ĐỀ KIẾN THỨC HỮU ÍCH VÀ CÙNG NHAU THẢO LUẬN
Kết nối: VNK X - VNK groups | Nhà Tài Trợ: BhnongFood X - Bhnong groups - Đặt mua Bánh Bhnong

Trả lời chủ đề

Nội dung: <blockquote data-quote="Butchi" data-source="post: 112293" data-attributes="member: 7">TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ VĂN HÓA Nguyễn Ngọc Quyến Th.s triết  học. Chủ nhiệm khoa Kiến thức cơ bản   Trong tư tưởng Hồ Chí Minh,  vấn đề về văn hoá luôn có một vị trí quan   trọng. Những quan điểm của  Người về văn hoá là kim chỉ nam để Đảng ta   hoạch định chính sách, sách  lược phát triển văn hoá qua các giai đoạn   xây dựng đất nước. Những  quan điểm và hoạt động văn hoá của Người đã góp   phần vào sự tiến bộ và  phát triển nền văn minh của nhân loại. Công lao   to lớn này đã được  đánh giá trong Nghị quyết của UNESCO về kỷ niệm 100   năm ngày sinh của  Người: “Sự đóng góp của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong  các  lĩnh vực văn hoá, giáo dục, nghệ thuật  là kết tinh truyền thống  hàng  ngàn năm của nhân dân Việt Nam, và  những tư tưởng của Người là  hiện thân  của các dân tộc, tiêu biểu cho  việc thúc đẩy sự hiểu biết lẫn  nhau.  Người là vị anh hùng giải phóng  dân tộc của Việt Nam, và là nhà  văn hoá  kiệt xuất”[1]. Với tầm vóc của một danh nhân văn hoá thế giới, Chủ tịch Hồ Chí Minh  để   lại cho chúng ta một di sản tư tưởng vô cùng quý báu về mọi lĩnh  vực,   trong đó có lĩnh vực văn hoá. Việc tìm hiểu những quan điểm về văn   hoá  và vấn đề gìn giữ, bảo tồn bản sắc văn hoá dân tộc của Chủ tịch Hồ   Chí  Minh giúp chúng ta có cơ sở lý luận và kinh nghiệm thực tiễn để   thực  hiện chủ trương của Đảng về xây dựng nền văn hoá Việt Nam tiên   tiến đậm  đà bản sắc dân tộc trong công cuộc đổi mới hôm nay. Mang trong mình truyền thống  văn hoá phương Đông lại được tiếp thu   những tinh hoa của các nền văn  minh trên thế giới, Hồ Chí Minh đã đúc   kết quan điểm của mình về văn hoá  trong nhận định: “ý nghĩa của văn   hoá: vì lẽ sinh tồn cũng như mục đích của cuộc sống, loài   người mới  sáng tạo và phát minh ra ngôn ngữ, chữ viết, đạo đức, pháp   luật, khoa  học, tôn giáo, văn học, nghệ thuật, những công cụ cho sinh   hoạt hàng  ngày về ăn, mặc, ở và các phương thức sử dụng. Toàn bộ những   sáng tạo  và phát minh đó tức là văn hoá. Văn hoá là sự tổng hợp của mọi   phương  thức sinh hoạt cùng với biểu hiện của nó mà loài người đã sản   sinh ra.  Nhằm thích ứng với những nhu cầu đời sống và đòi hỏi của sự   sinh  tồn”[2] Quan điểm trên của Hồ Chủ tịch đã khái quát được nội dung rộng nhất của    phạm trù văn hoá. Nó không chỉ bao hàm hoạt động tinh thần của con   người  mà còn cả những hoạt động vật chất mà trong đó chứa đựng, phản   ánh tác  động của tư duy đến kết quả của hoạt động. Đồng thời chỉ ra   nguồn gốc  động lực sâu xa của văn hoá đó là nhu cầu sinh tồn của con   người với tư  cách là chủ thể hoạt động của đời sống xã hội – một hoạt   động khác hẳn  với hoạt động sinh tồn bầy đàn của các loài động vật.   