Về đạo đức
Vấn đề đạo đức là vấn đề cơ bản nhất, bao quát nhất của Nho giáo, của học thuyết Khổng Mạnh. Theo Khổng Tử, “đạo” của con người là 5 mối quan hệ trong xã hội - “Ngũ luân”, trong đó có 3 quan hệ giường cột là “Tam cương”.
Theo quan điểm của Khổng Tử, “đạo” và “đức” gắn chặt với nhau. Bao quát những quan hệ lớn nhất theo Nho giáo, Kinh Lễ nêu ra mười đức là: “cha từ, con hiếu, anh lành, em đễ, chồng có nghĩa, vợ vâng lời, trưởng có ân, ấu ngoan ngoãn, vua nhân, tôi trung”.
Về chính trị
Đạo của Khổng Tử lấy “nhân” làm gốc, lấy hiếu đễ, lễ nhạc làm cơ bản cho sự giáo hoá để gây thành đạo “nhân”; lấy chính trị làm cái công cụ của đạo “nhân” mà thể hiện ra ở đời.
Thời đại của Khổng Tử là thời đại mà theo ông cần phải khôi phục lại “lễ”. “Lễ” mà Khổng Tử nói ở đây là lễ nghi, quy phạm đạo đức thời Tây Chu.
Khổng Tử cũng bàn bạc kĩ về thuyết “Chính danh định phận”, ông cho rằng muốn xã hội ổn định, trật tự thì cần phải chính danh.
Khổng Tử xây dựng học thuyết Nhân – Lễ – Chính danh (trong đó điều nhân là trung tâm, là cái gốc) là để thực hiện lý tưởng chính trị của mình. Chính học thuyết này đã đưa tới chính sách “đức trị”, tức là lấy đức mà trị dân, lấy đức mà làm chính trị.
[PDF]https://server1.vnkienthuc.com/files/1/de an/2..pdf[/PDF]