Theo ý nghĩa này,  chất văn hoá được hàm chứa trong mọi lĩnh vực hoạt   động kể cả hoạt động  tinh thần và hoạt động vật chất cùng với các giá   trị vật chất và tinh  thần mà con người tạo ra trong hoạt động của mình. Đây chính là nội dung quan  điểm về văn hoá của chủ nghĩa Mác-Lênin mà   Chủ tịch Hồ Chí Minh đã lĩnh  hội được trong quá trình hoạt động cách   mạng phong phú của mình. Học  thuyết Mác-Lênin về văn hoá được dựa trên   những nguyên tắc cơ bản của  chủ nghĩa duy vật lịch sử về các hình thái   kinh tế  – xã hội như những  giai đoạn phát triển tuần tự của xã hội loài   người, về mối quan hệ tương  hỗ giữa lực lượng sản xuất và quan hệ sản   xuất. Theo đó văn hoá là tính  đặc thù của xã hội, thể hiện mức độ phát   triển lịch sử mà con người đạt  được. Văn hoá là biểu hiện sự thống  nhất  của tự nhiên và xã hội, là đặc  tính về khả năng và sức sáng tạo  của  con người, nó bao hàm trong mình  không chỉ những giá trị cụ thể  như máy  móc, công cụ kỹ thuật, kết quả  nhận thức, các tác phẩm nghệ  thuật, các  chuẩn mực pháp quyền, đạo  đức.v.v…mà còn cả sức mạnh chủ  quan của con  người và những khả năng  trong hoạt động như tri  thức, sự  khéo léo, thói quen nghề nghiệp, mức độ phát triển  của khả năng  cảm  thụ thẩm mỹ, thế giới quan, phương thức và hình thức  giao tiếp của  con  người trong xã hội. Từ quan điểm khái quát “Văn hoá là sự tổng hợp của mọi phương thức  sinh   hoạt cùng với biểu hiện của nó mà loài nggười đã sản sinh ra nhằm   thích  ứng những nhu cầu đời sống và đòi hỏi của sự sinh tồn” của Hồ Chí   Minh,  ta thấy văn hoá bao hàm hai lĩnh vực là văn hoá vật chất và văn   hoá  tinh thần tương ứng với hai hình thức sản xuất của xã hội loài   người là  sản xuất vật chất và sản xuất tinh thần. Văn hoá vật chất biểu   hiện lĩnh  vực hoạt động vật chất và toàn bộ kết quả của hoạt động  này,  bao gồm:  công cụ lao động, nhà ở và những vật dụng cần thiết cho  đời  sống hàng  ngày như ăn, mặc, đi lại, thông tin, giao lưu.v.v…Văn  hoá  tinh thần được  phản ánh trong hoạt động ý thức, hoạt động sản xuất  tinh  thần, cùng với  toàn bộ kết quả của nó như: hoạt động nhận thức,  đạo  đức, pháp luật,  nghệ thuật, giáo dục đào tạo, tôn giáo tín   ngưỡng.v.v…Việc phân định hai  lĩnh vực văn hoá trên đây chỉ là tương   đối vì mỗi kết quả của những  hoạt động này đều hàm chứa trong mình nó   cả hai giá trị, giá trị vật  chất và giá trị tinh thần. Nhìn từ góc độ triết học ta thấy phạm trù văn hoá  trong quan điểm của   Hồ Chí Minh bao hàm: ý thức xã hội với các hình thái  và cấp độ tâm lý,   hệ tư tưởng của nó như khoa học, chính trị, pháp  quyền, đạo đức, nghệ   thuật, tôn giáo và Tồn tại xã hội – một bộ phận của  tự nhiên đã in  trên  mình dấu ấn hoạt động có ý thức của con người trong  quá trình  sinh tồn  và phục vụ cho nhu cầu sinh tồn đó của con người. Mỗi một hình thái kinh tế –  xã hội được phản ánh bởi một nền văn hoá   tinh thần như một giá trị lịch  sử. Cùng với sự thay đổi của hình thái   kinh tế – xã hội, cũng diễn ra sự  chuyển hoá nền văn hoá của xã hội đó.   Đây không phải là sự đứt đoạn  trong quá trình phát triển của nền văn   hoá, khước từ mọi di sản và  truyền thống của nền văn hoá cũ. Mỗi một   nền văn hoá mới luôn kế thừa  những thành tựu của nền văn hoá trước đó   đồng thời được bổ sung những  yếu tố mới phù hợp với những quan hệ và   đặc điểm của hình thái kinh tế –  xã hội mới. Trong tiến trình này quan   điểm về văn hoá của chủ nghĩa  mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh luôn   xuất phát từ tính đa dạng văn hoá  của các dân tộc, chống lại quan điểm   độc tôn của bất kỳ nền văn hoá  nào. Cũng xuất  phát từ quan điểm cho rằng sự phát triển của văn hoá gắn   liền với sự  phát triển của các hình thái kinh tế – xã hội của chủ nghĩa   Mác-Lênin,  Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhìn thấy ngoài tính chất toàn  nhân  loại, còn có  đặc thù của mỗi giai đoạn phát triển lịch sử là phải  phản  ánh ý thức hệ  tư tưởng của giai cấp cầm quyền trong xã hội ở  giai đoạn  ấy. Vận dụng  nguyên lý trên đây  của chủ nghĩa Mác-Lênin vào thực tiễn cuộc  cách mạng  giải phóng dân tộc  và định hướng đưa nước ta tiến lên chủ  nghĩa xã  hội, để hình thành những  yếu tố mới của văn hoá dân tộc phải  phù hợp  với giai đoạn phát triển  lịch sử mới của xã hội Việt Nam. Hồ  Chí Minh  đã chủ trương năm điểm cơ  bản: “Xây dựng tâm lý: tinh thần  độc lập tự  cường; xây dựng luân lý:  biết hy sinh, làm lợi cho quần  chúng; xây dựng  xã hội: mọi sự nghiệp có  liên quan đến phúc lợi của  nhân dân trong xã  hội; xây dựng chính trị:  dân quyền; xây dựng kinh  tế”[3].Đây là năm  điểm quan trọng để xây dựng  một nền văn hoá mới mà  Hồ Chí Minh đã tiên  liệu ngay khi còn phải sống  trong gông xiềng của  nhà tù Tưởng Giới  Thạch. Mặc dù  hiểu và khái quát văn  hoá như một phạm trù rộng bao hàm cả lĩnh  vực  hoạt động vật chất và tinh  thần của xã hội, nhưng trong các bài  viết  của mình, Chủ tịch Hồ Chí  Minh thường đề cập đến văn hoá với  nghĩa hẹp  của nó là phản ánh những  hoạt động tinh thần cùng các giá  trị mà hoạt  động này tạo ra. Ngay với  nghĩa hẹp, thì văn hoá cũng có  vai trò quan  trọng và không thể thiếu  được đối với cuộc sống của con  người, nó đứng  ngang hàng với các lĩnh  vực hoạt động khác của xã hội  loài người như  chính trị, kinh tế, xã hội.  Hồ Chí Minh cho rằng văn  hoá nói chung, chủ  nghĩa Mác-Lênin nói riêng  đóng vai trò quan trọng,  tạo bước nhảy vọt  triệt để trong tư duy, hành  động của con người và  các dân tộc bị áp  bức. Nhìn từ góc độ này, Chủ  tịch Hồ Chí Minh khẳng  định rằng, chính  ánh sáng văn hoá của chủ nghĩa  Mác-Lênin là một động  lực  quan trọng, có ý nghĩa quyết định đối với cuộc đời hoạt  động cách  mạng  của Người. Đến lượt mình Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đem ánh  sáng văn  hoá  mới đó của chủ nghĩa Mác-Lênin soi đường cho dân tộc ta  và các  dân tộc  bị áp bức khác trong cuộc cách mạng giải phòng mình –  Con  đường độc lập  dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội. Ngay từ khi còn hoạt động ở Pháp, nhìn thấy ánh   sáng văn hoá mới của  chủ nghĩa Mác-Lênin, Hồ Chí Minh kịch liệt lên án   chính sách ngu dân  của chủ nghĩa thực dân đối với các dân tộc thuộc  địa,  vạch trần tâm  địa xấu xa, bỉ ổi của Đơvila – kẻ âm mưu: “Đối với  dân  bản xứ, thì ta  phải giữ họ vĩnh viễn trong vòng nô lệ”[4]bằng rượu  cồn  và thuốc  phiện. Người viết: “Chúng tôi thiết tưởng rằng, những  người  Pháp thông  minh và chân thực biết rõ tính ưu việt của mình ở bất  cứ nơi  nào mình  sống, thì không cần phải sống giữa những người bản xứ  vĩnh viễn  bị  khoá mồm, bịt miệng và bị xỏ mũi, mới có thể giữ được tính  ưu   việt”[5]. Để thay thế văn hoá nô dịch của chủ nghĩa thực dân bằng  một   nền văn hoá mới cách mạng, ngay sau khi vừa giành được độc lập, tại    phiên họp đầu tiên của Chính phủ lâm thời nước Việt Nam dân chủ cộng    hoà. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đề nghị mở ngay chiến dịch chống nạn    dốt.Theo Người một dân tộc dốt là một dân tộc yếu, Người coi dốt nát    cũng là một thứ giặc, xem đói nghèo cũng như những tập tục lạc hậu cũng    là một loại kẻ thù. Người khẳng định văn hoá là tinh hoa của dân tộc,    văn hoá phải góp phần khẳng định vị thế của một dân tộc. Trong Báo cáo chính trị tại  Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ II Đảng   Lao động Việt Nam, Chủ tịch  Hồ Chí Minh đã chỉ rõ những mục tiêu cơ   bản mà cách mạng Việt Nam cần  phải đạt được trong lĩnh vực văn hoá là:   “Phải triệt để tẩy trừ mọi di  tích thuộc địa và ảnh hưởng nô dịch của   văn hoá đế quốc, đồng thời phát  triển những truyền thống tốt đẹp của   văn hoá dân tộc và hấp thụ những  cái mới của văn hoá tiến bộ thế giới   để xây dựng một nền văn hoá Việt Nam có tính dân tộc, khoa học  và đại  chúng”[6]. Chủ trương trên đây thể hiện rõ ràng quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí  Minh   về giá trị văn hoá dân tộc. Người cho rằng: “Càng thấm nhuần chủ   nghĩa  Mác-Lênin bao nhiêu thì càng phải coi trọng những truyền thống   văn hoá  tốt đẹp của cha ông bấy nhiêu”[7]. Người đòi hỏi phải biết giữu   gìn vốn  văn hoá quý báu của dân tộc, khôi phục những yếu tố tích cực   trong kho  tàng văn hoá dân tộc, loại bỏ những yếu tố tiêu cực trong  đời  sống văn  hoá tinh thần của nhân dân. Đây là quan điểm bảo tồn bản  sắc  văn hoá dân  tộc có chọn lọc của Hồ Chí Minh. Tư tưởng bảo tồn vốn quý văn hoá dân tộc được thể  hiện trong sắc lệnh   về bảo tồn tất cả cổ tích trong toàn cõi Việt Nam ký  ngày 23/11/1945,   tức là ngay sau khi Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà  mới ra đời.   Trong đó quy định rõ nhiệm vụ và quyền hạn của Đông phương  Bắc cổ học   viện. Hồ Chí Minh rất quan tâm  đến những di sản văn hoá dân  tộc. Đối  với người những làn điệu dân  ca, những áng thơ cổ là một phần  không thể  thiếu trong đời sống tinh  thần. Tư tưởng về bảo tồn văn hoá  dân tộc  của Chủ tịch Hồ Chí Minh  không phủ nhận sự tác động, ảnh hưởng  lẫn nhau  của văn hoá các dân tộc  mà ngược lại, khẳng định sự giao hoà  giữa các  nền văn hoá của các dân  tộc khác nhau lại thúc đẩy sự phát  triển văn  hoá của mỗi dân tộc, làm  cho nó hoàn thiện hơn, phong phú hơn.  Người  cho rằng: “Văn hoá Việt  Nam ảnh hưởng lẫn nhau của văn hoá Đông  phương  và Tây phương chung đúc  lại…Tây phương hay Đông phương có cái gì  tốt ta  phải học lấy để phải  tạo ra một nền văn hoá Việt Nam. Nghĩa là  lấy  kinh nghiệm tốt của văn  hoá xưa và văn hoá nay trau dồi cho văn hoá   Việt Nam thật có tinh thần  thuần tuý Việt Nam đề hợp với tinh thần dân   chủ”[8]. Với   hơn ba mươi năm bôn ba ở các nước khắp năm châu, Hồ Chí Minh là  người am   hiểu các trào lưu nghệ thuật trên thế giới, nhận dạng chính  xác và đánh giá đúng từng nền văn hoá của  nhân loại. Vì vậy Người kêu  gọi  phải học cái hay trong từng nền văn hoá  của mỗi dân tộc trên thế  giới.  Vì thế mà ở đâu cũng vậy, với phong cách  ung dung của một nhân  sĩ  phương Đông, Chủ tịch Hồ Chí Minh có thể đàm  luận hết sức chi tiết,  cụ  thể về các danh nhân tiêu biểu của từng nền  văn hoá của các dân  tộc  khác nhau trên thế giới. Người khâm phục nền văn  hoá phát triển  của các  dân tộc khác, không kể đó là những dân tộc mà  chế độ chính trị  của họ  đang là kẻ thù xâm lược của nhân dân Việt Nam.  Nhà báo Mỹ đã  nhận xét:  “Cụ Hồ Chí Minh là một con người yêu mến văn hoá  Pháp trong  khi chống  thực dân Pháp. Một con người biết coi trọng những  truyền  thống cách  mạng Mỹ, khi Mỹ phá hoại đất nước cụ”[9]. Quan điểm văn hoá của Hồ Chí  Minh chống lại mọi biểu hiện kỳ thị, độc   tôn về văn hoá. Đúc kết trong  kho tàng tri thức của mình tinh hoa văn   hoá đông, tây, kim, cổ. Chủ tịch  Hồ Chí Minh đề ra chủ trương kế thừa   truyền thống tốt đẹp của văn hoá  dân tộc phải đi đôi với việc học tập  và  tiếp thu có chọn lọc tinh hoa văn  hoá nhân loại. Những tư tưởng lớn   của Chủ tịch Hồ Chí Minh về văn hoá  là kim chỉ nam cho chúng ta trong   việc xây dựng một nền văn hoá tiên  tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, trên   cơ sở đó có thể hội nhập và giao lưu  với các nền văn hoá khác trên  thế  giới, cùng nhau phát triển. Xu hướng chung của văn hoá  nhân loại trong tương lai là kết hợp hài   hoà nền văn minh khoa học công  nghiệp phương tây với tinh hoa văn hoá   nhân bản phương đông. Cả hai ưu  thế này đã được đúc kết trong nhân cách   vĩ đại và tư tưởng sâu rộng về  văn hoá Hồ Chí Minh. Đúng như cảm nhận   của nhà thơ Xô – Viết Ôxip  Mandenxtam khi tiếp xúc với Người cuối năm   1923: “Từ Nguyễn ái Quốc đã  toả ra một nền văn hoá, không phải văn  hoá  Châu Âu, mà có lẽ là văn hoá  của tương lai”[10]. [1]. Nghị quyết của UNESCO về kỷ niệm 100 năm ngày sinh của  chủ tịch Hồ Chí Minh. Báo Nhân dân   19/5/1989.[2]. Hồ Chí Minh:  Sđd, T3, Tr.431[3]. Hồ Chí Minh: “Mục đọc sách” Toàn tập. Nxb Chính  trị Quốc gia, Hà Nội, 1995, T3, Tr, 431[4]. Hồ Chí Minh: “Tâm địa  thực dân”. Toàn tập, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 1995, T.1, tr.4[5].  Hồ Chí Minh: Sđd T.1,tr.4[6].  Hồ Chí Minh: “Báo cáo chính trị tại  Đại hội Đại biểu toàn quốc  lần thứ  II của Đảng”. Toàn tập, Nxb CTQG, Hà  Nội 1996, T.6, tr.173[7]. Hồ Chí Minh. Toàn tập, Nxb CTQG, Hà Nội,  1996, T.12, tr.554[8]. Hồ Chí Minh về văn hoá. Bảo tàng Hồ Chí Minh  xuất bản. Hà Nội 1997, tr.30[9]. Petghidapphơ. Báo Diễn đàn. Dẫn  theo: Bùi Đình Phong. “Hồ Chí Minh. Trí tuệ, văn hoá.Báo Nhân dân  19/5/1989[10].  Ôxip Mandenxtam: Thăm một chiến sĩ Quốc tế cộng sản.  Dẫn theo:  Hồ Chí  Minh. Văn hoá, văn nghệ cũng là một mặt trận. Nxb Văn  học, Hà  Nội,  1998, tr.478  Theo Nghệ Thuật Hà Nội</blockquote>

Tên

Mã xác nhận